佛山* Buddha Mountain * Phật Sơn

Calgary Alberta Canada

[中文ENGLISH]

[ TRANG CHỦ KINH ĐIỂN | ĐẠI TẠNG KINH | THẦN CHÚ | HÌNH ẢNH | LIÊN LẠC ]

Kinh Pháp Bảo Đàn Lược Giải

Lục Tổ Huệ Năng

Ḥa Thượng Tuyên Hóa Giảng Thuật

-o0o-

Phẩm Cơ Duyên Đệ Thất 

 

Kinh Pháp Bảo Đàn Lược Giải

Phần Lược Tự

Phẩm Hành Do Đệ Nhất

Phẩm Bát Nhă Đệ Nhị 

Phẩm Nghi Vấn Đệ Tam 

Phẩm Định Huệ Đệ Tứ

Phẩm Tọa Thiền Đệ Ngũ

Phẩm Sám Hối Đệ Lục

Phẩm Cơ Duyên Đệ Thất 

Phẩm Đốn Tiệm Đệ Bát 

Phẩm Tuyên Chiếu Đệ Cửu

Phẩm Phó Chúc Đệ Thập

 

là ǵ? Là tất cả chúng sanh hay đối tượng đểgiáo hóa. Duyên là ǵ? Tức là những chúng sanh có duyên, có thể tiếp nhận sự giáo hóa, cho nên gọi là cơ duyên.

Đại sư từ khi đắc pháp tại Hoàng Mai đến lúc trở về làng Tào Hầu thuộc Thiều Châu, th́ chẳng có ai hay biết.

Một khi kia có người học Nho tên là Lưu Chí Lược lấy lễ mà đăi Ngài rất hậu. Chí Lược có một người cô làm Tỳ kheo ni, tên Vô Tận Tạng, thường tụng kinh Đại Bát Niết Bàn, Đại sư nghe qua, liền hiểu chỗ diệu nghĩa, mới giải cho cô Ni nghe. Ni cầm cuốn kinh lại hỏi chữ.

Sư nói: "Chữ th́ ta không biết, vậy xin hỏi nghĩa."

Cô Ni nói: "Chữ c̣n chẳng biết, há chi hiểu nghĩa."

Sư nói: "Cái diệu lư của chư Phật chẳng có quan thiết ǵ với văn tự."

Cô Ni hăi kinh và lấy làm lạ. Ni bèn rao khắp cho các bực kỳ đức trong làng hay rằng Đại sư là bực đạo đức, nên thỉnh về mà cúng dường.

Khi ấy có huyền tôn (cháu bốn đời) của Ngụy Vơ Hầu tên là Tào Thúc Lương cùng các người cư dân tranh nhau đến làm lễ Đại sư.

Lúc bấy giờ chùa cũ Bảo Lâm đă bỏ hư v́ bị nạn binh hỏa từ cuối nhà Tùy. Nơi chỗ nền cũ, các thiện tín hiệp nhau cất cảnh chùa lại, rồi rước Đại sư về trụ, chẳng bao lâu thành một ngôi Bảo phường.

Giảng:

Lục Tổ Đại sư sau khi đắc pháp môn dùng tâm ấn tâm nơi Ngũ Tổ Hoằng Nhẫn, trở về thôn Tào Hầu ở huyện Khúc Giang, Thiều Châu, Quảng Đông – tức Chùa Nam Hoa. Không ai biết Ngài là người truyền thừa y bát của Ngũ Tổ. Đương thời có một nho sĩ – tức người đọc sách, là một vị học giả đă từng làm quan nay đă về hưu, tên gọi là Lưu Chí Lược. Ông ta rất thích nghiên cứu Phật pháp, đối với Lục Tổ Đại sư rất đặc biệt cung kính hộ tŕ. Chí Lược có một người cô xuất gia, là Tỳ kheo ni Vô Tận Tạng – ư là bảo tạng không cùng tận. Tỳ kheo ni này thường tụng niệm Kinh Đại Niết Bàn. Lục Tổ Đại sư vừa nghe Kinh Niết Bàn, liền biết ư nghĩa tối diệu trong Kinh, liền v́ vị Tỳ kheo ni này giải thuyết kinh văn. Vị Tỳ kheo ni cầm quyển kinh hỏi Lục Tổ Đại sư vài chữ nào đó làm sao đọc, đại khái cô cũng không hiểu bao nhiêu chữ, nhưng sự tu hành của cô th́ không thể nghĩ bàn. Cô hành tŕ ngày ăn một bữa, thường ngồi không nằm (v́ lúc đó Đại sư Đạo Tín đề xướng người người tọa thiền). Gia đ́nh cô rất giàu có, nhưng cô giữ giới không giữ tiền, rất tinh tấn, suốt ngày tụng Kinh và nghiên cứu Phật pháp không bao giờ giải đăi. Cho nên đến hôm nay vị Tỳ kheo ni này vẫn là chân thân, nhục thân bất hoại, lâm chung đoan tọa văng sanh. Văng sanh vài năm sau, thân thể của cô không có mùi hôi và cũng không có rữa nát, là v́ Sư cô dụng công tu hành, không có dâm dục tâm, cho nên nhục thân biến thành thân Kim cang bất hoại, cho đến hôm nay Tỳ kheo ni Vô Tận Tạng vẫn được tôn thờ trong một ngôi chùa ở Khúc Giang. Tên chùa tôi đă quên rồi, nhưng tôi thấy qua nhục thân của Sư cô rất trang nghiêm. Lúc Lục Tổ Đại sư ở chùa Nam Hoa, vị Tỳ kheo ni này rất hộ tŕ Lục Tổ, đi khắp nơi tuyên nói: "Lục Tổ Huệ Năng là vị kế thừa y bát chân chánh của Ngũ Tổ Hoằng Nhẫn." Hoa đẹp nhất định phải có lá xanh tô điểm, mới có thể hiển ra cái đẹp rực rỡ của hoa, Lục Tổ Đại sư tuy là vị Tổ Sư, nếu không có ai hộ tŕ Ngài nhất định sẽ bị Thần Tú và ngoại đạo đương thời giết hại. Bởi v́ đệ tử của Lục Tổ Đại sư và hộ pháp cư sĩ ủng hộ Ngài, cho nên mới không có tai nạn. Lại nữa, Lục Tổ Đại sư không thể tự ḿnh nói: "Các ông biết không? Tôi là vị Tổ Sư đời thứ sáu, các ông nay cần phải biết đến danh tiếng của tôi." Ngài sẽ không nói như vậy. Lại nữa, Pháp sư Ấn Tông ở Chùa Quang Hiếu biết Ngài là truyền nhân của Ngũ Tổ, lúc đó lại có Luật sư Thông Ứng ở Kinh Châu dẫn vài trăm người đệ tử của Ngài đến học Phật pháp với Lục Tổ. Vài trăm người này mỗi người đều có đồng đạo và bà con bạn bè, đều thông tri họ đến thân cận Lục Tổ Đại sư. Cho nên lúc đó pháp hội vô cùng hưng thạnh, giờ ngọ trai mỗi ngày có khoảng một ngàn năm trăm đến hai ngàn người.

Tỳ kheo ni Vô Tận Tạng cầm kinh hỏi Lục Tổ Đại sư, chữ đó làm sao đọc. Lục Tổ Đại sư nói: "Chữ tôi không biết, nhưng đại ư của kinh th́ có thể giải nói."

Tỳ kheo ni Vô Tận Tạng nói: "Ngay chữ cũng không biết, Ngài làm sao có thể hiểu được đại ư của kinh."

Đại sư trả lời:

–Diệu lư tâm pháp của Chư Phật – tức pháp môn đốn giáo dùng tâm ấn tâm, không có liên hệ đến văn tự, bởi v́ đây là trực chỉ nhân tâm, kiến tánh thành Phật, pháp môn đốn giáo bất lập văn tự, cho nên biết chữ hay không cũng không quan trọng ǵ.

Vị Tỳ kheo ni này nghe Lục Tổ Đại sư giảng như thế, rất kinh ngạc cảm thấy việc này không giống b́nh thường. Cho nên Sư cô liền nói cho những vị trưởng giả có đạo đức danh vọng trong thôn Tào Hầu: "Vị Pháp sư này tuy không biết chữ, nhưng Ngài là người đă đắc đạo, khai ngộ, các ông cần phải phát tâm đến cúng dường!"

V́ thế Tào Thúc Lương cháu bốn đời của Ngụy Đế (Tào Tháo) cùng với dân chúng trong làng, đều tranh nhau đến chiêm ngưỡng lễ bái Lục Tổ Đại sư. Lúc đó Chùa Nam Hoa núi Bảo Lâm, v́ cuối đời Tùy chiến tranh binh hỏa liên miên, v́ thế bị binh hỏa thiêu đốt thành một vùng hoang phế. Mọi người phát tâm đóng góp tiền bạc trùng tu xây dựng Phật tự, cung thỉnh Lục Tổ Đại sư trụ tŕ, không bao lâu chỗ này trở thành một khu Đại ṭng lâm. 

Sư ở chùa nầy hơn chín tháng, lại bị bọn ác nhơn t́m theo. Sư bèn lánh ḿnh ẩn trong núi phía trước chùa, th́ bị bọn ấy phóng hỏa đốt rụi cỏ cây. Sư ráng sức chui vào kẹt đá, nên mới thoát nạn. Nơi tảng đá nay c̣n dấu Ngài ngồi kiết già và lằn vải áo. Nhơn đó mới gọi là "tảng đá lánh nạn."

Sư nhớ lại lời Ngũ Tổ dặn nơi huyện Hoài Tập và Tứ Hội, Ngài mới đi ẩn nơi hai xứ ấy.

Giảng:

Quư vị nghĩ xem ở Hoàng Mai lúc đó có mấy trăm người đuổi theo Lục Tổ Đại sư, đuổi đến Đại Du Lĩnh. Từ Hoàng Mai đến Đại Du Lĩnh cần phải chạy hơn hai tháng trời, nếu không có tâm muốn giết Lục Tổ, đuổi một hai ngày không kịp liền trở về. Nhưng mấy trăm người này đều không trở về, có thể thấy đương thời họ rất xem trọng y bát, đều muốn đoạt y bát làm Tổ Sư. Nay Lục Tổ Đại sư trụ ở đây đă hơn chín tháng, đạo trường cũng đă xây dựng xong, lại bị những kẻ ác đồ đó t́m đến, Lục Tổ Đại sư nghe nói ác đồ đă đến, v́ Ngài có thần thông, cho nên khi họ chưa đến Ngài liền ẩn núp ở trước núi, nhưng mà đám ác đồ này của Thần Tú lại phóng hỏa đốt núi. Quư vị nghĩ xem, nếu họ đến không đông, th́ trong chùa có một hai ngàn người, làm sao để cho họ ngang nhiên đốt núi? May mà Đại sư ẩn vào trong kẹt đá, mới tránh khỏi nạn. Nay ḥn đó vẫn c̣n dấu tích Đại sư kiết già phu tọa và nếp y phục của Ngài mặc vẫn c̣n. Đại khái Lục Tổ Đại sư tận lực dụng công, cho nên ḥn đá vẫn c̣n in những đường vân rất nhỏ. Chỗ này tôi cũng đă đến qua, cũng đă ngồi một tiếng đồng hồ, nhưng tôi không phải tỵ nạn mà là thử ngồi đó một chút mà thôi. Ngồi bên trong, người bên ngoài không nh́n thấy được. V́ thế động này gọi là đá tỵ nạn. Lục Tổ Đại sư nhớ lại lời dạy của Ngũ Tổ: "Gặp Hoài th́ ngừng, gặp Hội th́ ẩn," v́ thế Lục Tổ Đại sư ẩn núp một thời gian, đến Hoài Hội, Tân Châu tỵ nạn.

Tăng Pháp Hải, người ở Khúc Giang, thuộc tỉnh Thiều Châu, ban sơ đến tham vấn Tổ Sư, hỏi rằng: "Tức tâm tức Phật là nghĩa sao, xin Đại sư chỉ dạy."

Sư nói: "Niệm trước chẳng sanh tức tâm, niệm sau chẳng diệt tức Phật; thành tất cả tướng tức tâm, ly tất cả tướng tức Phật. Nếu ta nói cho đủ th́ cùng kiếp nói cũng chẳng hết. Hăy nghe ta kệ:

Tức tâm là huệ, tức Phật là định.

Định Huệ b́nh đẳng, ư tất thanh tịnh.

Ngộ pháp môn này, do ông tập tánh.

Dụng vốn không sanh, song tu là chánh.

Giảng:

Tăng Pháp Hải, chính là vị Pháp sư ghi chép Lục Tổ Đàn Kinh, cho nên trong phẩm Cơ Duyên tên Ngài đứng đầu. Thiền Sư Pháp Hải, tôi không dám nói Ngài hay bậc nhất, nhưng lúc đó Ngài nhất định cho rằng ḿnh là đại đệ tử của Lục Tổ Đại sư, cho nên viết ḿnh đứng đầu.

Tăng Pháp Hải, là người Khúc Giang, Thiều Châu, lúc đầu Ngài đến tham bái Lục Tổ Đại sư hỏi:

–Cái ǵ gọi tức tâm tức Phật? Đạo lư này con không hiểu, kính mong Tổ Sư khai thị cho con.

Lục Tổ Đại sư nói:

–Niệm trước không sanh, tức là tâm. Niệm sau không diệt tức là Phật. Không sanh không diệt đó là tức tâm tức Phật. Làm sao có thể thành tựu tất cả tướng? Đó là trong tâm thành tựu, ông có thể thành tất cả tướng lại ly khai tất cả tướng, đó chính là Phật. Nếu tôi giải nói chi li cặn kẻ, th́ mấy đại kiếp nói cũng không hết. Lại nghe tôi v́ ông thuyết bài kệ:

Tức tâm là huệ, tức Phật là định, đó cũng gọi là định huệ, tức tâm tức Phật cũng chính là tức định tức huệ; định huệ, tâm và Phật th́ b́nh đẳng. Tâm chính là Phật, Phật chính là tâm, định chính là huệ, huệ chính là định, định huệ chính là tâm và Phật, tâm và Phật chính là định huệ. Đây đều là nhất thể, trong ư niệm của ông cần có tâm thanh tịnh. Nếu ông hiểu rơ pháp môn đốn giáo này th́ sẽ minh bạch rằng không rời khỏi tâm mà có Phật, không rời khỏi Phật mà có tâm; cũng không phải rời khỏi định mà có huệ, cũng không phải rời khỏi huệ mà có định. Tức định tức huệ, tức tâm tức Phật. Tại sao ông không hiểu rơ điều này? V́ ông nhiều kiếp nhiều đời, tập tánh chướng ngại. Bổn lai diệu dụng th́ không sanh không diệt, cho nên tu tâm là tu Phật, tu Phật chính là tu tâm, tu định là tu huệ, tu huệ là tu định. Đó mới là chánh pháp.

Pháp Hải nghe kệ rồi, liền đại ngộ, làm kệ khen rằng:

"Tức tâm nguyên là Phật,

Chẳng ngộ mà tự khinh.

Con biết nhơn định huệ,

Đồng tu ĺa các vật."

Giảng:

Thiền sư Pháp Hải ngay lời khai thị của Lục Tổ Đại sư lập tức đại ngộ, cho nên Ngài cũng dùng một bài kệ tán thán:

–Nguyên lai tâm này cũng chính là Phật! Lúc không hiểu th́ có hai, có tâm có Phật, nhưng vốn chỉ có một, lúc chưa hiểu th́ càng làm càng sai. Con nay hiểu rơ nhân duyên định huệ rồi, tức là tu hai loại pháp môn này, cần phải ĺa tất cả tướng.

Vị Tăng tên Pháp Đạt, người ở tỉnh Hồng Châu, xuất gia hồi bảy tuổi và thường tụng kinh Pháp Hoa. Một khi đến lễ làm Tổ Sư, Pháp Đạt cúi đầu không sát đất.

Sư quở rằng: "Lạy mà cúi đầu không sát đất, chi bằng đừng lạy. Trong ḷng ngươi chắc có một vật, ngươi chất chứa việc chi vậy?"

Pháp Đạt nói: "Tôi đă niệm kinh Pháp Hoa đến ba ngàn bộ rồi."

Sư nói: "Nếu ngươi niệm đến một muôn bộ, hiểu đặng ư kinh mà chẳng lấy đó gọi là hơn người, th́ mới cùng ta đi một con đường. Nay ngươi cậy lấy sự nghiệp ấy, mà chẳng biết lỗi ḿnh. Hăy nghe ta kệ:

Lạy vốn phá màn kiêu,

Đầu sao không sát đất?

Có ngă tội liền sanh,

Quên công, phước lớn thật."

Giảng:

Tăng Pháp Đạt, người Hồng Châu, bảy tuổi xuất gia (Pháp Hải và Pháp Đạt đều đắc pháp yếu của Lục Tổ). Ngài thường tụng niệm Kinh Diệu Pháp Liên Hoa, đến đảnh lễ Lục Tổ Đại sư, nhưng lúc cúi đầu, mà đầu không sát đất. Lục Tổ Đại sư liền quở trách:

–Ông có tâm đảnh lễ th́ nên hành ngũ thể đầu địa, nếu sở hành phi lễ th́ chi bằng đừng lễ. Trong tâm ông nhất định có vật chướng ngại gây cản trở cho sự chứng đạo của ông. Ông thường ngày học những ǵ?

Kỳ thực Lục Tổ Đại sư sớm biết Pháp Đạt có tâm cống cao.

Pháp Đạt trả lời:

–Con thường ngày tụng Kinh Pháp Hoa, đă tụng hơn ba ngàn bộ.

Tụng một biến tức là một bộ, từ quyển thứ nhất đến quyển thứ bảy chấm dứt, gọi là một biến. Tụng Kinh Pháp Hoa nếu tụng nhanh một ngày chỉ có thể tụng một bộ. Một năm ba trăm sáu mươi lăm ngày, có thể tụng ba trăm sáu mươi lăm bộ, mười năm mới có thể tụng hơn ba ngàn bộ. Thiền sư Pháp Đạt đại khái đă tụng khoảng mười năm.

Lục Tổ Đại sư nói:

–Nếu ông tụng đến một vạn bộ, lĩnh ngộ nghĩa lư trong Kinh, cũng không cho rằng có công, không nói công lao ḿnh rất lớn, ông có thể như vậy th́ có thể đến đây học Phật pháp với tôi.

Không phải mỗi người đều có thể theo Lục Tổ học Phật pháp, ông có chỗ chướng ngại, có chỗ chấp trước, th́ Lục Tổ sẽ không muốn ông. Giống như người đến đây học Phật pháp, nếu không giữ ǵn giới luật quy củ, tôi sẽ không hoan nghênh. Tôi hoan nghênh những người y giáo phụng hành, y theo lời Phật dạy tu hành.

Lục Tổ Đại sư lại nói tiếp:

–Ông cho rằng ông tụng Kinh Pháp Hoa rất nhiều, có công đức rất lớn. Ông lại không biết ông có tâm cống cao ngă mạn. Ông nghe tôi nói bài kệ:

Đảnh lễ là v́ trừ đi tâm cống cao ngă mạn, tại sao đầu ông không lễ sát đất? Ông đă có ngă tướng, nói ông tụng Kinh Pháp Hoa hơn ba ngàn bộ, công đức lớn hơn bất cứ người nào, nói công đức tụng kinh của tôi đă vượt hơn Tổ Sư! V́ ông có ngă tướng, v́ thế sanh ra tội ngă mạn. Nếu ông không chất chứa tâm công đức có cũng như không, tụng ba ngàn bộ cũng giống như lúc ông chưa tụng th́ phước đức của ông sẽ vô lượng vô biên.

Sư lại hỏi: "Ngươi tên là ǵ?"

Đáp: "Pháp Đạt."

Sư nói: "Ngươi tên Pháp Đạt, nào có đạt pháp!"

Sư lại nói kệ rằng:

"Ngươi tên là Pháp Đạt,

Siêng tụng hoài không dứt.

Tụng rỗng chỉ theo tiếng,

Minh tâm mới gọi Phật.

Ngươi nay bởi có duyên,

Ta mới nói Chơn pháp.

Chỉ tin Phật không lời,

Hoa sen miệng ngươi phát."

Giảng:

Tiếp theo Đại sư lại hỏi:

–Ông tên ǵ?

Đáp:

–Tên của con là Pháp Đạt.

Lục Tổ Đại sư nói:

–Tên của ông rất hay, Pháp Đạt, pháp thông đạt, nhưng ông đạt được cái pháp nào? Ông nói ra xem!

Lúc đó Pháp Đạt biến thành pháp không đạt, mở miệng nói không ra lời, cũng không biết như thế nào mới đúng. Lục Tổ Đại sư lại nói một bài kệ:

–Tên của ông là Pháp Đạt, ông rất dụng công, rất tốt không làm biếng, từ sáng đến tối tụng Kinh Pháp Hoa. Nhưng ông chỉ tụng rỗng mà chưa đắc được lợi ích, hàng ngày chỉ y theo kinh văn tụng niệm, không hiểu rơ nghĩa lư trong Kinh. Nếu ông tụng Kinh Pháp Hoa mà có thể hiểu được nghĩa lư của Kinh, có thể minh tâm kiến tánh, đó mới gọi là Bồ Tát. Ông và tôi rất có duyên, ông từ Hồng Châu xa xôi đến đây, điều đó không phải dễ, nên tôi nay v́ ông thuyết. Ông nên sanh tín tâm, tin Phật không nói chi hết, nếu ông có tín tâm niệm Kinh Pháp Hoa, không chỉ ở khẩu niệm thôi, th́ Diệu Pháp Liên Hoa sẽ sanh từ trong miệng của ông. Cho nên tụng Kinh không phải tụng suông theo tiếng, mà cần phải chân chánh hiểu rơ nghĩa lư của Kinh Diệu Pháp Liên Hoa mới được.

Lục Tổ Đại sư dạy Pháp Đạt:

–Chỉ tin Phật không lời, Liên Hoa từ miệng sanh.

Quư vị cho rằng như thế nào: Đức Phật có lời? Hay không lời?

Đức Phật thuyết pháp bốn mươi chín năm, đàm kinh hơn ba trăm hội, lúc Ngài sắp nhập Niết Bàn, tất cả đệ tử hỏi:

–Bạch Thế Tôn, Ngài nói nhiều Kinh điển như thế, nay phải làm sao?

Đức Phật nói:

–Ta một chữ cũng không có thuyết.

Ông nói Đức Phật có phải vọng ngữ hay không? Không sai! Kinh th́ do Phật thuyết ra mà tại sao Phật lại nói một chữ cũng không có thuyết? Lại nữa, Lục Tổ Đại sư dạy người: "Chỉ tin Phật không lời, nếu ông có ḷng tin này, liên hoa sanh từ trong miệng ông."

Ḷng tin này không phải dễ sanh ra. Tôi nay sẽ nói với quư vị thế nào để "chỉ tin Phật không lời." V́ bởi kinh điển, đạo lư Phật thuyết ra, đều là trong tâm chúng sanh. Quư vị cũng biết thuyết, anh ta cũng biết thuyết, mọi người vốn đầy đủ trí huệ này. Kinh điển Phật thuyết ra là v́ chúng sanh mà thuyết, v́ từ trong tâm chúng sanh phát xuất ra. Cho nên Phật thuyết mà không thuyết, đây là dạy quư vị không nên có chỗ chấp trước. Nếu quư vị có chỗ chấp trước, th́ biến thành pháp chấp, v́ thế Phật dạy người chớ có chấp trước, không nên chấp trước pháp, cũng không nên chấp trước không. Điều khó nhất chính là điểm này, dễ nhất cũng là điểm này. Xem quư vị biết hay không! Biết rồi, th́ Phật không có thuyết. Không biết, vậy th́ Phật thuyết quá nhiều. Hiểu không?

Phật một lời cũng không thuyết, tại sao chúng ta từ sáng đến tối cần phải nói quá nhiều? Đă giảng rồi lại giảng nữa, đă nói rồi lại nói nữa. Như vậy c̣n có ư nghĩa ǵ chớ? Cho nên mọi người chúng ta không nên nói chuyện th́ tốt hơn, sau này có khách từ bên ngoài đến, chỉ cần một người trả lời, mọi người không nên mồm năm miệng mười. Nếu không người ta sẽ nói: "Các ông học Phật pháp ǵ vậy? Phật đă không giảng thuyết, các ông lại nói quá nhiều. Ôi! học Phật pháp càng học càng không hiểu Phật pháp." Lại nữa, lúc chúng ta tụng kinh, nếu có khách bên ngoài đến cũng không thể ngừng lại, v́ công phu tụng kinh quan trọng, cho nên ít nói chuyện, dụng công phu nhiều một chút. Sau này tôi cũng nên ít nói chuyện, chỉ trong lúc giảng kinh thuyết pháp và có việc quan trọng mới nói, làm gương cho quư vị. Ǵ là lúc giảng kinh? Mọi nơi mọi lúc thuyết pháp đều là giảng kinh, cũng đều là không có giảng kinh – nói mà không nói. Quư vị nói:

–Vậy th́ tôi cũng có thể nói mà không nói.

Quư vị th́ học mà chưa học, quư vị chưa có học xong! Đợi học xong rồi hăy nói!

Pháp Đạt nghe kệ rồi, liền ăn năn xin lỗi, thưa rằng: "Từ nay sắp sau con giữ hạnh khiêm tốn cùng cung kính mọi người. Đệ tử tụng Kinh Pháp Hoa mà chưa hiểu nghĩa, tâm thường có chỗ nghi, Ḥa Thượng có trí huệ quảng đại, xin Ngài lược giải nghĩa lư trong kinh."

Sư nói: "Pháp Đạt, pháp rất thấu suốt, tại ḷng ngươi không thấu suốt. Kinh vốn không có chỗ nghi, tại ḷng ngươi tự nghi. Ngươi niệm kinh ấy, lấy ǵ làm tông (căn bổn)?"

Pháp Đạt bạch: "Kẻ học nầy căn tánh ám độn, bấy lâu nay chỉ theo chữ mà tụng niệm, đâu có biết tông thú của Kinh là ǵ!"

Giảng:

Pháp Đạt nghe xong bài kệ này liền sám hối tạ tội nói:

–Từ đây về sau con nhất định khiêm cung tất cả. Quá khứ đệ tử tụng Kinh Diệu Pháp Liên Hoa, chưa hiểu được nghĩa lư trong Kinh, cho nên trong tâm thường hoài nghi. Trí huệ của Ḥa Thượng rộng lớn, cúi mong v́ con lược nói ư nghĩa trong Kinh.

Lục Tổ Đại sư nói:

–Tên của ông là Pháp Đạt, pháp vốn phải thông đạt, đáng tiếc tâm của ông mê muội mà không đạt. Trong Kinh vốn không có một chỗ có thể hoài nghi, mà là tâm của ông tự khởi hoài nghi. Ông tụng Kinh Diệu Pháp Liên Hoa, có biết tông thú của Kinh không?

Pháp Đạt trả lời:

–Học nhân căn tánh ngu độn, chỉ theo kinh văn tụng niệm mà thôi, không biết được tông thú của kinh văn.

Sư nói: "Ta không biết chữ, ngươi thử lấy kinh tụng một biến, ta giải nghĩa cho ngươi rơ."

Pháp Đạt liền cất tiếng tụng lớn, đến phẩm Thí Dụ. Sư bảo thôi và nói rằng: "Bộ kinh nầy nguyên lấy cái Nhơn duyên xuất thế làm tông, dầu có nói bao nhiêu ví dụ, cũng không vượt ngoài chỗ ấy. Nhơn duyên ǵ? Kinh nói chư Phật Thế Tôn chỉ do cái Nhơn duyên về một việc lớn mà xuất hiện nơi thế gian. Việc lớn ấy là cái tri kiến Phật vậy."

Giảng:

Lục Tổ Đại sư nói:

–Tôi không biết chữ, ông đem quyển Kinh Pháp Hoa tụng một biến, tôi có thể v́ ông giải nói.

Pháp Đạt khi ấy liền to tiếng tụng đọc Kinh Pháp Hoa, khi đọc đến phẩm Thí Dụ thứ ba, Lục Tổ Đại sư liền kêu Pháp Đạt ngừng lại, và khai thị:

–Kinh này là Như Lai v́ một đại sự nhân duyên xuất hiện giữa đời, đó là tông chỉ của Kinh, dù có rất nhiều ví dụ cũng không vượt qua đạo lư này. Là nhân duyên ǵ? Kinh Pháp Hoa nói: "Tất cả Chư Phật Thế Tôn chỉ có một đại sự nhân duyên mà xuất hiện ở đời. Cái ǵ là một đại sự? Chính là tri kiến Phật vậy."

"Người thế gian ngoài mê th́ dính tướng, trong mê th́ dính không. Nếu nơi tướng mà ĺa tướng, nơi không mà ĺa không, th́ trong ngoài chẳng mê. Nếu hiểu rơ Pháp nầy, một niệm tâm mở sáng, ấy là mở cái tri kiến Phật. Phật đây, nghĩa là Giác ngộ, chia làm bốn môn:

1. Khai giác tri kiến (Mở cái biết thấy giác ngộ.)

2. Thị giác tri kiến (Chỉ cái thấy biết giác ngộ.)

3. Ngộ giác tri kiến (Tỏ cái thấy biết giác ngộ.)

4. Nhập giác tri kiến (Vào cái thấy biết giác ngộ.)

Nếu nghe khai, thị (Mở, Chỉ) của Kinh mà đặng ngộ, nhập (Tỏ, Vào), đó chính là giác tri kiến, cũng chính là Chơn tánh vốn có mà được xuất hiện.

Giảng:

Người đời bên ngoài chấp tướng, bên trong chấp không. Nếu có thể nơi tướng ly khai tướng, nơi không rời không, đó chính là không chấp nơi không, không chấp nơi có. Cũng chính là trong ngoài không mê, không mê sẽ không chấp trước, không chấp trước th́ không có mê. Nếu ông có thể hiểu rơ diệu pháp này th́ trong một niệm tâm có thể sáng suốt khai ngộ. Đây gọi là Khai Phật tri kiến.

Phật chính là giác, phân làm bốn môn, chính là khai giác tri kiến, thị giác tri kiến, ngộ giác tri kiến, nhập giác tri kiến.

Nếu ông nghe nghĩa lư của kinh, mà ngộ nhập hiểu rơ, đó chính là giác tri kiến, cũng chính là Chân như tự tánh vốn có hiển hiện ra.

Ngươi khá cẩn thận, chớ lầm hiểu ư kinh, nghe trong Kinh nói khai thị ngộ nhập mà cho đó là tri kiến của Phật, chớ chúng ta th́ vô phần. Nếu hiểu như thế là chê Kinh nhạo Phật. Ngài kia đă là Phật, đă đầy đủ tri kiến, cần ǵ phải khai nữa! Ngươi nay phải tin rằng cái Phật tri kiến đó chỉ là tự tâm của ngươi, chớ chẳng có Phật nào khác. Cả thảy chúng sanh v́ tự che lấp tánh quang minh của ḿnh, tham ái trần cảnh, ngoài bị dính vương, trong bị rối rắm, nên đành phải chịu sự phiền năo cuốn lôi. Bởi vậy mới nhọc ḷng đức Thế Tôn, Ngài phải xuất Chánh định, dùng biết bao nhiêu lời lẽ mà khuyên chúng sanh dứt bỏ ḷng tham ái, phải nơi tự tâm mà khai tri kiến Phật, chớ hướng ra ngoài mà t́m, th́ cùng Phật không khác. Thế cho nên gọi là "khai Phật tri kiến."

Giảng:

Ông không nên hiểu lầm ư của kinh. Nếu gặp người khác mà ông nói (với họ) như vầy: Khai thị ngộ nhập là tri kiến của Phật, không có quan hệ ǵ với chúng ta. Nếu ông có kiến giải như thế th́ là hủy báng kinh điển, hủy báng Phật pháp. Tại sao nói hủy báng Phật? V́ Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đă thành Phật, đă đầy đủ tri kiến Phật, tại sao lại cần phải khai Phật tri kiến? Cho nên ông cần nên tin tưởng sâu sắc tri kiến Phật, chính là tri kiến trong tâm ông. Khai Phật tri kiến chính là tâm của ông vốn là Phật, muốn ông khai thị tri kiến Phật vốn sẵn có của ông, v́ không có Phật nào khác.

Tất cả chúng sanh đều che phủ quang minh của chính ḿnh, v́ có tham tâm ái tâm. Tham th́ có tham trần, ái th́ có ái trần, tham th́ không được thanh tịnh, ái th́ không được thanh tịnh. Tham ái trần cảnh nên phan duyên (níu vương) bên ngoài. Ông phan duyên bên ngoài, th́ nội nhiễu (rối loạn bên trong), nếu không có ngoại duyên, th́ không có nội nhiễu, ông sẽ được thanh tịnh. Bên ngoài không chỉ là phan duyên, mà là đủ mọi thứ níu vương của lục trần lục căn: mắt, tai, mũi, lưỡi, thân, ư; sắc, thinh, hương, vị, xúc, pháp. V́ ông phan duyên bên ngoài cho nên bên trong không an tịnh, liền tạo phản. Điều này khiến tâm người không được an lạc, sanh ra mọi thứ phiền năo. Tâm của ông làm nô dịch cho h́nh thể, tâm vốn là ông chủ, nhưng nay trở thành kẻ nô lệ của thân thể, cho nên làm nhọc ḷng bao Đức Phật Thế Tôn từ trong định mà dậy, dùng bao nhiêu phương pháp phương tiện thiện xảo, hết lời khuyên bảo, khuyên chúng sanh phải đ́nh chỉ phan duyên, dứt sạch vọng tưởng, không nên giong ruổi bên ngoài t́m cầu, nếu được như thế th́ cùng Phật không có ǵ sai khác, cho nên nói khai Phật tri kiến.

Ta cũng khuyên cả thảy chúng nhơn do trong tâm ḿnh mà thường khai tri kiến Phật. Người thế gian v́ ḷng tà vạy, ngu mê, tạo ra các tội lỗi, miệng lành ḷng dữ, ham giận, ghét ghen, siểm nịnh kiêu căng, lấn người hại vật. Ấy là ḿnh khai tri kiến chúng sanh. Nếu giữ được ḷng chơn chánh, thường sanh trí huệ, xem xét tâm ḿnh, làm lành lánh dữ, th́ ḿnh tự khai tri kiến Phật vậy.

Giảng:

Tôi cũng thường khuyên tất cả chúng sanh, trong tâm của họ phải thường khai Phật tri kiến. Tâm người đời v́ có tà tri và tâm ngu si mê hoặc, cho nên tạo vô vàn ác nghiệp. Tuy miệng nói rất hay nhưng tâm lại xấu xa, nên nói: "Khẩu Phật tâm xà." Miệng th́ nói lời từ bi như Phật, nhưng tâm lại ác độc như rắn. Điều xấu nhất chính là tham, sân, tật đố, nịnh hót, gian nịnh (tức không chánh trực), cống cao ngă mạn, làm hại người, tổn hại chúng sanh, tự ḿnh khai ác nghiệp chúng sanh tri kiến. Nếu có thể hồi quang phản chiếu, tự chánh kỳ tâm, tự tánh thường sanh trí huệ, quán sát chiếu soi tự tâm, năng chư ác mạc tác, chúng thiện phụng hành, đó chính là tự khai Phật tri kiến. 

Ngươi phải niệm niệm khai tri kiến Phật, chớ khai tri kiến chúng sanh. Khai tri kiến Phật tức là xuất thế, khai tri kiến chúng sanh tức là thế gian. Nếu ngươi chỉ nhọc nhằn chấp việc tụng niệm làm công khóa th́ nào khác con trâu ly mến cái đuôi của nó!"

Pháp Đạt nói: "Nếu vậy, hiểu được nghĩa, th́ chẳng cần tụng kinh?"

Sư nói: "Kinh có lỗi ǵ? Há có ngăn trở sự tụng niệm của ngươi đâu! Chỉ v́ mê ngộ là tại nơi người, tổn giảm hay lợi ích là do ḿnh. Miệng tụng tâm hành tức là chuyển được kinh, c̣n miệng tụng mà tâm không hành tức là bị kinh chuyển. Hăy nghe ta kệ:

Tâm mê Pháp Hoa chuyển,

Tâm ngộ chuyển Pháp Hoa.

Tụng lâu không rơ ư,

Cùng nghĩa kinh thành thù.

Không niệm, niệm là chánh,

Có niệm, niệm thành tà.

Có, không, đều chẳng chấp,

Hằng ngồi xe Bạch ngưu."

Giảng:

Lục Tổ Đại sư lại khai thị nói:

–Trong mỗi niệm ông cần phải giữ ǵn chánh niệm, giữ ǵn thiện tâm, không nên có những tâm không chánh trực như tham, sân, tật đố, chướng ngại, siểm khúc. Đó chính là khai Phật tri kiến, không nên khai chúng sanh tri kiến. Phật tri kiến đó là pháp xuất thế; khai chúng sanh tri kiến đó là pháp thế gian. Nếu ông từ sáng đến tối cực khổ tụng Kinh Pháp Hoa mà chấp vào Kinh Pháp Hoa, cho đó là công khóa, th́ có khác ǵ con trâu ly yêu mến cái đuôi của nó?

Pháp Đạt trả lời:

–Nếu như vậy, chỉ cần hiểu rơ ư nghĩa của kinh, th́ không cần tụng kinh chăng?

Lục Tổ Đại sư giải thích:

Kinh có sai lầm ǵ, đâu có chướng ngại ông tụng kinh? Cần biết mê mờ ngu muội và giác tánh đều ở nơi ông, nếu đă mê mờ ông tụng cũng không có công, nếu đă khai ngộ tụng niệm th́ càng thêm ích lợi, đây có liên hệ ǵ đến kinh đâu? Nếu ông có thể miệng tụng Kinh Pháp Hoa, tâm hành Kinh Pháp Hoa, đó chính là chuyển pháp luân. Nếu chỉ miệng tụng kinh mà tâm không theo nghĩa lư của kinh tu hành, đó chính là bị kinh chuyển. Ông lắng nghe tôi v́ ông nói bài kệ đây:

Tâm ông nếu mê hoặc, không sáng suốt, th́ bị Pháp Hoa chuyển, chuyển ông càng tụng niệm càng không hiểu rơ. Tâm ông nếu ngộ th́ có thể chuyển diệu nghĩa của Kinh Pháp Hoa. Ông tụng Kinh Pháp Hoa công phu hơn mười năm, nhưng không hiểu rơ ư nghĩa của Kinh, th́ giống như oan gia đối đầu với nghĩa lư Kinh. Không có vọng niệm chính là chánh niệm, nhưng khi có tà niệm, có cống cao ngă mạn, cho rằng tôi tụng kinh có công đức th́ trở thành tà. Không nên để ư nó có, và không để ư nó không, tụng niệm giống như không có niệm, không nên chấp trước.

Nghe thế, có vị lại nói:

–Tụng niệm giống như không niệm, vậy không niệm chính là niệm rồi?

Như vậy th́ không thể được, tại sao vậy? V́ quư vị vốn không có niệm, không hiểu nghĩa lư của kinh, làm sao có thể "giống như niệm?" "Niệm giống như không niệm," là niệm mà không niệm, không niệm mà niệm, chính là ư nói không có chấp trước. Tóm lại, không nên xem nó có, cũng không nên xem nó không, đều không nên tính toán so đo, đó chính là ḿnh thường hay ngồi trên xe trâu trắng lớn. Đó giống như người chế ngự điều khiển xe vốn thanh tịnh vô lậu tương ưng, thể đầy đủ vạn đức, giống như xe trâu trắng lớn, phiền năo không nhiễm.

Pháp Đạt nghe kệ rồi bất giác rơi lệ đầm đề. Khi Đại sư nói dứt lời liền được đại ngộ và bạch rằng:

"Pháp Đạt từ xưa đến nay, thật chưa từng chuyển Pháp Hoa, mà bị Pháp Hoa chuyển."

Lại bạch rằng: "Kinh nói các vị đại Thanh văn cho đến Bồ Tát đều đem hết khả năng suy nghĩ cùng chung nghĩ lường cũng không thể nào đo được trí của Phật. Nay khiến kẻ phàm phu chỉ ngộ được tự tâm liền gọi là tri kiến Phật, nếu tự họ chẳng phải là hàng thượng căn, ắt chưa khỏi nghi báng. Lại kinh nói ba xe: xe dê, xe nai, xe trâu cùng với xe trâu trắng khác nhau như thế nào? Cúi xin Ḥa Thượng rũ ḷng từ khai thị cho.

Giảng:

Pháp Đạt sau khi nghe Lục Tổ Đại sư nói xong bài kệ, bất tri bất giác rơi lệ dầm dề. Quư vị nghĩ xem Pháp Đạt v́ sao khóc? Lúc trước Pháp Đạt không hiểu rơ th́ không khóc, nay đă hiểu rơ rồi tại sao lại khóc?

Pháp Đạt khóc không phải v́ bị oan ức mà khóc, cũng không v́ bị ai ăn hiếp, áp bức. Cái khóc của Ngài Pháp Đạt, là v́ quá cảm kích vui mừng mà khóc, cho nên nói "bất giác," không biết liền khóc lên. Chính v́ Pháp Đạt nghĩ lúc trước sao ngu si thế, phí biết bao công để tụng Kinh Pháp Hoa, một chút ích dụng cũng không có, nay nhờ Lục Tổ Đại sư giảng giải liền được hiểu rơ, cho nên quá cảm kích mà khóc. Giống như có bạn bè hay bà con người nhà xa cách đă lâu, th́nh ĺnh gặp nhau vốn rất vui mừng, nhưng đột nhiên lại khóc, đó cũng giống t́nh cảnh này.

Ngài Pháp Đạt v́ đại ngộ cho nên khóc lên, thưa với Lục Tổ Đại sư rằng:

–Pháp Đạt con từ trước đến nay, chưa bao giờ chuyển Kinh Pháp Hoa, mà bị Kinh Pháp Hoa chuyển.

Lại bạch tiếp:

Kinh Diệu Pháp Liên Hoa có một đoạn nói: "Giả sử người khắp thế gian, đều như Xá Lợi Phất, đem hết khả năng suy nghĩ cùng chung đo lường cũng không thể nào đo được trí huệ của Phật. Tất cả đại đệ tử của Phật Thanh văn La hán cho đến đại Bồ Tát, nếu đem hết sự tư duy để đo lường đánh giá, cũng không thể đo lường trí huệ của Phật. Nay Đại sư khiến cho kẻ phàm phu b́nh thường chỉ cần ngộ tự tâm, đó là tri kiến Phật. Nếu không phải người thượng trí thiện căn, th́ không tránh khỏi khiến họ sanh tâm hủy báng. Lại nữa, Kinh nói có ba xe – xe dê, xe nai và xe trâu trắng lớn, ba xe nầy khác nhau như thế nào? Thỉnh Ḥa Thượng phát tâm từ bi khai thị cho con."

Sư rằng: "Ư kinh thật rơ ràng, tự ngươi mê ám làm cho trái ngược. Các người trong tam thừa chẳng lường được trí Phật, cái hại là do ở chỗ suy lường. Hễ chúng nó càng cùng suy cạn nghĩ, th́ càng làm chuyển biến và xa ĺa trí Phật. Đức Phật vốn v́ kẻ phàm phu mà nói kinh, chớ chẳng phải v́ Phật mà nói. Cái lư ấy, nếu chẳng chịu tin, th́ tùy ư rời chỗ đi ra (thối tịch).

Sao chẳng biết ḿnh đă ngồi trên xe trâu trắng, mà lại t́m ba xe ở ngoài cửa. Huống chi kinh văn đă nói rơ cho người biết, duy có một Phật thừa, chớ không có thừa nào khác. Bằng kinh nói hai nói ba, cho đến vô số phương tiện, muôn vàn nhơn duyên, ví dụ ngôn từ th́ các pháp ấy chỉ đều chỉ một Phật thừa mà thôi. Sao ngươi chẳng xét rằng thừa là giả, là nói v́ lúc xưa (v́ thật mà dụng quyền), c̣n một thừa là thật, là nói v́ ngày nay (mở quyền mà chỉ thật). Ấy là chỉ dạy người bỏ giả về thật mà thôi. Sau khi về thật rồi, th́ cái thật cũng không c̣n có cái tên nữa.

Phải biết rằng của quư báu sở hữu đều thuộc về của ngươi thọ dụng, lại chẳng nên tưởng đó là của cha, cũng chẳng nên tưởng đó là của con, cũng chẳng nên tưởng đến chỗ thọ dụng ấy. Thế mới gọi là tŕ Kinh Pháp Hoa.

Từ kiếp nầy qua kiếp nọ, tay chẳng mở cuốn kinh, nhưng từ sáng tới đêm, không có lúc nào mà chẳng niệm vậy."

Giảng:

Lục Tổ Đại sư nói:

–Ư của Kinh nói rất rơ ràng, chỉ v́ ông ngu si làm trái ngược nghĩa lư của Kinh. Các người trong Tam thừa tức là Thinh văn, Duyên giác, Bồ tát, họ không thể lănh ngộ lời Phật thuyết, sai lầm đó là v́ suy lường, nếu không có tâm suy lường họ liền hiểu rơ nghĩa lư của Kinh; dựa vào sự đánh giá đo lường cộng đồng của họ, càng truy cầu, khoảng cách càng xa vời. Bởi kinh điển Phật nói ra đều v́ phàm phu mà nói, không phải v́ Phật nói, cho nên ông nên hiểu đạo lư này. Nếu ông không tin Kinh Phật là v́ phàm phu mà nói, không phải v́ Phật nói, th́ ông có thể tùy ư không nghe kinh, rời chỗ ngồi mà bỏ đi ra.

Phẩm Thí Dụ Kinh Pháp Hoa nói xe trâu trắng, là xe báu trang nghiêm. Xe trâu này chạy rất nhanh, chạy rất vững rất thoải mái, người đời không biết ḿnh đang ngồi trên xe trâu trắng, ngược lại hướng bên ngoài t́m kiếm xe dê, xe nai, xe trâu, đó là v́ người đời không có trí huệ! Kinh văn đă rơ ràng nói với ông, chỉ có nhất Phật thừa là xe trâu trắng lớn, không có các thừa khác. Hoặc nói nhị thừa – Thinh văn, Duyên giác; hoặc nói tam thừa – Thinh văn, Duyên giác, Bồ tát, hoặc là vô số thừa – đây là pháp phương tiện, đủ mọi thứ nhân duyên, ví dụ và ngôn từ mà thôi. Tất cả Phật pháp đều v́ nhất Phật thừa này mà nói, tại sao ông không hiểu ba xe này là giả lập mà thôi! Thinh văn, Duyên giác, Bồ tát, duyên pháp của ba thừa này, là v́ xưa kia nói. Nhất thừa Phật thừa (xe trâu trắng lớn), mới là thực pháp v́ nay mà nói! Đạo lư của Kinh Pháp Hoa là dạy mọi người bỏ đi quyền giáo tam thừa mà quy về chân thực, nhưng sau khi quy về chân thực, thực pháp này cũng không có một cái tên, thực pháp cũng không c̣n tồn tại. V́ thế, ông cần biết tất cả Phật pháp, đều thuộc về gia tài vốn có của ông, tự ḿnh có sẵn, không do bên ngoài được, tùy ông sử dụng như thế nào cũng được. Ông không cần phải nghĩ rằng: Đây là tài sản của cha tôi dành cho tôi; cũng không cần nghĩ rằng, tôi là con, cần phải kế thừa gia nghiệp của cha. Căn bổn không cần phải nghĩ ǵ hết, thọ dụng liền được. Đó chính là tŕ Kinh Pháp Hoa. Nếu được như vậy, th́ từ đại kiếp thứ nhất đến đại kiếp sau cùng, tay không rời quyển Kinh, từ sáng đến tối không có lúc nào không tụng Kinh Pháp Hoa.

Pháp Đạt nhờ Sư mở trí, vui mừng nhảy nhót, bèn làm kệ khen rằng:

"Kinh tụng ba ngàn bộ,

Tào khê không một câu.

Ư xuất thế chẳng rơ,

Nào dứt kiếp khùng điên!

Dê, nai, trâu quyền lập,

Trước, giữa, sau khéo bày.

Ai biết trong nhà lửa,

Nguyên là đại Pháp vương." 

Sư nói: "Từ nay về sau, ngươi có thể nói là thầy tăng niệm kinh vậy."

Pháp Đạt từ khi lănh hội được ư chỉ diệu huyền của Đại sư, cũng giữ việc tụng kinh hoài chẳng bỏ.

Giảng:

Pháp Đạt sau khi được Lục Tổ Đại sư khai đạo, vô cùng hoan hỷ vui mừng nhảy nhót, liền dùng kệ xưng tán:

–Con tụng Kinh Diệu Pháp Liên Hoa đă hơn ba ngàn bộ, mà Tào Khê một câu cũng không nói. Con chưa hiểu rơ tông chỉ xuất thế, th́ làm sao có thể trừ bỏ vọng tâm dă tánh bao đời bao kiếp? Xe dê, xe nai, xe trâu đều là quyền pháp, sơ thiện trung thiện hậu thiện đều là một phương pháp truyền dương Phật pháp. Sơ thiện tức là pháp Tiểu thừa giảng ban đầu, trung thiện tức là Trung thừa, hậu thiện tức là giảng thuyết Đại thừa – tức dụ cho Thanh văn, Duyên giác, Bồ Tát tam thừa. Không ai ngờ rằng, không ai biết rằng, trong nhà lửa tam giới này, có thể tu thành Phật, làm vị đại Pháp vương!

Lục Tổ Đại sư biết Pháp Đạt đă thấu rơ liền nói:

–Ông từ nay về sau mới xứng đáng xưng là thầy tăng tụng Kinh Pháp Hoa lúc trước ông không biết tụng.

Pháp Đạt từ đó lănh ngộ tôn chỉ huyền diệu của Lục Tổ Đại sư, nay tuy Ngài hiểu rơ Kinh Pháp Hoa, nhưng vẫn không ngừng tụng. Mà không nói rằng: "Tôi niệm mà không niệm, không niệm mà niệm, tôi đă hiểu là được rồi!" Ngài Pháp Đạt vẫn tụng kinh như cũ. Có vài người đối với chỗ này thường không hiểu rơ, nói niệm mà không niệm, không niệm mà niệm, vậy th́ ông ăn mà không ăn, không ăn mà ăn phải không? Cũng không thể lúc ăn trộm đồ nói: Trộm mà không trộm, không trộm mà trộm. Cũng không thể lúc sát sanh nói: Sát mà không sát, không sát mà sát. Cho nên nói hiểu rơ rồi th́ không c̣n chấp trước, không nên nói suông, đàm khẩu đầu thiền. Nếu đă đạt đến tŕnh độ th́ có thể niệm Kinh mà không chấp trước niệm kinh, không nên giống như Ngài Pháp Đạt lúc trước cho rằng niệm Kinh Pháp Hoa ba ngàn bộ, công đức lớn hơn tất cả, cho nên không đảnh lễ người. Ngài Pháp Đạt lúc thấy Tổ Sư đầu không sát đất cũng có thể gọi là biểu hiện cung kính nhất rồi. Nếu đối với người b́nh thường, không nói đến việc đảnh lễ, ngay chào hỏi cũng không có, Pháp Đạt cống cao ngă mạn như thế. Giống như người giàu nh́n người nghèo, nh́n cũng không nh́n, họ không nh́n xuống dưới chỉ nh́n lên trên, xem thường tất cả. Pháp Đạt nh́n thấy Lục Tổ, biết Ngài là kế truyền y bát của Ngũ Tổ, cho nên không thể không cúi đầu, nhưng trong tâm nhất định nghĩ rằng: "Tôi niệm nhiều bộ Kinh Pháp Hoa như thế phải cao vượt hơn vị Tổ Sư này." Pháp Đạt chỉ miễn cưỡng cúi đầu, mà Lục Tổ vừa nh́n liền biết Pháp Đạt tâm cống cao ngă mạn.

Tăng Trí Thông, người quê ở An Phong thuộc Thọ Châu, ban đầu xem Kinh Lăng Già đến hơn một ngàn lần nhưng không hiểu được tam thân tứ trí. Người đến lễ Đại sư cầu giải nghĩa này.

Sư nói: "Ba thân là Thanh Tịnh Pháp Thân, đó là tánh của ngươi, Viên Măn Báo Thân là trí của ngươi, Thiên Bách Ức Hóa Thân là hạnh của ngươi vậy. Nếu ngươi ĺa Bổn tánh mà nói riêng ba thân, tức gọi là có thân mà không trí. Bằng ngộ được ba thân không có tự tánh riêng, tức gọi là tứ trí Bồ đề. Hăy nghe ta kệ:

Tự tánh đủ ba thân,

Phát minh thành tứ trí.

Chẳng ĺa duyên thấy nghe,

Siêu nhiên lên quả Phật.

Nay tôi v́ ông nói,

Tin chắc hằng không mê.

Chớ học người t́m cầu,

Trọn ngày nói Bồ đề."

Giảng:

Tăng Trí Thông người An Phong, Thọ Châu, xem Kinh Lăng Già hơn ngàn biến, vẫn không lĩnh hội tam thân tứ trí, cho nên đến lễ thỉnh Đại sư, khẩn cầu giải thích chân nghĩa. Đại sư khai thị: "Tam thân chính là Pháp thân, Báo thân và Hóa thân. Thanh Tịnh Pháp Thân là bổn tánh của ông, Viên Măn Báo Thân là trí huệ của ông, Thiên Bách Ức Hóa Thân là bổn hạnh của ông. Nếu ly khai bổn tánh mà thuyết tam thân, đó là có thân mà không có trí huệ. Nếu ông ngộ được tam thân không có tự tánh, th́ có thể có tứ trí Bồ đề. Nay nghe tôi nói kệ:

Lúc ông hiểu rơ tam thân là bổn tánh vốn có, ông sẽ hiểu rơ tứ trí. Nó không rời nghe và thấy, nhưng siêu vượt đặng thấy nghe mà trực chỉ đến pháp giới Phật.

Ông cần phải nghe bằng ḷng tin, th́ sẽ không mê hoặc giống như người thế tục, miệng luôn nói "Bồ đề! Bồ đề! Bồ đề!" mà không thực hành Bồ đề. Không nên chỉ học khẩu đầu thiền mà cần phải chân chánh hiểu rơ tam thân mới đúng."

Lục Tổ Đại sư lại nói:

–Ông đă hiểu rơ tam thân, th́ nên đồng thời hiểu rơ tứ trí. Nếu ông ly khai tam thân mà giải thích tứ trí, dù ông hiểu rơ danh tướng tứ trí cũng không đắc được chân thực thể dụng, dù có trí huệ cũng giống như không có trí huệ, chỉ nhọc công vô ích.

Trí Thông lại bạch rằng: "Cái nghĩa tứ trí có thể được nghe chăng?"

Sư nói: "Đă hiểu ba thân th́ rơ tứ trí, sao lại hỏi nữa? Nếu ĺa ba thân mà nói riêng tứ trí, ấy gọi là có trí mà không thân, tức là có trí trở lại thành không trí."

Sư lại nói kệ rằng:

Đại Viên Cảnh Trí, tánh thanh tịnh.

B́nh Đẳng Tánh Trí, tâm vô bịnh.

Diệu Quán Sát Trí, kiến phi công,

Thành Sở Tác Trí, đồng viên cảnh.

Ngũ Bát quả, Lục Thất nhơn, chuyển,

Chỉ dùng danh ngôn không thật tánh.

Nếu ngay chỗ chuyển chẳng lưu t́nh,

Ngay nơi ồn náo, Na-già định.

Giảng:

Phật có tứ trí tức Đại Viên Cảnh Trí, B́nh Đẳng Tánh Trí, Diệu Quan Sát Trí, Thành Sở Tác Trí. Đại Viên Cảnh Trí là ǵ? Là do thức thứ tám chuyển, cho nên nói chuyển thức thành trí. Lúc ông không biết dụng đó là thức, lúc ông phản bổn hoàn nguyên tức chuyển thức thứ tám mà thành Đại Viên Cảnh Trí, cho nên bổn tánh của nó thanh tịnh không có ô nhiễm, v́ thế nói Đại Viên Cảnh Trí tánh thanh tịnh.

B́nh Đẳng Tánh Trí là do thức thứ bảy chuyển. Lúc ông chưa hiểu rơ th́ gọi là thức thứ bảy, sau khi khai ngộ th́ gọi là B́nh Đẳng Tánh Trí. Thức thứ bảy cũng gọi là Mạt na da thức, cũng gọi là truyền tống thức, nó do thức thứ sáu truyền cho thức thức tám, cho nên gọi là truyền tống thức, mà thức thứ tám c̣n gọi là hàm tàng thức, Phạn ngữ là A lại da thức. Những hột giống thiện ác, đều chứa trong thức thứ tám, cho nên trồng thiện nhân liền kết quả thiện, trồng nhân ác liền kết quả ác, cho nên gọi bát thức điền. Thức này giống như một mảnh ruộng, quư vị trồng cái ǵ th́ nó liền sanh cái đó. B́nh Đẳng Tánh Trí tâm vô bệnh, b́nh đẳng tức tâm Chư Phật và chúng sanh th́ b́nh đẳng, vô bệnh tức không có chướng ngại, tật đố, tham sân si. Nếu quư vị không có chướng ngại, tật đố, tham sân si th́ có thể chuyển thức thứ bảy thành B́nh Đẳng Tánh Trí.

Diệu Quán Sát Trí kiến phi công: Diệu Quán Sát Trí th́ do ư thức thứ sáu chuyển, thức thứ sáu này cái ǵ cũng đều phân biệt, phân biệt thiện ác, thị phi, nam nữ, cho nên xem ra th́ rất thông minh, thực tế đă biến thành ư thức. Nếu đă chuyển thức thành trí, thành Diệu Quán Sát Trí – Nó nh́n thấy mọi cảnh giới mà không cần phân biệt vẫn có thể hiểu rơ. Diệu quán sát và tâm phân biệt không giống nhau, cho nên chứng quả A la hán cần phải tác ư quan sát, tác ư chính là từ trong tịnh quan sát, mà có thể biết được những sự việc trong tám vạn đại kiếp. Chính là sử dụng Diệu Quán Sát Trí này mà có thể biết được, nhưng nếu quư vị không tác ư quan sát, vẫn là dùng ư thức, tức là người thường đều có. 

Thành Sở Tác Trí đồng viên cảnh: Thành Sở Tác Trí là do năm thức đầu: tức mắt, tai, mũi, lưỡi, thân thành tựu, giống như một cái gương tṛn.

Ngũ Bát, Lục Thất quả nhân chuyển: Ngũ chính là năm thức đầu, Bát chính là thức thứ tám; Ngũ Bát quả chuyển tức là năm thức đầu và thức thứ tám được chuyển ở giai đoạn gặt quả, thành Đại Viên Cảnh Trí và Thành Sở Tác Trí. Lục Thất nhân chuyển tức là thức thứ sáu và thức thứ bảy được chuyển trước trong thời kỳ gieo nhân, thành Diệu Quán Sát Trí và B́nh Đẳng Tánh Trí. Trong việc chuyển bát thức thành tứ trí, thức thứ sáu và bảy chuyển trước ở giai đoạn gieo nhân, kế sau là chuyển năm thức đầu và thức thứ tám ở thời kỳ gặt quả.

Đản dụng danh ngôn vô thực tánh: Tuy nói trên nhân chuyển, trên quả chuyển, thực tế th́ không có thực tánh nào, chỉ là một số danh từ mà thôi.

Nhược ư chuyển xứ bất lưu t́nh: Nếu ông đang ở chỗ (t́nh thức) chuyển không ngừng, mà ông không dùng tâm t́nh phàm phu lại suy tính đo lường.

Phồn hưng vĩnh xứ Na-già định: Phồn có nghĩa là nhiều, Hưng có nghĩa hưng khởi, tức là thường ở trong Na già định – Na già (Naga) định chính là định của rồng. Tại sao rồng có thể lớn có thể nhỏ? Chính là từ trong định biến hóa, cho nên rồng gọi là Thần Long, v́ nó có thể biến hóa vô cùng. Giống như lời tựa đă nói: Lục Tổ Đại sư dùng bát hàng phục rồng, rồng này chắc có vô minh và tính nóng giận. Nó nghĩ: "Thầy nói tôi không dám vào trong bát của thầy à? Xem nè!" V́ thế bèn nhảy vào trong bát, nhưng khi đă nhảy vào rồi th́ không có cách nào nhảy ra. Rồng này sau khi nghe Lục Tổ Đại sư thuyết pháp liền được văng sanh. Tuy rồng này thường ở trong định, nhưng chưa phá vô minh, cho nên vẫn c̣n nổi nóng, muốn hiển thần thông. Nếu nó có định lực, dù có nghe Lục Tổ nói: "Ngươi không thể hóa thành thân nhỏ," th́ cũng không bị dao động. Na-già định là thứ định bất khả tư ngh́. Do đâu mà trở thành rồng? Do là lúc trước, ở nhân địa, học Phật pháp rất tinh tấn, nhưng lại không giữ giới luật. Nghĩ rằng: "Người thường cần giữ giới luật nhưng tôi có thể không giữ." Cho nên nói: "Tu hành th́ siêng năng nhưng giới luật th́ buông thả (thừa cấp giới hoăn)," v́ thế nên biến thành rồng.

Lưu Ư (Nguyên chú): phần nói về chuyển thức thành trí: "Chuyển tiền ngũ thức là Thành Sở Tác Trí. Chuyển thức thứ sáu làm Diệu Quán Sát Trí. Chuyển thức thứ bảy làm B́nh Đẳng Tánh Trí. Chuyển thức thứ tám thành Đại Viên Cảnh Trí. Tuy thức thứ sáu thứ bảy ở trong nhân chuyển, năm thức trước và thức thứ tám ở trên quả chuyển, nhưng chỉ chuyển trên danh tướng mà không chuyển bản thể của nó" theo bản khắc Đại Tạng Kinh, cùng với bản khắc đời Minh, đều là chữ nhỏ. Chỉ có bản khắc gần đây khắc lầm là chữ lớn, lẫn lộn với nguyên văn của Đàn Kinh. Như vậy không đúng! Cho nên vẫn làm chữ nhỏ mà viết thêm hai chữ "nguyên chuù" (tức là lưu ư) để phân biệt.

Trí Thông liền đốn ngộ được tánh trí nên tŕnh kệ rằng:

Ba thân nguyên thể ta,

Tứ trí vốn tâm sáng.

Thân trí dung không ngại,

Ứng vật mặc tùy h́nh.

Khởi tu đều vọng động,

Giữ trụ trái chơn tinh.

Diệu chỉ do Tổ rơ,

Trọn quên tên nhiễm ô.

Giảng:

Trí Thông sau khi nghe kệ, liền hiểu rơ ư nghĩa tam thân tứ trí, nên nói kệ tụng:

–Tam thân vốn trong bản thể của con, không phải t́m bên ngoài. Tứ trí – Đại Viên Cảnh Trí, B́nh Đẳng Tánh Trí, Diệu Quán Sát Trí, Thành Sở Tác Trí, là do chân tâm sau khi khai ngộ th́ sanh ra bốn loại trí huệ này. Tam thân và tứ trí th́ viên dung vô ngại, cho nên có thể quán cơ thuyết pháp, v́ người thuyết pháp, tùy duyên bất biến, bất biến tùy duyên. Nếu sanh tâm nói: Tôi phải tu tam thân tứ trí như thế nào, đó đều là vọng tưởng. Nếu bảo thủ thành kiến có chỗ chấp trước, th́ đó không phải là tinh hoa chân chánh. Loại chỉ thú huyền diệu vô cùng này đều học từ Lục Tổ Đại sư mới hiểu được. Tự tánh thủy chung không bao giờ có nhiễm ô, không bị t́nh dục thế tục trói buộc. Trừ phi quư vị không có ô nhiễm, mới có thể phản bổn hoàn nguyên, cho nên nói chung vong nhiễm ô danh – tức bổn nguyên thanh tịnh, không có một chút ô nhiễm. 

Tăng tên Trí Thường, người ở Quư Khê, Tín Châu, thuở nhỏ xuất gia, chí cầu thấy tánh, một hôm đến tham lễ, Sư hỏi: " Ông từ đâu đến, muốn cầu việc ǵ?"

Bạch rằng: "Học nhân gần đây đến núi Bạch Phong ở Hồng Châu lễ Ḥa Thượng Đại Thông nhờ chỉ nghĩa kiến tánh thành Phật, nhưng chưa giải quyết được hồ nghi, nên từ xa đến đây lễ Ḥa Thượng, mong Ḥa Thượng từ bi chỉ dạy."

Sư nói: "Đại Thông Ḥa Thượng nói những lời ǵ, câu ǵ, ngươi hăy thử kể coi."

Trí Thường thưa: "Trí Thường đến nơi kia, trải qua ba tháng, chưa được chỉ dạy, v́ ḷng tha thiết v́ pháp nên một hôm riêng vào trượng thất thưa hỏi: Thế nào là Bổn tâm, Bổn tánh của con?"

Ḥa Thượng Đại Thông nói rằng: "Ngươi thấy hư không chăng?"

Trí Thường đáp thấy: "Hư không vô h́nh mà có tướng mạo ǵ?"

Ngài Đại Thông bảo: "Bổn tánh của ngươi ví như hư không, trọn không một vật có thể thấy, ấy gọi là chánh kiến; không một vật có thể biết, ấy gọi là chơn tri. Không có xanh, vàng, dài, ngắn, mà chỉ thấy cái bổn nguyên thanh tịnh, giác thể viên minh, đó tức gọi là kiến tánh thành Phật, cũng gọi là tri kiến Như Lai. Học nhơn tuy nghe thuyết như vậy, nhưng cũng chưa hiểu thấu đáo, cúi xin Ḥa Thượng chỉ dạy."

Giảng:

Tăng Trí Thường là người huyện Quư Khê, Giang Tây, lúc nhỏ xuất gia, tâm của ông ta muốn kiến tánh. Một ngày nọ đến tham bái Lục Tổ Đại sư, Lục Tổ Đại sư hỏi:

–Ông từ đâu đến đây? Đến đây cầu cái ǵ?

Giống như Ngũ Tổ Đại sư hỏi Lục Tổ Đại sư:

–Ông là người ở xứ nào ? Muốn cầu cái ǵ?

Lục Tổ Đại sư trả lời:

–Con từ Tân Châu đến đây, chỉ cầu làm Phật.

Ngũ Tổ Đại sư nói:

–Ông là dân man di làm sao có thể thành Phật?

Lục Tổ trả lời:

–Thân man di cùng với thân Ḥa Thượng không giống nhau, nhưng Phật tánh nào có sai khác?

Nay có người đến, Lục Tổ cũng hỏi như vậy.

Trí Thường trả lời:

–Con gần đây đến bái kiến Ḥa Thượng Đại Thông ở núi Bạch Phong, Hồng Châu, nhờ ơn Ḥa Thượng Đại Thông khai thị nghĩa lư kiến tánh thành Phật, nhưng trong tâm vẫn c̣n rất nhiều nghi vấn, cho nên từ xa xôi đến đây thân cận Đại đức Thiện tri thức, cúi mong Ḥa Thượng từ bi chỉ dạy đạo lư khiến con không c̣n hồ nghi.

Lục Tổ Đại sư hỏi:

–Ḥa Thượng Đại Thông dạy cho ông lời ǵ? Ông nói cho tôi nghe.

Trí Thường trả lời:

–Con đến chỗ Ḥa Thượng Đại Thông trải qua hơn ba tháng, nhưng chưa được sự giáo hối dạy bảo. Con v́ pháp quên ḿnh, v́ pháp khẩn thiết, cho nên một đêm nọ, con tự ḿnh đến pḥng phương trượng, thỉnh giáo Ḥa Thượng Đại Thông: "Như thế nào mới là bổn tâm và bổn tánh của Trí Thường?"

Ḥa Thượng Trí Thông trả lời:

–Ông đă nh́n thấy hư không chưa?

Con trả lời:

–Con đă thấy hư không.

Ḥa Thượng Đại Thông trả lời:

–Ông biết hư không có tướng mạo ǵ?

Con lại nói:

–Hư không không có h́nh tướng, nếu có h́nh tướng th́ đă không gọi là hư không! Đă là vô tướng, lại có h́nh tướng ǵ ư?

Ḥa Thượng Đại Thông khai thị:

–Bổn tánh của ông và hư không th́ tương đồng, không có một vật có thể thấy, đó chính là chánh kiến. Không có một vật có thể biết, đó là chân tri. Bổn tánh của ông không có màu sắc xanh vàng và h́nh tướng dài ngắn, ông thấy bổn nguyên thanh tịnh, giác thể viên minh, đó gọi là kiến tánh thành Phật, cũng gọi là tri kiến Như Lai.

Học nhân Trí Thường tuy nghe thuyết pháp như thế nhưng vẫn không hiểu rơ, nên thỉnh Ḥa Thượng v́ con khai thị.

Sư nói: "Chỗ Sư Đại Thông nói đó cũng c̣n sự thấy biết, nên khiến ngươi chưa hiểu thấu. Nay ta chỉ cho ngươi một bài kệ:

Chẳng thấy một pháp c̣n "thấy không,"

Giống như mây nổi che mặt nhật,

Chẳng biết một pháp giữ "biết không,"

Lại như hư không sanh điện chớp.

Tri kiến này bỗng nhiên dấy lên,

Lầm nhận đâu từng hiểu phương tiện.

Ông phải một niệm tự biết lỗi,

Tự kỷ linh quang thường hiển hiện."

Trí Thường nghe bài kệ rồi tâm ư hoát nhiên, bèn nói kệ rằng:

Vô cớ khởi tri kiến,

Chấp tướng cầu Bồ đề.

T́nh c̣n một niệm ngộ,

Đâu vượt mê ngàn xưa.

Tự tánh giác nguyên thể,

Tùy chiếu luống đổi dời.

Chẳng vào thất Tổ Sư,

Mờ mịt chạy hai đầu.

Giảng:

Lục Tổ Đại sư nghe xong liền nói:

–Ḥa Thượng Đại Thông thuyết pháp vẫn c̣n tri kiến, cho nên mới khiến cho ông không hiểu rơ. Tôi nay v́ ông thuyết một bài kệ tụng: Không thấy một pháp th́ vạn pháp đều không, nếu ông vẫn c̣n cái thấy "không thấy" này, th́ vẫn c̣n một cái "không thấy" tồn tại, đó giống như mây trôi che phủ mặt trời. Một pháp không lập, chính là không biết một pháp, cái ǵ cũng không tồn tại, nhưng ông vẫn chấp vào tri kiến không biết một pháp, lại có một cái không tri (cái biết không). Ông đối với đạo lư này dường như hiểu rơ, kỳ thực vẫn c̣n tồn tại tri kiến, đó giống như trong không trung vốn cái ǵ cũng không có, nhưng lại sanh ra tia chớp. Cái thấy không thấy của ông, và cái biết không biết của ông, ngay trước mắt ông lập tức hiện tiền v́ hiểu lầm loại tri kiến này, cho nên không thể hiểu rơ pháp môn phương tiện. Nay ông cần phải ngay niệm trước mặt, giác ngộ rằng bảo thủ cái thấy không thấy này, cái biết không biết này là sai lầm, vậy th́ tự nhiên trí huệ vốn có của ông, Phật tánh vốn có, Như Lai Tạng tánh vốn có, thường hay hiện tiền.

Pháp sư Trí Thường sau khi nghe Lục Tổ Đại sư thuyết kệ, ngay lúc đó buông bỏ vạn duyên. Lúc buông bỏ, không thể tồn tại cái "tôi đă buông bỏ." Nếu vẫn c̣n tồn tại cái niệm "tôi buông bỏ," th́ vẫn chưa buông bỏ. Nếu quư vị thật không có cái thấy biết, phản bổn hoàn nguyên, th́ không nên tồn tại một cái tri kiến. Trí Thường sau khi hiểu rơ cũng làm một bài kệ tụng:

cớ khởi tri kiến: Không có một lư do, bỗng dưng lại sanh ra một cái thấy không thấy (vô kiến), cái biết không biết (không tri)? Sanh ra vô kiến và không tri, đó đều là chấp vào tướng. Giống như "vô niệm" đă giảng ở trên, nếu trong tâm quư vị thường muốn t́m ngă vô niệm, vô niệm th́ vẫn sanh ra một cái niệm, v́ niệm của vô niệm vẫn là một cái niệm. Nên phải:"Có niệm giống như không, vô niệm không tŕ trệ." Lúc có niệm đều không có, th́ vô niệm tự nhiên không c̣n tồn tại. Cho nên tham thiền, tham "niệm Phật là ai?" Quư vị nên đi t́m là ai niệm Phật? Làm thế nào cũng t́m không ra, v́ căn bổn không có một cái ai. V́ người khác nh́n không ra, không biết không có một cái ai, nên thường cảm thấy có một cái ngă. Cho nên cần tham niệm Phật là ai? V́ có ngă cho nên đi t́m người, t́m người th́ cần hỏi là ai? Nhưng t́m ai, không nên chấp tướng, không nên chấp vào cái "ngă."

Trong tâm vẫn c̣n một cái nghi, c̣n một niệm "ngộ" nói tôi nh́n thấy hư không, cái ǵ cũng không c̣n. Nếu vẫn c̣n có cái biết của một niệm, cái thấy của một niệm, cho rằng đây là ngộ, đây giống với cái mê lúc trước, căn bổn không có ngộ.

Bổn thể căn nguyên của tự tánh giác ngộ, th́ tùy duyên bất biến, bất biến tùy duyên. Tuy nó có chỗ biến dời thay đổi nhưng bổn thể không biến. Nếu Trí Thường tôi không vào đến đường thất của Lục Tổ Đại sư, nếu không được Lục Tổ Đại sư khai thị, đến nay vẫn kẹt vào hai bên, rơi vào tri kiến.

Một ngày kia, Trí Thường hỏi Đại sư rằng: "Phật nói pháp ba thừa, lại nói pháp tối thượng thừa, đệ tử chưa hiểu, xin Ngài chỉ dạy."

Sư nói: "Ngươi hăy xem cái Bổn tâm của ngươi, đừng chấp cái tướng của pháp ở ngoài. Pháp vốn không có bốn thừa, chỉ cái tâm của người thế gian tự có nhiều bực khác nhau. Thấy nghe đọc tụng là Tiểu thừa. Ngộ pháp hiểu nghĩa là Trung thừa. Y pháp tu hành là Đại thừa. Muôn pháp đều thông, muôn pháp gồm đủ, cả thảy chẳng nhiễm, ĺa các pháp tướng, một mảy không có chỗ sở đắc là bực Tối thượng thừa. Thừa có nghĩa là tâm thực hành theo Đạo, chớ chẳng phải là khẩu tranh biện. Ngươi phải tự tu, đừng hỏi ta vậy. Trong cả thảy thời gian tánh ḿnh phải tự như như."

Trí Thường làm lễ tạ ơn, theo hầu hạ Đại sư đến trọn đời ngài.

Giảng:

Một ngày kia Trí Thường hỏi Lục Tổ Đại sư:

–Phật thuyết pháp Tam thừa; Thinh văn, Duyên giác, Bồ Tát; lại nói tối thượng nhất thừa, đệ tử con không hiểu rơ, cúi mong Ḥa Thượng khai thị.

Lục Tổ Đại sư trả lời:

–Ông cần phải hồi quang phản chiếu xem tự tâm của chính ḿnh, không nên giong ruổi bên ngoài t́m cầu, chấp trước vào pháp tướng bên ngoài. Pháp vốn không có tứ thừa, ngay nhứt thừa cũng không có, chỉ v́ tâm người có sai biệt mà thôi. Giả như ông thấy, nghe và đọc tụng kinh điển, th́ thuộc về người Tiểu thừa. Nếu ông có thể ngộ pháp giải nghĩa, hiểu biết rơ ràng sáng suốt th́ thuộc về người trung thừa. Nếu ông không những hiểu rơ, mà có thể chân thật thực hành, th́ thuộc về người đại thừa. Tất cả pháp đều quán thông, cụ bị, trong tâm không có chướng ngại, và ông cũng hiểu rơ đạo lư vạn pháp là tâm, tâm là vạn pháp, và nếu đối với tất cả pháp đều không nhiễm trước, ly chư pháp tướng, không một sở đắc, ông thuộc về người tối thượng thừa. Thừa là tu hành, không phải nơi cửa miệng tranh luận, cho nên ông cần phải tự ḿnh tu hành, tôi không thể thế ông tu hành. Cho nên nói: "Tự ḿnh ăn cơm tự ḿnh no, tự ḿnh sanh tử tự ḿnh liễu." Bất cứ lúc nào cũng cần phải tự tánh tự như như, tự ḿnh thấy biết rơ ràng tâm ḿnh.

Từ đó trở về sau, Trí Thường trở thành người hầu cận Đại sư, hầu hạ phụng dưỡng, cho đến Đại sư viên tịch mới rời khỏi Chùa Nam Hoa. 

Tăng Chí Đạo, người quê ở Nam Hải, Quảng Châu đến cầu chỉ dạy, bạch rằng: "Học nhân từ khi xuất gia xem kinh Niết Bàn hơn mười năm mà chưa rơ đại ư, cúi mong Ḥa Thượng thương xót chỉ dạy."

Sư nói: "Chỗ nào ông chưa rơ?"

Bạch: "Chư hạnh vô thường là pháp sanh diệt; sanh diệt diệt rồi, vắng lặng (tịch diệt) là vui, nơi đây con nghi ngờ."

Giảng:

Lại có Tăng Chí Đạo là người huyện Nam Hải tỉnh Quảng Đông. Chí Đạo đến thỉnh giáo Lục Tổ Đại sư:

–Con từ khi xuất gia đến nay thường đọc tụng Kinh Niết Bàn, đă hơn mười năm nhưng vẫn không rơ đại ư, cúi mong Ḥa Thượng v́ con giáo đạo.

Đại sư hỏi:

–Ông không hiểu chỗ nào?

Chí Đạo nói:

–Trong Kinh có một bài kệ: "Chư hành vô thường, thị sinh diệt pháp, sinh diệt diệt dĩ, tịch diệt vi lạc." Đây là chỗ con có điểm nghi hoặc.

Trước nói nguồn gốc của bài kệ.

Đức Phật Thích Ca Mâu Ni trong thời quá khứ, v́ pháp quên ḿnh, v́ cầu nửa câu kệ mà bỏ thân mạng, cũng vẫn không tiếc. Có một kiếp Đức Phật tu hành trên núi Tuyết. Một ngày kia, nghe có người nói: Chư hành vô thường, thị sinh diệt pháp, nói đến đây liền ngừng lại. Vị đạo nhân (tiền thân của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni) ngẩn đầu lên nh́n th́ ra là một con quỷ la sát nói, bèn hỏi quỷ la sát: "Bài kệ tụng này vẫn c̣n hai câu chót, tại sao ngươi không nói?"

–Tôi đă ba ngày không có cái ǵ ăn, đói không c̣n sức lực, nói không ra hơi.

–Ngươi cố gắng nói ra hai câu chót, ta t́nh nguyện đem thân tôi bố thí cho ngươi.

–Đă nói th́ phải giữ lời, ông không được hối hận, nói mà không giữ lời.

–Người tu hành không nói láo, nhưng ta có một điều kiện: Sau khi ngươi nói xong hai câu kệ, để ta khắc trên cây, lưu truyền cho người sau, sau đó mới đem thân này cúng cho người.

–Được rồi, tôi sẽ măn nguyện ông.

Thế rồi quỷ la sát liền nói ra hai câu kệ chót: Sinh diệt diệt dĩ, tịch diệt vi lạc. Vị đạo nhân liền lập tức khắc bài kệ trên cây cổ thụ. Lại nghĩ, khắc trên đá thời gian có thể lâu dài khiến cho người sau y pháp tu hành, bèn yêu cầu quỷ la sát đợi thêm một chút. Quỷ la sát nh́n thấy vị đạo nhân thành tâm như thế, liền đồng ư nói:

–Ông khắc nhanh lên một chút, tôi thực đói không chịu nổi rồi.

Ngài liền khắc trên đá mười sáu chữ: "Chư hành vô thường, thị sinh diệt pháp, sinh diệt diệt dĩ, tịch diệt vi lạc." Sau khi khắc xong bèn nói với quỷ la sát: "Ta đă hoàn thành tâm nguyện, mời ngươi đến ăn thịt ta đi!" Nói xong nhắm mắt tịnh tọa không một chút sợ sệt, nhất tâm cúng dường. Cho nên nói: Vi thiện tối lạc, vị đạo nhân trong tâm an lạc vô cùng, xem cái chết như sự trở về. Đợi rất lâu, không thấy quỷ la sát hành động, mở mắt nh́n la sát quỷ đă bay lên hư không. Trên không trung hiện ra thân trời – th́ ra thiên nhân đến thử thách ḷng thành cầu pháp của Ngài.

Sư nói: "Bởi cớ nào mà ngươi sanh nghi?"

Bạch: "Cả thảy chúng sanh đều có hai thân là sắc thân và Pháp thân. Sắc thân không thường tồn có sanh có diệt. Pháp thân là thường tồn, không hay không biết (vô tri vô giác). Kinh nói: ‘Sanh diệt dứt rồi, vắng lặng là vui.’ Chẳng biết thân nào vắng lặng, c̣n thân nào hưởng sự vui? Nếu là sắc thân, th́ lúc sắc thân tiêu diệt, bốn đại ră tan, toàn nhiên là khổ. Mà khổ th́ không thể nói vui được. C̣n nếu là Pháp thân, th́ Pháp thân là vắng lặng, tức là giống như loài cỏ cây ngói gạch. Thế th́ cái chi hưởng sự vui? Lại pháp tánh là cái thể của sự sanh diệt, năm uẩn là cái dụng của sự sanh diệt. Một cái thể năm cái dụng, sanh diệt là thường: Sanh là do thể mà khởi ra dụng, diệt th́ thâu dụng về thể. Nếu chịu sanh trở lại, tức là loài hữu t́nh, tâm niệm chẳng dứt chẳng tắt. C̣n nếu chẳng chịu sanh trở lại, th́ về cảnh giới vắng lặng (tịch diệt) đời đời, đồng với vật không t́nh (vô t́nh). Thế th́ các pháp đều bị Niết Bàn ngăn chế (cấm phục), c̣n chẳng đặng sanh, có ǵ là vui?"

Giảng:

Lục Tổ Đại sư hỏi:

–Bài kệ tụng này rất rơ ràng ông có nghi hoặc ǵ?

Chí Đạo nói:

–Tất cả chúng sanh, đều có hai loại thân thể, một loại là sắc thân – có h́nh có sắc, một loại là Pháp thân – vô h́nh vô tướng. Sắc thân thuộc về vô thường, nó có sanh có diệt, mà Pháp thân th́ thường trụ, cũng không có tri giác. Kinh Niết Bàn nói: "Sinh diệt diệt dĩ, tịch diệt vi lạc," con không biết thân nào là tịch diệt, thân nào thọ lạc. Là sắc thân tịch diệt, mà Pháp thân thọ lạc? Hay là Pháp thân tịch diệt, sắc thân thọ lạc?

Nếu sắc thân thọ lạc, sắc thân sau khi diệt, người chết đi th́ tứ đại đất nước lửa gió phân tán, đó toàn là cảnh giới khổ, khổ không thể bàn, th́ không thể gọi là lạc.

Nếu Pháp thân tịch diệt, Pháp thân th́ giống như cây cối đá gạch, có cái nào thọ lạc? Lại pháp tánh là bổn thể của sanh diệt; ngũ uẩn – sắc, thọ, tưởng, hành, thức – là dụng của sanh diệt. Trong một cái bổn thể của pháp sanh ra năm loại dụng, nếu sanh diệt là thường, nếu từ pháp thể sanh ra năm loại dụng này, đến lúc diệt, th́ nhiếp năm dụng này mà quy hoàn pháp thể. Nếu nó lại sanh, đạo lư này chính là tất cả muôn loài hữu t́nh, không đoạn không diệt tức là thường. Nếu không cho phép nó sanh ra lần nữa, th́ vĩnh viễn quy về tịch diệt, giống như những vật vô t́nh cây cỏ đá gạch. Nếu như vậy, th́ tất cả chư pháp đều bị Niết Bàn chế phục cấm chỉ, biến thành đoạn diệt, ngay thác sanh cũng không được tự do, th́ có ǵ an lạc?

Sư nói: Ông là con nhà Thích (Phật), sao tập theo chỗ tà kiến (đoạn kiến và thường kiến) của ngoại đạo mà bàn qua pháp tối thượng thừa? Cứ theo chỗ ông nói, th́ ngoài cái sắc thân riêng có cái Pháp thân, ĺa chỗ sanh diệt cầu nơi tịch diệt, lại nghĩ cảnh Niết Bàn là thường vui, nói rằng có cái thân thọ dụng. Ấy là cố chấp — tiếc thương chỗ sống chết, quá nhiễm sự vui sướng ở thế gian.

Ông nay phải biết Phật thấy cả thảy các người mê muội, nhận năm uẩn ḥa hiệp làm các tướng của thân ḿnh, phân biệt cả thảy các pháp là các tướng của thế gian ở ngoài, ưa sống ghét chết, niệm niệm đổi dời, chẳng biết sự mộng huyễn giả dối, luống chịu sanh tử luân hồi, lấy cảnh thường vui Niết Bàn đổi lại làm trạng tướng khổ năo và trọn ngày chỉ cầu ở ngoài.

V́ đó Ngài mới động ḷng thương xót mà chỉ cái thiệt vui của Niết Bàn (Niết Bàn chơn lạc), trong một sát na không có tướng sanh, trong một sát na không có tướng diệt, lại cũng không có sự sanh diệt ǵ mà nên tắt dứt. Ấy là cái tâm vắng lặng (tịch diệt) hiện ra rơ ràng. Đương lúc cái tâm vắng lặng hiện ra rơ ràng, cũng không nghĩ tới chỗ hiện ra đó. Ấy gọi là thường vui (thường lạc).

Sự thường vui ấy không có thọ cảm, cũng không có chỗ chẳng thọ cảm, há có cái tên một thể năm dụng sao? Hà huống lại nói Niết Bàn ngăn chế các pháp, khiến cho đời đời chẳng sanh! Ấy là nhạo Phật báng Pháp vậy.

Giảng:

Lục Tổ Đại sư nói:

–Ông là đệ tử của Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, lại là một người xuất gia, tại sao lại tu tập tà thuyết của ngoại đạo? Sao lại tu tập tà kiến tà tri chấp thường chấp đoạn của ngoại đạo mà đàm luận Phật pháp tối thượng thừa? Căn cứ đạo lư mà ông nói tức ngoài sắc thân lại có Pháp thân, ly khai sanh diệt lại có một cái tịch diệt, ông đi t́m đạo lư Niết Bàn thường lạc ngă tịnh, nói có thân thọ dụng cái lạc này, phải không?

Kiến giải của ông là chấp trước sanh tử, trầm trệ vào chỗ này, không muốn xả bỏ khoái lạc thế gian, mà không biết cái an lạc xuất thế. Tôi nay v́ ông thuyết giảng, ông cần biết, người mê hiểu lầm ngũ ấm ḥa hợp là thể tướng của ḿnh, họ phân biệt tất cả pháp là trần tướng bên ngoài, và muốn sanh sợ chết, niệm niệm sống trong chấp trước, không biết tất cả đều là mộng huyễn bào ảnh, đều là hư giả không thực, cho nên trong lục đạo luân hồi uổng thọ sanh sanh tử tử, mà suy luận đo lường thường lạc ngă tịnh, Niết Bàn diệu đức, ngược lại cho là khổ tướng, nên suốt ngày giong ruổi bên ngoài t́m cầu. Đức Phật v́ thương xót loại chúng sanh này, cho nên chỉ dạy cái vui chân chánh của Niết Bàn. Chính trong sát na – thời gian rất ngắn, không có tướng sanh; trong sát na cũng không có tướng diệt, vốn trong cái sanh diệt cũng không có tướng diệt. Lúc đó trong sanh diệt, liền có cảnh giới không sanh diệt hiện tiền. Lúc tịch diệt hiện tiền cũng không có suy tưởng đo lường hiện tiền – tức không có tướng tịch diệt rộng lớn bao nhiêu, đó chính là thường lạc. Hoàn toàn không có ai thọ lạc, cũng không có một cái không thọ lạc. Tại sao vậy? Đó chính là bổn lai tự tánh hiện tiền. Sao lại có một cái pháp thể, sao lại có năm cái dụng của ngũ uẩn? Hà huống, như lời ông nói, Niết Bàn cấm chế chư pháp khiến nó vĩnh viễn không sanh? Đây là tri kiến bất chánh của ông. Nếu ông nói như thế, th́ đó là loại kiến giải sai lầm hủy báng Phật pháp.

Hăy nghe ta kệ:

Vô thượng Đại Niết Bàn chí diệu,

Thanh tịnh thường tịch chiếu viên minh.

Kẻ phàm phu gọi chết hết sinh,

Người ngoại đạo chấp tin rằng dứt (đoạn diệt).

T́m đạo pháp, Nhị thừa các bực,

Bỏ mọi điều gọi thật Vô vi.

Thảy thuộc t́nh độ lượng mê si,

Sáu hai (62) giống gốc th́ tà kiến.

Ấy giả lập có tên cùng tiếng,

Đâu phải là thật diệu nghĩa chơn.

Chỉ có hàng trí huệ cao nhơn,

Mới thông suốt không c̣n chấp bỏ.

Cả năm uẩn phép kia biết rơ,

Đến cái ta trong đó cũng thông.

Sắc tượng ngoài ứng hiện muôn trùng,

Âm thinh tướng khắp cùng động biến.

Xem b́nh đẳng ḷng không xao xuyến,

Kể như là mộng huyễn hư không.

Thấy thánh phàm, chẳng khởi hai ḷng,

Niết Bàn cũng quyết không bàn giải.

Việc quá khứ, vị lai, hiện tại,

Hữu vô đồng cả thảy dứt trừ.

Lục căn thường ứng dụng như như,

Mà ư chẳng tưởng tư ứng dụng.

Các pháp tướng, biện phân rơ đúng,

Mà ư không có tưởng biện phân.

Lửa kiếp thiêu đáy biển khô khan,

Gió rung núi chọi tan nát nghiến.

Ấy tịch diệt chơn thường lạc hiện,

Thế mới là thật diệu Niết Bàn.

Vốn ta nay gượng nói rơ ràng,

Dạy ngươi phải phá tan tà kiến.

Lời ta nói chớ đem luận biện,

Mở tánh ngươi tri kiến chút thôi.

Chí Đạo nghe kệ rồi, tâm tánh tỏ sáng, không xiết vui mừng, bèn làm lễ lui ra.

Giảng:

Lục Tổ Đại sư nói:

–Hăy nghe bài kệ của tôi:

Đại Niết Bàn chí cao vô thượng là viên măn, quang minh, thường hằng bất biến, tịch mà thường chiếu. Kẻ phàm phu ngu muội gọi đó là chết rồi, kẻ ngoại đạo chấp cho là diệt. Nhị thừa Thinh văn Duyên giác cho rằng nó không có tạo tác. Trên đây, bất luận nó là chấp đoạn, hoặc chết, hoặc không sở tác, đều là dùng nghi t́nh phàm phu đánh giá, phân biệt, đó đều thuộc căn bổn sáu mươi hai kiến.

Cái ǵ gọi là sáu mươi hai kiến? Đó chính là trong ngũ uẩn, mỗi uẩn lại chia thành bốn loại, năm nhân bốn là hai mươi. Hiện tại hai mươi, quá khứ hai mươi, vị lai hai mươi, cộng thành sáu mươi kiến, thêm vào hai kiến thânthần, mà thành ra sáu mươi hai loại biên kiến đoạn, thường, có, không.

Mỗi uẩn phân làm bốn loại, tức là:

1. Uẩn lớn, ngă ở trong.

2. Ngă lớn, mà uẩn ở trong ngă.

3. Uẩn tức là ngă.

4. Ngă ly khai uẩn.

Sáu mươi hai kiến này đều là giả danh do hư vọng lập ra. Chỉ có người vượt qua tư lượng (suy lường) của phàm phu nhị thừa ngoại đạo, người này mới có thể thông đạt Pháp tướng, không thủ không xả mà có thể chân thực biết pháp ngũ uẩn – sắc, thọ, tưởng, hành, thức và ngă trong ngũ ấm, và mọi sắc tượng hiện bên ngoài ngă, cùng với tất cả tướng âm thanh, đều là b́nh đẳng như mộng huyễn bào ảnh. Cũng không khởi kiến giải phàm phu, cũng không khởi cái thấy biết của thánh nhân, cũng không đưa ra sự giải thích Niết Bàn an lạc. Người này không lạc vào hai bên cũng không chấp vào không, cũng không chấp vào có. Tam tế là quá khứ tế, hiện tại tế, vị lai tế. Người này cũng không chấp vào quá khứ hiện tại vị lai.

Tự tánh Chân như thường năng tùy duyên bất biến, bất biến tùy duyên, ứng dụng vô cùng, tức là có thể ứng cái dụng mọi căn mà không cùng tận. Nhưng cũng không sanh ra tôi có cái tướng của dụng. Và cũng không có tâm phân biệt chư pháp. Cũng không khởi cái tưởng tôi không có phân biệt. Nếu ông vẫn c̣n có cái tưởng không khởi phân biệt, đó vẫn c̣n có tưởng phân biệt, cần phải ngay tưởng phân biệt cũng không c̣n.

Kiếp hỏa, tức tam tai khi khởi có hỏa tai, có thể đốt khô cả đại dương. Lúc phong tai khởi th́ có thể làm cho các ḥn núi đập vào nhau. Nếu ông có thể đạt đến cái vui chân thường tịch diệt, tướng Niết Bàn giống như trên đă nói, bất luận tam tai khởi lên, cũng không có liên quan ǵ đến ông. Nay tôi miễn cưỡng thuyết pháp này, khiến cho ông bỏ đi tà tri kiến giải của ông. Ông không nên theo văn tự mà giải thích kinh điển, như thế chỉ có thể lĩnh ngộ một phần nào kinh điển mà thôi.

Chí Đạo sau khi nghe Lục Tổ Đại sư giảng xong bài kệ lập tức đại ngộ, vui mừng nhảy nhót, khấu đầu đảnh lễ mà lui về một bên.

 

Hành Tư Thiền Sư, con nhà họ Lưu, sanh trưởng tại huyện An Thành, phủ Kiết Châu, nghe pháp tịch Tào Khê khai hóa thạnh hành, bèn đến làm lễ Đại sư mà hỏi rằng: "Tu hành, phải làm theo pháp nào, mới khỏi lạc vào giai cấp?"

Sư nói: "Ngươi từng làm theo pháp nào?"

Bạch: "Pháp Thánh-đế, tôi cũng chẳng làm theo đó."

Sư nói: "Lạc vào giai cấp nào?"

Bạch: "Pháp Thánh-đế c̣n chẳng làm theo, th́ đâu có giai cấp!"

Đại sư rất trọng người lợi căn, bảo Hành Tư làm đầu đại chúng. Một ngày kia Đại sư kêu Hành Tư mà dạy rằng: "Ngươi phải tách ra, đi hóa độ một phương, đừng để mối Đạo đoạn tuyệt."

Hành Tư đă đắc pháp, bèn trở về núi Thanh Nguyên, phủ Kiết Châu, mà hoằng hóa độ sanh. Sau khi tịch, người được tặng là Hoằng Tế Thiền Sư.

Giảng:

Ngài Hành Tư vừa đi đường vừa suy tư, suy tư điều ǵ? Ngài Tư suy tư: Niệm Phật là ai? Ai đang niệm Phật?

Cho nên gọi Ngài là Thiền sư Hành Tư.

Ngài là người huyện An Thành, tỉnh Kiết Châu, họ Lưu. Lúc đó đạo phong tại đạo trường Tào Khê, vang rền khắp nơi, ai ai cũng biết, người kế thừa Ngũ Tổ Đại sư là Lục Tổ Đại sư đang ở Tào Khê hoằng dương Phật pháp, pháp tịch thạnh hành, mỗi ngày có mấy ngàn người đến độ trai, người th́ là như vậy – lưu hư bổng thạnh. Lưu hư tức là chỗ của quư vị không có người, họ liền chạy mất. Giống như chỗ chúng ta ở đây có mấy chục người, nếu chỉ lưu lại năm ba người, th́ người người đều bỏ đi mất. Bổng thạnh, chẳng hạn như nghe nói Phật Giáo Giảng Đường có rất nhiều người, ngay "kẻ Hippy" đến đây cũng cạo bỏ râu tóc, thật không thể nghĩ bàn, mọi người mau chóng đi xem! Mọi người ùn ùn kéo đến càng ngày càng đông. Lúc đó ở chùa Nam Hoa mọi người đều đi bổng thạnh. Pháp tịch thạnh hành cũng có thể gọi bổng thạnh, cũng có thể sửa là bổng thánh (thánh hiền), v́ Lục Tổ là bậc thánh, Tổ Sư cho nên mọi người đến đó ủng hộ Ngài. Thiền Sư Hành Tư nghe người ta nói như thế – Lục Tổ Đại sư thật bất khả tư ngh́ a! Ngài có ngũ nhăn lục thông, bất luận trong tâm ông nghĩ cái ǵ, lúc chưa mở miệng Ngài đă hỏi trước rồi. Cho nên Thiền Sư Hành Tư cũng đến khấu đầu đảnh lễ, tiếp theo liền thưa hỏi Đại sư:

–Nên tu pháp môn ǵ, mà không lạc vào giai cấp? Giai cấp chính là tiệm pháp. Cần phải tu pháp ǵ mới là đốn pháp?

Lục Tổ Đại sư hỏi:

–Lúc trước ông làm ǵ? Ông đến đây muốn cầu cái ǵ?

Đại sư Hành Tư nói:

–Con đối với Tứ Thánh Đế – khổ, tập, diệt, đạo –đều quên hết rồi, không làm nữa.

Lục Tổ Đại sư nói:

–Thánh-đế ông cũng không làm, vậy lạc vào giai cấp nào?

Đại sư Hành Tư trả lời:

–Con đối với Thánh-đế c̣n không làm, vậy th́ có giai cấp ǵ nữa?

Lục Tổ Đại sư vừa nghe liền biết Hành Tư nhất định có bản lănh, có thiện căn không phải người tầm thường, v́ thế đối đăi đặc biệt, xem Hành Tư là bậc long tượng pháp môn, là người có thể kế thừa làm Tổ Sư. Lục Tổ Đại sư liền bảo Ngài làm thủ tọa đại chúng – hướng dẫn đại chúng lên chánh điện tụng kinh, quá đường, tọa hương. Một ngày nọ Lục Tổ Đại sư nói với Ngài Hành Tư rằng:

–Ông không nên ở chỗ tôi, cần nên đến chỗ khác làm vị Tổ giáo hóa, không nên để cho Phật pháp đoạn diệt.

Sau khi Đại sư Hành Tư được Lục Tổ Đại sư truyền cho pháp diệu tâm ấn, liền trở về núi Thanh Nguyên, Kiết Châu, hoằng dương Phật pháp, thiệu long Phật chủng. Vua Hỷ Tông thời Đường truy phong là Hoằng Tế Thiền sư.

 

Hoài Nhượng Thiền Sư, con nhà họ Đỗ, ở huyện Kim Châu, ban sơ đến viếng An quốc-sư ở núi Tung Sơn, An quốc-sư gởi Thiền sư qua Tào Khê viếng Huệ Năng Lục Tổ. Hoài Nhượng đến làm lễ.

Sư hỏi rằng: "Ở xứ nào đến đây?"

Bạch: "Núi Tung sơn."

Sư hỏi: "Vật ǵ? Làm sao đến?"

Bạch: "Nói giống một vật là không trúng."

Sư nói: "C̣n tu chứng, phải chăng?"

Bạch: "Tu chứng th́ chẳng phải là không có, c̣n nhiễm trước th́ không đặng."

Sư nói: "Chỉ có sự chẳng nhiễm trước ấy là chỗ hộ niệm của chư Phật vậy. Ngươi đă như thế, ta cũng như thế. Đức Bát-Nhă Đa-La bên Tây Thiên-trúc có lời sấm rằng: ‘Dưới chơn ngươi sẽ sanh ra một con ngựa tơ mạnh mẽ đạp chết người trong thiên hạ.’ Đó là điềm ứng tại tâm ngươi, chẳng cầu vội nói."

Hoài Nhượng Thiền Sư liền suốt thông, hiểu rơ điều ấy, mới theo Đại sư hầu hạ mười lăm năm, một ngày kia đạt được chỗ huyền áo. Sau Thiền Sư qua núi Nam Nhạc, mở rộng cửa Thiền tông. Sau viên tịch rồi, người được sắc phong là Đại Huệ Thiền Sư.

Giảng:

Hoài là hoài niệm, Nhượng là khiêm nhường, vị Thiền sư này đối với ai cũng đều không có tâm cống cao, Ngài rất từ bi hạ ḿnh, khiêm nhường cung kính. Trong tâm Ngài thường hoài niệm niềm cung kính, đối với bất cứ người nào cũng đều lịch sự lễ độ, có dường như không, thực như hư. Thiền sư là người Kim Châu, con nhà họ Đỗ. Ban đầu yết kiến An Quốc sư ở Tung Sơn học tập Phật pháp, nhưng Quốc sư An phái Ngài đến Tào Khê học Phật pháp, v́ đương thời ai cũng biết Tào Khê là Phật pháp chánh tông. Giống như hiện nay người Mỹ muốn học Phật pháp chân chánh, th́ phải nghiên cứu kinh điển, lại cần phải không sợ khổ, không sợ khó khăn, không làm biếng học tập Phật pháp. Lúc đó chùa Nam Hoa của Lục Tổ Đại sư cũng là mỗi ngày tọa thiền, làm công quả. Lúc đó công khóa rất nghiêm mật, sáng sớm ba giờ rưỡi thức dậy, bốn giờ công phu sáng, năm giờ tọa thiền, trời vừa sáng th́ ăn cháo, sau đó lại ngồi thiền một giờ đồng hồ. Lúc này là khoảng tám giờ, liền bắt đầu chấp tác cho đến mười giờ. Chấp tác xong trở về nghỉ ngơi một giờ đồng hồ, mười một giờ th́ độ ngọ, độ ngọ xong là ngồi thiền, mười hai giờ ngồi đến hai giờ. Hai giờ lại chấp tác đến bốn giờ. Làm xong trở về lại ngồi thiền, tụng kinh bái sám cho đến mười giờ đêm, có người dụng công đến mười hai giờ khuya. Mỗi người tự dụng công của ḿnh, mỗi ngày đều như thế, đạo phong rất nghiêm cẩn, ai cũng phải cần giữ ǵn giới luật quy củ, mấy ngàn người đồng tụ tập mà không nghe một tiếng nói chuyện. Tại sao vậy? V́ nói chuyện sẽ có nhiều vọng tưởng không được chuyên tâm dụng công. Lúc đó đạo trường của Lục Tổ Đại sư nghiêm khắc như thế, cho nên Thiền sư Hoài Nhượng cũng đến nhập chúng tu hành. Sau khi được Thầy Tri khách dẫn đến yết kiến Lục Tổ, Thiền sư liền khấu đầu lễ bái.

Lục Tổ hỏi:

–Cái ǵ đến?

Thiền tông hay dùng cơ phong, không giảng đạo lư, vốn là người đến Ngài lại hỏi: Cái ǵ đến? Vốn là thầy Tăng đến, mà Lục Tổ Đại sư lại hỏi cái ǵ đến.

Thiền sư Hoài Nhượng trả lời:

–Con từ Tung Sơn đến.

Lục Tổ Đại sư hỏi:

–Vật ǵ? Làm sao đến?

Đây là lời của thiền tông. Thiền sư Hoài Nhượng vừa nghe liền hiểu rơ, nói:

–Nếu nói là một vật th́ không trúng.

Lục Tổ Đại sư hỏi:

–Ông nói một vật th́ không thể được, vậy vẫn c̣n sở tu sở chứng chăng?

Đáp:

–Tu th́ có sở tu, chứng th́ có sở chứng, tu chứng th́ có, nhưng nhiễm ô th́ không thể được, đó chính là trong tự tánh cần phải quang minh sáng suốt.

Lục Tổ Đại sư nghe Thiền sư Hoài Nhượng nói như thế, liền nói:

–Cái không nhiễm ô, chính là diệu pháp mà Chư Phật hộ niệm. Ông đă được như thế, tôi cũng là như thế, không thể ô nhiễm, tự tánh cần thanh tịnh. Tự tánh ô nhiễm chính là tâm phan duyên, tâm tật đố, tâm chướng ngại, tâm tham, tâm sân, tâm si, vô minh, nếu những thứ này đều không c̣n, th́ không c̣n ô nhiễm.

Lục Tổ Đại sư lại nói:

–Pháp sư Ấn Độ Bát-Nhă Đa-La có lời dự đoán, môn hạ Thiền sư Hoài Nhượng có một con ngựa tơ, Thiền sư Mă Tổ Đạo Nhất, sẽ đạp chết người trong thiên hạ, đó là dụ cho biện tài cùa Ngài vô ngại, trí huệ rộng lớn, khiến cho các Pháp sư khác đều bị nhiếp phục mà vui mừng thành phục. Dự đoán này ứng vào thân ông, ông không nên gấp nói pháp, nên đợi đúng thời cơ.

Thiền sư Hoài Nhượng nghe Lục Tổ Đại sư nói như thế liền khế hiêïp ư của Lục Tổ, v́ thế bèn ở bên cạnh Lục Tổ Đại sư làm thị giả hơn mười lăm năm, sở ngộ đạo lư càng ngày càng sâu. Sau đó liền đến núi Hành Sơn, Nam Nhạc, Hồ Nam, xiển dương yếu nghĩa thiền tông. Ngày mười một tháng tám Thiên Bảo năm thứ ba viên tịch tại Hành Sơn, Nam Nhạc, triều đ́nh truy tặng là Thiền sư Đại Huệ.

Thiền Sư Huyền Giác ở Vĩnh Gia, họ Đới, quê ở Ôn Châu, thuở nhỏ tập kinh luận, chuyên về pháp môn Chỉ Quán của tông Thiên Thai, nhân xem kinh Duy Ma Cật phát minh được tâm địa; chợt gặp đệ tử của Tổ là Huyền Sách thăm hỏi, cùng bàn chuyện sôi nổi, mà mỗi lời nói ra đều thầm hợp với chư Tổ. Huyền Sách hỏi: "Nhân giả được pháp nơi Thầy nào?"

Huyền Sách đáp: "Tôi nghe kinh luận Phương Đẳng, mỗi chỗ đều có Thầy truyền thừa, sau nơi Kinh Duy Ma Cật ngộ được Phật tâm tông mà chưa có người chứng minh."

Huyền Sách bảo: "Từ đức Phật Oai Âm Vương về trước tức được, từ Phật Oai Âm Vương về sau, không thầy mà tự ngộ trọn là thiên nhiên ngoại đạo."

Huyền Giác nói: "Xin nhân giả v́ tôi chứng minh."

Huyền Sách bảo: "Chỗ tôi nói e c̣n sơ thất. Ở Tào Khê có Lục Tổ Đại Sư, bốn phương đều quy tụ nơi đó mà thọ pháp với Ngài. Nếu nhơn giả muốn đến, th́ tôi cũng đi với."

Giảng:

Vĩnh Gia là tên đất, v́ người tôn kính vị Pháp sư này, cho nên xưng Vĩnh Gia. Kỳ thực Huyền Giác là tên Ngài, Ngài sinh ở huyện Vĩnh Gia, Ôn Châu, họ Đới. Thời niên thiếu Ngài nghiên cứu kinh Phật và các bài luận do các Tổ Sư thuyết ra, đối với pháp môn Chỉ Quán của tông Thiên Thai rất tinh thông, sau xem Kinh Duy Ma mà hiểu rơ pháp môn tâm địa.

Một hôm gặp đệ tử của Lục Tổ Đại sư là Thiền sư Huyền Sách thăm hỏi, liền cùng với Đại sư Huyền Sách đàm luận Phật pháp, đạo lư đàm luận cùng với những lời các vị Tổ Sư nói đều tương hợp, bèn cho rằng Ngài là người cùng tông phái với ḿnh. Đại sư Huyền Sách hỏi:

–Đại sĩ! Ngài đắc pháp, ai v́ Ngài chứng minh? Ở đâu đắc pháp?

Thiền sư Huyền Giác nói:

–Tôi lúc trước nghe Kinh Luận Phương Đẳng, đều là nghe các vị Pháp sư giảng, đều có sự truyền thừa của mỗi vị mà không phải tự tôi học tập, sau đó tôi xem Kinh Duy Ma, liễu ngộ pháp môn tâm ấn của Phật, nhưng chưa có Đại đức ấn chứng cho tôi.

Thiền sư Huyền Sách nói:

–Ngài tự ḿnh xem Kinh Duy Ma mà hiểu rơ, nếu trước thời Oai Âm Vương (vị Phật thứ nhất) th́ có thể được, nhưng sau thời Oai Âm Vương, nếu không có Sư phụ truyền pháp môn và ấn chứng cho Ngài, đó đều gọi là thiên nhiên ngoại đạo, không phải là Phật giáo.

Hiện nay có mấy người tự xưng là ḿnh đă khai ngộ, tự ḿnh ấn chứng cho ḿnh, th́ giống như trên đây đă nói, đều là ngoại đạo. Ở nước Mỹ có vài người giảng Lục Tổ Đàn Kinh, khi giảng đến đoạn này không biết giải thích như thế nào. Oai Âm Vương, ư nói âm thanh của Ngài có thể phát ra rất xa, cũng có thể nói là bổn địa phong quang (Chân tâm, Phật tánh), và đó cũng chính là bổn xứ.

Huyền Giác nghe nói là thiên nhiên ngoại đạo bèn nói:

–Nay thỉnh nhơn giả ấn chứng cho tôi.

Thiền sư Huyền Sách nói:

–Tôi không thể ấn chứng cho Ngài, tôi không đủ tư cách, lời nói ra không đủ phân lượng. Nói cách khác chính tôi chưa chắc đă khai ngộ làm sao có thể ấn chứng cho Ngài? Ở Chùa Nam Hoa Tào Khê có Lục Tổ Đại sư, xa gần đều nghe tiếng, cho nên người cầu pháp ở bốn phương tám hướng, đều vân tập ở đó, lại nữa Ngài là vị Tổ Sư kế thừa y bát. Nếu Ngài muốn thỉnh Lục Tổ Đại sư ấn chứng cho Ngài, tôi có thể cùng Ngài đi đến đó.

Cả hai đồng đến viếng Lục Tổ. Huyền Giác nhiễu Tổ Sư ba ṿng, rồi chống tích trượng mà đứng.

Đại sư nói: "Phàm làm thầy Sa-môn th́ phải giữ đủ ba ngàn oai nghi, tám muôn tế hạnh. Đại Đức ở phương nào tới đây mà sanh ḷng ngă mạn lớn vậy?"

Huyền Giác bạch: Sanh tử là việc lớn, sự vô thường là mau chóng."

Sư nói: "Sao không hiểu rơ cái vô sanh và thấu suốt cái không mau chóng?"

Bạch: "Đă hiểu rơ tức vô sanh, thấu suốt rồi th́ vốn không có mau chóng."

Sư nói: "Như thế, như thế!"

Huyền Giác mới dùng đủ oai nghi mà lễ bái, kế một lát xin cáo từ.

Sư nói: "Sao trở về chóng vậy?"

Bạch: "Cái tánh bổn lai tự nó chẳng phải động, há có chỗ chóng sao?"

Sư nói: "Ai biết nó chẳng phải động?"

Bạch: "Nhơn giả tự sanh ḷng phân biệt."

Sư nói: "Ngươi rất đặng cái ư vô sanh."

Bạch: "Vô sanh hà có ư sao?"

Sư nói: "Không có ư th́ lấy chi mà phân biệt?"

Bạch: "Phân biệt cũng chẳng phải là ư."

Sư nói: "Hay thay! Hăy ở lại đây ít nữa là một đêm."

Lúc bấy giờ gọi là "Một Đêm Giác." Sau Vĩnh Gia Huyền Giác Thiền Sư có làm "Bài Ca Chứng Đạo (Chứng Đạo Ca)", truyền bá ở thế gian rất thạnh hành. Sau khi tịch, người được sắc tặng là Vô Tướng Đại Sư. Lúc bấy giờ người ta xưng là Chơn Giác Thiền Sư.)

Giảng:

V́ thế, Huyền Giác cùng với Huyền Sách đi đến Chùa Nam Hoa tham lễ Lục Tổ. Sau khi đến, Huyền Giác tay cầm tích trượng nhiễu bên phải Lục Tổ Đại sư ba ṿng. Sau đó mới chống tích trượng mà đứng, giống như nổi giận vậy.

Lục Tổ Đại sư nói:

–Ông là Sa Môn, là người xuất gia, cần phải đầy đủ ba ngàn oai nghi, tám vạn tế hạnh (tức quá khứ một ngàn, hiện tại một ngàn, vị lai một ngàn. Cái ǵ gọi là một ngàn? Đi, đứng, nằm, ngồi mỗi mỗi đều có hai trăm năm mươi oai nghi, hợp lại là một ngàn. Tám muôn tế hạnh vốn là tám vạn bốn ngàn tế hạnh). Đại Đức ông từ đâu đến? Tại sao sanh ra ngă mạn lớn như thế?

Ư nói Huyền Giác không có đảnh lễ Lục Tổ, cống cao ngă mạn.

Huyền Giác ứng đáp:

–Tại sao con phải như vậy? V́ sanh tử là việc lớn nhất quan trọng nhất mà quỷ vô thường không biết đến lúc nào.

Ư nói tôi là người dụng công, chỉ biết dụng công liễu thoát sanh tử, làm ǵ có thời gian hành lễ? Những cái khác đều buông bỏ không để ư đến.

Lục Tổ Đại sư hỏi:

–Tại sao ông không minh bạch cái vô sanh mà liễu ngộ đạo lư vô thường tấn tốc?

Thiền sư Huyền Giác trả lời:

–Tôi đă hiểu rơ rồi th́ không c̣n sanh tử nữa! Tôi đă sáng suốt th́ cũng không c̣n sự mau chóng nữa, vậy sao lại sợ quỷ vô thường mà làm ǵ? Căn bổn vốn là không có!

Lục Tổ Đại sư vừa nghe, biết Huyền Giác đă hiểu pháp liền ấn chứng rằng:

–Như thế! Như thế! Ông dụng công như thế là đúng rồi.

Thiền sư Huyền Giác sau khi được Lục Tổ Đại sư ấn chứng, liền chỉnh đốn y phục, cụ túc oai nghi đảnh lễ Lục Tổ Đại sư, trong chốc lát liền cáo từ ra đi.

Lục Tổ Đại sư nói:

–Ông không nên về nhanh quá vậy, ở đây vài ngày.

Thiền sư Huyền Giác trả lời:

–Con vốn không có động, vốn không có đến, cũng không có đi th́ làm ǵ có cái "nhanh"?

Ngài đang cùng với Lục Tổ Đại sư dụng cơ phong.

Lục Tổ Đại sư lại hỏi:

–Cái ǵ biết không động? Biết không có đến, không có đi là cái ǵ? Là ai?

Thiền sư Huyền Giác trả lời:

–Đó là nhân giả sanh ra cái tâm phân biệt.

Lục Tổ Đại sư nói:

–Ông rất biết nói, ông nói ra đều hợp ư vô sanh, lời ông nói ra rất diệu, cũng rất thông minh.

Thiền sư Huyền Giác nói:

–Đă là vô sanh, th́ từ đâu có cái ư? Đă vô sanh rồi tại sao lại có cái ư nữa?

Lục Tổ Đại sư nói:

–Vô sanh không có ư, vậy th́ ai phân biệt?

Thiền sư Huyền Giác nói:

–Tuy có phân biệt, nhưng không có "ư" phân biệt. Không phải ư phân biệt, th́ là cái ǵ? Đó là Diệu Quán Sát Trí sanh ra, cho nên nói: "Phân biệt tức không phải là ư."

Lục Tổ Đại sư nghe Thiền sư Huyền Giác nói về đạo lư vô sanh sâu sắc như thế, vui mừng nói:

–Ông thuyết rất hay!

V́ thế lưu Huyền Giác lại một đêm. Đương thời Phật giáo có điển cố "nhất túc giác," chính là nguồn gốc từ đây, tức là ở lại một đêm liền được khai ngộ. Sau đó Huyền Giác Đại sư trước tác bài "Chứng Đạo Ca," thạnh hành ở đời. Sau khi viên tịch, triều đ́nh truy tặng là Vô Tướng Đại sư, đương thời tôn xưng Ngài là Thiền sư Chân Giác.

Thiền giả tên Trí Hoàng ban sơ đến viếng Ngũ Tổ, tự cho ḿnh đă được chánh thọ. Người ngồi trường trong am trọn hai mươi năm.

Đệ tử của Đại sư là Huyền Sách đi du phương đến Hà Sóc, nghe danh Trí Hoàng cất am, bèn t́m mà hỏi rằng: "Thầy làm ǵ ở đây?"

Trí Hoàng đáp: "Nhập định."

Huyền Sách nói: "Thầy nói nhập định, nhưng hữu tâm mà nhập hay vô tâm mà nhập? Nếu vô tâm mà nhập, th́ cả thảy loài vô t́nh như cây cỏ ngói gạch cũng định được. C̣n nếu hữu tâm mà nhập, th́ các loài hữu t́nh hàm thức cũng định được."

Trí Hoàng nói: "Chánh tôi lúc nhập định, không thấy có cái tâm hữu vô."

Huyền Sách nói: "Không có cái tâm hữu vô tức là thường định, nào có xuất nhập! Nếu có xuất nhập tức chẳng phải là Đại định."

Trí Hoàng không trả lời được. Một hồi lâu hỏi rằng: "Thầy của nhơn giả là ai?"

Huyền Sách đáp: "Thầy tôi là Lục Tổ ở Tào Khê."

Trí Hoàng hỏi: "Lục Tổ lấy pháp ǵ làm Thiền định?"

Huyền Sách nói: "Cứ theo chỗ thầy tôi nói: ‘Thiền định là tánh thật trong sạch, hoàn toàn vắng lặng, thể dụng như như, năm uẩn vốn không, sáu trần chẳng có, không xuất không nhập, không định không loạn. Tánh thiền không trụ (ở một chỗ nào), ĺa cái niệm tưởng về chỗ trụ thiền. Tánh thiền không sanh, ĺa cái niệm tưởng về chỗ sanh thiền. Tâm như hư không nhưng không có cái lượng của hư không.’"

Giảng:

Thiền sư Trí Hoàng, ban đầu tham bái Ngũ Tổ Hoằng Nhẫn. Người tu đạo từ xưa đến nay, tầm sư hỏi đạo, tham bái Thiện tri thức, cần t́m những vị minh nhăn Thiện tri thức mà nương theo học tập. Thiền sư Trí Hoàng tự xưng đă được chánh định, đắc được đạo lư chân chánh. Ngài trú trong một mái am tranh, tạm tránh gió tránh mưa, ngồi không nằm đă có hơn hai mươi năm. Đệ tử của Lục Tổ Đại sư là Thiền sư Huyền Sách, Ngài đi khắp nơi thay Lục Tổ Đại sư truyền đạo. Ngài đi các nơi tham vấn, đến Hà Sóc, Hà Bắc, nghe đến tên của Pháp sư Trí Hoàng, v́ Pháp sư ngồi không nằm hai mươi năm, rất nhiều người đều biết Pháp sư là người tu hành. V́ thế Huyền Sách đến am tranh của Pháp sư thăm hỏi:

–Ngài ở đây làm ǵ?

Trí Hoàng đáp:

–Ông hỏi tôi cái ǵ? Tôi ngồi đây nhập định.

Pháp sư Huyền Sách nói:

–Ông nhập định, th́ tâm có niệm muốn nhập định, hay là không có niệm muốn nhập định? Nếu như ông nói: vô tâm nhập định, th́ tất cả loài vô t́nh, không có tri giác, không có khí huyết như cây cỏ đá gạch đều có thể nhập định, nó cũng đều có thể đạt được cảnh giới nhập định. Nếu ông nói hữu tâm nhập định th́ tất cả chúng sanh hàm thức hữu t́nh có khí huyết, có cảm t́nh đều đă được định.

Thiền sư Trí Hoàng trả lời:

–Lúc tôi đang nhập định, tôi không thấy tôi có tâm hữu vô, hoặc là có hữu tâm nhập định, hoặc là vô tâm nhập định, lúc này tôi đều không không.

Huyền Sách nói:

–Ông đă không thấy có tâm hữu vô, đó gọi là thường định, vậy ông xuất nhập đi đâu? Làm sao xuất định? Làm sao nhập định? Theo lời của ông th́ không thấy có tâm hữu vô, đó chính là thường định! Nó không có xuất nhập th́ làm sao lại sanh ra cái xuất nhập? Ông làm cái ǵ thế? Nếu có xuất nhập đó không phải đại định, không phải định do Phật, do Tổ thuyết.

Thiền sư Trí Hoàng nghe xong không trả lời được, suy gẫm rất lâu, nghĩ ra lời ḿnh nói không có đạo lư đích xác, đạo lư của người khác nói có trí huệ hơn ḿnh, dù suy nghĩ rất lâu cũng không trả lời được, liền hỏi:

–Sư phụ của ông là ai? Ai truyền pháp cho ông?

Thiền sư Trí Hoàng không nói việc khác v́ thấy Huyền Sách biện tài vô ngại, vậy th́ Sư phụ của ông ta nhất định càng thông minh hơn nữa.

Huyền Sách trả lời:

–Sư phụ của tôi là Lục Tổ Đại sư, Ḥa Thượng phương trượng Chùa Nam Hoa ở Tào Khê.

Trí Hoàng hỏi:

–Lục Tổ Đại sư lấy cái ǵ làm thiền định?

Pháp sư Huyền Sách nói:

–Sư phụ tôi thường nói, bổn tánh là diệu trạm viên tịch bất động, dụng và thể của nó cũng như như bất động, liễu liễu thường minh. Ngũ ấm – sắc, thọ, tưởng, hành, thức, vốn là không; lục trần – sắc, thinh, hương, vị, xúc, pháp vốn cũng không có. Định vốn không có xuất nhập, cũng không có định, cũng không có loạn. Sau khi ông hiểu rơ diệu dụng của bổn thể, th́ biết tánh chất của thiền không có trụ, cũng không có rời trụ, nó ly khai chấp trước tịch diệt, nó ly khai loại thiền chết. Tự tánh thiền là vô sanh, cũng ly khai tưởng sanh thiền định. Tâm, tự tánh giống như hư không, nhưng cũng không có tư tưởng hư không.

Trí Hoàng nghe nói vậy, bèn đi ngay đến viếng Đại sư.

Sư hỏi rằng: "Nhơn giả ở đâu lại?"

Trí Hoàng thuật đủ duyên do đă kể trước.

Sư nói: "Quả thật như chỗ nói ấy. Tâm ngươi chỉ cần như hư không, nhưng chẳng dính níu chỗ thấy không, ứng dụng thông suốt, không trở ngại, động tịnh đều vô tâm, phàm thánh đều quên dứt, tâm năng tâm sở đều diệt trừ, tánh tướng như như, th́ không có lúc nào mà chẳng định?"

Trí Hoàng ngay lời nầy liền đại ngộ, xem lại chỗ sở đắc của ḿnh trong hai mươi năm đều không có ảnh hưởng chi cả. Đêm ấy tại Hà Bắc, các quan dân nghe trên không trung có tiếng rằng: "Trí Hoàng Thiền Sư ngày nay đắc đạo!"

Sau Trí Hoàng làm lễ từ giả Đại sư, lại trở về Hà Bắc mà khai hóa tứ chúng.

Giảng:

Trí Hoàng nghe lời Huyền Sách nói, cảm thấy đạo lư Lục Tổ nói ra vô cùng tuyệt diệu liền đi theo Huyền Sách đến bái kiến Lục Tổ Đại sư.

Lục Tổ Đại sư hỏi:

–Nhân giả! Ông từ đâu đến?

Pháp sư Trí Hoàng liền kể cuộc vấn đáp giữa ḿnh và Huyền Sách.

Lục Tổ Đại sư nói:

–Đúng như ông nói, ông chỉ cần có tâm như hư không, nhưng cũng không được chấp không kiến, không nên có một cái không kiến trong tâm. Nếu ông được như thế th́ ứng dụng vô ngại – việc đến th́ ứng, việc đi th́ tịnh.

Đi, đứng, nằm, ngồi đều không có tâm. Cũng không nên nghĩ tôi là phàm phu hoặc là thánh nhân, nên quên đi tư tưởng này. Cũng không có cái năng kiến, cũng không có cái sở kiến, cũng không có cái năng không, cũng không có cái sở không. Ông nên biết lúc thấy sáng, cái thấy không phải là sáng; lúc thấy tối, cái thấy không phải là tối; lúc thấy không, cái thấy không phải là không. Lúc thấy bít, cái thấy không phải là bít; lúc thấy có, cái thấy không phải là có; lúc thấy vô, cái thấy không phải là vô. Cho nên Kinh Lăng Nghiêm nói: "Thấy cũng ly khai thấy, cái thấy mà ḿnh thấy th́ không thể thấy." Tánh cũng như như, tướng cũng như như, được như thế th́ lúc nào cũng ở trong định.

Trí Hoàng nghe Lục Tổ Đại sư thuyết như thế hoát nhiên đại ngộ, công phu hai mươi năm tu hành đều biến mất không để lại dấu vết nào. V́ hơn hai mươi năm, Trí Hoàng đều có cái tâm nhập định, nay cái ǵ cũng đều không, lại đắc bổn nguyên vạn pháp. Ngay trong đêm đó, tại trú xứ của Trí Hoàng ở Hà Bắc (mà Thiền sư nay ở Quảng Đông), học giả quan liêu dân chúng tín đồ và đệ tử quy y của Thiền sư Trí Hoàng đều nghe trong không trung có tiếng nói rằng: "Thiền sư Trí Hoàng hôm nay đă đắc đạo!" Đắc đạo tức là khai ngộ. Thiền sư Trí Hoàng cung kính hướng Lục Tổ Đại sư đảnh lễ, sau đó trở về Hà Bắc giáo hóa tứ chúng đệ tử tại gia và xuất gia.

Có một vị tăng hỏi Đại sư rằng: "Người nào đặng cái ư chỉ của đức Hoàng Mai?"

Sư rằng: "Người nào hiểu Phật pháp đặng."

Bạch: "Phải Ḥa Thượng đặng chăng?"

Sư nói: "Ta không hiểu Phật pháp."

Giảng:

Một lần nọ, cóù một vị tăng, vị này thật là người cạt lăo, là người thô lỗ không có học thức, ông ta hỏi Lục Tổ Đại sư một cách thô lỗ:

–Y bát của Ngũ Tổ Hoàng Mai, người nào được?

Ông ta đă biết rơ ràng là Lục Tổ đắc mà cố ư hỏi. V́ ông ta hỏi như thế, không cần đặt vào vị trí lúc đó, nh́n thấy người này, án theo kinh văn, quư vị suy đoán liền biết, người này là kẻ nhà quê không có học vấn. Một mặt có thể nói là biết rồi vẫn hỏi, mặt khác có thể nói là có tâm khinh thị đối với Lục Tổ. Tại sao nói có tâm khinh thị? Ư người này muốn nói rằng:

–Ông là người không biết chữ, làm sao có tư cách kế thừa y bát của Ngũ Tổ.

Lục Tổ Đại sư trả lời:

–Người hiểu rơ Phật pháp được y bát của Ngũ Tổ.

Vị Tăng này lại hỏi:

–Ḥa Thượng đă được hay là chưa được?

Ư tức ông ta không tin tưởng Lục Tổ là người kế thừa y bát của Ngũ Tổ cho nên hỏi lại: "Ḥa Thượng có được không?"

Lục Tổ Đại sư nói:

–Tôi không hiểu Phật pháp.

Lục Tổ Đại sư không nói tôi được hay không được, mà nói tôi không hiểu Phật pháp. Các vị nghĩ xem, ở đây Lục Tổ Đại sư nói thiệt hay giả.

Một ngày kia Sư muốn giặt cái Pháp y của Ngài đă được truyền thọ, mà không t́m được suối trong. Nhơn đi đến sau chùa ước năm dặm, thấy núi rừng rậm rạm, thoại khí bao giăng. Sư xốc cây tích trượng xuống đất, mạch suối liền ứng theo tay mà chảy ra, chứa đầy thành ao. Sư quỳ gối trên tảng đá mà giặt áo. Bỗng đâu có một thầy tăng đến làm lễ và nói rằng: "Tôi là Phương Biện, người ở Tây Thục, vừa rồi ở Nam Thiên Trúc, thấy đức Đạt Ma Tổ sư dặn Phương Biện này mau qua nước Đường, Ngài nói: ‘Cái Chánh pháp Nhăn tàng của Tổ Đại Ca Diếp mà ta đă truyền, và cái Pháp y, ta đă thấy truyền xuống tới đời Tổ thứ sáu, tại Tào Khê, tỉnh Thiều Châu. Ông hăy đến đó mà chiêm lễ.’ Phương Biện này từ xa đến, xin xem y bát của thầy tôi đă truyền."

 Giảng:

Một ngày nọ Lục Tổ Đại sư muốn giặt Pháp y của Ngũ Tổ truyền cho, nhưng không có suối sạch, cho nên đi đến vùng đất sau chùa năm dặm (suối Trạc Khê ở sau chùa Nam Hoa, cách chùa một dặm đường, ḍng suối hiện nay không nhất định là ḍng suối mà Lục Tổ đă giặt y lúc trước), nh́n cây cỏ xanh tốt sum xuê, ráng trời rực rỡ, mây lành bao quanh, xoay chuyển trên đỉnh núi. Người mà đắc ngũ nhăn lục thông, ở chỗ nào có khí sắc ǵ vị đó vừa nh́n là biết liền. Lúc đó Đại sư cầm tích trượng chín khoen kêu leng keng, dộïng xuống đất, nước liền tràn ra thành một ḍng suối. Lúc nước tràn ra nhiều th́ tạo thành một hồ nước. Lục Tổ Đại sư bèn quỳ trên ḥn đá giặt tấm y do Ngũ Tổ truyền trao.

Lúc đó chợt có một vị tăng đến khấu đầu đảnh lễ Lục Tổ, tự xưng Pháp danh Phương Biện, là người Tây Thục, nói:

–Con ở Nam Ấn Độ có gặp Tổ sư Đạt Ma, Ngài bảo con hăy mau đến chỗ này. Ngài nói: "Ta truyền Tăng già lê (Tổ y hay Đại y) và Chánh pháp Nhăn tạng từ Tổ Ma Ha Ca Diếp đời đời tương truyền, nay truyền đến triều đại nhà Đường Trung Quốc, đời thứ sáu ở Tào Khê, Thiều Châu, Ông mau chóng đi đến đó chiêm ngưỡng lễ bái Tổ Sư đời thứ sáu." Phương Biện con nghe Tổ sư Đạt Ma nói như thế, cho nên từ đất Ấn Độ xa xôi đến đây, chỉ mong có thể nh́n thấy y bát do Đạt Ma Tổ sư lưu truyền.

Quư vị nghĩ xem Sơ Tổ Đạt Ma đă chết ở Trung Quốc, nhưng Phương Biện thời Lục Tổ ở Ấn Độ lại gặp Tổ Đạt Ma. Quư vị nói việc này có kỳ lạ không? Thật không có ǵ kỳ lạ, cho đến nay người ta cũng không biết Tổ sư Đạt Ma đi đâu. Giảng đến đây tôi nhớ đến một việc, đây không phải là công án mà là một sự thực. Lúc tôi ở Đông Bắc, tức nước Măn Châu, ban đầu tôi phát tâm tu đạo v́ có rất nhiều nhân duyên. Ở Đông Bắc tôi sùng bái nhất Vương Hiếu Tử, lúc ông thủ hiếu th́ vào khoảng hai mươi tám tuổi. Trời rất lạnh ông dùng gỗ đóng một cái am nhỏ, trước sau thủ hiếu sáu năm, năm cuối cùng ông không nói chuyện, mỗi ngày đều ở trong am tranh nhỏ tham thiền, tụng Kinh Kim Cang. Khi thủ hiếu viên măn ông ta có vọng tưởng rằng:

–Núi Quảng Ninh Thiên Sơn ở Măn Châu có nhiều vị tỳ kheo mấy ngàn năm ở đó tu đạo, khi ta thủ hiếu viên măn ta cũng đến núi Quảng Ninh tu đạo.

Sáng sớm hôm sau lúc ngồi thiền, ông ta nghe hộ pháp nói hôm nay có quư nhân đến thăm. Ông nghe có quư nhân đến liền cho là quan lớn, đợi đến hơn mười giờ th́ thấy một vị tăng sĩ mặt áo rách, quảy đôi gánh, vị tăng này bỏ đôi gánh xuống mà cùng ông ta nói chuyện. Vương Hiếu Tử vốn tịnh khẩu cho nên trong tâm ông ta hỏi vị tăng:

–Thầy từ đâu đến?

Người này nói:

–Tôi từ núi Quảng Ninh lại.

Vương Hiếu Tử lại hỏi:

–Thầy pháp danh ǵ?

Người này trả lời:

–Tôi là một vị tướng quân đời Minh, sau đó xuất gia tu đạo. Tôi cùng ông có duyên cho nên hôm nay đến gặp ông, v́ tôi biết ông muốn đến núi Quảng Ninh tu đạo. Nhưng nơi đó là người tu "độc thiện kỳ thân" (chỉ tu cho ḿnh), mà ông cần phải "kiêm thiện thiên hạ" (cho hết mọi người). Ông có duyên với người xứ này, không nên đi đến núi Quảng Ninh, nên ở đây tạo chùa hoằng dương Phật pháp.

Nói xong mấy câu vị tăng sĩ liền bỏ đi. Vị tăng này xưng là người đời Minh. Do đâu có thể chứng minh, v́ Vương Hiếu Tử trong tâm hỏi vị tăng sĩ, mà vị tăng sĩ lại biết ông ta hỏi cái ǵ, th́ đủ biết vị tăng này đă đắc tha tâm thông, đắc cảnh giới ngũ nhăn lục thông. Lúc này là thời đại Dân quốc, cách Minh triều ba trăm năm, người này vẫn chưa chết. Do điểm này đă chứng minh rằng có người ở Nam Thiên Trúc thấy được Tổ sư Đạt Ma, cũng giống với trường hợp Phương Biện nói chuyện thọ y bát th́ rất b́nh thường, chớ không có ǵ kỳ lạ.

Sư lấy y bát ra chỉ, rồi hỏi rằng: "Thượng nhơn hay giỏi về nghề ǵ?"

Bạch: "Dạ. Có khiếu nắn tượng."

Sư ra vẻ nghiêm nghị, nói rằng: "Ông hăy nắn thử h́nh ta xem."

Phương Biện bối rối, không biết nắn cách thế nào. Trải qua mấy ngày mới nắn xong chơn tướng, bề cao bảy tấc, điểm nào cũng thật khéo.

Sư cười mà nói rằng: "Ông chỉ hiểu cái tánh nắn h́nh, mà chẳng hiểu cái tánh Phật."

Sư thung dung lấy tay xoa nơi đỉnh đầu Phương Biện mà nói rằng: "Ông hăy hằng làm phước điền cho trời người."

Rồi Sư lấy y đền công cho Phương Biện.

Phương Biện lấy y chia làm ba đoạn, một đoạn choàng vào h́nh nắn, một đoạn để lại cho ḿnh, một đoạn dùng lá ṭng gói kỹ mà chôn xuống đất, và thề rằng: "Sau t́m được mảnh y này, tức là ta ra đời mà trụ tŕ nơi đây, và tu sửa lại ngôi chùa vậy."

 Giảng:

Lục Tổ Đại sư bèn đưa y cho Phương Biện xem, tiếp theo liền hỏi Phương Biện có sở trường ǵ?

Phương Biện trả lời:

–Con giỏi về dùng bùn, tro thơm, gỗ đắp tượng Phật.

Lục Tổ Đại sư trang nghiêm nói với ông ta:

–Ông thử đắp một cái cho tôi xem.

Phương Biện nghe Lục Tổ Đại sư nói như thế, lúc đó lúng túng, tay chân không biết để đâu, không trả lời được. Qua mấy ngày, ông ta đắp được một chân tượng Lục Tổ Đại sư, cao bảy tấc, tượng đắp giống như Lục Tổ Đại sư. Ngay cả những chỗ vi tế đều đắp rất đẹp đẽ rơ ràng.

Lục Tổ Đại sư nh́n thấy Phương Biện đắp tượng của ḿnh liền nói:

–Ông chỉ hiểu tánh đắp mà không hiểu tánh Phật.

V́ thế Lục Tổ bèn đưa tay xoa đầu Phương Biện nói:

–Ông nên xuất gia làm Ḥa thượng, đời đời kiếp kiếp làm phúc điền cho trời người.

Sau đó Lục Tổ tặng Phương Biện cái y, đền công ông đắp tượng. Phương Biện sau khi nhận y, chia y làm ba phần, một phần đắp trên tượng, một phần tự ḿnh lưu làm kỷ niệm, một phần dùng lá ṭng gói kỹ chôn xuống đất và phát nguyện rằng:

–Sau này khi được lá y này, đó là lúc tôi xuất thế, tôi sẽ làm Ḥa Thượng phương trượng ở đây và trùng tu kiến thiết ngôi chùa này. 

(Đời Tống niên hiệu Gia Hựu năm thứ tám, có Tăng tên Duy Tiên, sửa chùa đào đất được mảnh y giống như mới. Tượng th́ để ở chùa Cao Tuyền, cầu nguyện lễ bái đều được ứng nguyện.)

Có một vị tăng đọc bài kệ của Thiền sư Ngọa Luân rằng:

Ngọa Luân tài rất hay,

Dứt được cả tư tưởng.

Đối cảnh ḷng không động,

Bồ-đề ngày vượng lớn.

Sư nghe kệ rồi, nói rằng: "Bài kệ ấy chưa tỏ sáng bổn tâm. Nếu y theo đó mà tu hành, th́ thêm sự ràng buộc."

Nhơn đó, Đại sư nói kệ rằng:

Huệ Năng tài chẳng hay,

Không dứt cả tư tưởng.

Đối cảnh động ḷng hoài,

Bồ-đề đâu vượng lớn?

Giảng:

Có một vị tăng, có lẽ vị tăng này là vị tăng vô danh hoặc là vị tăng sĩ không háo danh. Vị tăng này niệm bài kệ của Thiền sư Ngọa Luân:

–Ngọa Luân có bản lănh, năng đoạn trăm tư tưởng, không sanh tư tưởng (nhưng có cái năng đoạn trong tư tưởng th́ đă lạc vào đệ nhị, đệ tam mà không phải Đệ nhất Nghĩa đế). Ông ta nói đối với cảnh giới ǵ cũng không khởi niệm. Cho nên Bồ đề mỗi ngày càng lớn.

Lục Tổ Đại sư vừa nghe liền nói:

–Kệ này vẫn chưa hiểu rơ pháp môn tâm địa. Tại sao vậy? Nếu y theo bài kệ này tu hành cũng giống như tự ḿnh trói buộc ḿnh.

V́ thế Lục Tổ Đại sư lại nói ra một bài kệ khác:

–Huệ Năng tôi bản lănh ǵ cũng không có, tôi không cần đoạn trăm tư tưởng, ngay niệm đoạn trăm tư tưởng cũng không có. Đối với cảnh giới nào cũng vậy sự đến th́ ứng, sự đi th́ tịnh, cho nên tùy nó đến, tùy nó đi, tôi cũng không màng là Bồ đề lớn hay không, giống như ư nghĩa đạo lư đă nói ở trước: "Bổn lai vô nhất nhật, hà xứ nhạ trần ai?" Tôi vốn thanh tịnh cần ǵ phải lau chùi.

-o0o-

 

previous.png   back_to_top.png   next.png

[ TRANG CHỦ KINH ĐIỂN | ĐẠI TẠNG KINH | THẦN CHÚ | HÌNH ẢNH | LIÊN LẠC ]

google-site-verification=Iz-GZ95MYH-GJvh3OcJbtL1jFXP5nYmuItnb9Q24Bk0