KINH LỤC ĐỘ TẬP Q5-Q8

�

佛山* Buddha Mountain * Ph�̣t Sơn

Calgary Alberta Canada

�TRANG CHỦ*--KINH ĐI�̉N*--ĐẠI TẠNG KINH*--TH�̀N CHÚ*--HÌNH ẢNH*--中文*--ENGLISH

�

Q1�� Q2�� Q3�� Q4�� Q5�� Q6�� Q7�� Q8

KINH LỤC ĐỘ TẬP

H�n Dịch: Đời Đ�ng Ng�, Sư-M�n Khương Tăng Hội,Người Nước Khương Cư.

Việt Dịch: Linh-Sơn Ph�p Bảo Đại Tạng Kinh

QUYỂN 5

Chương III: NHẪN NHỤC ĐỘ V� CỰC

�� Thế n�o gọi l� Nhẫn nhục độ v� cực?

�� Bồ-t�t suy nghĩ s�u xa: �Thần thức của ch�ng sinh bị ngu si khuất lấp n�n cống cao, tự đại, thường muốn hơn kẻ kh�c. Những sự tốt đẹp của quan tước, đất nước, s�u t�nh đều muốn ri�ng m�nh gi�nh hết. Nếu thấy người ta c� th� đ�m ra ganh gh�t, tham lam một c�ch ngu si. Trong th� hừng hực tham lam, ganh gh�t, ngo�i mặt th� s�n giận bừng bừng, kh�ng biết dừng lại. Những c�i đ� l�m cho con người say sưa đi�n cuồng n�n m�i m�i ở trong cảnh tối tăm, lần hồi trong năm đường, nơi ngục Th�i sơn thi�u nấu, trong nẻo ngạ quỷ, s�c sinh... chồng chất kh�ng biết bao nhi�u lần khổ�.

�� Bồ-t�t thấy những điều đ� liền hiểu ra, buồn b� than:

�� -Ch�ng sinh do đ� m� mất nước, tan nh�, hại th�n mạng, diệt họ h�ng. Họ sống th� chịu những hoạn nạn ấy, chết th� chịu khổ nơi ba đường �c. Họ phải chịu như vậy đều do kh�ng thể �m nhẫn l�m l�nh.

�� Bồ-t�t hiểu ra điều đ�, liền tự thệ:

�� -Ta th� chịu c�i đau đớn của nước s�i, lửa bỏng, c�i hoạn nạn bị băm vằm, trọn kh�ng hề s�n hận, g�y độc hại đối với ch�ng sinh. Ph�m nhẫn những điều kh�ng thể nhẫn l� cội nguồn của mu�n phước.

Từ khi Bồ-t�t biết r� như vậy trở về sau, đời đời tu hạnh từ bi. Ch�ng sinh c� theo m�nh mắng chửi, đ�nh đập, cướp đoạt của b�u, vợ con, đất nước, nguy th�n, hại mạng Bồ-t�t liền d�ng phước đức nơi sức nhẫn của chư Phật để diệt trừ độc hại của s�n giận, lu�n từ bi, thương x�t, t�m đến để tế độ gi�p đỡ họ. Nếu ch�ng sinh ấy tho�t khỏi tội lỗi th� Bồ-t�t lấy l�m hoan hỷ.

* *

42-� Thuở xưa, c� vị Bồ-t�t thấy đời dơ đục, vua t�i v� đạo, bỏ ch�n theo t�, kh� đem đạo ph�p ra h�a độ, n�n mới che kh�n giấu b�ng, ẩn th�n nơi một nghĩa địa để tu tập hạnh nhẫn. Trong nghĩa địa c� con tr�u ngh�, Bồ-t�t thường lấy ph�n v� nước tiểu của n� l�m đồ ăn, thức uống k�o d�i mạng sống. Dung mạo đen xấu, mọi người đều gớm ghiếc, người trong nước thấy ng�i thường bảo nhau:

�� -Đất n�y c� quỷ.

�� Nh�n thấy Bồ-t�t kh�ng ai l� kh�ng th�a mạ, lại n�m cả đất đ� nữa. Nhưng Bồ-t�t kh�ng mảy may giận dữ, c�n lấy t�m Từ thương x�t:

�� -Khổ thay! V� những người n�y kh�ng hiểu biết kinh Phật n�n l�m những việc �c ấy.

�� B�n thề:

�� -Khi ta th�nh Như Lai V� Sở Trước Ch�nh Ch�n Gi�c Đạo, ta quyết độ hết họ.

�� Bồ-t�t thực h�nh ph�p Nhẫn độ v� cực đ� nhẫn nhục như vậy.

* *

43-� Thuở xưa, c� vị Bồ-t�t t�n l� Thiểm, thường mang l�ng Từ rộng lớn thấm nhuần khắp ch�ng sinh, thương x�t hạng ngu muội kh�ng thấy ba ng�i b�u, b�n đem cha mẹ m�nh v�o ở trong chốn n�i đầm. Cha mẹ tuổi đ� cao, đ�i mắt lại m� l�a, n�n Thiểm lấy l�m thương x�t, khổ sở, n�i ra rơi nước mắt. Đ�m đ�m, �ng thức dậy ba lần để chăm s�c, h�n huy�n, hạnh ch� hiếu tỏa đức thơm lừng trời đất. Thần đất, rồng biển, người trong nước... đều hay biết. �ng phụng thờ Phật, l�m mười điều thiện, kh�ng giết hại ch�ng sinh, kh�ng nhặt của rơi tr�n đường, giữ trinh kh�ng cưới vợ, c�c họa của th�n đều dứt sạch. N�i hai lưỡi, n�i lời �c độc, n�i dối, n�i th�u dệt, khen ch� t� vạy... lỗi nơi miệng cũng đều diệt hết. Những dơ bẩn trong l�ng như ganh gh�t, s�n giận, tham lam, t�m cấu uế... cũng đều tịch tịnh cả. �ng tin l�m thiện được phước, l�m �c mang họa, lấy cỏ tranh l�m lều, lấy rơm r�c l�m chiếu, thanh tịnh v� dục, ch� như v�ng trời. Trong n�i c� suối chảy, giữa d�ng sen mọc, quanh bờ tr�i c�y ngon ngọt đầy khắp. Sớm dậy đi h�i quả, chưa từng d�nh phần trước, l�ng nh�n từ ấy thấu xa, cầm th� gần gũi cậy nhờ.Một h�m, �ng Thiểm đi lấy nước về cho cha mẹ d�ng th� gặp phải lức vua nước Ca-di v�o n�i săn bắn. Nh� vua giương cung lắp t�n bắn hươu nai n�i, nhưng lại nhầm tr�ng v�o ngực Thiểm. Chất độc của mũi t�n ho�nh h�nh, đau đớn kh�ng thể tả. �ng ngo�i tr�ng hai b�n, rồi kh�c k�u lớn:

�� -Ai đ� d�ng một mũi t�n m� giết chết ba đạo sĩ? Song th�n ta tuổi cao, lại đều bị m� l�a, một ng�y kh�ng c� ta, chắc đều phải mất mạng.

�� Lại cất tiếng than:

�� -Voi chết v� ng�, t� gi�c chết v� sừng, chim th�y chết v� l�ng... ta đ�y kh�ng ng�, kh�ng sừng, cũng kh�ng l�ng rực rỡ th� v� c�i g� m� chết?

�� Nh� vua nghe tiếng k�u thảm thương, liền xuống ngựa, hỏi:

�� -Nh� ngươi l�m g� trong n�i s�u?

�� Đ�p:

�� -T�i đem cha mẹ v�o ở trong n�i n�y để từ bỏ sự dơ bẩn của cuộc đời, tinh tấn tu học đạo lớn.

�� Nh� vua nghe Thiểm thưa, nghẹn ng�o rơi nước mắt, c�ng đau đớn thương x�t �ng, n�n n�i:

�� -Ta l� kẻ bất nh�n, t�n hại sinh mạng lo�i vật, lại c�n giết chết người con ch� hiếu.

�� Rồi cất tiếng than thở:

�� -Sao lại đến nỗi n�y?

�� Quần thần lớn nhỏ kh�ng ai l� kh�ng nghẹn ng�o. Nh� vua lại n�i:

�� -Ta đem cả nước để cứu mạng ngươi. Xin chỉ chỗ song th�n ngươi ở, ta mu�n đến để tạ tội.

�� ng Thiểm n�i:

�� -Nh�n theo lối nhỏ n�y, đi đến chỗ kia kh�ng xa thấy một lều cỏ, cha mẹ t�i ở trong ấy. Xin nh� vua v� t�i n�i với song th�n: t�i từ đ�y xin vĩnh biệt, những năm th�ng c�n lại xin thận trọng, kh�ng n�n luyến nhớ.

Thiểm n�i rồi lại c�ng đau x�t, chốc l�t th� mất. Nh� vua c�ng qu�n sĩ lại một lần nữa thổn thức. Họ t�m theo đường đ� chỉ đến đ�ng chỗ cha mẹ �ng Thiểm ở. Nh� vua đi c� nhiều người theo, tiếng cỏ c�y sột soạt, cha mẹ Thiểm nghi l� c� người lạ, l�n tiếng hỏi:

�� -Người n�o đi đ�?

�� Nh� vua đ�p:

�� -L� vua nước Ca-di.

�� Cha mẹ Thiểm n�i:

�� -Nh� vua đến đ�y rất tốt, nh� chỉ c� chiếu cỏ xin ng�i nghỉ m�t, c� quả ngọt để ng�i d�ng, con t�i đi lấy nước sắp về ngay đ�y.

�� Nh� vua thấy cha mẹ �ng ấy đem l�ng thương đợi con về, lại nghẹn ng�o lần nữa. Nh� vua gọi họ bảo:

�� -Ta thấy hai đạo sĩ đ� thương đợi con về, l�ng ta x�t đau kh�ng lường, �ng Thiểm con của đạo sĩ bị ta bắn chết rồi.

�� Cha mẹ Thiểm kinh h�i n�i;

�� -Con t�i v� tội g� m� giết n� thế? T�nh kh� của n� nh�n từ, đạp đất c�n sợ đất đau. N� c� tội g� m� nh� vua giết n�?

�� Nh� vua n�i:

�� -Quả thật con �ng l� một người con ch� hiếu, l� một bậc thượng hiền, ta săn bắn hươu nai, nhầm tr�ng �ng ấy th�i.

�� Cha mẹ Thiểm n�i:

�� -Con t�i đ� chết! Ch�ng t�i biết sẽ nương vậy v�o đ�u, h�m nay chắc phải chết th�i. Xin đại vương đưa gi�p hai mạng gi� ch�ng t�i đến chỗ thi thể của con, quyết gặp lần cuối, hầu chết được chung mồ. Nh� vua nghe lời n�i ấy, c�ng th�m x�t thương, rồi đ�ch th�n dẫn cha mẹ Thiểm đến chỗ x�c chết. Người cha lấy tay sờ l�n đầu gối, người mẹ th� �m lấy ch�n con trai, h�n ch�n con th�nh tiếng, cả hai đều d�ng tay sờ l�n vết thương bị t�n, đấm ngực, đập m�, ngẩng đầu k�u:

�� -Thần trời, thần đất, thần c�y, thần nước... con ta l� Thiểm đ�, thờ Phật, tin Ph�p, t�n k�nh Hiền th�nh, hiếu thuận song th�n, l�ng nh�n từ rộng r�i hơn hết, thấm nhuần đến cả cỏ c�y.

�� Rồi họ lại n�i:

�� -Nếu x�t thấy con ta l�ng th�nh phụng Phật, ch� hiếu thấu đến trời cao, th� t�n phải được nhổ ra, độc hại được ti�u trừ, con được sống lại, l�m tr�n c�i hạnh ch� hiếu ấy. C�n nếu hạnh của con kh�ng được như vậy, lời của cha mẹ kh�ng th�nh th� xin được chết theo lu�n để c�ng l�m tro đất một thể!

�� Trời Đế Th�ch, Tứ đại Thi�n vương, Thần đất, Rồng biển, nghe lời thảm thương của cha mẹ Thiểm, đều tin lời n�i ấy, ai ai cũng động l�ng. Trời Đế Th�ch h�a th�n xuống gọi song th�n Thiểm bảo:

�� -Người con ch� hiếu ấy ta c� thể l�m sống lại được.

�� Rồi ng�i d�ng thần dược của trời r�t v�o miệng Thiểm, bỗng nhi�n �ng được sống lại. Cha mẹ v� Thiểm, vua c�ng quần thần th�p t�ng đều vui buồn lẫn lộn, thảy c�ng bậc kh�c. Nh� vua n�i:

�� -Do đức hạnh thờ Phật, ch� hiếu, n�n mới được như thế. Rồi vua ra lệnh cho quần thần từ nay về sau th�c đẩy d�n ch�ng phải thờ phụng Phật v� mười đức l�nh, tu theo hạnh ch� hiếu của Thiểm.

�� Cả nước đều l�m theo, sau đấy nước gi�u d�n mạnh, n�n được th�i b�nh. Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Ta đời đời phụng thờ hạnh ch� hiếu của chư Phật, đức cao, phước thịnh, n�n đạt Bậc Thi�n Trung Thi�n, một m�nh qua lại ba c�i, �ng Thiểm l�c ấy l� th�n Ta, c�n quốc vương l� A-nan, cha,của Thiểm l� cha Ta h�m nay, b� mẹ ấy nay l� X� Diệu mẹ Ta, trời Đế Th�ch l� Di-lặc.

�� Bồ-t�t thực h�nh ph�p Nhẫn độ v� cực đ� nhẫn nhục như vậy.

* *

44-� Thuở xưa, Bồ-t�t l�c l�m Phạm ch�, t�n l� San-đề-h�a, sống tại n�i đầm, ngồi thiền b�n gốc c�y, d�ng tr�i rừng, nước suối l�m đồ ăn thức uống. T�m cấu nhiễm được gột sạch, ở chỗ vắng lặng, s�u căn rộng tỏ, biết được hết mọi thứ. Hương thơm tr� tuệ tỏa lừng t�m hướng v� tr�n dưới. Mười phương c�c Đức Phật, Duy�n gi�c, Ứng nghi, c�ng Th�nh ch�ng kh�ng ai l� kh�ng khen ngợi. Phạm vương, Đế Th�ch, Tứ thi�n vương, rồng biển, thần đất... sớm chiều cung k�nh chắp tay c�i đầu, v�ng theo đ�ng c�ch, ủng hộ nước ấy, gi� mưa thuận thời, ngũ cốc được m�a, độc hại ti�u trừ, tai ương diệt hết, vua t�i gi�u thịnh.

�� Vua nước n�y t�n l� Ca-l� v�o n�i săn bắn, đuổi theo hươu nai, t�m dấu ch�n ch�ng. Khi đi qua trước chỗ Bồ-t�t, nh� vua hỏi đạo sĩ:

�� -Dấu th� qua đ�y, ch�ng về hướng n�o?

�� Bồ-t�t im lặng suy nghĩ: �Ch�ng sinh lu�n bị rối loạn chỉ v� th�n mạng, ham sống sợ chết, l�ng ta n�o c� kh�c! Giả như ta chỉ cho nh� vua th� l� bạo ngược, giết hại bất nh�n, tội đồng với vua. C�n ta n�i kh�ng thấy th� l� n�i dối gạt�. L�ng cảm thấy xấu hổ, n�n c�i đầu kh�ng n�i. Nh� vua liền nổi giận, bảo:

�� -Người ăn m�y đ�ng chết! Ta l� bậc ch� t�n trong một nước m� hỏi ngươi kh�ng trả lời c�n giả vờ c�i đầu ư?

�� Nước kia c� lệ cho khảy m�ng tay l� kh�ng n�i.

�� Bồ-t�t buồn b�, khảy m�ng tay n�i �kh�ng biết�. B�n n�i r� với vua l� m�nh kh�ng thấy.

�� Vua bảo:

�� -Dấu ch�n th� qua đ�y m� n�i rằng kh�ng thấy, th� với thế lực lớn của nh� vua kh�ng giết �ng được ư?

�� Bồ-t�t n�i:

�� -T�i xin nghe theo lời vua.

�� Nh� vua hỏi:

�� -�ng l� ai vậy?

�� Đ�p:

�� -T�i l� người nhẫn nhục.

�� Vua nổi giận r�t kiếm ch�m c�nh tay phải. Bồ-t�t nghĩ: �Ch� ta chuộng đạo ph�p, kh�ng tranh với đời, m� �ng vua n�y c�n d�ng dao hại ta, huống g� l� đối với d�n ch�ng! Ta nguyện khi th�nh Phật sẽ trước độ �ng ấy, để cho ch�ng sinh khỏi bắt chước theo những h�nh vi độc �c.�

�� Nh� vua lại hỏi:

�� -�ng l� ai?

�� Đ�p:

�� -T�i l� người nhẫn nhục.

�� Vua lại chặt c�nh tay tr�i của Bồ-t�t. Rồi cứ một lần hỏi l� một lần chặt một bộ phận nơi th�n thể. Vua chặt ch�n, cắt mũi, cắt tai..., m�u chảy như suối, đau đớn v� lượng. Trời đất v� việc n�y m� chấn động, mặt trời liền tối sầm lại. Bốn Đại thi�n vương đều kịp thời đến, giận dữ đồng thanh n�i:

�� -T�n vua n�y t�n �c hết mực, thật kh�ng ai bằng!

�� Rồi họ n�i với đạo sĩ.

�� -Kh�ng phải bận l�ng, ch�ng t�i sẽ giết bỏ t�n vua n�y, cả vợ con, c�ng ti�u diệt lu�n cả nước để n�u r� c�i �c của hắn.

�� Đạo sĩ đ�p:

�� -Mấy �ng n�i g� thế? C�i tai ương n�y l� do đời trước kh�ng v�ng theo lời dạy của Đức Phật, đ� gia hại �ng ấy. Do đ� l�m �c th� họa theo như b�ng theo h�nh. Xưa gieo trồng �t m� nay gặt h�i nhiều. Ta nếu thuận theo � của c�c vị th� họa như trời đất, phải nhiều kiếp chịu tội lỗi, h� c� thể hết được sao?

�� Ch�ng d�n thấy c� biến vội v�ng chạy đến, nhận lỗi, đồng thanh n�i:

�� -Đạo sĩ ở đ�y, �n lớn gi�p đỡ khắp đất nước, tai ương qua hết, dịch bệnh ti�u trừ, m� �ng vua n�y qu� ư ngu si kh�ng biết phải tr�i, kh�ng rồ nẻo tới lui, m� giết hại đức Th�nh! C�i xin Th�nh nh�n đừng đem ch�ng con, t�u l�n Thượng đế!

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -Vua đem điều �c v� c�ng l�m khốn khổ th�n ta, nhưng l�ng ta vẫn thương x�t như mẹ hiền thương con. C�n ch�ng d�n đ�y th� đ�u c� lỗi g� m� ta o�n họ! Nếu c�n nghi ngờ th� c�c ngươi cầm c�nh tay của ta đ� bị chặt đem lại đ�y.

�� D�n ch�ng cầm lấy, th� d�ng sữa vọt ra. Bồ-t�t n�i:

�� -V� ta c� nỗi x�t thương của người mẹ hiền n�n nay bằng chứng ấy đ� hiện ngay đ�y.

�� D�n ch�ng thấy được bằng chứng rộng lớn, kh�ng ai l� kh�ng v�ng theo lời dạy v� vui mừng lui về.

�� Bồ-t�t c� người em, cũng đ� thấy được nguồn đạo, đang ở tại một n�i kh�c, d�ng Thi�n nh�n nh�n thấu suốt, thấy Trời, Thần, Quỷ, Rồng hội nhau b�n bạc về c�i �c của vị vua kia, kh�ng ai l� kh�ng phẫn nộ. Sợ người anh m�nh c� chỗ tổn hại đến t�m đức n�n d�ng thần lực đi đến chỗ người anh, hỏi:

�� -Những vết thương ấy c� đau đớn lắm kh�ng?

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -Kh�ng sao! Nếu em muốn r� về bằng chứng của ta th� h�y lấy tay, ch�n, tai, mũi rời ra đ� sắp v�o chỗ cũ. Nếu n� liền lại th� niềm tin của ta đ� hiện r�.

�� Người em nối c�c thi thể của anh, tức th� ch�ng đ� liền lại. Người anh n�i:

�� -Niềm tin về l�ng Từ bi rộng khắp của ta đến nay đ� hiện r�.

�� Thần trời, Thần đất kh�ng ai l� kh�ng vui mừng, c�i đầu khen ngợi, rồi khuyến kh�ch dắt dẫn nhau lập ch� tu hạnh cao, thọ giới m� lui về.

�� Từ đ� về sau mặt trời mặt trăng, kh�ng c�n �nh s�ng, năm sao cũng hết thấy dạng, y�u qu�i dẫy đầy, thời tiết kh� hạn, ngũ cốc khan hiếm, d�n ch�ng khốn khổ đều đem l�ng o�n th�n vị vua. Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -�ng San-đề-h�a khi ấy l� th�n Ta, người em l� Đức Di-lặc, nh� vua nay l� La-h�n C�u-l�n.

�� Bồ-t�t thực h�nh ph�p Nhẫn độ v� cực đ� nhẫn nhục như vậy.

* *

45-� Ng�y xưa, c� vị Bồ-t�t sinh v�o một gia đ�nh ngh�o. Gia đ�nh ngh�o n�y kh�ng nu�i, b�n bọc trong tấm �o l�t, chờ đến tối vắng người, đem bỏ ở ng� tư đường với một ng�n đồng tiền đặt tr�n đầu. Tục của nước n�y lấy ng�y h�m ấy l� ng�y l�nh, cả nước tổ chức lễ hội. Người qu�n tử, kẻ tiểu nh�n đều theo từng loại tổ chức ăn uống, vui chơi. C� một Phạm ch� tham gia buổi hội vui, khen:

�� -Vui thay! Những người dự hội h�m nay, ri�ng c� kẻ như l�a canh gạo trắng thuần kh�ng ch�t lẫn lộn, m�i hương thơm phức. Nếu ng�y n�y m� ai sinh được con trai, hay con g�i th� đ� qu� lại hiền.

�� Ngồi trong buổi hội n�y, c� một vị L� gia c� độc kh�ng con nối d�i, nghe lời n�i ấy th� mừng thầm, liền sai người đến khắp c�c ng� tư t�m đứa con n�o bị bỏ rơi. Kẻ đi t�m hỏi người qua đường:

�� -C� thấy đứa trẻ n�o bị bỏ rơi kh�ng?

�� Người đi đường đ�p:

�� -C� một người mẹ g�a nhận về nu�i rồi.

�� Người đi t�m, lần đến nh� b� l�o th� gặp được đứa b�. �ng ấy n�i với b� l�o:

�� -Nh� chủ của t�i gi�u c� m� kh�ng con nối d�i, nếu b� đem đứa b� n�y đến giao lại th� sẽ được nhiều của b�u.

�� B� mẹ n�i:

�� -Được.

�� Rồi b� giữ lại tiền, đưa đứa b� đến để kiếm của cải. B� mẹ được của cải như � mu�n. L� gia nu�i đứa b� được v�i th�ng th� người vợ c� thai, �ng n�i:

�� -Ta v� kh�ng c� con nối d�i n�n mới nu�i đứa b� kh�c họ n�y. Nay trời trao cho ta con nối d�ng th� nu�i n� l�m g� nữa.

�� Rồi �ng bọc đứa trẻ trong c�i �o l�t, đang đ�m đem bỏ nơi c�i giếng cạn. Bầy d� nh� ban ng�y hay tựu về đ� cho đứa b� b�, người chăn d� đi t�m th� thấy c� đứa b�, liền than:

�� -Thượng đế v� sao l�m rơi đứa b� ở đ�y?

�� Rồi �ng mang n� về nu�i bằng sữa d�. L� gia biết được, vặn hỏi:

�� -V� sao ngươi trộm sữa?

�� Người chăn d� thưa:

�� -T�i được đứa con rơi của trời n�n lấy sữa để nu�i.

�� Tứ t�nh buồn b�, hối hận, đem đứa trẻ về nu�i, được v�i th�ng th� vợ sinh một con trai, niệm �c lại dấy, �ng cũng l�m như lần trước, lấy �o l�t bọc đứa trẻ rồi đem đặt v�o trong vết b�nh xe. Đứa trẻ t�m tư nghĩ đến Phật v� Tam bảo, l�ng thương hướng về cha mẹ. Rạng ng�y sau c� h�ng trăm thương nh�n đi qua con đường ấy, tr�u dừng lại kh�ng chịu bước tới, một thương nh�n đến xem x�t thử v� sao, th� th�y một đứa trẻ, cả kinh n�i:

�� -Con của vua trời v� sao lại ở chỗ n�y?

�� ng liền bồng đứa b� v�o trong xe th� tr�u liền tiến nhanh như nước chảy. Đi tới ph�a trước chừng hai mươi dặm, họ dừng tr�u nghỉ ngơi. C� một b� mẹ c� độc thưa với vị thương nh�n xin đứa trẻ đề gi�p đỡ b� l�c tuổi gi� c�ng khốn. Vị thương nh�n liền cho b�. Người mẹ n�y nu�i đứa b� chưa được bao l�u th� Tứ t�nh lại hay được, �y n�y n�i:

�� -Ta đến nỗi bất nh�n t�n hại đức trời thế ư!

�� Rồi �ng lại lấy của b�u đến xin đem đứa b� trở về nh� m�nh, nghẹn ng�o tự tr�ch, nu�i dưỡng hai đứa trẻ như nhau. Nu�i được khoảng v�i năm, �ng thấy đứa b� tr� tuệ kỳ lạ biến h�a dọc ngang, th� niệm �c lại nảy sinh, nghĩ:

�� -Đứa b� n�y th�ng minh qu� đỗi, con ta chắc thua! Kh�ng n�n để n� l�m g�!

�� ng lại bọc n� bằng �o l�t, đem v�o n�i bỏ trong bụi tr�c, kh�ng cho ăn, ất phải chết. Đứa b� ấy l�ng Từ niệm:

�� -Ta sau n�y được l�m Phật, quyết sẽ tế độ mọi đau khổ của ch�ng sinh.

�� Gần n�i c� một lạch nước, đứa trẻ tự sức m�nh rung lay theo tr�c rơi xuống đất, lần hồi b� đến b�n bờ nước kia. C�ch lạch nước lối hai mươi dặm, c� một đ�m khi�ng người chết v� đ�ng đảo người đi lấy củi, thấy xa xa c� đứa trẻ, họ k�o đến xem v� than:

�� -Thượng đế l�m rơi đứa con m�nh xuống đ�y ư?

�� Rồi họ bồng về nu�i dưỡng. Tứ t�nh hay được cũng lại �n hận như trước, rồi đem của qu� b�u đến, buồn kh�c xin rước về. �ng dạy cho đứa trẻ về s�ch l� số, ngẩng xem thi�n văn, c�i xem quẻ b�i... học thuật của c�c đạo, hễ qua mắt đứa b� th� liền giỏi ngay. Bẩm t�nh n� lại nh�n, hiếu, lời n�i ra liền trở th�nh gi�o h�a, dẫn dắt mọi người, cả nước t�n xưng l� Th�nh, kẻ c� học khắp nơi k�o về. Người cha lại sinh niệm dữ, t�nh �c c�ng nặng. Trước nh� c�ch th�nh bảy dặm, c� một người thợ đ�c. Muốn mưu giết đứa trẻ, �ng Tứ t�nh viết thư b�o với người thợ đ�c:

�� Xưa nu�i đứa trẻ n�y l�m con. Từ khi n� v�o trong nh� ta th� bệnh tật li�n mi�n, của cải hao tổn, gia s�c chết nhiều. Quan th�i bốc đo�n: Đứa trẻ đ� đem tới tai vạ ấy. Thư n�y đến th� h�y bắt lấy n� n�m v�o trong lửa ngay�.

�� Đối với đứa trẻ th� �ng giả vờ n�i:

�� -Ta nay tuổi đ� xế b�ng, lại th�m bệnh nặng, vậy con h�y đến nh� người phường đ�c, k� t�nh r� tiền bạc, ch�u b�u, đ� l� t�i sản trọn đời của con.

�� Đứa trẻ v�ng lời ra đi. Đến trong cửa th�nh, n� thấy em c�ng với bọn trẻ đang chơi tr� bắt tr�i bồ đ�o, đứa em n�i:

�� -Anh đến thật may cho em qu�! Anh h�y v� em đ�nh thắng bọn n� đi.

�� Anh n�i:

�� -Cha sai anh đi c� việc! Em n�i:

�� -Để em đi cho!

�� Rồi n� giật lấy thư đi đến nh� phường đ�c. Người phường đ�c theo lời trong thư, bắt đứa b� n�m v�o lửa. L�ng người cha n�n nao lo sợ, b�n sai người đi t�m đứa trẻ. Người nh� thấy đứa anh, hỏi:

�� -Em đ�u rồi?

�� Đứa anh cứ như thật trả lời, rồi n� về nh� n�i lại sự việc. Người cha vội lấy ngựa đuổi theo, đến nơi th� con m�nh đ� ra tro rồi. Người cha vật m�nh k�u trời, tức kh� uất nghẹn, trở th�nh phế tật. �ng lại sinh � độc �c, n�i:

�� -Ta giờ đ� kh�ng người nối d�i, th� chẳng cần để đứa b� ấy l�m g�, giết phứt đi cho rồi.

�� Người cha c� một t�a l�u đ�i c�ch kinh th�nh lối một ng�n dặm, nh�n đ� sai đứa b� đi, bảo:

�� -�ng đ� đ� l�m ti�u t�n t�i sản của ta, vậy con đến nơi ấy t�nh xem, nay ta cho con t�a l�u đ�i ở đấy, c� một phong thư khằn k�n bằng s�p ong, con mau đi gấp!

�� Trong thư người cha ngầm dặn:

�� -Đứa trẻ n�y đến liền lấy đ� buộc v�o lưng rồi d�m xuống vực s�u.

�� Đứa trẻ nhận lệnh, cỡi ngựa thong thả ra đi. Được nửa đường, đứa trẻ gặp một Phạm ch� ở xa, vốn cảm phục người cha, thường qua lại hỏi nhau về s�ch cổ. Vị Phạm ch� n�y c� một người con g�i, rất hiền l�nh, th�ng minh, biết tường tận về chuyện l�nh dữ, coi thi�n văn, b�i to�n.... Đứa trẻ đến chỗ Phạm ch� ở, nghĩ: �Cha ta với Phạm ch� l� chỗ th�n quen, ta n�n nghỉ lại nơi đ�y�. Rồi gọi người đi theo bảo:

�� -Ta muốn qua đ� ch�o hỏi �ng Phạm ch�, c� n�n kh�ng?

�� Người đi theo n�i:

�� -Tốt.

�� Liền đi qua hầu thăm. �ng Phạm ch� vui mừng, n�i:

�� -A! Con trai anh ta đến kia!

�� ng b�n cho gọi c�c học sĩ, nho sinh, những bậc kỳ l�o, đạo cao đức trọng c�ng đến hội họp, yến tiệc vui chơi. Họ c�ng nhau hỏi han c�c việc c�n thắc mắc, kh�ng ai l� kh�ng thỏa th�ch. Trọn ng�y,hết đ�m, ai nấy đều mệt mỏi, ngủ say. Người con g�i trộm nh�n người con trai, thấy ngay lưng c� mang một phong thư, b�n l�n mở lấy đem về, đọc được lời trong thư th� buồn b�, than:

�� -Y�u qu�i n�o đ�y, nỡ giết hại người con trai nh�n từ thế n�y? N�ng liền x� phong thư ấy viết lại thư kh�c, rằng: �Tuổi ta đ� xế b�ng, bệnh nặng ng�y một khốn đốn, �ng Phạm ch� kia với ta l� chỗ th�n quen. Con g�i �ng đ� hiền lại th�ng minh, nay thật xứng đ�i với con ta. H�y sắm đầy đủ lụa l�, ch�u b�u, l�m s�nh lễ. Xin lo cho thật tốt tiểu lễ dạm hỏi n�y, c�n lễ cưới, ng�y cưới, th� căn cứ v�o lời dặn nơi thư n�y�. Viết thư xong, n�ng phong k�n để lại như cũ.

�� Rạng ng�y, người con trai l�n đường, Phạm ch�, c�c nho sĩ kh�ng ai l� kh�ng đến khen ngợi. Người ở l�u đ�i được thư v�ng lệnh sẩm đủ lễ vật đến nh� �ng Phạm ch�. Vợ chồng �ng Phạm ch� b�n nhau:

�� -Ph�m về chuyện h�n nh�n th� trước hết phải chọn người đi hỏi t�n xem tuổi, nếu b�n ấy đ� sắm đầy đủ lễ vật th� ta mới nhận lời. Nay b�n trai kh�ng c� mai mối lại đem s�nh lễ đến, phải chăng họ xem thường ta?

�� Rồi trở v�o nằm nghỉ, lại nghĩ: �Từ xưa trai g�i l�m bạn trăm năm với nhau đều như thế. Hơn nữa trai hiền, g�i trinh gặp nhau cũng kh�. B�n nhận lễ vật, họp cả ch�n họ lại, đều vui mừng n�i: Đ�y l� niềm vinh dự truyền đời.

�� Lễ cưới đ� xong, người ở l�u đ�i vội b�o tin cho Tứ t�nh biết. Nghe được việc n�y, bệnh của Tứ t�nh c�ng nặng th�m. Đứa trẻ nghe cha bệnh, nghẹn ng�o n�i:

�� -�i! Mạng sống kh� bảo to�n, đ�ng l� như huyễn, kh�ng thật! Vị Phạm ch� muốn chọn ng�y tốt mới cho trở về, l�ng Bồ-t�t đau đớn n�n kh�ng nghe theo lời �ng ấy, b�n đem cả vợ vội trở về, đến nơi l�n nh� c�i đầu lạy cha. Vợ t�m đến b�i lạy, kh�c rũ rượi, cứ ba bước lại một lần b�i lạy, rồi xưng t�n:

�� -Con l� vợ của con trai cha đ�. Cha mẹ đặt t�n con l� ... phải phụng thờ tổ ti�n, l�m kẻ n�ng khăn sửa t�i, tận t�nh giữ lễ, hết l�ng hiếu k�nh, cầu xin đại nh�n bệnh l�nh, phước đến, giữ m�i tuổi thọ kh�ng chết, cho con thỏa l�ng, c� được c�i đức của người con d�u hiếu thảo.

�� ng Tứ t�nh kết giận, uất nghẹn m� chết. Bồ-t�t thương x�t lo việc t�ng t�ng đầy đủ, t�nh nghĩa đậm đ�. cả nước đều khen l� hiếu. Đ�m tang xong ng�i dốc tu h�nh, tiếng thơm x�ng tỏa mười phương.

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Đồng tử ấy l� th�n Ta, vợ l� C�u-di, c�n �ng Tứ t�nh l� Điều-đạt.

�� Bồ-t�t thực h�nh ph�p Nhẫn độ v� cực đ� nhẫn nhục như vậy.

* *

46-� Thuở xưa, Bồ-t�t l�m đại quốc vương, thường đem bốn thứ t�m để nu�i dưỡng, hộ tr� ch�ng sinh, tiếng tăm vang động xa gần, kh�ng ai l� kh�ng khen ngợi. Người cậu l�m vua ở một nước kh�c, t�nh t�nh tham lam kh�ng biết hổ thẹn, lấy hung t�n l�m sức mạnh, c�c bậc Khai sĩ đều than tr�ch. Bồ-t�t mang l�ng nh�n huệ của trời đất, c�n �ng cậu th� chuy�n dối tr�, vu khống, ch� bai, tạo mối hiềm kh�ch, để dấy binh muốn đoạt nước của Bồ-t�t. Bồ-t�t c�ng quần thần đều n�i:

�� -Th� l�m kẻ giữ đạo nh�n của trời m� ngh�o, chứ kh�ng th�m l�m giống s�i lang m� sang gi�u.

�� D�n ch�ng th� n�i:

�� -Th� l�m lo�i vật của người hữu đạo, c�n hơn l�m d�n của người v� đạo.

�� Rồi họ tuyển chọn v� sĩ, b�y binh, bố trận. Quốc vương l�n đ�i quan s�t qu�n t�nh, kh�c l�c, nước mắt chảy quanh cổ, n�i:

�� -V� ta, chỉ một th�n n�y m� hủy hoại h�ng triệu mạng d�n. Mất nước kh� phục hồi, th�n người kh� giữ được, ta trốn đi xa th� cả nước được y�n, sẽ kh�ng c� ai bị hoạn nạn!

�� Nh� vua c�ng nguy�n phi bỏ nước ra đi. Người cậu v�o cai trị nước ấy, lấy tham t�n l�m quốc s�ch, giết hại kẻ trung trinh, tin d�ng kẻ nịnh h�t, độc hại. Ch�nh sự h� khắc, d�n t�nh khốn khổ, o�n than đẩy dẫy. Họ ca ngợi, nhớ nghĩ đến vua cũ, như người con hiếu lu�n canh c�nh b�n l�ng về cha mẹ m�nh.

�� B�y giờ, vua v� nguy�n phi đang ở nơi n�i rừng. Biển c� một con rồng t�, m� sắc đẹp của nguy�n phi, n�n h�a l�m một Phạm ch�, giả bộ chắp tay, c�i đầu ngồi y�n lặng suy nghĩ, giống như l�c đạo sĩ tư duy thiền định. Nh� vua nh�n thấy, l�ng hớn hở, ng�y ng�y đi h�i tr�i c�y c�ng dường. Con rồng r�nh chờ nh� vua đi khỏi, trộm gắp lấy vương phi mang đi, đem về chỗ cư tr� ở biển. Đường n� đi l� một lối tắt kẹp giữa hai ngọn n�i. N�i c� chim lớn, giương c�nh chận l�i đi, c�ng với rồng đ�nh nhau. Rồng d�ng sẩm s�t đ�nh xệ c�nh b�n phải của chim, n�n tho�t được đem nguy�n phi trở về biển. Nh� vua h�i quả trở về, kh�ng thấy người phi của m�nh, b�i ng�i n�i:

�� -Ta kiếp trước l�m chuyện sai tr�i, nay tội vạ xảy ra mau thế ư?

�� Rồi cầm cung, mang t�n, đi qua khắp ngọn n�i để t�m kiếm nguy�n phi. Thấy c� một d�ng suối đầy, lầm t�m theo đến tận nguồn th� gặp một con vượn lớn đang buồn thảm. Nh� vua thương x�t hỏi:

�� -Ngươi sao buồn vậy?

�� Vượn đ�p:

�� -T�i c�ng với người cậu họ hợp nhau l�m vua. Cậu d�ng thế mạnh đoạt hết người của t�i. Chỉ biết than thở chứ c�n biết kiện ai. C�n �ng nay sao lại phi�u bạt đến n�i n�y?

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -Ta c�ng ngươi c� nỗi buồn như nhau. Nhưng ta lại mất người phi chưa biết n�ng ở đ�u?

�� Vượn n�i:

�� -�ng gi�p t�i chiến đấu gi�nh lại qu�n sĩ của t�i, t�i sẽ v� �ng t�m lại n�ng phi cho. Thế n�o rồi cũng t�m được th�i.

�� Nh� vua đồng � n�i:

�� -Được.

�� Rạng ng�y, con vượn c�ng cậu n� đ�nh nhau. Vua lấy cung lắp t�n v�o, c�nh tay v� đ�i vế đang ở v�o tư thế giương cung bắn. Con vượn cậu từ xa tr�ng thấy sợ run l�n, vội t�m đường chạy trốn. Đ�m qu�n của vua vượn đều quay trở lại. Vua vượn liền ra lệnh cho ch�ng:

�� -Người phi của vua người lạc mất tại n�i n�y, c�c ngươi phải tỏa ra t�m cho c�ng khắp.

�� Bọn vượn đều ra đi, gặp con chim bị đau ở c�nh, chim hỏi:

�� -C�c ngươi đi t�m c�i g� vậy?Đ�p:

�� -Vua trời bị mất nguy�n phi, ch�ng t�i đi t�m b� ấy.

�� Chim n�i:

�� -Con rồng đ� bắt trộm b� ấy rồi. Thế lực ta kh�ng bằng hắn, n�n hiện nay hắn đang ở bẽn cồn lớn, trong biển cả đ�.

�� N�i xong th� chim chết. Vua vượn đốc suất ch�ng vượn theo đường tắt đến biển. Đang buồn lo kh�ng biết l�m sao để vượt biển, th� trời Đế Th�ch h�a l�m con vượn th�n bệnh ghẻ lở, tiến đến thưa:

�� -Nay muốn vượt biển, qu�n sĩ đ�ng nhiều như thế sao lại lo kh�ng đến được cồn kia. Nay h�y ra lệnh ai nấy đều v�c đ� lấp biển, c� thể l�m th�nh n�i cao th� kh�ng những chỉ th�ng đến cồn kia m� th�i.

�� Vua vượn liền phong cho n� l�m gi�m s�t, điều khiển bọn vượn. Theo kế hoạch ấy v�c đ� lấp biển th�nh c�ng, bọn vượn qua được biển, bao v�y cồn ấy tr�ng điệp. Rồng tung m� độc, bọn vượn bị bệnh đều ng� lăn ra đất. Hai vua buồn b�, con vượn nhỏ lại thưa:

�� -Cứ để con l�m ch�ng khỏi bệnh, khỏi nhọc đến Th�nh �.

�� N� liền d�ng thuốc trời truyền v�o trong mũi ch�ng, bọn vượn hắt hơi rồi đứng l�n, sức mạnh vượt hơn trước. Rồng liền nổi gi� m�y che tối cả mặt trời, chớp l�a s�ng biển, đột nhi�n nổi trận l�i đ�nh chấn động trời đất. Vượn nhỏ n�i:

�� -Vua người bắn giỏi, chỗ trắng l�a đ� tức rồng đấy, n�n bu�ng t�n tr�ng v�o chỗ ấy để trừ hung �c, đem lại phước cho d�n, c�c Th�nh kh�ng hề tr�ch đ�u.

�� Chờ khi sấm s�t, nh� vua bu�ng t�n tr�ng ngay ngực rồng. Rồng bị bắn chết, bọn vượn khen tốt, vượn nhỏ r�t kh�a nh� rồng, mở cửa đem vị phi ra. Trời, quỷ đều vui mừng. Hai vua trở về n�i cũ, c�ng nhau từ tạ, nh�n m�nh nhường nhau. Trong l�c đ�, �ng vua cậu chết kh�ng c� con nối d�i, thần d�n vội v�ng đi t�m kiếm vua cũ, đến chỗ n�i non hiểm trở kia th� vua t�i gặp nhau, c�ng thương kh�c trở về. Vua cũ l�n l�m vua, s�p nhập lu�n nước của cậu v�o, h�ng triệu d�n vui mừng, tung h� vạn tuế. Nh� vua ra lệnh đại x�, thi h�nh ch�nh s�ch khoan thứ, l�ng d�n h�n hoan, vừa đi vừa mỉm cười. Vua n�i:

�� -Đ�n b� xa chồng, đi ri�ng chỉ một đ�m th�i m� mọi người c�n nghi ngờ dị nghị, huống g� n�ng đi cả hai tuần! N�ng n�n trở về lại nh� n�ng cho hợp với lễ nghi xưa.

�� Nguy�n phi n�i:

�� -T�i tuy ở trong hang lo�i vật dơ bẩn, nhưng cũng như hoa sen ở nơi b�n lầy. Nếu lời t�i th�nh thật đ�ng tin th� xin đất chỗ n�y nứt rễ.

�� Lời vừa dứt th� đất nứt to�c ra. Nguy�n phi n�i:

�� -L�ng th�nh t�n của t�i đ� hiện r� rồi đấy.

�� Nh� vua n�i:

�� -Hay thay! Sự trinh khiết ấy l� hạnh của bậc Sa-m�n.

�� Từ đ� trong nước, người bu�n b�n th� nhường lợi, kẻ sĩ th� từ chối địa vị, người h�o hiệp c� thể nhịn kẻ tiện, kẻ mạnh kh�ng lăng nhục kẻ yếu. tất cả l� nhờ đức của vua. Đ�n b� d�m đ�ng cải đổi th�nh tiết hạnh, d� nguy hiểm đến t�nh mạng vẫn giữ trinh tiết, kẻ lừa dối chuộng trung t�n, đứa xảo ngụy giữ l�ng ngay thật... tất cả l� nhờ đức cảm h�a của nguy�n phi.

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Quốc vương khi đ� l� th�n Ta, nguy�n phi l� C�u-di, người cậu l� Điều-đạt, Thi�n đế Th�ch l� Di-lặc.

Bồ-t�t thực h�nh ph�p Nhẫn độ v� cực đ� nhẫn nhục như vậy.

* *

47-� Thuở xưa, Bồ-t�t th�n l�m con vượn, sức quản bầy nhỏ, minh triết hơn người, thường mang l�ng Từ rộng lớn cứu vớt ch�ng sinh. Một h�m, leo c�y h�i tr�i, vượn thấy trong hang n�i c� người bị rớt xuống đấy kh�ng thể tự l�n được, suốt ng�y kh�c thương, k�u trời xin được sống. Nghe tiếng k�u bi ai, vượn rơi nước mắt, nghĩ: �Ta thề dốc th�nh Phật l� v� những ch�ng sinh như thế. Nay nếu kh�ng đem được người n�y ra khỏi hang th� anh ta sẽ chết. Ta phải t�m c�ch xuống hang c�ng hắn ra.� Vượn liền xuống hang tối, bảo người ấy tựa v�o m�nh, rồi n�u vịn cỏ leo l�n n�i, đặt v�o chỗ đất bằng, chỉ đường cho hắn, rồi n�i:

�� -Tại đ�y ngươi đi được rồi, từ nay về sau phải thận trọng, kh�ng n�n l�m điều �c.

�� Đem người ra khỏi hang mệt nhọc qu�, n�n vượn nằm lăn ra nghỉ. Người ấy nghĩ: �Ở trong hang bị đ�i kh�t, nay ra ngo�i cũng vậy, n�o c� kh�c g� đ�u!�. L�ng hắn nghĩ phải giết con vượn n�y ăn thịt, để cứu mạng m�nh, chẳng phải l� n�n lắm sao! Rồi hắn d�ng đ� đập v�o đầu vượn, m�u tu�n đỏ cả đất. Vượn đang nằm cả kinh thức dậy, leo vội l�n c�y, nhưng l�ng kh�ng � giận, c�n từ bi thương x�t cho người đ� mang l�ng �c độc. Rồi vượn tự nghĩ: �Sức ta kh�ng thể độ được, xin nguyện đời sau thường gặp được chư Phật, tin theo đạo gi�o v� tu h�nh theo đ� để được độ, đời đời chớ c� niệm �c như người n�y.�

�� Đức Phật bảo c�c Tỳ-kheo:

�� -Con vượn l� th�n Ta, c�n người ở trong hang l� Điều-đạt.

�� Bồ-t�t thực h�nh ph�p Nhẫn độ v� cực đ� nhẫn nhục như vậy.

* *

48-� Thuở xưa, Bồ-t�t c�ng A-nan đều c� tội phải l�m th�n rồng. Một con rồng n�i:

�� -Ta với anh c�ng ở trong biển, kh�ng chỗ n�o l� kh�ng tr�ng thấy, nay ch�ng ta c� thể l�n đất liền dạo chơi chăng?

�� Một con đ�p:

-Người ở tr�n đất liền hay dấy l�ng �c, nếu gặp phải chuyện bất thường th� m�nh kh�ng thể tho�t ra.

�� Rồng nọ lại n�i:

�� -Hay ta h�a l�m rắn nhỏ! Nếu đường kh�ng người th� ta t�m đường lớn đi chơi, gặp người th� trốn, n�o lo sợ g�?

�� Cả hai đều đồng �, liền l�n đất liền dạo chơi. Ra khỏi biển chưa bao l�u, giữa đường gặp con rắn hổ ngậm độc. Con rắn hổ thấy hai con rắn nhỏ th� niệm �c ph�t sinh, l�ng muốn đến hại, liền phun bọt độc v�o hai con rắn nhỏ. Một con rắn nảy � muốn d�ng thần oai giết chết con rắn hổ kia. Một con th� t�m Từ nhịn nhục, can ngăn:

�� -Ph�m l� kẻ cao sĩ th� phải x� cho bọn ngu dại chứ. Phải nhẫn được điều kh�ng thể nhẫn được, đ� mới l� đại giới ch�n ch�nh của Phật. Liền n�i kệ:

�� Tham dục l�m đi�n dại

�� Kh�ng c� l�ng nghĩa nh�n

�� Ganh gh�t muốn hại Th�nh

�� Chỉ lặng nhẫn l� y�n.

�� Ai phi ph�p khổng tu�n

�� Trong l�ng kh�ng thương xốt

�� Tham �c hại bố th�

�� Chỉ lặng nhẫn l� y�n.

�� Người ph�ng dật kh�ng giới

�� Khốc hại mang l�ng �c

�� Kh�ng v�ng thuận đạo đức

�� Chỉ lặng nhẫn l� y�n.

�� Qu�n �n kh�ng đền đ�p

�� Giả vờ l�m dối nịnh

�� Ấy l� ngu sỉ qu�

�� Chỉ lặng nhẫn l� y�n.

�� Một con rắn th� ca tụng đức nhẫn nhục, n�i kệ để n�u b�y đủ nghĩa l�, c�n một con th� cung k�nh thọ tr� n�n kh�ng hại con rắn hổ độc kia. Một con rắn n�i:

�� -Th�i ch�ng ta trở về biển, n�n chăng?

�� Rồi c�ng nhau đồng � ra về, trổ oai thần l�m chấn động cả trời đất, nổi m�y sa mưa, rồng thi�n biến h�a l�m s�ng rực cả v�ng biển, người quỷ đều kinh h�i. Con rắn hổ kinh ho�ng sợ h�i, chết giấc kh�ng biết, bảy ng�y bỏ cả ăn uống.

�� Đức Phật bảo c�c Tỳ-kheo:

�� -Con rồng muốn hại con rắn độc l�c bấy giờ l� �ng A-nan, con rồng n�i ph�p nhẫn l� th�n Ta, c�n con rắn hổ ngậm độc l� Điều- đạt.

�� Bồ-t�t đời đời tu h�nh nhẫn nhục. Tuy ở lo�i cầm th� m� kh�ng hề qu�n hạnh ấy.

�� Bồ-t�t thực h�nh ph�p Nhẫn độ v� cực đ� nhẫn nhục như vậy.

* *

49-� Thuở xưa, c� đất Nước t�n l� Ma-thi�n-la, vị vua t�n l� Nan, học th�ng thần minh, kh�ng chỗ tối n�o l� kh�ng thấy. Biết r� c�i đời l� v� thường, n�n n�i:

�� -Th�n ta rồi sẽ mục n�t l�m ph�n b�n cho đời, th� đất nước l�m sao giữ m�i được!

�� B�n từ bỏ vinh hoa dục lạc, mặc ph�p phục của bậc Đại sĩ, một b�t ăn l� đủ, thọ giữ giới luật của Sa-m�n, lấy n�i rừng l�m chỗ ở đ� ba mươi năm. Ớ m� rừng c�y, c� c�i hầm, hầm s�u những ba mươi trượng. Một h�m, c� t�n thợ săn vội đuổi bắt hươu bị rơi v�o hầm. C�ng l�c, c� con quạ v� một con rắn do kinh sợ n�n bị rơi xuống đấy, th�n thể đều bị thương, c�ng khốn đốn cả. Cả ba ngửa mặt l�n trời k�u kh�c, tiếng than thật bi ai, th� thảm. Vị đạo sĩ nghe b�i ng�i, d�ng lửa soi thấy ch�ng nước mắt r�n rụa, đến b�n hầm bảo:

�� -C�c ngươi đừng buồn, ta sẽ cứu c�c ngươi khỏi nạn lớn n�y.

�� Đạo sĩ liền l�m một sợi d�y treo th�ng xuống để ch�ng leo l�n. Ba người, vật hoặc ngậm bằng miệng, hoặc nắm bằng tay, đều được cứu to�n mạng, tất cả c�i đầu lạy tạ �n đạo sĩ, n�i:

-Mạng sống ch�ng t�i như ngọn đuốc leo l�t trước gi�, đạo sĩ nh�n từ rộng khắp v� lượng, n�n h�m nay ch�ng t�i mới c�n nh�n thấy �nh mặt trời. Xin nguyện trọn đời n�y chu cấp mọi thứ g� ng�i c�n thiếu thốn để b�o đền �n s�u trong mu�n một.

�� Vị đạo sĩ n�i:

�� -Ta l� quốc vương nước lớn, d�n nhiều, cung b�u, thể nữ... đứng tr�n c�c nước, cầu g� c� ngay, muốn g� chẳng được. Nhưng ta cho đất nước l� hang o�n th�, cho sắc, thinh, hương, vị, y phục ph� trương, niệm t� l� s�u lưỡi kiếm chặt đứt th�n ta, lạ s�u mũi t�n bắn v�o mạng ta. Do s�u thứ t� n�y m� phải lu�n chuyển chịu khổ khốc liệt trong ba đường, kh� nhẫn, kh� kham, n�n ta rất ch�n mới bỏ đất nước để l�m Sa-m�n, nguyện chứng được Bậc Như Lai V� sở Trước Ch�nh Ch�n Gi�c Đạo Tối Ch�nh Gi�c Đạo Ph�p Ngự Thi�n Nh�n Sư, để gi�o h�a dẫn dắt ch�ng sinh khiến họ trở về với cội nguồn của m�nh, h� chỉ cứu c� ba c�c ngươi th�i sao? C�c ngươi trở về nơi ở cũ, gặp người th�n của m�nh th� h�y khiến họ quy y ba ng�i b�u, kh�ng l�m tr�i điều Phật dạy.

�� T�n thợ săn n�i:

�� -T�i sống ở đời nhiều năm, tuy thấy c�c nho sĩ t�ch đức l�m thiện nhưng h� c� ai như đệ tử của Đức Phật, qu�n m�nh cứu người, ở ẩn m� kh�ng n�u danh ư! Nếu đạo sĩ c� đi khất thực, nguyện xin ng�i đến nh� để t�i c�ng dường.

�� Quạ n�i:

�� -Con t�n l� B�t, nếu đạo sĩ gặp nạn th� xin gọi t�n l� con vội v�ng đến ngay.

�� Rắn n�i:

�� -Con t�n l� Trường, nếu đạo sĩ gặp hoạn nạn g� th� xin gọi t�n l� con nhất định đến để đền �n.

�� N�i xong lời từ biệt, ch�ng đều lui về hết. Một ng�y kia, đạo sĩ đi đến nh� người thợ săn. T�n n�y từ xa tr�ng thấy đạo sĩ đến th� n�i với vợ:

�� -Người tới kia l� kẻ chẳng l�nh, nếu ta c� bảo l�m cơm th� cứ thong thả m� nấu nướng, l�o ấy qu� ngọ l� kh�ng ăn nữa.

�� Người vợ thấy đạo sĩ đến l�m ra vẻ vồn v�, giả bộ lưu lại để đ�i cơm, nhưng rồi cứ ngồi đ� n�i chuyện su�ng đến qu� ngọ, đạo sĩ b�n c�o lui ra về. Đến n�i thấy quạ, gọi t�n B�t, con quạ hỏi:

�� -�n nh�n đi đ�u về?

�� Đ�p:

�� -Từ nh� thợ săn về.

�� Quạ hỏi:

�� -Ng�i đ� ăn g� chưa?

�� Đ�p:

�� -Hắn l�m cơm chưa xong th� đ� qu� ngọ rồi, kh�ng đ�ng giờ ăn n�n ta đ�nh lui về.

�� Quạ n�i:

�� -Đồ quỷ tội lỗi, hung �c! Gặp nạn, người ta đem l�ng Từ cứu vớt cho, vậy m� tr�i nh�n, bội �n, l� tội hung nghịch lớn nhất. Con kh�ng c� đồ ăn thức uống để c�ng dường, xin ng�i h�y n�n ngồi lại đ�y, con đi gi�y l�t sẽ trở về.

�� Rồi n� bay đến nước B�n-gi�, v�o hậu cung của nh� vua thấy ho�ng hậu nằm ngủ, trong c�c bảo vật trang sức tr�n đầu c� hạt ngọc minh nguyệt, quạ liền gắp lấy rồi vội bay về, đem d�ng l�n cho đạo sĩ. Phu nh�n của vua thức dậy t�m kh�ng thấy ngọc, liền t�u l�n vua. Nh� vua ra lệnh cho thần d�n, ai t�m được th� thưởng cho v�ng, bạc, mỗi thứ một ng�n c�n, tr�u ngựa mỗi lo�i một ng�n con, nếu ai t�m được m� kh�ng đem d�ng th� bị tội diệt cả d�ng họ.

�� Đạo sĩ được ngọc rồi đem cho t�n thợ săn. T�n thợ săn liền bắt ng�i tr�i lại đem đến t�u với vua. Nh� vua hỏi:

�� -Ngươi được ngọc n�y từ đ�u?

�� Vị đạo sĩ thầm nghĩ: �Nếu ta n�i thực ra th� lo�i quạ tr�n cả đất nước đều bị chết hết. C�n nếu n�i trộm lấy được th� kh�ng phải l� đệ tử Phật�. Rồi ng�i n�n lặng chịu mọi sự tra khảo, bị đ�nh đập h�ng ng�n gậy, kh�ng ch�t o�n vua, cũng kh�ng hề th� t�n thợ săn, chỉ khởi tấm l�ng Từ rộng lớn, thề nguyện:

�� -Nguyện được l�m Phật để cứu độ hết khổ của ch�ng sinh.

�� Nh� vua bảo:

�� -Đem ch�n sống đạo sĩ, chỉ chừa c�i đầu để ng�y mai sẽ ch�m.

�� L�c n�y đạo sĩ mới gọi t�n con rắn:

�� -Trường ơi!

�� Con rắn thầm n�i:

�� -Thi�n hạ kh�ng ai biết t�n ta, chỉ c� đạo sĩ th�i! Nay đ� tiếng gọi t�n th� ắt phải c� chuyện g� đấy.

�� N� vội v�ng chạy đến th� thấy đạo sĩ bị ho�n cảnh như thế. N� c�i đầu hỏi:

�� -V� sao ng�i phải đến nỗi n�y?

�� Vị đạo sĩ thuật lại đầy đủ sự việc như tr�n. Rắn rơi nước mắt n�i:

�� -L�ng nh�n từ của đạo sĩ như trời đất m� c�n bị tai họa, huống chi kẻ v� đạo th� c� ai gi�p đỡ được? Trời nh�n từ kh�ng o�n! �ng vua n�y chỉ c� th�i tử l� con duy nhất, kh�ng ai nối d�i. Con sẽ v�o cung cắn chết th�i tử, ng�i d�ng thần dược của con truyền cho th�i tử l� khỏi ngay.

�� Đ�m đến, rắn b� v�o cung cấn chết th�i tử, nh� vua cho qu�ng x�c ba ng�y v� ra lệnh:

�� -Ai cứu sống được th�i tử ta sẽ chia nước m� cai trị!

�� Rồi chở th�i tử v�o n�i để hỏa t�ng, đường đi qua b�n cạnh chỗ ch�n đạo sĩ. Đạo sĩ hỏi: �

�� -Th�i tử bệnh g� m� đến nỗi phải chết? H�y khoan hỏa t�ng, ta c� thể l�m cho th�i tử sống lại được.

�� Kẻ t�y t�ng nghẽ n�i, vội về t�u l�n vua. Nh� vua buồn vui lẫn lộn, l�ng lại c�ng x�t thương, n�i:

�� -Ta sẽ x� tội v� chia nước cho ngươi l�m vua!

�� Đạo sĩ đem thuốc truyền v�o th�n th�i tử, th�i tử bỗng đứng l�n n�i:

�� -Tại sao ta lại ở đ�y?

�� Kẻ t�y t�ng thưa r� đầy đủ nguy�n nh�n. Th�i tử trở về, trong cung lớn nhỏ đều vui mừng, nhảy m�a. Nh� vua chia nước ban cho, đạo sĩ một mực từ chối. Nh� vua sực tỉnh nghĩ ra:

�� -Chia nước c�n kh�ng nhận th� h� c� việc trộm ngọc b�u ư?

�� Nh� vua hỏi:

�� -Ng�i l� người nước n�o? V� sao lại l�m Sa-m�n? Ngọc n�y ng�i c� được từ trường hợp n�o? Hạnh cao như thế bỗng mắc phải hoạn nạn n�y l� do từ đ�u?

�� Đạo sĩ liền thuật r� hết cả đầu đu�i. Nh� vua thương x�t kh�c, nước mắt đầy cả mặt. Rồi vua cho gọi t�n thợ săn đến n�i:

�� -Nh� ngươi c� c�ng lao với nước, h�y cho gọi hết b� con đến đ�y, ta muốn ban thưởng trọng hậu.

�� Người th�n của t�n thợ săn bất kể lớn nhỏ đều k�o nhau đến cửa cung. Nh� vua n�i với họ:

�� -Bất nh�n, bội �n, đứng đầu c�c tội �c, h�y giết hết ch�ng đi.

�� Từ đ� đạo sĩ v�o n�i học đạo, tinh tấn kh�ng mệt mỏi, sau khi mạng chung được sinh l�n c�i trời.

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Vị đạo sĩ khi đ� l� th�n Ta, con quạ l� Thu Lộ Tử, con rắn l� A-nan, t�n thợ săn l� Điều-đạt, c�n vợ t�n thợ săn l� con g�i của Ho�i B�n.

�� Bồ-t�t trải l�ng nh�n độ v� cực, đ� thực h�nh nhẫn nhục như vậy.

* *

50-� Thuở xưa, vua nước C�u-th�m t�n l� �c-ca-đạt, nước ấy rộng lớn, d�n ch�ng đ�ng đ�c, vua d�ng ph�p ch�nh trị nước, kh�ng �p uổng mu�n d�n. Nh� vua c� hai người con, một trai, một g�i, trai t�n l� Tu-đạt, g�i t�n l� An-x�-nan, đều giữ hạnh thanh tịnh, nh� vua rất y�u qu�, x�y cho ao tắm bằng v�ng để hai con v�o tắm. Trong ao c� con r�a t�n l� Kim, m� một mắt cũng ở trong nước đ�a giỡn, chạm phải th�n hai đứa trẻ, khiến ch�ng cả kinh h�t lớn. Nh� vua hỏi nguy�n do, ch�ng đ�p:

�� -Trong ao c� con g� chạm phải, l�m ch�ng con sợ.

�� Nh� vua nổi giận:

�� -Ao l� để cho bọn trẻ tắm. Con g� v�o ở được khiến con ta kinh sợ!

�� Rồi vua ra lệnh quăng lưới bắt lấy. Quỷ rồng, kỳ qu�i đều phải bắt cho được hết.

�� Phường ch�i t�m được r�a. Nh� vua n�i:

�� -Phải giết như thế n�o đ�y?

�� Bầy t�i, hoặc c� người n�i:

�� -Chặt đầu.

�� Hoặc c� người thưa:

�� -Thi�u sống.

�� Hoặc c� người bảo:

�� -Chặt kh�c ra nấu canh.

�� Một vị bề t�i t�u:

�� -Giết như thế chưa phải l� gh� gớm. Chỉ việc đem n�m n� v�o s�ng lớn, đ� mới gọi l� gh� gớm.

�� R�a cười thầm:

�� -Chỉ c� thế mới l� gh� gớm chăng!

�� Nh� vua sai đem n�m r�a v�o s�ng to. Con r�a tho�t chết, vui mừng chạy vội đến chỗ long vương, tự thưa b�y r�:

�� -Vua người ức-ca-đạt c� con g�i đẹp đẽ, đoan ch�nh, s�nh ngang Thi�n nữ, nhưng l�ng vua c�n so đo. Đại vương muốn đem c� g�i ấy c�ng với vua rồng kết l�m vợ chồng.

�� Vua rồng hỏi:

�� -Người n�i thật kh�ng?

�� R�a thưa: Thật như thế đấy.

�� Vua rồng thết đ�i r�a một bữa tiệc lớn, to�n d�ng đồ vật b�u. R�a n�i:

�� -N�n sớm sai hiền thần ra đi, vua t�i muốn biết được quyết định của ng�i.

�� Vua rồng liền sai mười s�u vị hiền thần theo r�a đến dưới th�nh của nh�n vương. R�a n�i:

�� -C�c ngươi dừng ở đ�y, để ta đến t�u l�n vua trước.

�� Rồi r�a liền trốn đi mất, kh�ng trở lại nữa. Mười s�u hiền thần đều tức giận, lo lắng, c�ng v�o th�nh yết kiến đức vua. Nh� vua hỏi:

�� -C�c rồng đến l�m g�?

�� Họ đ�p:

�� -Xin thi�n vương nh�n huệ tiếp bọn thần. Nghe đức vua muốn cho qu� nữ l�m phi vua ch�ng t�i, n�n vua của ch�ng thần sai đến để nghinh đ�n.

�� Vua nghe liền nổi giận n�i:

�� -Con g�i của vua người đ�u c� thể g� nghĩa với lo�i rồng rắn?

�� -Đại vương đ� sai r�a thần đến truyền mệnh lệnh kia m�. Ch�ng thần chẳng phải đến su�ng.

�� Nh� vua kh�ng chịu hứa gả. C�c rồng b�n biến h�a khiến cho trong cung mọi vật đều th�nh ảnh rồng, nhiễu v�ng quanh trước sau nh� vua. Vua sợ qu�, k�u th�t l�n, quần thần ngạc nhi�n đều đến dưới điện hỏi r� nguy�n do. Vua kể hết mọi chuyện vừa rồi. C�c bề t�i đều n�i:

�� -Chẳng lẽ v� một người con g�i m� phải mất nước sao?

�� Thế rồi vua v� quần thần đi đến bờ s�ng tiễn đưa c�ng ch�a. N�ng về l�m phi vua rồng sinh được hai con, một trai, một g�i, con trai t�n l� B�n-đạt. Khi vua rồng chết, con trai nối ng�i l�m vua, muốn bỏ c�i nhơ bẩn của sự vinh hoa nơi thế gian, học theo ch� của người hạnh cao. H�ng vạn b� vợ đều t�m đi theo, chạy trốn v�o nơi kh� tới nhưng cũng kh�ng tr�nh được. Khi l�n đất liền, vua rồng đến b�n gốc c�y Tư-l� ẩn m�nh biến l�m một con rắn khoanh tr�n m� nằm. Đ�m đến th� gốc c�y kia s�ng choang đ�n lửa c� đến mười ngọn. Ban ng�y th� mưa xuống đủ c�c lo�i hoa, m�u sắc đẹp đẽ, hương thơm ngạt ng�o tr�n đời chưa hề thấy c�.

�� Trong nước c� một người giỏi ếm rồng t�n l� Pha-đồ, v�o n�i t�m rồng, định l�m vật d�ng đi kiếm sống. Gặp đứa trẻ chăn tr�u, hắn hỏi c� thấy rồng kh�ng? Đứa trẻ đ�p:

�� -T�i thấy c� một con rắn khoanh tr�n nằm dưới gốc c�y kia, đ�m đến tr�n c�y c� tới mười ngọn đ�n lửa, �nh s�ng rực rỡ, ban ng�y hoa rơi như tuyết, sắc thắm hương thơm, thật kh� n�i hết. T�i lấy th�n m�nh dựa v�o, n� cũng kh�ng c� l�ng l�m hại.

�� T�n thuật sĩ n�i:

�� -Hay thay, ta được toại nguyện rồi!

�� Hắn liền d�ng độc dược thoa v�o răng nanh rồng, l�m cho răng nanh rụng hết. Rồi hắn d�ng gậy đ�nh rồng khiến cho da bị thương, xương bị g�y t�n thuật sĩ d�ng tay vặn mạnh từ đầu đến đu�i l�m rồng đau đớn v� c�ng, nhưng l�ng rồng cũng kh�ng ch�t o�n hận, tự cho đ� l� tội lỗi của m�nh từ kiếp trước n�n mới bị tai họa n�y. Rồng thề:

�� -Xin cho ta th�nh Phật để cứu vớt quần sinh, khiến họ đều được an ổn, kh�ng bị như ta hiện nay.

�� T�n thuật sĩ bắt rồng bỏ trong c�i tr�p nhỏ, tự mang đi để xin ăn. Mỗi khi đến một nước n�o, hắn bắt rồng m�a. Quần thần c�c nước kh�ng ai l� kh�ng sợ h�i. T�n thuật sĩ n�i:

�� -Xin cho v�ng bạc mỗi thứ ng�n c�n, n� tỳ mỗi loại một ng�n người, voi ngựa tr�u xe mỗi thứ một ng�n.

�� Đến nước n�o, hắn cũng thu được như vậy. Lần hồi hắn đến nước tổ phụ của vua rồng. L�c n�y, mẹ v� anh em của vua rồng đều đ� l�n đất liền để t�m kiếm, đều h�a l�m chim bay nương cạnh vương cung. L�c t�n thuật sĩ đến đ�y, vua rồng h�a l�m con rồng năm đầu vừa sắp ra m�a th� thấy anh em v� mẹ n�n xấu hổ rụt trở lại kh�ng ra m�a nữa. T�n thuật sĩ gọi năm, s�u lần, rồng vẫn c�i đầu. Mẹ rồng hiện lại h�nh người, c�ng với vua tương kiến, tr�nh b�y đầu đu�i sự việc ấy. Nh� vua v� thần d�n kh�ng ai l� kh�ng dấy l�ng thương x�t. Nh� vua muốn giết t�n đạo sĩ, vua rồng xin:

�� -H�nh vi kiếp trước con đ� gieo th� nay phải nhận lấy quả b�o, kh�ng n�n giết n� v� như vậy chỉ th�m nặng c�i o�n cho kiếp sau. Cứ n�n theo chỗ n� xin m� ban cho. L�ng Từ rộng lớn như thế th� Phật đao mới th�nh.

�� Nh� vua liền l�m gương cho c�c nước kh�c, ban cho đầy đủ những g� m� t�n thuật sĩ ưa th�ch. T�n thuật sĩ được nhiều của b�u, n�n vui mừng rời khỏi đất nước, đến bi�n giới nước kh�c th� gặp giặc cướp, th�n mạng bị băm vằm, t�i vật bị lấy sạch.

�� Mẹ con rồng c�ng nh� vua n�i lời từ biệt:

�� -Nếu đại vương nhớ đến t�i, cứ gọi t�n l� t�i đến ngay, kh�ng n�n qu� buồn b�!

�� Nh� vua c�ng to�n thể thần d�n đều đến b�i biển tiễn đưa mẹ con rồng. Cả nước thương x�t kh�ng ai l� kh�ng vật v�.

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Vua rồng B�n-đạt l� th�n Ta, quốc vương �c-ca-đạt l� A- nan, b� mẹ vua rồng l� mẹ ta ng�y nay, người em l� Thu Lộ Tử, người em g�i l� Tỳ-kheo-ni Thanh Li�n Hoa, t�n thuật sĩ hại rồng l� Điều-đạt.

�� Bồ-t�t thực h�nh ph�p Nhẫn độ v� cực đ� nhẫn nhục như vậy.

* *

51- Kinh Vua Sẻ.

�� Thuở xưa, Bồ-t�t th�n l�m vua sẻ, l�ng Từ lu�n cứu gi�p ch�ne sinh, hơn cả mẹ hiền thương c�c con gian khổ, th�n sơ b�nh đẳng, th�y người thọ nhận đạo ph�p th� vui mừng như ch�nh m�nh l�m được, thương y�u nu�i dưỡng mu�n lo�i như tự chăm s�c vết thương nơi th�n m�nh.

�� C� một con cọp ăn thịt th� vật, xương mắc v�o răng, bệnh khốn sắp chết. Chim sẻ thấy thế động l�ng Từ bi, nghĩ: �Chư Phật cho ăn uống l� tai họa, việc ấy quả nhi�n!�. Rồi sẻ chui v�o miệng cọp mổ rỉa lấy xương, cứ ng�y ng�y như vậy n�n mỏ chim sẻ bị thương, th�n thể trở n�n gầy ốm. Lấy được xương ra, cọp b�nh phục lại. Chim sẻ bay l�n c�y n�i:

�� -Kinh Phật dạy rằng s�t sinh l� hung ngược, việc �c ấy kh�ng nhỏ. Nếu kẻ kh�c giết m�nh, h� vui được sao! Phải biết qu�n m�nh độ người, l� c� tấm l�ng nh�n của trời đất. Người nh�n thương khắp, cứu gi�p quả l�nh ứng liền, hung ngược giết hại ch�ng sinh th� họa liền theo như b�ng. Ngươi h�y ghi nhớ lời ta.

�� Cọp nghe chim sẻ răn dạy, đột nhi�n tức giận n�i:

�� -Ngươi vừa mới rời khỏi miệng ta, m� c�n d�m nhiều lời ư?

�� Chim sẻ thấy kh�ng h�a độ được cọp, l�ng b�i ng�i thương x�t liền vội bay đi.

�� Đức Phật bảo c�c thầy Tỳ-kheo:

�� -Vua sẻ l� th�n Ta, cọp l� Điều-đạt. Bậc Khai sĩ đời đời c� l�ng thương cứu gi�p ch�ng sinh, lấy việc người lo lắng như tự lo cho ch�nh bản th�n.

�� Bồ-t�t thực h�nh ph�p Nhẫn độ v� cực đ� nhẫn nhục như vậy.

* *

52- Kinh Đến Nước Khỏa Th�n

�� Thuở xưa, Bồ-t�t l� hai anh em ch� b�c, đều c� vốn liếng trong nước. Một lần họ đem của cải đến qu� hương người khỏa th�n. Người em n�i:

�� -Người nhiều phước th� ăn mặc tự nhi�n đầy đủ, c�n kẻ bạc phước th� nhờ đến sức lực của m�nh. Nay qu� hương người khỏa th�n ấy kh�ng c� Phật, kh�ng c� Ph�p, kh�ng c� ch�ng Sa-m�n, đ�ng gọi l� đất kh�ng c� người. Ch�ng ta đến đ� tranh thủ � của họ đ�u phải l� chuyện dễ. Th�i th� v�o nước họ phải theo phong tục của họ, tiến lui phải hợp nghi thức, t�nh t�nh mềm mỏng, lời n�i từ t�n, giấu sự s�ng suốt, b�y vẻ ngu dốt, ấy l� lo nghĩ của bậc Đại sĩ.

�� Người anh n�i:

�� -Lễ nghi kh�ng n�n giảm bớt, đạo đức kh�ng n�n tho�i lui, h� c� thể khỏa th�n để hủy hoại c�c nghi lễ trước của ta sao?

�� Người em n�i:

�� -Ph�p tắc lớn của bậc Ti�n th�nh l� th� mất th�n chứ kh�ng mất hạnh, đ� l� đạo thường của giới. Trong v�ng ngo�i đồng để th�ch nghi theo thời, trước ch� sau khen, đ� l� c�i lớn của đạo quyền biến.

�� Rồi họ c�ng đi đến nước ấy. Người anh bảo:

�� -Nay ch� v�o trước, xem thử sự thể thế n�o rồi sai người về bảo thật cho ta.

�� Người em n�i:

�� -Thưa v�ng.

�� Khoảng mười ng�y th� �ng sai người về b�o cho anh: �Nhất định phải theo đ�ng lễ nghi, phong tục của họ�.

�� Người anh n�i ngay:

�� -Bỏ phong c�ch của người m� theo kiểu sống lo�i vật, đ�u phải l� h�nh động của người qu�n tử? Ch� l�m theo c�n ta th� nhất định kh�ng.

�� Phong tục nước ấy th� cứ lấy ng�y rằm th�ng cuối, đ�m thường tổ chức vui chơi, d�ng dầu m�, mỡ thấm ướt đầu, đất trắng vẽ th�n, cổ đeo c�c loại xương, lấy hai vi�n đ� đập v�o nhau, rồi trai g�i nắm tay nhau nhởn nhơ ca m�a.

�� Bồ-t�t cũng l�m theo họ, n�n người trong nước đều h�n hoan. Vua y�u d�n k�nh người kh�ch đến với m�nh. Vua lấy hết của cải mua lại với gi� thập bội. Người anh đi xe v�o nước ấy, n�i năng ra vẻ nghi�m t�c, l�m tr�i l�ng d�n, n�n vua giận d�n khinh, đ� đoạt hết của cải m� c�n đ�nh đập nữa. Người em cầu xin m�i mới được thả ra. Rồi cả hai trở về nước m�nh. Kẻ đưa tiễn người em đầy đường, c�n người anh th� bị mắng r�t cả tai. Người anh xấu hổ, giận n�i:

�� -Bọn ấy c�ng ch� sao lại th�n, c�ng ta sao lại th�? Ch� th� họ đem cho của cải c�n ta th� ch�ng đoạt lấy, h� kh�ng phải do ch� gi�m pha g� sao?

�� Rồi buộc đai người em, n�i tiếp:

�� -Từ nay về sau, đời đời hại nhau, chứ kh�ng tha ch� đ�u!

�� Bồ-t�t b�i ng�i rơi nước mắt, thề:

�� -Xin cho ta đời đời gặp Phật, thấy Ph�p, th�n phụng Sa-m�n, rộng b�o đ�p bốn �n, cứu gi�p ch�ng sinh, thờ anh như ch�nh bản th�n, kh�ng hề tr�i lời thề n�y.

�� Từ đ� về sau người anh lu�n cản trở, g�y kh� người em, c�n người em th� thường cứu gi�p người anh.

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Người em thuở ấy l� th�n Ta, người anh l� Điều-đạt.

�� Bồ-t�t thực h�nh t�m Bi nhu h�a độ v� cực đ� nhẫn nhục như vậy.

* *

53- Kinh S�u Năm Nhịn Đ�i Trả Xong Tội.

�� Thuở xưa, Bồ-t�t l�m vua nước lớn, quy k�nh ba ng�i b�u, phụng giữ đủ mười điều thiện, đức bao tr�m gần xa, kh�ng ai l� kh�ng thuận theo. Binh đao kh�ng dấy, lao ngục kh�ng c�, gi� mưa đ�ng thời, nước mạnh d�n gi�u, bốn phương b�nh an, tr�n đường kh�ng lời ta th�n. S�ch t� nhảm nh� cả nước kh�ng đọc, lời ch�n của s�u độ mọi người đều tụng.

�� Bấy giờ c� một người Phạm ch� giữ kh� tiết thanh tịnh, sống ẩn nơi n�i rừng, kh�ng dự v�o v�ng tục lụy, chỉ lấy việc tu đức l�m ch�nh. Một đ�m kia, kh�t nước n�n đi uống, uống nhầm nước ao trồng sen của người trong nước. Uống rồi tự nghĩ: �Người kia mua ao n�y lấy hoa d�ng c�ng ch�a, đền Phật, c�n quả th� tự d�ng. Ta uống nước ấy m� kh�ng xin chủ, tức l� uống trộm. Ph�m tạo c�i họa ăn trộm th� trước phải v�o ngục Th�i sơn, thứ đến l� l�m s�c sinh bị mổ thịt đem ra chợ b�n để đền nợ kiếp trước, rồi nếu được l�m người phải chịu kiếp n� tỳ, chẳng bằng ngay đời n�y ta sớm trả hết, kh�ng để họa về sau�.

�� B�n đến thẳng cung vua tự c�o:

�� -T�i đ� phạm tội ăn trộm, c�i xin đại vương d�ng luật ph�p m� trị, đền xong đời n�y đời sau khỏi tội.

�� Nh� vua bảo:

�� -Đ� l� nước tự nhi�n, kh�ng phải l� vật b�u, l�m g� c� tội? Thưa:

�� -Ph�m mua nh� tức l� c� giếng, chiếm ruộng tức l� c� cỏ. M�c nước, cắt cỏ, kh�ng b�o cho chủ l� kh�ng lấy. T�i kh�ng b�o cho chủ m� uống nước, h� chẳng phải l� ăn trộm sao? Xin vua x�t xử.

�� Nh� vua n�i:

�� -Việc nước c�n nhiều, �ng v�o vườn ngự m� chờ.

�� Th�i tử bảo Phạm ch� v�o s�u trong vườn ngồi chờ. Nh� vua v� bận bịu c�ng việc n�n qu�n bang đến s�u ng�y. Bỗng nhi�n vua nhớ ra, hỏi:

�� -Vị Phạm ch� c�n ở đ� ư? Mau gọi �ng ấy lại đ�y!

�� Phạm ch� giữ giới, đ�i kh�t s�u ng�y, đến đứng trước mặt vua, th�n thể gầy g�, đứng dậy m� muốn ng� xuống đất. Nh� vua nh�n thấy rơi nước mắt, n�i:-Lỗi ta nặng lắm!

�� Ho�ng hậu mỉm cười. Nh� vua sai người tắm rửa cho Phạm ch�, sắm đủ c�c m�n ngon, rồi đ�ch th�n vua c�ng dường, c�i đầu hối lỗi, n�i:

�� -Ta l�m vua, để d�n đ�i tức l� ta đ�i, d�n r�t tức l� ta lạnh, huống chi lại tỏ ra sơ s�t đ�i với bậc giữ đạo thi đức! Phước của thiện sĩ cả nước kh�ng bằng c�i đức của bậc hiền giả hạnh cao. Đất nước, d�n ch�ng, được an ổn, bốn m�a thuận hợp, l�a th�c dồi d�o, nếu kh�ng phải do đức của giới hạnh th� ai c� thể l�m được?

�� Rồi vua n�i với đạo sĩ:

�� -Ưống nước kh�ng b�o, tội c�n như thế, huống g� l� thực sự ăn trộm th� kh�ng c� tội nặng hay sao? V� vậy, ta tha cho ng�i, ắt sau kh�ng c�n họa nữa.

�� Phạm ch� n�i:

�� -Tốt lắm, xin đội �n lớn của vua.

Từ đ� về sau, lu�n chuyển trong c�i sinh tử kh�ng bờ. M�i đến khi sắp th�nh Phật, phải kh�ng ăn s�u năm, tội hết đạo th�nh. Do C�u-di tự giải, La-v�n mới sinh ra. Th�i tử bỏ nước, chuy�n ở chốn n�i rừng, bọn t� kiến đều cho l� đi�n cuồng, tiếng b�i b�ng kh�ng phải �t. Th�i tử nghe được, nhịn nhục những lời ch� bai ấy, d�ng l�ng Từ bi tế độ để đ�p lại, phước đức nhiều l�n, đạo quả được th�nh, chư Thi�n nh�m lại c�i đầu v�ng theo, vua ch�a, thần d�n kh�ng ai l� kh�ng quy mạng.

�� Đức Phật bảo c�c thầy Tỳ-kheo:

�� -Đức vua thời đ� l� th�n Ta, phu nh�n ấy l� C�u-di, th�i tử l� La-v�n. Ph�m chuộng �c th� họa theo liền, thi �n đức th� phước về ngay, c� thể kh�ng cẩn thận ư! Nh� vua qu�n đạo sĩ, khiến đ�i s�u ng�y, n�n phải chịu tội nhịn đ�i s�u năm mới dứt. S�u ng�y sau vua đ�ch th�n c�ng dường, n�n nay s�u năm tai ương qua rồi, đạt th�nh đạo quả. C�u-di mỉm cười n�n nay phải mang thai La- v�n s�u năm bệnh nặng. Th�i tử đem Phạm ch� v�o ở s�u trong vườn ngự, n�n phải ở s�u năm nơi chốn tối tăm. Người ngu m� muội kh�ng r� đường đi lối về, đem t�m �c đối với Phật, Sa-m�n, Phạm ch�. Chặt tay, cắt mũi th� đ� chỉ khổ một đời. Dối d�ng tay đ�nh, d�ng miệng ch� bai c�n bậy th� khi chết sẽ đọa v�o địa ngục Th�i sơn, bị quỷ k�o lưỡi ra đặt v�o c�t n�ng, rồi đem tr�u đến c�y tr�n đ�, lại c�n d�ng đinh ch�y đ�ng l�n năm v�c, muốn chết cũng kh�ng được. Họa dữ như thế, n�n phải thận trọng, đừng l�m theo nẻo t� vạy.

�� Bồ-t�t thực h�nh ph�p Nhẫn độ v� cực đ� nhẫn nhục như vậy.

* *

54- Kinh Nh� Họ Th�ch Hết Tội.

�� Thuở xưa c� Bồ-t�t giữ giới hạnh thanh tịnh, t�ch lũy c�ng đức, n�n mới chứng được đạo quả Như Lai V� Sở Trước Ch�nh Ch�n Gi�c Đạo Tối Ch�nh Gi�c. Khi đi du h�a ở nước X�-vệ, trời, rồng, quỷ thần, vua ch�a, thần d�n, kh�ng ai l� kh�ng theo về với ng�i. Đạo t�, thuật quấy gặp thời Phật hưng thịnh, giống như trước �nh mặt trời th� lửa đom đ�m phải t�n lụi. Tham lam ganh gh�t nổi l�n, kh�ng thấy lửa ch�y đốt mất th�n, b�n mưu kết với bọn xấu x�i giục nữ đệ tử, t�n l� Hảo Thủ đến hủy hoại Đấng Thi�n T�n. Người trong nước những kẻ chưa hiểu được lẽ thật, c� vẻ trầm ng�m ngờ vực, l�ng nghi c�c vị Sa-m�n, vua cũng lấy l�m dạ. Bọn đạo t� tham bẩn, tranh của cải tố c�o nhau. Uế trược hiện ra, tai họa theo ngay, tức thời bị phế bộ. Trinh ch�n chiếu r�, người trời ngợi khen. Nh� vua đến tinh x� c�i đầu hối lỗi, do đ� c� l�ng hổ thẹn, n�n nhờ mai mối, thưa hỏi xin được kết h�n với c� em g�i Đức Phật để dứt tuyệt mối o�n hờn với d�ng họ Th�ch. Đức Thế T�n n�i:

�� -Ta đ� bỏ nh� l�m Sa-m�n, kh�ng can dự v�o việc đời, mọi chuyện cưới xin nhất nhất đều do phụ vương Ta.

�� Nh� vua sai sứ giả đem lời kết th�n đến k�nh b�o. Mọi người trong họ Th�ch đều kh�ng chấp thuận. Vua họ Th�ch n�i:

�� -Đức Phật đang ở xứ ấy, do vậy c�c �ng qua lại, người s�ng suốt th� kh�ng n�n o�n, chỉ kẻ ngu mới kết th�. Con g�i ta chẳng qua l� con của người thiếp h�n mọn, l�m sao đủ để g�y o�n hận?

�� Rồi nh� vua hứa:

�� -Được.

�� Sau đ�, cuộc h�n nh�n liền th�nh, sinh được một người con trai nối d�ng. Một h�m, người con ấy xin được gặp c�c cậu của m�nh, n�n đi về nước của họ Th�ch. Họ Th�ch mừng rỡ lo x�y dựng tinh x� cho Phật. Họ đ�o đất s�u ba thước, đem hương chi�n-đ�n lấp đầy v�o đ�, gom g�p c�c vật b�u trong nước l�m tinh x� cho Phật, nguy nga rực rỡ như l� Thi�n cung, tiếng đồn vang khắp c�c nước l�ng giềng, kh�ng ai l� kh�ng n�o nức, t� m� Đức Phật chưa v�o ngồi tr�n t�a ở tinh x�, th� th�i tử nh�n dịp về thăm c�c cậu v�o xem v� n�i:

�� -Tinh x� n�y đẹp, c�c thứ b�u lộng lẫy, chỉ c� cung vua trời mới s�nh được th�i.

�� Lại n�i:

�� -Đức Phật chưa đến đ�y, ta được một lần ngồi l�n t�a n�y, d� c� mất mạng cũng kh�ng �n hận.

�� Th�i tử c� một người bạn th�n t�n l� Đầu-khư-ma, đ�p:

�� -Ừ c� mất g� đ�u!

�� Th�i tử liền l�n t�a ngồi. C�c h�ng sĩ họ Th�ch lớn tiếng mắng: Chỗ Đức Thế T�n ngồi, vua trời c�n kh�ng d�m, con của kẻ h�n mọn sao d�m l�n t�a ngồi? B�n ph� đi để l�m lại.

�� Th�i tử đi ra gọi người bạn, n�i:

�� -Nhục n�y kh�ng g� hơn. Nếu ta được l�m vua, người đừng qu�n đ�y nh�.

�� Người bạn đ�p:

�� -Hẳn nhi�n.

�� Trở về nước m�nh, đ�i mẹ muốn được l�m th�i tử. Người mẹ d�ng lời y�u mị cầu vua, theo sở nguyện của con. Nh� vua n�i:

� ��-Chuyện n�y xưa nay ta chưa từng nghe, kh�ng n�n b�y đặt lời rồ dại, chỉ chuốc lấy điều xấu hổ.

�� Y�u độc ở b�n trong, nịnh thần d�ng lời lẽ kh�o l�o, nh� vua b�n lập hai con, chia d�n để cai trị. Vua cha băng h�, hai th�i tử l�n ng�i lập th�nh hai nước, d�n theo sở th�ch nh�n từ hoặc hung bạo m� chia d�ng. Người nh�n từ liền theo phụng sự người anh, kẻ hung bạo th� vội t�m đến người em. Người bạn được vua em phong l�m tướng quốc, sửa soạn chiến tranh, chuẩn bị qu�n đội, rồi đem chuyện cũ t�u l�n. Vua n�i:

�� -Được.

�� Rồi họ chọn binh h�ng tướng mạnh xuất ph�t.

�� Thấy Phật ngồi b�n đường, cạnh gốc c�y nửa kh� nửa tươi, nh� vua đến c�i đầu. thưa:

�� -Đức Phật sao Ng�i kh�ng ngồi dưới b�ng c�y thuần tươi tốt, m� lại ở b�n gốc c�y nửa kh� nửa tươi như thế?

�� Đức Phật đ�p:

�� -C�y n�y t�n l� Th�ch, Ta y�u t�n ấy, n�n đem l�ng nh�n cứu nạn cho n�, l�m cho phần kh� được tươi lại, cho n� sự sống trọn vẹn.

�� Nh� vua b�i ng�i, trong l�ng hổ thẹn, n�i:

�� -L�ng nh�n từ của Phật rộng khắp, ban đến cả cỏ c�y, huổng chi l� người.

�� Thế l� nh� vua cho qu�n quay về. Tướng quốc ngửa mặt xem thi�n văn, thấy họ Th�ch phước xưa đ� hết, tai họa đang l�n, b�n đem việc n�y t�u l�n. Nh� vua lại xuất qu�n, đi chưa đến th�nh họ Th�ch, th� nghe tiếng cung nỏ t�n đạn trong th�nh k�u vang như gi� mưa, cờ phướn d� lọng g�y c�n, cột đứt, gi�p r�ch, d�n ngựa rời ra... binh sĩ ngựa nghẽo tu�n chạy, kh�ng ai l� kh�ng sợ hết hồn. Nh� vua lại th�u binh chạy trở về. Người họ Th�ch hỏi Phật phải chống giặc ấy như thế n�o? Đức Phật bảo:

�� -Giữ chặt cửa ải, phế bỏ cầu h�o.

�� Nh� vua kia lại xuất qu�n. T�n giả Mục-li�n thưa Phật:

�� -Con muốn đem uy lực của La-h�n h�a l�m lưới trời che phủ mặt th�nh bốn mươi dặm, vua l�m g� được người họ Th�ch?

�� Đức Phật n�i:

�� -Kh�ng l�m sao khỏi tội được.

�� T�n giả Mục-li�n lại n�i:

�� -Hay l� chạy trốn sang nước kh�c.

�� Đức Phật n�i:

�� -Kh�ng l�m sao khỏi tội được.

�� Mục-li�n thưa:

�� -Con c� thể cứu việc hữu h�nh, chứ kh�ng thể l�m g� để cứu tội v� h�nh sao?

�� Đức Phật n�i:

�� -Gieo �c th� họa sinh, ai c� thể cứu được. H�y lấy một người con của họ Th�ch đặt dưới b�t của ta, để chứng thật điều ấy.

�� T�n giả Mục-li�n l�m y theo lời. C�c h�ng kỳ l�o họ Th�ch v�ng lời, lo giữ cửa. Ma h�a l�m kẻ quen đức độ, đến la rầy người họ Th�ch:

�� -Giả như nh� vua mượn đường đi qua, c�c ngươi lại tuyệt đường �ng ấy, c�i �c về sau sẽ th�m nặng. Đệ tử của Đức Phật đi c� được chăng?

�� Ma thừa thế r�t kh�a mở cửa, binh sĩ tr�n v�o như nước �a đ� vỡ. Th�ch-ma-nam l�m đại tướng qu�n, từng c�ng với ti�n vương của nh� vua học một thầy, đ� c� ước thề l�m bạn sinh tử c� nhau, gọi vua lại n�i:

�� -H�y dừng binh sĩ hung bạo của �ng trong chốc l�t, để người trong th�nh đi ra được to�n mạng.

�� Nh� vua n�i:

�� -Được.

�� Đại tướng qu�n đến b�n bờ h�o, hướng về Đức Phật, c�i đầu rơi nước mắt, n�i:

�� -Đem c�i mạng nhỏ của con, xin người trẻ tuổi kia, nguyện cho quần sinh trong mười phương v�ng lời Phật dạy, qu�n m�nh cứu người, nhuần thấm cả trời đất, kh�ng l�m điều độc �c của lo�i ch� s�i, rắn hổ mang, giết người ch�ng sinh như �ng vua v� đạo n�y.

�� Rồi �ng nhảy xuống nước, lấy t�c cột v�o rễ c�y, trong gi�y l�t th� chết. Vua sai sứ giả v�o xem, sứ trở về t�u l�n việc đ� thấy đ�ng như thế. Binh sĩ v�o th�nh đ�o đất ch�n nửa người họ Th�ch, rồi đặt c�y ngang cho voi k�o giết sạch hết, rồi hoặc cho ngựa giẫm, hoặc cho binh sĩ d�ng dao ch�m. Trong khi ấy th� Đức Phật nhức đầu, nổi đau đớn kh� m� kể xiết. Phạm vương, Đế Th�ch, Tứ đại Thi�n vương đều chắp tay đứng hầu, thấy vậy l�ng c�ng đau đớn. Người d�ng họ Th�ch, c� người tự quy mạng ba ng�i b�u, c� người tụng kinh, c� người khởi t�m Từ... Họ Th�ch c� ba th�nh, việc chinh phạt chưa hết, nh� vua nhớ lại việc Th�ch-ma-nam s�t th�n để xin cứu mạng cho mọi người, n�n lấy l�m buồn b�, b�n b�i binh quay trở về, sai sứ đến k�nh thưa với Phật:

�� -Qu�n mệt nhọc, xin quay về nước nghỉ binh. Một ng�y kh�c sẽ xin k�nh cẩn đến c�i đầu lễ dưới ch�n.

�� Đức Phật dạy:

�� -Cảm tạ nh� vua đ� tự thương m�nh.

�� Sứ giả lui về. Đức Phật nh�n theo. T�n giả A-nan sửa lại ph�p nhục, c�i đầu bạch:

�� -Phật kh�ng hề nh�n su�ng, ắt c� nguy�n do g� chăng?

�� Đức Phật n�i:

�� -Họ Th�ch đ� hết tội, c�n nh� vua th� tội đang đến.

�� Sau đ� bảy ng�y, quỷ của địa ngục Th�i sơn d�ng lửa thi�u đốt �ng v� thần d�n nước ấy. Tội vua đ� kh� cứu như họa của họ Th�ch kh� trừ.

�� Đức Phật bảo T�n giả A-nan n�ng b�t, người dưới b�t cũng đ� chết. Đức Phật dẫn c�c Sa-m�n đến giảng đường của Phạm ch�. Đường đi qua chỗ đất c�c người họ Th�ch chết, c� người đ� chết, c� người g�y đứt ch�n, tay. Thấy Đức Phật đến, họ tự vả v�o m� ngậm ng�i.

�� -Ch�ng con xin quy mạng Phật, quy mạng Ph�p, quy mạng Th�nh ch�ng, nguyện cho mười phương ch�ng sinh được an l�nh m�i, kh�ng như bọn ch�ng con.

L�c ấy, tự nhi�n giường từ dưới đất hiện ra, đất kh�ng kẽ hở, c�c Sa-m�n đều ngồi xuống. Đức Phật n�i:

� ��-Vua n�y bội nghịch, g�y n�n tội to lớn như thế!

�� Lại hỏi c�c Sa-m�n:

�� -C� ai thấy c�c người đồ tể, thợ săn, người ch�i lưới m� l�m Phi h�nh ho�ng đế kh�ng?

�� C�c thầy đ�p:

�� -Thưa kh�ng thấy.

�� Đức Phật n�i;

�� -Hay thay! Ta cũng kh�ng thấy. Do v� họ kh�ng c� bốn thứ t�m rộng lớn, thi �n cứu gi�p quần sinh.

�� Nh� vua đến b�n bờ hồ, qu�n sĩ v�o hồ tắm, thần hồ h�a l�m rắn độc cắn bọn họ. Chất độc l�m cho th�n thể bị th�m đen, hoặc c� người chết ngay trong nước, hoặc c� người đi được trăm bước, được một dặm rồi mới chết. C�n được một nửa số lượng về đến nước. Quỷ dữ tụ tập ở trong cung, đ�m đến tiếng người la, tiếng vật k�u, tụ lại giữ nhau, đợi s�ng l�m theo lệnh. Nhật nguyệt ăn nhau n�n mịt mờ, tinh t� mất độ, đầu cuối khắp nước đều qu�i dị, kh�ng ai l� kh�ng o�n vua. Nh� vua nghe Phật dạy về c�i kỳ lạ của lửa biến, trong l�ng n�ng như nước s�i đốt, b�n sai sứ giả đến hỏi việc ấy. Đức Phật cũng n�i như tr�n, sứ trở về t�u lại đầy đủ, cả nước chấn động, ng�i gạch vỡ tan. Nh� vua hội c�c quần thần b�n n�i:

�� -Hoặc ở n�i, hoặc ở cả nước.

�� Họ liền quyết định ngồi thuyền v�o biển, người mạnh, người gi�u được đi theo, c�n người ngh�o, người ốm phải ở lại trong nước. Người trong cung vua mặc �o đẹp l�n thuyền, tr�ng xa thấy lửa b�n cởi �o, cởi vi�n ngọc dương toại gắn tr�n quần �o. Ng�y h�m đ� m�y nổi �n �n, trời tối m� mịt, gi� mưa lớp lớp, b� đứt thuyền tr�i, thần d�n đều n�i:

�� -Vua tối tăm l�m việc bạo ngược mới bị c�i họa dữ như vậy.

�� Đến giữa trưa, mặt trời xuất hiện, đun n�ng vi�n ngọc dương toại, l�m ph�t ra lửa, bắt đầu ch�y từ thuyền của vua. Quỷ thần của ngục Th�i sơn nh�m hợp ầm ĩ như tiếng sấm s�t li�n hồi. Cả nước c�n sống m� sinh v�o địa ngục Th�i sơn. Người c�n ở lại tr�n bờ tuy c� ch�t sợ h�i m� an to�n.

�� V�o ng�y h�m ấy Đức Phật khởi ph�p định t�m Từ. C�c vị Sa- m�n hỏi T�n giả A-nan:

�� -Đức Phật kh�ng ra sao?

�� T�n gi� đ�p:

�� -Nước c� tang lớn, n�n Phật khởi ph�p định t�m từ bi n�n kh�ng ra.

�� S�ng sớm h�m sau, Đức Phật xuất hiện, c�c vị Sa-m�n đều c�i đầu đảnh lễ. Đế Th�ch, Phạm vương, Tứ thi�n vương, c�c rồng, thần, quỷ, Đế vương thần d�n đều cung nghinh đảnh lễ rồi an tọa. T�n giả A-nan sửa lại y phục, hỏi Đức Phật nguy�n nh�n họa biến của hai nước, xin Đức Phật cởi bỏ mối nghi của mọi người, để cho quần sinh hiểu r� căn do của họa phước.

�� Đức Phật bảo T�n giả A-nan:

�� -Thuở xưa c� ba vương quốc gần nhau. Thời đ� Phật nhập diệt đ� l�u, kinh điển kh�ng người tu tập, học hỏi. Nước thuận chỗ Bồ- t�t sinh sống, đến chỗ c� nhiều ao hồ đ�nh bất được v� số c�. Nước ở b�n cạnh nghe được th� vui mừng, đem tiền đến mua, nh�n c� đ� hết n�n buồn b� trở về, c�n quốc gia ở xa th� kh�ng hay biết, cũng kh�ng c� � muốn mua. C�c người đ�nh bắt c� đ� nay l� ba ức người họ Th�ch bị chết. C�n nước vui mừng mua c� ấy nay l� những người họ Th�ch trong một th�nh sợ l�nh bỏ chạy mất hết của cải. Nước ở xa kh�ng nghe bắt được c�, nay l� những người họ Th�ch trong một th�nh kh�ng biết vua đến. C�n Ta khi đ�, nh�n thấy đạp đầu c� m� kh�ng một lời can ngăn, n�n nay d� đ� th�nh Phật, l�m Đấng Ch� T�n của ba c�i cũng c�n kh�ng khỏi c�i nạn bị đau đầu, huống g� người ph�m! N�y c�c đệ tử, h�y giữ l�ng m�nh lu�n đoan ch�nh, dấy l�n đức từ bi đem lại mọi an ổn cho quần sinh, qu�n m�nh cứu người, cẩn thận kh�ng s�t sinh, kh�ng trộm cắp của người ta, khổng gian d�m với vợ người kh�c, khổng n�i dố�, n�i th�u dệt, n�i hai lưỡi, n�i lời ắc độc ganh gh�t, s�n si, b�i b�ng Tam bảo, họa lớn nhất kh�ng g� hơn mười điều �c, c�i t�n qu� nhất của phước b�u chỉ c� mười điều l�nh. Giết hại vật l� giết m�nh, cứu vật l� cứu m�nh. Nhọc l�ng nghĩ �c, miệng n�i lời �c, th�n l�m việc �c kh�ng bằng nhọc l�ng nghĩ về đạo, miệng n�i lời đạo, th�n l�m việc đạo. L�m thiện phước theo, l�m �c họa t�m, như vang đ�p tiếng, như b�ng đuổi h�nh. Thấy những biến h�a như thế, n�n thận trọng chớ c� tr�i với l�ng nh�n từ của trời đất m� chuộng th�i hung t�n của lo�i lang s�i.

�� Đức Phật n�i kinh xong, bốn ch�ng đệ tử, Trời, Rồng, Quỷ, Thần, mu�n lo�i đều rất vui mừng, c�i đầu đảnh lễ v� lui ra.

KINH LỤC ĐỘ TẬP

Q1�� Q2�� Q3�� Q4�� Q5�� Q6�� Q7�� Q8

KINH LỤC ĐỘ TẬP

H�n Dịch: Đời Đ�ng Ng�, Sư-M�n Khương Tăng Hội,Người Nước Khương Cư.

Việt Dịch: Linh-Sơn Ph�p Bảo Đại Tạng Kinh

QUYỂN 6

Chương IV: TINH TẤN ĐỘ V� CỰC

�� Sao gọi l� Tinh tấn độ v� cực?

�� -Tinh l� chuy�n giữ đạo th�m diệu. Tấn l� kh�ng ch�t biếng trễ. Nằm, ngồi, đi, đứng, h�t thở... kh�ng ch�t xao l�ng. Mắt hằng thấy phảng phất h�nh b�ng linh của Phật biến h�a trước mặt m�nh. Tai thường nghe tiếng đức ch�nh ch�n dạy bảo. Mũi ngửi m�i đạo, miệng n�i lời đạo, tay l�m việc đạo, ch�n bước trong nh� đạo, kh�ng rời bỏ ch� ấy d� chỉ trong hơi thở. Thương x�t ch�ng sinh ở m�i trong đ�m d�i của biển nước s�i, tr�i theo d�ng lu�n chuyển, độc hại ng�y một th�m, hết đường cứu độ. Bồ-t�t buồn lo cho họ như nơi người con ch� hiếu bị mất cha mẹ. Nếu như con đường cứu gi�p ch�ng sinh m� ph�a trước c� nạn nước s�i lửa bỏng, c� đao gươm, chất độc l�m hại, d� phải hy sinh th�n mạng, Bồ-t�t vẫn hoan hỷ cứu gi�p mọi hoạn nạn cho ch�ng sinh. Ch� mong vượt khỏi s�u nẻo đường tăm lối để đạt tới c�i tươi s�ng.

* *

55-� Thuở xưa, c� Bồ-t�t khi l�m người ph�m, nghe được danh hiệu, tướng tốt v� đạo lực của Phật, c�ng đức lồng lộng, chư Thi�n đều ngưỡng mộ. Người theo cao hạnh th� c�c khổ đều diệt. Bồ-t�t lu�n nhớ tưởng, than kh�c kh�ng y�n n�i:

�� -Ta l�m sao được đọc tụng tu tập kinh điển của bậc Thầy trời người, phụng h�nh cho đến khi được th�nh Phật, để cứu l�nh bệnh của ch�ng sinh, khiến họ trở về với bản t�nh thanh tịnh đ�y?

�� Thời đ� Phật nhập diệt đ� l�u xa, kh�ng c� ch�ng Tỳ-kheo, kh�ng biết dựa v�o đ�u để được nghe, thọ tr�. H�ng x�m c� một kẻ ph�m phu t�nh t�nh tham t�n, thấy Bồ-t�t tinh tấn luyện ch�, n�n n�i:

�� -Ta biết một chương gồm ba giới của Phật, �ng muốn v�ng thọ kh�ng?

�� Bồ-t�t nghe n�i l�ng mừng v� c�ng, c�i đầu đảnh lễ nơi ch�n, quỳ mọp xuống xin nghe giới. Người biết kệ n�i:

�� -Đ�y l� gi�o l� tinh yếu của Đức Như Lai V� Sở Trước Ch�nh Ch�n Gi�c Đạo Ph�p Ngự Thi�n Nh�n Sư, �ng muốn nghe su�ng, h� được vậy sao?

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -Xin cho biết nghi thức hỏi ph�p, nghĩa ấy như thế n�o?

�� Người kia n�i:

�� -Nếu ngươi thật th�nh khẩn muốn nghe ph�p, th� nơi mỗi lỗ ch�n l�ng một kim ch�ch v�o, m�u chảy th�n đau m� l�ng kh�ng ch�t hối hận th� gi�o ph�p t�n qu� mới c� thể nghe được.

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -Nghe kinh Phật rồi chết, t�i cũng vui l�ng l�m, huống chi ch�ch v�o th�n m� vẫn c�n sống!

�� Rồi đi chợ mua kim, tự ch�ch v�o khắp th�n m�nh, m�u tu�n như suối chảy. Bồ-t�t vui mừng nghe ph�p, chứng được ph�p định dứt mọi đau đớn. Trời Đế Th�ch thấy Bồ-t�t dốc sức luyện ch� m� đem l�ng thương x�t, n�n h�a khiến tr�n to�n th�n của Bồ-t�t mỗi lỗ ch�n l�ng đều c� một c�y kim. Người kia thấy r� ch� cao cả của Bồ-t�t, liền trao lời kinh:

�� -Giữ g�n miệng, nhiếp phục t�m �, th�n kh�ng phạm �c. Trừ được ba hạnh n�y th� được hội nhập v�o con đường Hiền th�nh. Đ� l� gi�o ph�p ch�n ch�nh của c�c Đấng Như Lai V� Sở Trước Ch�nh Ch�n T�n Tối Ch�nh Gi�c đ� giảng n�i.

�� Bồ-t�t nghe giới hoan hỷ c�i đầu, ngo�i nh�n th� kim ch�m tr�n th�n bỗng biến mất hết. B�ng d�ng ng�i sừng sững, kh� lực hơn trước nhiều. Trời, Người, Quỷ, Rồng kh�ng ai l� kh�ng khen ngợi. Ch� tiến hạnh cao của Bồ-t�t lu�n nối tiếp cho đến khi th�nh Phật cứu vớt mọi ch�ng sinh.

�� Đức Phật bảo c�c Tỳ-kheo:

�� -Người trao kệ cho Bồ-t�t nay l� Điều-đạt. Điều-đạt tuy biết kệ của Phật trước, nhưng giống như người m� cầm đuốc soi cho kẻ kh�c m� bản th�n th� kh�ng thấy s�ng, thử hỏi c� �ch g� cho m�nh. Bồ-t�t luyện ch� Độ v� cực, đ� h�nh tinh tấn như vậy.

* *

56-� Thuở xưa, Bồ-t�t l�m vua lo�i vượn, thường dẫn theo năm trăm con vượn dạo chơi. Bấy giờ gặp l�c trời kh� hạn, tr�i c�y kh�ng nhiều. C� t�a th�nh của quốc vương kia, c�ch n�i kh�ng xa, chỉ lội qua một d�ng nước nhỏ. Vượn ch�a b�n dẫn bầy vượn v�o vườn vua để ăn quả. Quan giữ vườn đem việc n�y t�u l�n, nh� vua n�i:

�� -H�y canh giữ cẩn thận, đừng để cho bọn ch�ng chạy tho�t.

�� Vượn ch�a biết được, buồn b�, nghĩ: �Ta l� đầu đ�n, họa phước do ta. V� tham cầu được quả để nu�i mạng m� l�m li�n lụy đến cả đ�n.� B�n ra lệnh cho đ�n vượn:

�� -H�y đi khắp t�m d�y leo.

�� Đ�m vượn đem d�y leo bện nối liền lại, d�ng một đầu d�y cột v�o một c�nh c�y lớn. Ch�a vượn tự buộc đầu d�y c�n lại v�o eo lưng rồi leo l�n c�y, lao m�nh n�u c�nh c�y b�n kia, d�y ngắn n�n phải duỗi xuống nối với d�y, rồi ra lệnh cho đ�n vượn:

�� -H�y mau nương theo d�y m� qua đi.

�� Đ�n vượn đi qua hết th� hai n�ch của vượn ch�a đều đứt, rơi xuống b�n bờ nước, chết giấc rồi sống lại. S�ng sớm, nh� vua đến vườn để xem x�t th� bắt được vượn ch�a. Vượn n�i được tiếng người n�n c�i đầu tự thưa tr�nh:

�� -D� th� tham sống, cậy nhờ v�o �n �ch của đất nước, gặp khi trời hạn, tr�i c�y thiếu, n�n đ� mạo phạm v�o vườn trời, tội lỗi n�y l� do t�i, xin x� tội cho cả đ�n. Thịt hư của th�y con vật n�y xin d�ng l�n th�i quan l�m bữa cho vua.

�� Nh� vua ngửa mặt than:

�� -Đầu đ�n lo�i th� m� c�n biết hy sinh th�n mạng để cứu đồng loại, quả l� c� l�ng nh�n của bậc Th�nh hiền xưa. Ta l�m vua người h� c� thể được như thế ư!?

�� Do đ� vua x�c động rơi nước mắt, bảo kẻ hầu mở tr�i cho vượn, đỡ ngồi y�n tr�n đất, ra lệnh cho cả nước để đ�n vượn kiếm ăn tự do, ai x�m phạm ch�ng th� tội đ� xem như đồng với giặc. Nh� vua trở về cung n�i với ho�ng hậu:

�� -L�ng nh�n của vượn, hạnh của bậc hiền xưa s�nh chưa bằng thế, l�ng nh�n của ta chỉ như tơ t�c, c�n của vượn kia th� hơn cả� n�i C�n L�n.

�� Ho�ng hậu n�i:

�� -Hay thay! Con vật n�y thật lạ l�ng. Vua n�n để mặc ch�ng kiếm ăn tự do, đừng cho người hại.

�� Nh� vua n�i;

�� -Ta đ� ra lệnh rồi.

�� Đức Phật bảo c�c thầy Tỳ-kheo:

�� -Con vượn ch�a l� th�n Ta, quốc vương l� A-nan, năm trăm con vượn ấy ng�y nay l� năm trăm vị Tỳ-kheo.

�� Bồ-t�t luyện ch� độ v� cực, lu�n tinh tấn như vậy.

* *

57-� Thuở xưa, Bồ-t�t th�n l�m nai ch�a, sức lực vượt hơn đồng loại, nh�n �i tr�m khắp, lũ nai �i mộ theo về. Một h�m, bầy nai dạo chơi gần vườn ngự, người giữ việc chăn nu�i thấy được, t�u l�n vua. Nh� vua đốc suất qu�n sĩ bao v�y đuổi bắt. Nai ch�a rơi nước mắt n�i:

�� -C�c ngươi bị �ch nạn n�y l� do ta cả. Ta sẽ hy sinh th�n m�nh để cứu c�c ngươi.

�� Rồi nai ch�a đến b�n m�p lưới, quỳ hai ch�n trước xuống, bảo:

�� -H�y leo l�n m�nh ta nhảy ra, c�c ngươi sẽ được to�n mạng.

�� Bầy nai l�m theo lời nai ch�a n�n đều được khỏi chết. Ri�ng thịt tr�n th�n nai ch�a đều bị r�ch n�t, m�u chảy như suối, ng� xuống đất chết giấc, đau đớn kh� n�i hết. Cả bầy nai than kh�c, quanh quẩn chẳng chịu đi. Vua người thấy th�n thể nai ch�a t�n tạ, m�u chảy đỏ đất m� kh�ng thấy bầy nai, mới hỏi:

�� -Con n�y sao thế?

�� Nai ch�a đ�p:

�� -Giữ tiết kh�ng tr�n n�n phải nhận th�n mạng l�m lo�i th�, t�m kiếm cỏ non để bảo to�n mạng sống nhỏ h�n n�y, n�n phạm đến c�i nước vua, tội rất nặng. Thịt tr�n th�n tuy hết, nhưng thịt hai đ�i vẫn c�n đầy đủ, xin để th�i quan l�m bữa d�ng vua.

�� Nh� vua hỏi:-Ngươi v� duy�n cớ g� m� đến nỗi như vậy?

�� Ch�a nai t�u đầu đu�i sự việc đ� xảy ra. Vua nghe qua b�i ng�i rơi nước mắt, n�i:

�� -Ngươi l� s�c sinh m� c� l�ng nh�n từ rộng như trời đất, hủy bỏ th�n mạng m�nh để cứu gi�p đồng loại. Ta l�m vua người, lại hiếu s�t t�n hại c�c sinh vật của trời!

�� Liền ban bố lệnh nghi�m, bảo cho d�n ch�ng trong nước: từ nay cấm tuyệt việc săn bắn, kh�ng ăn thịt nai.

�� Nh� vua cho người mở d�y lưới, đem nai thả nơi chỗ đất bằng phẳng. Đ�n nai thấy vua của ch�ng, thảy đều ngẩng l�n trời kh�c than. Rồi ch�ng đến trước nai ch�a liếm nơi vết thương, lại chia nhau h�i thuốc nhai nhỏ rịt v�o th�n nai ch�a. Vua người thấy vậy, một lần nữa gạt lệ, n�i:

�� -Vua đem t�nh cha đối với con để thương y�u, nu�i dưỡng d�n ch�ng th� d�n ch�ng d�ng t�nh con đối với �n s�u của cha mẹ m� mến mộ vua của họ. Đạo l�m vua đ�u c� thể bất nh�n được!

�� Từ đ� nh� vua hết giết hại, ưa chuộng nẻo từ, trời liền độ gi�p, nước gi�u d�n vui, xa gần đều ca tụng đức nh�n, d�n theo về như nước.

�� Đức Phật bảo T�n giả Thu Lộ Tử:

�� -Ch�a nai l� th�n Ta, năm trăm con nai nay l� năm trăm vị Tỳ-kheo, c�n vua trời l� A-nan.

�� Bồ-t�t luyện ch� độ v� cực, đ� lu�n tinh tấn như vậy.

* *

58-� Thuở xưa, Bồ-t�t th�n l�m nai ch�a t�n l� Tu Ph�m, l�ng tr�n th�n c� ch�n m�u, thật tr�n đời hiếm thấy. Một h�m, dạo chơi b�n bờ s�ng, thấy c� người bị ch�m đang k�u trời cầu cứu, nai thương x�t, nghĩ: �Mạng người kh� được, m� sắp phải mất sao! Ta th� lao v�o chỗ nguy hiểm để cứu kẻ ấy�. B�n bơi đến đ�, n�i: Ngươi chớ sợ! H�y vịn v�o sườn n�y rồi cỡi l�n lưng ta, th� sẽ được cứu ngay.

�� Người ấy l�m theo như lời. Nai đem người ra khỏi chỗ nước, mệt gần đứt hơi. Người được cứu sống mừng lắm, liền đi quanh nai ba v�ng, c�i đẩu thưa:

�� -Th�n người kh� được, mạng sống l� trọng, nay trượng phu kh�ng m�ng nguy hiểm để cứu mạng sống của t�i, �n đ� vượt cả trời đất, trọn đời t�i kh�ng qu�n, xin l�m kẻ t�i tớ d�ng l�n những g� c�n thiếu th�n.

�� Nai n�i:

�� -Ngươi h�y đi đi! V� th�n mạng ta l�m li�n lụy ngươi trọn đời! Nếu c� ai t�m bắt ta th� người n�i l� kh�ng thấy.

�� Người bị ch�m k�nh v�ng v� thề mất mạng cũng kh�ng tr�i lời. Quốc vương thời ấy t�n l� Ma Nh�n Quang, bẩm t�nh thuần h�a, thương nu�i mu�n d�n. Nguy�n hậu của nh� vua t�n l� H�a Tr�, nằm mộng thấy ch�a nai l�ng tr�n th�n c� ch�n m�u, sừng hơn cả sừng t� gi�c. Tỉnh dậy, t�u l�n vua, xin muốn d�ng da v� sừng nai l�m �o, l�m v�ng đeo, nếu kh�ng toại nguyện b� ắt phải chết.

�� Nh� vua n�i:

-Được.

�� S�ng h�m sau, vua họp c�c quần thần, tả h�nh dạng nai rồi ban lệnh t�m kiếm, treo giải kẻ t�m được th� phong cho một huyện, một b�t v�ng đầy hạt bạc, một b�t bạc đầy hạt v�ng. Giải treo như thế khiến t�n bị ch�m trước đấy vui mừng. Hắn nghĩ: �Ta được một huyện, v�ng bạc đầy hai b�t, an vui trọn đời. Nai tự l�m mất mạng ta n�o c� can dự g�. Rồi hắn vội v�ng đến cung vua, đem việc như đ� biết về nai ch�a t�u l�n. Trong ph�t chốc, mặt hấn liền bị phun lở, miệng bị hư thối. Hắn lại n�i:

�� -Con nai ấy rất linh, vua phải đem binh nhiều th� mới bắt được.

�� Nh� vua liền hưng binh qua s�ng t�m bắt nai. Bấy giờ, nai c�ng với quạ kết bạn rất th�n. Nai đang nằm ngủ kh�ng hay vua đến. Quạ k�u:

�� -Bạn ơi! Vua đến bắt bạn đấy!

�� Nai vẫn m� mệt kh�ng nghe, quạ mổ v�o tai, k�u lớn:

�� -Vua đến giết bạn!

�� Nai thất kinh, thấy vua giương cung hướng về m�nh, liền chạy mau đến trước vua, quỳ gối, c�i đầu t�u:

�� -Xin thi�n vương tha cho mạng t�i trong chốc l�t, t�i muốn giải b�y mối ngu t�nh.Nh� vua thấy nai n�i thế, liền ra lệnh dừng bắn. Nai t�u:

�� -Vua qu� trọng nguy�n hậu, đ� nhọc th�n đến đ�y, t�i nhất định l� kh�ng tho�t khỏi chết. Nhưng thưa thi�n vương! Đại vương ở trong chốn th�m cung l�m sao biết được con vật nhỏ nhoi n�y ở đ�y?

�� Vua lấy tay chỉ, n�i:

�� -Người hủi kia thưa tr�nh đ�.

�� Nai n�i:

�� -T�i đi t�m cỏ non để ăn, xa thấy người bị đắm k�u trời cầu cứu vớt. T�i thương t�nh n�n lao m�nh v�o nguy hiểm để cứu hắn. Người kia l�n bờ vui mừng, c�i đầu n�i: �Mạng t�i đ�ng lẽ đ� chết m� được �n cứu cho, nguyện xin cung cấp cỏ nước, trọn đời l�m t�i tớ.� T�i đ�p với n�: �Ngươi cứ tự do đi đi, c� điều cần thận trọng đừng n�i với ai rằng ta ở đ�y.�

�� Nai ch�a lại n�i tiếp:

�� -Th� vớt cỏ c�y nổi tr�i nơi s�ng nước đem l�n đất liền, chứ kh�ng cứu vớt kẻ kh�ng biết suy nghĩ, x�t đo�n. Cướp của giết chủ, tội ấy c� thể tha, chớ chịu �n m� mưu phản, �c ấy kh� giải b�y.

�� Nh� vua cả kinh, n�i:

�� -Đ�y l� lo�i s�c sinh m� mang tấm l�ng nh�n từ rộng lớn, hy sinh mạng m�nh để cứu vật kh�c m� kh�ng cho l� kh� khăn. Chắc hẳn l� trời.

�� Nh� vua khen lời n�i của nai, vui mừng tiến đức. B�n ra lệnh cho mu�n d�n trong nước:

�� -Từ h�m nay về sau, mặc t�nh nai ăn uống kiếm sống, ai d�m x�m phạm đến n� đều phải tội chết.

�� Nguy�n hậu nghe vua ph�ng th�ch nai, qu� tức giận n�n vỡ tim, chết đọa v�o địa ngục Th�i sơn.

�� Trời Đế Th�ch nghe vua lập ch� t�n chuộng nh�n từ, ngợi khen nai như thế, liền h�a l�m lo�i nai đầy cả nước, ăn l�a hoa m�u, ruộng mạ, hoa quả c�c thứ, ăn hết sạch, để xem ch� của nh� vua. D�n ch�ng kiện l�n vua, nh� vua n�i:

�� -Hung dối giữ nước, kh�ng bằng mất nước m� giữ chữ t�n.

�� Trời Đế Th�ch n�i:

�� -Nh� vua thật giữ chữ t�n.

�� B�n khiến nai đều đi hết, c�c thứ l�a th�c dồi d�o gấp bội, độc hại ti�u hết, c�c hoạn nạn đều dứt trừ.

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Nai ch�a khi ấy l� th�n Ta, quạ l� A-nan, nh� vua l� Thu Lộ Tử, người bị đắm l� Điều-đạt, vợ vua nay l� vợ Điều-đạt.

�� Bồ-t�t luyện ch� độ v� cực, đ� lu�n tinh tấn như vậy.

* *

59-� Bồ-t�t thuở xưa, th�n l�m ngựa ch�a, t�n l� Khu-da, thường ở ven biển để độ người nổi tr�i.

�� Bấy giờ, ở bờ b�n kia, c� bọn quỷ d�m nữ rất đ�ng. Ch�ng thấy c�c l�i bu�n đi qua, liền h�a l�m th�nh qu�ch, nơi ở, vườn tược, kỹ nhạc, đồ ăn thức uống, rồi biến l�m người đẹp, nhan sắc rực rỡ, gọi mời đ�m thương nh�n ấy, rượu nhạc vui chơi. Quỷ mị m� hoặc bao người, khiến họ đều lưu lại ăn ở với ch�ng. Chừng khoảng một năm th� quỷ d�m nh�m ch�n, d�ng dao sắt đ�m v�o cổ họng họ để uống m�u, ăn thịt, h�t tủy. Ngựa ch�a xa tr�ng thấy bọn quỷ d�m ăn thịt người m� rơi nước mắt, nh�n bay qua biển đến bờ b�n kia, kiếm được gạo giả trắng, ngựa ch�a ăn uống xong, l�n n�i k�u lớn tiếng:

�� -Ai muốn vượt qua biển kh�ng?

�� K�u như thế ba lần. Đ�m thương nh�n nghe lời k�u, vui mừng, n�i:

�� -Thường nghe ngựa thần hay thương x�t cứu độ �ch nạn, nay được gặp rồi sao?

�� Họ vui mừng đến với ngựa thần, n�i:

�� -Xin thương x�t cứu gi�p ch�ng t�i.

�� Ngựa n�i:

�� -C�c ngươi ra đi th� bọn quỷ d�m ắt sẽ bế con đến đưa cho c�c ngươi, rồi k�u kh�c đuổi theo. Kẻ n�o c� l�ng luyến �i ở lại, th� khi ta đi rồi bọn quỷ ắt sẽ d�ng dao sắt đ�m v�o cổ họng c�c ngươi m� uống m�u, ăn thịt. C�n ai l�ng ngay nghĩ l�nh th� sẽ được to�n mạng. Ph�m ai muốn trở về th� h�y cỡi l�n lưng ta, n�u lấy bờm, đu�i, �m lấy cổ đầu, tự do b�m v�o rồi n�u vịn lẫn nhau, th� ắt được sống gặp lại người th�n.

�� Những thương nh�n tin lời của ngựa thần, đều được to�n mạng, trở về gặp lại những người th�n y�u. C�n bọn m� theo d�m nữ, tin quỷ y�u độc hại th� kh�ng ai l� kh�ng bị ch�ng ăn thịt. Hễ kẻ n�o tin theo ch�nh ph�p, bỏ t� ngụy th� suốt đời n�y m�i được an l�nh.

�� Đức Phật bảo c�c Tỳ-kheo:

�� -Ngựa ch�a ng�y ấy l� th�n Ta.

�� Bồ-t�t luyện ch� độ v� cực, đ� lu�n tinh tấn như vậy.

* *

60-� Bồ-t�t thuở xưa, th�n l�m vua c�, c� hai bề t�i tả hữu, đều l� những bậc c� hạnh cao, thường ghi nhớ lời Phật dạy, khi ăn l�c thở đều kh�ng hề xao l�ng. Vua t�i ăn rong nơi nước tạm để nu�i sống th�n mạng, nh�n từ nu�i dưỡng đ�n c� nhỏ như tự nu�i ch�nh bản th�n m�nh, theo nước triều dạo chơi, đem giới hạnh của Phật để dạy bảo. Kh�ng ngờ bị người đ�nh c� tung lưới bắt đượcẺ Cả đ�n c� lớn nhỏ kh�ng con n�o l� kh�ng sợ c�i họa bị đem nấu nướng. Vua c� thương x�t bảo:

�� -Thận trọng đừng n�n sợ h�i. Cứ một l�ng niệm Phật, nguyện cho ch�ng sinh được an l�nh, thề lớn thương khắp, trời sẽ cứu độ như vang ứng tiếng. H�y mau t�m lại b�n nhau, ta sẽ cứu c�c ngươi.

�� N�i rồi vua c� liền đ�m đầu v�o b�n, d�ng đu�i n�ng lưới l�n cho c� mau ra hết. cả đ�n c� được sống, kh�ng con n�o l� kh�ng đội �n.

�� Đức Phật bảo c�c thầy Tỳ-kheo:

�� -Vua c� khi đ� l� th�n Ta, hai bề t�i tả hữu l� Thu Lộ Tử v� Mục-kiền-li�n.

�� Bồ-t�t luyện ch� độ v� cực, đ� lu�n tinh tấn như vậy.

* *

61-� Bồ-t�t thuở xưa th�n l�m vua r�a, ng�y đ�m tinh tấn nghĩ ra c�c phương tiện l�nh để khiến cho thần t�nh của ch�ng sinh được trở về với bản thể kh�ng. Lại c� một vua r�a kh�c, cũng c�ng ở nơi rừng s�u n�y, hằng ng�y đều thấy những con tắc k� leo l�n c�y rồi lao m�nh xuống. Như thế thật l� kh�ng y�n. Bồ-t�t dự đo�n, n�i:

�� -Đ�y l� hiện tượng sẽ nguy hại đến th�n mạng, ch�ng ta phải sớm tr�nh xa l� tốt.

�� Vua r�a kia ngu si, tự chuy�n theo � m�nh, kh�ng nghe lời ch�n thật. Bồ-t�t tận t�m cứu gi�p những con theo m�nh khiến ch�ng được khỏi nạn.

�� Mười ng�y sau, voi ch�a c�ng cả đ�n voi tập trung đến gốc c�y nghỉ ngơi, th� tắc k� lao m�nh v�o trong lỗ tai voi. Đ�n voi kinh h�i k�u rống, chạy nhảy tứ tung, đạp chết c�c r�a. Vua r�a kia tức giận, n�i:

�� -Biết việc như thế m� kh�ng chỉ ra, ta chết, ngươi sống, thế th� l�ng l�nh ở đ�u? Nhiều kiếp ta sẽ t�m ngươi, hễ bắt gặp l� giết hại.

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Vua r�a giỏi đo�n biết việc l� th�n Ta, c�n vua r�a tự chuy�n kh�ng chịu đi l� Điều-đạt.

�� Bồ-t�t luyện ch� độ v� cực, đ� lu�n tinh tấn như vậy.

* *

62-� Thuở xưa, Bồ-t�t l�m ch�a chim Anh vũ, cả đ�n đ�ng tới ba ng�n con. C� hai con Anh vũ sức lực t�i giỏi hơn đ�n, miệng ngậm c�nh tr�c l�m xe chở, vua Anh vũ cỡi tr�n đ� để bay, dừng dạo chơi. Vua thường cỡi xe c�nh tr�c, tr�n dưới trước sau, tả hữu c�c chim Anh vũ bay theo mỗi ph�a năm trăm con, như vậy s�u mặt c� ba ng�n con bay theo hỗ trợ, d�ng hiến c�c m�n qu�, hoặc vui chơi t�y l�c. Vua Anh vũ thầm nghĩ: �Những hoan lạc n�y l�m loạn đức, kh�ng l�m sao đạt được t�m định, ta sẽ quyền biến, th�c bệnh kh�ng ăn, rồi giả h� chết để bỏ bọn ch�ng�.

�� C�c chim Anh vũ thấy vậy liền lấy cỏ phủ l�n x�c vua Anh vũ, rồi đều bỏ đi. Vua Anh vũ trở dậy kiếm ăn. Đ�n Anh vũ đ� bay đến chỗ vua Anh vũ kh�c, thưa:

�� -Vua ch�ng t�i đ� chết, xin được l�m bề t�i của nh� vua.

�� Vua kia đ�p:

�� -Nếu vua c�c ngươi đ� chết th� h�y mang x�c lại đ�y. Nếu thật đ� chết th� ta thu nạp c�c ngươi.

�� Ch�ng trở về lấy x�c, bỗng nhi�n kh�ng thấy đ�u, đi t�m khắp bốn ph�a th� gặp được vua m�nh, x�m lại l�m lễ, lại d�ng c�ng như cũ. Vua chim n�i:

�� -Ta c�n chưa chết, m� c�c ngươi lại bỏ ra đi. C�c Đức Phật dạy r�: Xem ra đời kh�ng c� g� th�n th�ch, chỉ c� đạo ph�p l� đ�ng tin theo. C�c vị Sa-m�n cho t�c r�u l� c�c loại l�m dơ loạn � ch� n�n cạo bỏ đi, chuộng hạnh v� dục. C�c ngươi hoan lạc ồn �o, tiếng t� l�m loạn ch�, n�n ta sống một m�nh kh�ng đ�i lứa, đức ngang với bậc Thượng th�nh.

�� N�i xong chim bay v�t đi, s�ng an nh�n nơi chổn tịch mịch, k�n đ�o, bỏ dục, v� vi. Chim tư duy thiền định, c�c dơ bẩn đều diệt hết, l�ng như v�ng trời.

�� Đức Phật bảo c�c Tỳ-kheo:

�� -Anh vũ ch�a khi ấy l� th�n Ta.

�� Bồ-t�t luyện ch� độ v� cực, đ� lu�n tinh tấn như vậy.

* *

63-� Bồ-t�t thuở xưa, th�n l�m vua bồ c�u, cả đ�n c� năm trăm con, bay lượn đến nơi vườn vua để kiếm ăn. Nh� vua tr�ng thấy ch�ng n�n ra lệnh cho người chăn nu�i chăng lưới bắt hết, lớn nhỏ kh�ng s�t con n�o, đem nhốt ch�ng v�o lồng, nu�i bằng gạo ngon, con n�o b�o l�n th� th�i quan đem l�m m�n ăn d�ng vua. Bồ c�u ch�a bị bắt th� một l�ng niệm Phật, ăn năn lỗi lầm, dấy l�n l�ng Từ, nguyện xin cho ch�ng sinh bị bắt được giải tho�t, ch�ng xa l�a t�m nạn, kh�ng bị như m�nh h�m nay. Rồi bồ c�u ch�a bảo c�c bồ c�u kia:

�� -C�c giới của kinh Phật, tham l� đầu mối. Tham để được vinh hoa, như người đ�i được uống thứ nước độc, niềm vui đắc ch� kia chỉ mau như chớp, c�n c�c khốn khổ m� m�nh phải chịu th� đến h�ng ức đời. C�c ngươi bỏ ăn th� th�n mạng to�n vẹn vậy.

�� Đ�n bồ c�u đ�p:

�� -Bị bắt bỏ lồng, mu�n kh�c sao được?

�� Vua bồ c�u n�i:

�� -Tr�i lời Phật dạy, mặc sức tham muốn, kh�ng ai l� kh�ng mất th�n.

�� Rồi tự m�nh bỏ ăn, đ�i l�m cho cơ thể mỗi ng�y một h�o hon, chui ra khỏi nơi giam giữ, ngo�i lại gọi bọn c�n bị nhốt:

�� -Diệt tham, bỏ ăn, th� được như ta.

�� N�i rồi liền bay đi.

� ��Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Bồ c�u ch�a ng�y ấy l� th�n Ta.

�� Bồ-t�t luyện ch� độ v� cực, đ� lu�n tinh tấn như vậy.

* *

64-� Đức Phật Thuyết Giảng Kinh Vua Ong Mật.

�� Nghe như vầy:

�� Một thời Đức Phật ở tại khu l�m vi�n Kỳ-đ� cấp c� độc thuộc nước X�-vệ. Đức Phật bảo c�c đệ tử:

�� -H�y si�ng năng, tinh tấn, nghe nhớ, đọc tụng, kh�ng được biếng trễ, để khỏi bị v�ng tối của c�c ấm phủ che. Ta nhớ lại từ v� số kiếp về trước, c� Đức Phật hiệu l� Nhất Thiết Độ Vương Như Lai V� Sở Trước Tối Ch�nh Gi�c, l�c ấy đ� v� chư Thi�n, ch�ng d�n nhiều kh�ng kể xiết m� thuyết giảng kinh ph�p. Bấy giờ trong ch�ng c� hai vị Tỳ-kheo, một vị t�n l� Tinh Tấn Biện, c�n vị kia t�n l� Đức Lạc Ch�nh, đều c�ng nghe kinh ph�p. Tinh Tấn Biện nghe kinh hoan hỷ, liền chứng được quả A-duy-việt (kh�ng tho�i chuyển), thần th�ng đầy đủ, c�n Tỳ-kheo Đức Lạc Ch�nh th� ngủ say kh�ng thức nghe n�n kh�ng được g�. Khi đ�, Tinh Tấn Biện gọi Đức Lạc Ch�nh n�i:

�� -Đức Phật kh� gặp! H�ng ức trăm ng�n đời mới một lần xuất thế, n�n phải lấy tinh tấn l�m gốc cho c�c việc l�m, sao lại ngủ nghỉ m�i? Ph�m ưa ngủ nghỉ l� tội bị c�c ấm che lấp, phải tự cố gắng mới c� được t�m gi�c ngộ.

�� Đức Lạc Ch�nh nghe lời bảo ban ấy liền đi kinh h�nh, trong khoảng c�c h�ng c�y của khu l�m vi�n Kỳ-đ�. Vừa mới đi kinh h�nh th� lại đứng ngủ, phiền loạn như thế th� kh�ng thể tự định được. �ng liền đi đến b�n d�ng su�i, muốn ngồi tư duy th� lại ngồi ngủ nữa. Khi ấy, Tỳ-kheo Tinh Tấn Biện phải quyền biến kh�o l�o đến để độ bạn, b�n h�a l�m con ong mật ch�a bay đến trước mắt bạn như muốn ch�ch v�o. Đức Lạc Ch�nh cả kinh n�n thức dậy v� ngồi, nhưng chỉ sợ ch�a ong trong gi�y l�t rồi lại ngủ tiếp. L�c ấy, ong mật ch�a bay xuống dưới n�ch, ch�ch v�o ngực v� bụng �ng ấy. Đức Lạc Ch�nh cả kinh, trong l�ng r�ng động, kh�ng d�m ngủ nữa.

�� Khi đ�, nơi su61i nước c� c�c thứ hoa Ưu-đ�m, C�u văn đủ m�u Sắc, hoa n�o hoa nấy đều tươi đẹp, thanh khiết, ong mật ch�a bay đậu tr�n đ�a hoa h�t lấy mật hoa. Đức Lạc Ch�nh b�n ngồi ngay ngắn nh�n ong, sợ n� bay đến ch�ch n�n kh�ng d�m ngủ nữa, lại tư duy về ong ch�a, quan s�t nguồn cội sự việc. Ong ch�a h�t nhụy kh�ng bay ra khỏi hoa. Trong chốc l�t, ong ch�a ngủ, rơi v�o vũng b�n, th�n thể lấm dơ, lại bay trở về đậu tr�n đ�a hoa.

�� L�c ấy, Đức Lạc Ch�nh hướng về ong mật ch�a n�i lời kệ:

�� Người ăn vị cam lộ

�� Th�n thể được an ổn

�� Kh�ng n�n lại mang về

�� Cho khắp cả vợ con

�� V� sao rớt trong b�n

�� Tự l�m nhơ th�n thể?

�� Như thế l� kh�ng kh�n

�� Vị cam lộ bị hỏng

�� Lại như đ�a hoa n�y

�� Chẳng n�n ở trong l�u.

�� Trời lặng hoa lại kh�p

�� Muốn ra khỏi được n�o

�� Phải đợi mặt trời mọc

�� Mới ra khỏi được hoa

�� Mệt tối nơi đ�m d�i

�� Khổ nhọc như thế đấy.

�� Ong mật ch�a hướng về Đức Lạc Ch�nh, n�i kệ đ�p:

�� Phật v� như cam lộ

�� Lắng nghe kh�ng nh�m đủ

�� Chẳng n�n c� biếng trễ

�� Kh�ng �ch cho mọi người

�� Năm đường biển sinh tử

�� V� như rớt b�n nhơ

�� i dục đ� tr�i buộc

�� Kh�ng tr� l� đắm m�

�� Mặt trời mọc, hoa mở

�� V� sắc th�n Đức Phật

�� Mặt trời lặn, hoa kh�p

�� V� Phật nhập Nỉết-b�n

�� Được gặp đời c� Phật

�� Phải tinh tấn thọ tr�

�� Trừ bỏ ngủ che lấp

�� Chớ bảo Phật thường trụ

�� Yếu Tuệ của ph�p s�u

�� Kh�ng do sắc duy�n hợp

�� Ấy hiện c� người tr�

�� N�n biết l� phương tiện

�� Quyền biến kh�o để độ

�� C� �ch kh�ng n�u quấy

�� M� hiện biến h�a n�y

�� Cũng do tất cả ấy.

�� Khi Đức Lạc Ch�nh nghe ong mật ch�a n�i kệ như thế th� đạt được �Ph�p nhẫn bất khởi�, tỏ được gốc của c�c ph�p, chứng được �Đ�-la-ni�, mới biết đ�y l� phương tiện quyền xảo của Tinh Tấn Biện. Từ đ�, Đức Lạc Ch�nh thường một m�nh đi kinh h�nh, kh�ng c�n biếng trễ, đồng thời cũng chứng được quả vị Bất tho�i chuyển.

�� Đức Phật bảo T�n giả A-nan:

�� -Tinh Tấn Biện l�c bấy giờ nay l� th�n Ta, c�n Đức Lạc Ch�nh ấy l� Di-lặc.

�� Đức Phật n�i với T�n giả A-nan:

�� -L�c bấy giờ Ta với Di-lặc c�ng nghe kinh ph�p, Di-lặc th� lo ngủ nghỉ n�n kh�ng được g� cả. Giả như thời đ� Ta kh�ng d�ng phương tiện kh�o l�o để độ �ng ấy th� Di-lặc đến nay vẫn c�n ở trong sinh tử, chưa được giải tho�t. Vậy c�c vị nghe ph�p n�y phải thường tinh tấn, rộng khuy�n tất cả mọi người, phải từ bỏ sự che lấp của ngủ nghỉ, phải dốc tạo căn bản cho tr� tuệ s�ng suốt.

�� Đức Phật n�i như vậy rồi, th� v� số người đều ph�t t�m V� thượng b�nh đẳng.

�� Bồ-t�t luyện ch� Độ v� cực, đ� lu�n tinh tấn như vậy.

* *

65- Kinh Đức Phật Lấy Ba Việc Để Cười.

�� Thuở xưa, Bồ-t�t l�m Thanh t�n sĩ, quy mạng ba ng�i b�u, nh�n từ rộng khắp, qu�n m�nh cứu gi�p quần sinh, giữ trong sạch kh�ng trộm cắp, bố th� đến c�ng, trinh thuận kh�ng d�m dật, qu�n x�t từ bỏ l�ng d�m, đức tin giống bốn m�a, nặng như Tu-di, tuyệt kh�ng uống rượu, t�n trọng hiếu đạo, khuyến dụ người th�n, th�ng gi�ng giữ vẹn chay s�u ng�y, tinh tấn kh�ng mệt mỏi. Sinh đời gặp Phật n�n đức hạnh ng�y một tăng th�m, rồi chứng được đạo quả Như Lai V� Sở Trước Ch�nh Ch�n Gi�c Đạo Ph�p Ngự Thi�n Nh�n sư, gi�o h�a khắp chốn.

�� Một h�m đi qua chợ, thấy một �ng l�o lường đấu b�n c� buồn thảm than thở:

�� -Oan qu�! Trời ơi! Con ta tội g� m� sớm chết đi? Nếu n� c�n b�n c� th� ta đ�u khổ nhọc thế n�y?

�� Đức Phật thấy thế, liền mỉm cười, miệng ph�t h�o quang năm sắc. Qua khỏi chợ gi�y l�t, lại thấy một con heo lớn lấm đầy ph�n đi tr�n đường, Đức Phật lại mỉm cười nữa. T�n giả A-nan sửa lại y phục, c�i đầu thưa:

�� -Vừa rồi Đức Thế T�n cười, v� c� nhiều người n�n con kh�ng tiện hỏi nguy�n do, nay lại cười nữa, ắt c� điều dạy bảo. Nguyện xin Đức Phật mở điều nghi của mọi người để l�m khu�n ph�p cho đời sau.

�� Đức Thế T�n bảo:

�� -N�y A-nan, Ta cười c� ba l� do. Một l� xem thấy c�i ngu của �ng l�o kia thật l� to lớn. Hằng ng�y giăng lưới đ�nh c�, t�n hại mạng quần sinh, l�ng kh�ng ch�t trắc ẩn, họa l�y con chết th� lại đi o�n trời, k�u kh�c kinh động, đ� l� c�i hạnh của kẻ hạ ngu, kh�ng phải l� l�ng nh�n của trời đất, l�ng khoan thứ của Hiền th�nh, do đ� m� Ta cười.

�� Thuở xưa, Phi h�nh ho�ng đế, trồng phước v�i vọi, m� ch� ki�u ngạo, hạnh th� ph�ng dật, n�n nay phải l�m c� cho người đong b�n, đấy l� l� do thứ hai khiến ta cười. Chẳng nhớ nghĩ đến trời người, d� thọ tới t�m mươi ức bốn ng�n vạn kiếp, � chuy�n chấp trước v�o kh�ng, chẳng c� thể bỏ đi c�i kh�ng kh�ng tưởng, để trở về với bản thể v� vi, n�n phước hết th� phải thọ tội, ng�y nay đang ở trong đấu c� ấy, đ� l� l� do khiến Ta cười.

�� T�n giả A-nan lại hỏi:

�� -Phi h�nh ho�ng đế so với vị trời đ�ng t�n k�nh kia, đức cao lồng lộng, cớ sao kh�ng tho�t tội được?

�� Đức Thế T�n dạy:

�� -Họa phước kh�ng phải ch�n thật th� l�m sao thường c�n m�i được! Ph�m ở nơi t�n qu� m� thi �n bốn đẳng, hiểu r� bốn v� thường th� tho�t được những nạn kia. Nếu tự thỏa m�n với c�i nh�n qu� b�u, l�ng chuộng nẻo t� th� khi hưởng hết phước phải chịu tội. Đ� l� quy luật tự nhi�n từ xưa đến nay. Họa, phước đuổi theo m�nh như b�ng t�m h�nh, như vang đ�p tiếng, đ�u c� ph�n biệt sang h�n! C�n nữa, đời trước Ta l�m Thanh t�n sĩ, c� một người h�ng x�m ưa phụng thờ ma quỷ, đ�nh bạn với lũ y�u qu�i �c hại, kh�ng tin l�m �c họa sẽ đến ngay, như vang ứng tiếng. Mỗi khi đến ng�y trai giới, Ta bảo n�n v�o ch�a thờ Phật ch�nh ch�n, nghe c�c vị Sa-m�n giảng thuyết ph�p thanh tịnh, l�m căn bản cho đức hạnh, ph�ng dứt họa dữ, nhưng n� l� một kẻ d�m hoang, dối rằng c� việc cần kh�ng đi được. Ta đến ch�a Phật, c�n n� th� đi theo đường t�. Từ đ� về sau Ta sinh ra gặp Phật, nghe ph�p, c�ng s�nh ch� với c�c bậc Sa-m�n, đức hạnh ng�y một tăng th�m, th�nh tựu quả Như Lai V� Sở Trước Ch�nh Ch�n Đạo Tối Ch�nh Gi�c Đạo Ph�p Ngự Thi�n Nh�n Sư, l�m bậc t�n qu� trong ba c�i, hiệu l� Ph�p vương. C�n người h�ng x�m kia ưa việc quỷ thuật, t�n hại quần sinh, bu�ng theo nữ sắc, rượu ch� đi�n loạn, kh�ng biết hiếu thuận m� tự cho l� đắc ch� thỏa l�ng, n�n phải lu�n chuyển trong ba đường �c, khổ sở kh�ng lường. Ta nay đ� l�m Phật, c�n kẻ ấy th� vẫn tiếp tục l�m con vật h�i thối, do vậy m� Ta cười.

�� Đức Phật bảo T�n giả A-nan:

�� -Trong nhiều kiếp thọ tr� kinh điển, th�u th�i nghĩa l�, th�n cận Sa-m�n, n�n đạt được c�ng đức như thế.

�� Bồ-t�t luyện ch� độ v� cực, đ� lu�n tinh tấn như vậy.

* *

66 - Kinh Đứa Trẻ Nghe Ph�p Hiểu Được Ngay.

�� Thuở xưa, c� vị Tỳ-kheo tinh tấn giữ ph�p, từ nhỏ đ� giữ giới cấm, kh�ng ch�t hủy phạm, thường tu phạm hạnh, an trụ ở tinh x�.Nếu c� tụng kinh th� tụng kinh B�t-nh� ba-la-mật. Khi giảng kinh, th� giảng hay kh�ng ai b� kịp, nghe được �m thanh của vị Tỳ-kheo ấy kh�ng ai l� kh�ng hoan hỷ.

�� C� một đứa trẻ mới bảy tuổi, chăn tr�u ở ngo�i th�nh, nghe tiếng vị Tỳ-kheo tụng kinh, liền lần theo tiếng t�m đến tinh x�, lễ vị Tỳ-kheo, rồi ngồi một b�n để nghe lời kinh ấy. Khi n�i về căn bản của �Sắc�, nghe xong hiểu ngay, khiến đứa b� hết sức vui mừng. Tiếng vừa dứt, b�n hỏi vị Tỳ-kheo. Vị ấy đối đ�p kh�ng vừa � đứa b�. Bấy giờ đứa b� lại giảng giải, nghĩa kinh rất th�m diệu, từ xưa �t nghe. Tỳ-kheo nghe rồi rất l� hoan hỷ, vừa l�ng, lại lấy l�m lạ về đứa trẻ n�y, hẳn kh�ng phải l� người ph�m n�n mới c� tr� tuệ ấy. L�c đ� đứa b� liền đi về chỗ tr�u, th� tr�u ngh� n� chăn đ� chạy tản lạc v�o n�i. B� theo dấu ch�n d� t�m th� chẳng may bị cọp hại. Sau khi mạng chung, thần hồn đứa b� liền chuyển sinh v�o nh� trưởng giả, l�m con của người vợ cả. Khi phu nh�n mang thai, miệng b� thường hay n�i kinh B�t-nh� ba-la-mật từ s�ng đến tối kh�ng biếng nghỉ. Gia đ�nh trưởng giả ấy vốn kh�ng biết kinh ph�p, lấy l�m lạ về chuyện n�y, sợ miệng phu nh�n n�i lời x�m, cho l� bệnh quỷ. Hỏi han về việc trừ t�, kh�ng chỗ n�o l� kh�ng đến, m� vẫn kh�ng ai c� thể biết được. Trưởng giả rất buồn, kh�ng biết vợ m�nh mắc phải chứng bệnh g�, n�n cả nh� nội ngoại thảy đều lo sợ. Khi ấy thầy Tỳ- kheo v�o th�nh khất thực, đến cửa nh� trưởng giả, xa nghe tiếng kinh, l�ng rất vui mừng, đứng ở cửa một ch�t, th� chủ nh�n thấy Tỳ- kheo cũng kh�ng l�m lễ. Vị Tỳ-kheo lấy l�m lạ: �Trong nh� n�y c� vị hiền giả n�i kinh tiếng hay đến vậy, m� sao vị trưởng giả đ�y kh�ng n�i g� với ta cả?�. Liền hỏi trưởng giả:

�� -Trong nh� c� ai tụng kinh th�m diệu m� �m thanh hay ho đến thế?

�� Trưởng giả đ�p:

�� -Vợ t�i trong nh� bị mắc bệnh quỷ n�n ng�y đ�m n�i x�m lu�n miệng kh�ng dứt.

�� Vị Tỳ-kheo nghe vậy mới biết l� gia đ�nh �ng trưởng giả n�y kh�ng hiểu biết đạo Tỳ-kheo n�i:

�� -Đ�y kh�ng phải l� bệnh quỷ, m� b� chỉ n�i về kinh qu� thuộc đạo lớn của Phật, xin được v�o trong nh� c�ng người ấy gặp mặt.

�� Trưởng giả n�i:

�� -Tốt.

�� B�n mời vị Tỳ-kheo v�o đến chỗ người vợ. Vợ �ng trưởng giả thấy vị Tỳ-kheo liền l�m lễ. Tỳ-kheo ch� nguyện, n�i l�: �Được bệnh Phật�.

�� Rồi b� c�ng với vị Tỳ-kheo hỏi han, thuyết giảng kinh ph�p, n�u r� những chỗ s�u xa khiến vị Tỳ-kheo rất vui. Trưởng giả hỏi:

�� -Đ�y l� bệnh g�?

�� Tỳ-kheo đ�p:

�� -Kh�ng bệnh g� cả, b� chỉ n�i kinh ph�p th�m diệu, Tất c� nghĩa l�. T�i nghĩ phu nh�n đang mang thai đứa b� ch�nh l� đệ tử của Đức Phật.

�� ng trưởng giả hiểu ra sự việc, liền thỉnh vị Tỳ-kheo ở lại l�m cơm c�ng dường. Thọ trai xong, vị Tỳ-kheo lui về tinh x�, lần lượt kể lại cho mọi người biết:

�� -C� phu nh�n của một �ng trưởng giả mang thai rất kỳ lạ, miệng lu�n tụng kinh qu�, n�i giảng lưu lo�t, tiếng đọc du dương, giải th�ch nghĩa l� kinh rất s�u.

�� H�m sau, trưởng giả lại thỉnh vị Tỳ-kheo v� tất cả Tăng ch�ng đến nh�, b�y biện cơm nước đầy đủ. Đến giờ, chư vị đều đến ngồi v�o chỗ, rửa tay, thọ trai xong, họ ch� nguyện nhận đồ vật c�ng dường. Bấy giờ phu nh�n bựớc ra lễ c�c vị Tỳ-kheo, rồi ngồi sang một b�n, lại v� c�c vị Tỳ-kheo m� vui giảng kinh ph�p, c� c�c chỗ nghi kh�ng thể hiểu th�u, b� đều tận t�nh v� c�c vị ấy giảng n�i đầy đủ, ch�ng Tăng hết mực phấn chấn, hoan hỷ lui về.

�� Ng�y th�ng đ� đủ, phu nh�n sinh được một đứa b� trai tại nơi kh�ng c� nước dơ nhớp. Cậu b� ấy vừa đi sinh ra liền chắp tay quỳ gối tụng kinh B�t-nh� ba-la-mật. C�n phu nh�n sau khi sinh xong, th� trở lại như cũ, chẳng biết g�, như người vừa tỉnh mộng, kh�ng c�n biết g� cả. �ng trưởng giả lại mời ch�ng Tăng, c�c vị Tỳ- kheo đều đến thấy đứa trẻ giảng kinh, chuyện xưa th�ng suốt, kh�ng ch�t vấp v�p.

�� L�c ấy c�c vị Tỳ-kheo, ai nấy đều dốc l�ng xem x�t về nguồn gốc của đứa b�, nhưng đều kh�ng thể biết được. Trưởng giả hỏi:

�� -Đ�y l� người thế n�o?

�� Tỳ-kheo đ�p:

�� -Ch�nh l� đệ tử của Đức Phật, thận trọng chớ sợ h�i, nghi ngờ, phải nu�i dưỡng n� cho thật tốt. Đứa b� n�y về sau lớn l�n sẽ l�m thầy của tất cả mọi người, ch�ng t�i đều phải theo đứa trẻ n�y học hỏi đ�.

�� Khi đứa b� lớn l�n, đến năm bảy tuổi th� biết hết mọi sự việc vi diệu của đạo, đời, si�u vượt hơn mọi người, tr� tuệ thực tột bậc. C�c Tỳ-kheo đều theo thọ gi�o, học tập. Trong c�c kinh điển c� chỗ nhầm lẫn, hoặc ngắn thiếu đểều được đứa b� san định, bổ t�c lại đầy đủ. Đứa trẻ mỗi l�c v�o ra đều c� mục đ�ch, b�n dạy dỗ dẫn dắt cho mọi người, khiến ph�t t�m cầu Đại thừa. Gia đ�nh �ng trưởng giả trong ngo�i lớn nhỏ gồm năm trăm người đều theo đứa b� tu học, ph�t khởi được � Đại thừa, đều l�m Phật sự. Qua c�c th�nh thị, chợ b�a, l�ng x�m... đứa trẻ đ� dạy dỗ dẫn dắt cho t�m vạn bốn ng�n người, đều ph�t t�m cầu đạo quả V� thượng Ch�nh ch�n, năm trăm người thuộc thừa Thanh văn. C�c vị Tỳ-kheo nghe đứa trẻ thuyết giảng, th� gốc t�m hữu lậu đều được cởi bỏ, người c� ch� cầu Đại thừa đều chứng được �Th�p nh�n thanh tịnh�.

�� Đức Phật bảo T�n giả A-nan:

�� -Đứa trẻ thời đ� l� th�n Ta, vị Tỳ-kheo tụng kinh l� Phật Ca-diếp

�� Như thế n�y A-nan, Ta thuở xưa một lần theo vị Tỳ-kheo được nghe phẩm Đại thừa, liền ca ngợi, th�ng tỏ, t�m � vui mừng chẳng chuyển, tinh tấn kh�ng qu�n, biết s�u về th�n mạng đời trước, tự chứng đạt đến Bậc V� Thượng B�nh Đẳng Ch�nh Gi�c. Phước đức của một lần nghe m� c�n được như thế, huống chi hằng ng�y tu�n theo tu tập.

�� Bồ-t�t luyện ch� độ v� cực, đ� lu�n tinh tấn như vậy.

* *

67- Kinh Giết M�nh Cứu Người Đi Bu�n.

�� Thuở xưa, c� Bồ-t�t c�ng năm trăm thương nh�n đi v�o biển cả để t�m c�c của b�u. Họ v�o biển mấy th�ng, kiếm được nhiều ch�u b�u, chở nặng đầy thuyền. L�c sắp quay về qu� cũ, th� gặp gi� b�o, sấm chớp chấn động đất trời, thần nước tụ lại v�y k�n như th�nh lũy, mắt họ như t�e lửa, s�ng vỗ ướt n�i, mọi người than kh�c:

�� -Ch�ng ta chắc chết!

�� Họ sợ h�i biến sắc, ngửa mặt l�n trời k�u cứu.

�� Bồ-t�t b�i ng�i, l�ng nảy ra kế:

�� -Ta cầu l�m Phật chỉ v� ch�ng sinh. Thần biển vốn gh�t nhất l� gặp th�y chết, Ta phải v� họ, hy sinh th�n m�nh để cứu mọi người, đ� mới l� sự nghiệp của bậc Khai sĩ. Ta kh�ng đem m�u m�nh đổ xuống biển, th� thần biển l�m dữ, chắc thuyền nh�n kh�ng qua đến bờ.

�� Rồi gọi mọi người, bảo:

�� -C�c ngươi đan tay nhau lại rồi c�ng nắm lấy th�n Ta.

�� Mọi người l�m theo lệnh, Bồ-t�t liền r�t dao tự đ�m chết m�nh, thần biển gh�t bỏ đi, đẩy thuyền tr�i v�o bờ, mọi người đều được cứu. Thuyền nh�n �m th�y Bồ-t�t g�o kh�c k�u trời:

�� -Đ�y ắt l� Bồ-t�t chứ kh�ng phải l� hạng tầm thường.

�� Rồi họ vật v� k�u trời nữa:

�� -Th� để ch�ng t�i mất mạng ở đ�y, chứ kh�ng để chết bậc Sĩ đức cao trọng.

�� Lời n�i ch�n th�nh cảm động đến chư Thi�n. Trời Đế Th�ch thấy l�ng nh�n từ rộng lớn của Bồ-t�t, xem ra tr�n đời �t c�, n�n đ�ch th�n hiện xuống n�i:

�� -Đ�y l� bậc Bồ-t�t ch� đức sẽ l� Đấng Th�nh H�ng, nay ta tự cứu sống lại.

�� Rồi d�ng thuốc trời để v�o trong miệng v� thoa khắp th�n thể. Bồ-t�t liền sống lại, bỗng nhi�n ngồi dậy c�ng mọi người hỏi han. Trời Đế Th�ch đem cho c�c thứ b�u danh tiếng đầy thuyền họ, nhiều gấp ng�n lần trước đ�. Tất cả liền trở về qu� qu�n, gặp lại b� con họ h�ng, kh�ng ai l� kh�ng vui mừng. Bồ-t�t đem của cải cứu gi�p kẻ bần c�ng, thiếu thốn, ban �n khắp mọi ch�ng sinh, thuyết giảng kinh Phật, khai h�a những kẻ ngu si tối tăm. Quốc vương nước ấy cảm phục đức hạnh của Bồ-t�t n�n t�m đến để thọ nhận sự gi�o h�a thanh tịnh. Vua nh�n, t�i trung, cả nước giữ giới, nh� c� con hiếu, nước gi�u, nạn hết, d�n ch�ng mừng vui, mạng chung đều được sinh l�n c�i trời, xa l�a hẳn c�c khổ.

�� Bồ-t�t nhiều kiếp tinh tấn kh�ng dừng nghỉ n�n đ� th�nh Phật. Đức Phật bảo c�c thầy Tỳ-kheo:

�� -Người tự giết mạng m�nh để cứu mọi người l� th�n Ta, trời Đế Th�ch l� Đức Di-lặc, năm trăm thương nh�n ấy nay l� năm trăm vị ứng ch�n đang ngồi trong ph�p hội n�y.

�� Bồ-t�t luyện ch� độ v� cực, đ� lu�n tinh tấn như vậy.

* *

68-� Thuở xưa, c� Bồ-t�t l�m con một người mẹ g�a, sớm t�m đến ch�a, bỏ t�, chuộng ch�n, đảnh lễ Sa-m�n, thọ nhận sự thần h�a của Đức Phật, s�ng học hỏi, chiều lo tu tập. B�nh minh, mặt trời mọc, t�m hiểu c�c kinh, những gương Hiền th�nh, hiếu hạnh xưa lu�n tinh th�nh ngưỡng mộ, như người đ�i mơ thấy được ăn. Nước của Bồ-t�t sống c� quốc vương v� đạo, tham t�i, trọng sắc, bạc đ�i người hiền, khinh rẻ d�n ch�ng. Nh� vua nhớ đến v� thường, n�n tự nghĩ:

�� -Ta l�m những việc bất thiện th� chết sẽ v�o ngục Th�i sơn th�i! Sao ta kh�ng t�ch tụ v�ng để d�ng cho vua ngục Th�i sơn?

�� Từ đ� vua thu g�p v�ng của d�n, ban lệnh nghi�m ngặt rằng:

�� -Nếu ai giấu d� chỉ một ph�n v�ng th�i th� cũng phải tội chết.

�� Lệnh ra như vậy chỉ ba năm th� v�ng của d�n ch�ng đều hết sạch. Nh� vua vờ treo giải:

�� -Ai c� ch�t v�ng đem d�ng, th� vua sẽ gả con g�i �t v� ban cho tước vị cao.

�� Đứa b� thưa với mẹ:

�� -Trước đ�y mẹ đ� đem một đồng tiền v�ng đặt trong miệng cha khi mất, d�ng để đ�t l�t cho ngục Th�i sơn, nay chắc h�y c�n, vậy n�n lấy đem d�ng l�n vua.

�� B� mẹ n�i:

�� -Được.

�� B� lấy đem d�ng l�n. Vua ra lệnh tra hỏi do đ�u được v�ng. B� t�u:

�� -Khi cha t�i chết, mẹ đem v�ng đặt v�o miệng ch�n, l� muốn hối lộ cho vua ngục Th�i sơn, nay nghe lệnh đại vương đặt tước, kiếm v�ng, n�n mới đ�o mộ, gỡ gỗ để lấy.

�� Vua hỏi:

�� -Từ ng�y tang cha đến nay bao nhi�n năm rồi?

�� B� t�u:

�� -Đ� mười một năm.

�� Vua n�i:

�� -Cha ngươi kh�ng đem hối lộ cho vua ngục Th�i sơn sao?

�� B� đ�p:

�� -S�ch vở Th�nh hiền, chỉ c� lời Đức Phật dạy l� ch�n ch�nh. Kinh Phật dạy: �L�m thiện phước đuổi theo, l�m �c họa t�m đến. Họa theo phước đến như b�ng theo h�nh, như vang ứng tiếng.� Chạy th�n để tr�nh b�ng, vỗ n�i để dứt tiếng vang, l�m thế được chăng?

�� Vua n�i:

�� -Kh�ng thể được.

�� B� t�u:

�� -Ph�m th�n do bốn đại tạo n�n, khi mạng chung bốn đại l�a tan, hồn linh ra đi, biến h�a theo nghiệp m�nh đ� l�m, hối lộ phỏng c� �ch g�? Đời trước nh� vua bố th�, tạo phước đức, nay được l�m vua, nếu ng�i lại chuộng nh�n �i, �n thấm nhuần khắp xa gần, th� tuy chưa đắc đạo, đời sau ắt được l�m vua.

�� Vua nghe l�ng hoan hỷ, b�n đại x� ngục t�, trả lại số v�ng đoạt của d�n.

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Khi vua muốn lấy v�ng c�n trong d�n m� giết hại người v� tội, Bồ-t�t thấy d�n kh�c than, k�u ca, do vậy gạt lệ, lao m�nh v�o chốn việc nước h� khắc, để cứu d�n khỏi nạn lầm than. D�n cảm �n nhuần ấy m� thờ Phật, giữ giới, đất nước trở n�n no đủ gi�u c�. Đứa b� khi ấy l� th�n Ta.

�� Bồ-t�t luyện ch� độ v� cực, đ� lu�n tinh tấn như vậy.

* *

69- Kinh Điều-Đạt Dạy Người L�m �c.

�� Thuở xưa c� vị Bồ-t�t ở ng�i thi�n vương, giữ hạnh tinh chuy�n, ch� tiến như nước chảy, mỗi lần đến ng�y trai, cỡi ngựa đi tuần du bốn phương, tuy�n giảng nghĩa l� s�u xa của kinh Phật, gi�o h�a ch�ng sinh, ti�u trừ những lầm lỗi nhơ bẩn, khiến họ t�n s�ng đạo gi�o qu� của Đức Như Lai ứng Nghi Ch�nh Ch�n Gi�c, bậc trời trong c�c trời, vua trong c�c Th�nh, l�a bỏ gốc c�c khổ trong ba đường.

�� Điều-đạt khi ấy cũng l�m vua trời trong c�i Ma, đi khắp bốn c�i thi�n hạ dạy người l�m �c, t�y theo � muốn, kh�ng c� quả b�o ương họa nơi Th�i sơn. Tr�n đường đi gặp Bồ-t�t, Điều-đạt hỏi:

�� -�ng đi đ�u vậy?

�� Đ�p:

�� -Đi dạy d�n thờ Phật, tu tập theo đức của bậc Th�nh cao tột.

�� Điều-đạt n�i:

�� -Ta dạy d�n bu�ng thả, theo dục, đời sau kh�ng họa, l�m thiện nhọc ch� kh�ng �ch g� cho m�nh.

�� Bồ-t�t n�i:

�� -Ngươi tr�nh đường cho ta!

�� Điều-đạt đ�p:

�� -�ng l�m thiện giống như v�ng bạc, ta l�m �c giống như gang sắt, gang sắt c� thể cắt được v�ng bạc, chứ v�ng bạc kh�ng thể cắt được gang sắt. �ng kh�ng bỏ đường ấy, ta sẽ ch�m đầu �ng!

�� Điều-đạt l�m �c c�ng nhiều l�n, th�nh họa, phải v�o ngục Th�i sơn ngay khi c�n sống.

�� Ph�m người l�m �c, sau khi chết đều bị đọa v�o ba đường. Trong ba đường m� dốc l�m l�nh, th� kh�ng ai l� kh�ng sinh l�n c�i trời. Tuy ở chỗ sang qu� m� �m l�ng �c dữ kh�ng bằng ở nơi ba đường m� nhớ một lời Phật dạy.

�� Đức Phật bảo c�c Tỳ-kheo:

�� -Thi�n vương dạy người l�m thiện l� th�n Ta, c�n Thi�n ma dắt người l�m �c l� Điều-đạt.

�� Bồ-t�t luyện ch� độ v� cực, đ� lu�n tinh tấn như vậy.

* *

70. Kinh Giết Rồng Cứu Cả Nước.

�� Thưở xưa c� anh em Bồ-t�t một ch� như nhau, đều đi học đạo, ngưỡng mộ chư Phật, c�c hạnh kh� theo kịp, đọc tụng kinh văn, giải th�ch nghĩa diệu, khai thị dắt dẫn s�u nẻo tối tăm, luyện bỏ l�ng cấu uế, chỉ quấn tịch tĩnh. Mỗi khi nghe c�c nước kh�ng biết tới ba ng�i b�u, hai anh liền đến để dẫn dạy, khiến họ phụng tr� diệu hạnh ch�n ch�nh của s�u độ.

�� Bấy giờ c� một nước lớn, vua nước ấy ưa th�ch học đạo, bị bọn y�u qu�i dụ dỗ, dạy trao điều t� ngụy, cả nước noi theo, n�n d�n ch�ng đều phụng thờ đạo độc hại. Gi� mưa kh�ng thuận thời, y�u qu�i khắp chốn, anh em Bồ-t�t tự b�n với nhau:

�� -Ở ch�nh nước ta, ba ng�i b�u đ� h�nh h�a, mọi người đều tu�n giữ mười điều l�nh. Vua nh�n, t�i trung, cha nghĩa, con hiếu, chồng t�n, vợ trinh, nh� nh� đều c� người hiền đức, th� anh em ta c�n gi�o h�a ai nữa? Nước kia tin theo y�u quỷ, rồng rắn ở đ� ăn nuốt d�n đen, họ g�o k�u th� thảm nhưng kh�ng ai cứu gi�p, m� ta lập ch� cầu Phật chỉ v� loại người ấy. Vậy ch�ng ta n�n đem Đạo đến đ� gi�o h�a, dẫn dụ cho họ l�ng nh�n, rồng ngậm độc dữ, ch�ng ta sẽ ti�u diệt n�.

�� Người em n�i:

�� -Giới luật của Phật cho s�t sinh l� tội hung ngược lớn nhất, bảo vệ sự sống l� đầu mối của đạo nh�n, vậy phải l�m sao đ�y?

�� Người anh n�i:

�� -Hễ giết một người th� tội kia phải trả trăm kiếp. Nay rồng ăn nuốt d�n cả nước, ta sợ hằng h� sa số kiếp d� hết, ương họa của n� vẫn chưa trừ xong. Nếu v� tham muốn ch�t lợi trong chốc l�t m� kh�ng thấy c�i tội bị thi�u đốt nơi ngục Th�i sơn, l�ng ta thấy thương x�t lắm. L�m người kh� được, Phật ph�p kh� nghe, giết rồng cứu nước, đem ba ng�i b�u v� hạnh cao của s�u độ để dẫn dạy th� họa n�y như tơ t�c m� phước ấy vượt hơn trời đất. Em h�y h�a l�m voi, ta h�a l�m sư tử, nếu mạng ch�ng ta kh�ng mất th� nước ấy kh�ng thể cứu được.

�� Rồi họ c�i đầu lễ mười phương, thề:

�� -Ch�ng sinh kh�ng y�n ổn l� lỗi của t�i, sau n�y th�nh Phật sẽ h�a độ tất cả.

�� Voi tới chỗ rồng, sư tử cũng l�n đ�. Rồng liền dương oai sấm chớp nổ vang, sư tử giậm ch�n rống; rồng ph� b�y uy linh, sư tử hiện thế lực bừng bừng, khắp đại địa đều chấn động, ba mạng đều chết hết. Chư Thi�n ca ngợi, kh�ng ai l� kh�ng t�n th�n l�ng nh�n.

�� Hai vị Bồ-t�t sau khi mạng chung, sinh l�n c�i trời thứ tư. Cả nước ấy d�n ch�ng được to�n mạng, �m th�y của hai vị k�u kh�c th� thảm.

�� -Đ�y chắc hẳn l� thần chứ ai m� nh�n từ như vậy.

�� Sau đ�, m�n đồ của hai vị t�m đến, thấy thầy c� l�ng Từ bao la, giết m�nh để cứu mọi người, n�n đều thương x�t, ca ngợi c�ng đức. Rồi họ tiến h�nh tuy�n dương đạo h�a của thầy, vua v� thần d�n b�y giờ mới biết c� Phật đạo. Cả nước noi theo đều n�i:

�� -Đức nh�n h�a của Phật đ� đạt đến như thế ư?

�� Ch�n cất hai thầy, cả nước buồn thương. Vua ra lệnh:

�� -Ai kh�ng phụng tr� s�u độ, mười điều l�nh của Phật m� thờ y�u quỷ th� bị tội đến cả quyến thuộc.

�� Từ đ� về sau, nước c� Sa-m�n số ng�n s�nh vai m� đi. Trong nước, đ�n �ng đ�n b� đều theo hạnh cao thanh t�n, đất nước y�n l�nh th�i b�nh.

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Người anh khi đ� l� th�n Ta, người em ấy l� Di-lặc, c�n rồng dữ l� Điều-đạt.

�� Bồ-t�t luyện ch� độ v� cực, đ� lu�n tinh tấn như vậy.

* *

71- Kinh Di-lặc L�m Th�n Nữ Nh�n.

�� Thuở xưa c� vị Bồ-t�t l�m trời Đế Th�ch, ng�i vị sang qu� cao tột, nhưng ch� vẫn nhớ về v� thường, khổ, kh�ng, v� ng�. Ngồi th� tư duy, đi th� gi�o h�a, thương x�t người ngu, y�u mến kẻ tr�, đem tr� tuệ dạy bảo, tinh tấn kh�ng ngừng nghỉ. Bồ-t�t quan s�t thấy người bạn xưa ấy nay l�m th�n người nữ, l�m vợ một người gi�u c�, m� nơi t�i sắc, kh�ng hiểu về v� thường, s�ng nơi chợ b�n qu�n. Trời Đế Th�ch h�a l�m người l�i bu�n, giả vờ đi chợ, đến đứng trước người đ�n b�. B� ta vui vẻ, vội sai con về nh� lấy ghế ra định mời ngồi. Người l�i bu�n mới ngắm nh�n người đ�n b� m� mỉm cười. Người đ�n b� giữ tiết hạnh cao, � lay l�m lạ về người l�i bu�n đứng cười kh�ng phải c�ch. Đứa b� đi lấy ghế ngồi trễ n�n khi đem lại liền bị đ�nh, người l�i bu�n lại đứng cười. B�n cạnh c� một đứa trẻ đang rung trống cơm nhảy đ�a chơi, người l�i bu�n lại cười. C� một người cha bị bệnh, người con đem tr�u đi tế quỷ, �ng l�i bu�n cũng cười. C� một người đ�n b� bổng con n�ng niu đi dạo trong chợ, đứa b� c�o r�ch mặt mẹ, m�u chảy quanh cổ, người l�i bu�n lại cười nữa. Khi ấy, vợ người nh� gi�u hỏi:

�� -�ng đứng trước t�i, mỉm cười kh�ng dừng. T�i đ�nh đứa b�, ấy l� tại �ng, v� sao �ng cười?

�� Người l�i bu�n n�i:

�� -B� l� bạn tốt của ta, nay qu�n nhau rồi sao?

�� Người đ�n b� buồn b�, � kh�ng vui v� lấy l�m lạ về lời n�i của người l�i bu�n. �ng ấy lại n�i tiếp:

�� -Sở dĩ t�i cười về việc n�ng đ�nh con, v� đứa b� ấy l� cha n�ng, v� thương cảm n�n đầu thai l�m con n�ng. Chỉ c�ch một đời m� cha con kh�ng biết nhau, huống chi l� l�u d�i! Đứa trẻ rung trống cơm đ� vốn l� con tr�u. Tr�u chết ph�ch linh của n� trở về l�m con người, chủ nh� d�ng da tr�u để bịt trống, nay đứa trẻ đem trống cơm ra đ�nh, nhảy nh�t, m�a đ�a, kh�ng biết da ấy l� th�n thể của m�nh, n�n t�i cười. C�n người giết tr�u đem tế, xin khỏi bệnh cho cha, cầu sống m� giết hại th� việc rất chẳng l�nh, kh�c n�o uống chất độc của chim chấm để chữa bệnh. Người cha ấy vừa chết, chết th� l�m tr�u, nhiều đời bị đ�m giết, thọ họa kh�ng th�i, nay đem tr�u tế, tr�u chết, hồn về, sẽ thọ th�n người, tho�t hết sầu khổ, do đ� ta lại cười. Đứa trẻ c�o cấu mặt mẹ vốn l� người vợ nhỏ, người mẹ l� vợ lớn. T�nh nữ chuy�n d�m, n�n l�ng mang ghen gh�t, thường g�y bạo �c, n�n người vợ nhỏ ngậm hờn, sau khi chết hồn sinh l�m con vợ lớn, nay lại b�o th�, c�o cấu v�o mặt, g�y thương t�ch cho th�n thể m� người vợ lớn kh�ng d�m than o�n, ta cười l� vậy.

�� Ph�m t�m của ch�ng sinh vốn n� kh�ng thường, lu�n thay đổi, xưa gh�t nay y�u, c� g� l� thường m�i? Đ�y chỉ l� một đời, thấy mặt c�n kh�ng nhận ra nhau, huống chi l� trải qua nhiều kiếp.

�� Kinh n�i:

�� -Người v� sắc tự v�i th�n th� kh�ng thấy được đạo lớn, kẻ chuy�n nghe tiếng t� th� kh�ng nghe được tiếng vang của Phật, ta cười ch�nh l� thế. Sang gi�u của cuộc đời như chớp, chợt l�e liền tắt ngay, phải biết v� thường, chớ theo lũ ngu dại. N�n trau dồi nết đức v� diệu hạnh của s�u độ. Ta nay trở về, ng�y sau sẽ đến nh� ngươi.

�� N�i xong bỗng nhi�n biết mất. Người đ�n b� b�i ng�i lui về nh�, dốc trai giới nghi�m t�c, ng�ng tr�ng ngưỡng mộ. Cả nước đều nghe chuyện n�y, từ vua đến b� quan kh�ng ai l� kh�ng kh�m phục.

�� Người l�i bu�n ng�y sau quả đ� đến nh� người đ�n b� ấy, với h�nh d�ng xấu xa, quần �o tồi t�n, n�i với người nh�:

�� -Bạn ta ở trong ấy, ngươi gọi ra gi�p ta!

�� Người nh� v�o b�o đầy đủ về h�nh d�ng v� lời n�i của người n�y. Người đ�n b� ra n�i:

�� -Ngươi kh�ng phải l� bạn của ta.

�� Đế Th�ch mỉm cười n�i:

�� -Đổi h�nh dạng, thay quần �o, n�ng c�n kh�ng nhận biết, huống chi đời kh�c bỏ th�n n�y, thọ th�n kia sao?

Lại n�i tiếp:

�� -N�ng si�ng thờ Phật, thời c� Phật kh� gặp, Tỳ-kheo hạnh cao kh� được c�ng dường, mạng người như hơi thở, kh�ng n�n m� hoặc theo nẻo thế tục.

�� N�i rồi th� biết mất. Cả nước vui mừng khen ngợi, mọi người đều v�ng giữ, h�nh theo hạnh cao diệu của s�u độ.

�� Đức Phật bảo Thu Lộ Tử:

�� -Người đ�n b� bấy giờ l� Di-lặc, c�n trời Đế Th�ch l� th�n Ta. Bồ-t�t luyện ch� độ v� cực, đ� lu�n tinh tấn như vậy.

* *

72- Kinh Người Nữ Cầu Nguyện.

�� Bồ-t�t thuở xưa, th�n l�m nữ nh�n, c� chồng t�nh kh� ngu �c, hay ghen. Mỗi lần đi bu�n b�n hắn đem vợ gởi cho b� g�a lối x�m. Mẹ g�a n�y v�ng giữ giới luật của Phật, tu hạnh thanh t�n. Khi Đức Phật v�o nước đ�, vua c�ng thần d�n kh�ng ai l� kh�ng thọ giới. Người mẹ g�a nghe kinh, trở về nh� n�i lại cho người đ�n b� ấy nghe. Người đ�n b� vui mừng n�i:

�� -Đ�y chắc l� Đấng V� Thượng Ch�nh Ch�n Đạo Tối Ch�nh Gi�c.

�� B�n theo b� mẹ g�a đi nghe Đức Phật thuyết giảng kinh ph�p. Từ xa thấy Phật liền đảnh lễ.� Đến ng�y chay, người mẹ g�a hỏi: H�m nay con đến chỗ Đức Phật nghe ph�p được kh�ng? Người đ�n b� mừng n�i:

-Được.

�� Vừa đi ra ngo�i th�nh, người đ�n b� chợt nhớ đến t�nh hay ghen của chồng, n�n b�i ng�i kh�ng vui, về lại nh� b� tự khinh m�nh, bảo: �Họa của ta nặng thế sao!�. Người mẹ g�a nghe về, thuật lại:

�� -H�m nay, trời, rồng, quỷ thần, đế vương, thần d�n đi nghe kinh, c� người chứng bốn quả Sa-m�n. Hoặc nhận thọ k� Bồ-t�t... thời c� Phật kh� gặp, kinh ph�p kh� được nghe, sao con lại quay về?

�� Người đ�n b� nghe n�i về c�ng đức của Phật th� rơi lệ thuật r� t�nh cả ghen của chồng. Người mẹ g�a n�i:

�� -Cứ thử đi một lần xem sao?

�� Người đ�n b� đ�p:

�� -Xin v�ng.

�� Rạng ng�y b� theo người mẹ g�a ra đi, thấy Phật b� liền gieo năm v�c xuống đất l�m lễ, rồi đứng sang một b�n, t�m thanh tịnh nh�n thấy tướng Phật tốt đẹp, nghĩ đến t�m thanh tịnh của Phật, b� quả quyết đ�y l� bậc được trời t�n k�nh. Đức Phật hỏi người đ�n b�:

�� -Con đến đ�y c� ước nguyện g�?

�� Người đ�n b� c�i đầu thưa:

�� -Con nghe Đức Phật l� Đấng V� Thượng Ch�nh Ch�n Đạo Tối Ch�nh Gi�c Đạo Ph�p Ngự Thi�n Nh�n Sư, đức nhiều như c�t s�ng Hằng, tr� như hư kh�ng, s�u th�ng, bốn đạt, chứng Nhất Thiết Tr�, nay mới c� dịp đến viếng Đức Thế T�n, xin Đức Phật thương x�t tới con.

�� Đức Thế T�n bảo:

�� -Phật v� tất cả ch�ng sinh m� cứu độ, con c� sở nguyện g� cứ việc n�i ra.

�� Người đ�n b� c�i đầu thưa:

�� -Ph�m người ở đời, chưa hiểu được gốc kh�ng, th� đều v� tham dục m� th�nh vợ chồng ăn ở với nhau. Nay con nguyện đời đời c�ng với người ch� đức kết đ�i sống với nhau, đồng l�ng, kh�ng c� h�nh vi ghen tu�ng. Hai l� th�n, khẩu, � nết hạnh lu�n đoan ch�nh hơn đời. Ba l� thờ k�nh ba ng�i b�u, l�ng trần ng�y một ti�u trừ, tiến tu đạo ph�p kh�ng biết mệt mỏi, được chư Phật gi�p sức, c�c t� ngụy kh�ng ngăn cản, sẽ đạt được Nhất thiết tr�, cứu nạn cho ch�ng sinh.

�� Đức Phật khen:-Hay thay, hay thay! Mong người sẽ đạt được những ước nguyện ấy.

�� Người đ�n b� rất vui mừng, c�i đầu l�m lễ, rồi trở lại nơi ở của m�nh. Người chồng bu�n b�n trở về, đi thuyền theo đường thủy, lẽ ra đến nơi đ�ng v�o h�m ấy. Trời Đế Th�ch thấy người đ�n b� đức hạnh cao cả ph�t nguyện kh�ng ai hơn, b�n gi�p vui khen l�nh, l�m nổi gi� mưa, khiến thuyền kia phải chậm lại, s�ng ng�y mai mới về tới.� Sau khi người đ�n b� mạng chung, thần hồn sinh về gia đ�nh c� đạo đức, nhan sắc tươi đẹp, đến tuổi trưởng th�nh, xuất gi� l�m vợ một nho sĩ trong nướe, được cả nước khen l� cao hiền. Khi người chồng v�o biển t�m kiếm của b�u, để cứu gi�p d�n ngh�o, người vợ ở nh� d�ng lễ tự giữ m�nh như bức th�nh bảo vệ chống giặc cướp. Hậu, phi của quốc vương, th� thiếp của đại thần kh�ng ai l� kh�ng ngưỡng mộ, họ đến cửa như m�y nh�m để học theo nếp đức của người đ�n b� ấy. Người đ� đ�m ngủ tỉnh giấc, nghĩ: �Đời l� v� thường, vinh hoa ph� qu� như huyễn, ai c�n được m�i đ�u! Th�n l� thuyền mục, thần hồn phải chở, như người được b�ng trăng m� mong - được vật b�u của trời, nhọc l�ng khổ th�n n�o c� �ch g� cho m�nh đ�u! Mộng huyễn đều kh�ng, th� đời sang qu� của trời thần cũng đều quy về đấy. S�ng mai ta sẽ đi t�m Đấng V� Thượng Ch�nh Ch�n, Bậc Trời trong trời ấy l�m Thầy cho ta!�.

�� S�ng dậy, đ� thấy ng�i th�p đ� trước s�n, tượng Phật v�ng �nh, v�ch th�p chạm viết kinh ca ngợi Đức Phật l� thầy của c�c th�nh, đi một m�nh trong ba c�i, người đ�n b� vui mừng khen: Đ�y chắc l� Đấng Như Lai Ứng Nghi Ch�nh Ch�n Đạo Tối Ch�nh Gi�c?

�� Liền gieo năm v�c xuống đất, l�m lễ, rồi nhiễu quanh th�p ba v�ng, tung hoa, đốt hương, thắp đ�n, treo lụa, sớm tối k�nh cẩn c�i đầu c�ng lễ. Vương hậu v� những phi nữ trong nước đều đến noi� theo phong th�i trong sạch, bỏ t� vạy, chuộng ch�nh ch�n.

�� Gần nh� c� một t�n bu�n b�n hung dữ, gặp người chồng n�i:

�� -Vợ �ng theo y�u mị, dối lập miếu quỷ, sớm chiều x�ng hương, b�a ch� y�u ma cầu cho �ng chết, thật l� chuyện chẳng l�nh!� Chồng về, vợ thưa:

�� -Một đ�m trước đ�y, thiếp hiểu ra được đời v� thường, s�ng dậy thấy trong s�n c� bức tượng tuyệt đẹp của Đấng T�n Linh V� Thượng Ch�nh Ch�n, n�n thiếp nay c�ng thờ đốt hương, thắp đ�n, treo lụa, d�ng hoa, sớm chiều lễ b�i, c�i đầu tự quy y, vậy ch�ng h�y thờ k�nh đi, ắt hợp với ph�p Th�nh.

�� Người chồng rất vui mừng, một l�ng cung k�nh. Người trong nước lớn nhỏ thảy đều v�ng theo, như thế đến t�m vạn bốn ng�n năm.

�� Đức Phật bảo T�n giả Thu Lộ Tử:

�� -Người đ�n b� l�c bấy giờ l� th�n Ta, người chồng khi ấy l� Di-lặc, người mẹ g�a l� Thu Lộ Tử, c�n người đ�n �ng hung �c gần nh� ấy l� Điều-đạt.

�� Bồ-t�t luyện ch� độ v� cực, đ� lu�n tinh tấn như vậy.

* *

73- Kinh Người Thắp Đ�n Được Thọ K�.

�� Bồ-t�t thuở xưa, th�n l�m người nữ, trẻ đ� g�a bụa, thủ tiết, quy y ba ng�i b�u, sống đời ngh�o, vui đạo ph�p, tinh tấn kh�ng mệt mỏi, từ bỏ những thứ lợi dữ, lấy việc b�n dầu l�m nghề nghiệp.

�� Bấy giờ, c� một vị Sa-m�n tuổi đ� xế b�ng, l�ng giữ hạnh cao, kh�ng th�ng văn học, hạng người hay khen ch� cho l� kh�ng tr�, nghi�ng về k�nh lễ, thiếu trước hụt sau, đi xin dầu m�, để c�ng dường trước Phật. Người mẹ g�a biết r� như thế, n�n h�ng ng�y đem dầu d�ng l�n đầy đủ. C� một vị Tỳ-kheo, c�i đầu lễ nơi ch�n : Đức Phật, chắp tay thưa:

�� -Vị Tỳ-kheo gi� đ� tuy �t tr� tuệ nhưng giới đủ hạnh cao, thắp đ�n c�ng dường, về sau được phước như thế n�o?

�� Đức Thế T�n khen:

�� -L�nh thay lời hỏi ấy! Vị Tỳ-kheo gi� đ�, trải qua v� số kiếp sẽ th�nh Đấng Như Lai V� Sở Trước Ch�nh Ch�n Đạo Tối Ch�nh Gi�c, cổ c� hai v�ng h�o quang, sẽ dắt dẫn ba c�i, ch�ng sinh được độ kh�ng kể xiết.

�� Người mẹ g�a nghe được lời ấy, vội v�ng đến chỗ Đức Phật, c�i lạy, tr�nh b�y:

�� -Vị Tỳ-kheo ấy thắp đ�n, dầu do con c�ng, vị ấy chứng V� Thượng Ch�nh Ch�n Đạo, sẽ dắt dẫn ch�ng sinh, hồn về với gốc kh�ng, Trời, Người, Quỷ, Rồng kh�ng ai l� kh�ng vui mừng. K�nh mong Đức Phật thương x�t th�m m� thọ k� cho con.

�� Đức Phật bảo người đ�n b� ấy:

�� -Th�n nữ kh�ng được l�m Phật, Duy�n gi�c, Phạm thi�n vương, Đế Th�ch, Thi�n ma, Phi h�nh ho�ng đế... Những ng�i vị ấy t�n qu� v�i vọi, th�n nữ kh�ng l�m được. Ph�m muốn đạt được những ng�i vị tr�n, th� phải bỏ tấm th�n � uế, thọ th�n thanh tịnh. Người đ�n b� c�i đầu bạch:

�� -H�m nay con sẽ bỏ n�!

�� Rồi b� trở về chỗ ở, tắm gội sạch sẽ, từ xa hướng về Đức Phật b�i lạy thưa: �Ph�m th�n c� l� do bốn đại, ta kh�ng thể giữ l�u m�i.� Rồi b� l�n lầu ph�t nguyện:

�� -Nay đem tấm th�n � uế n�y cho những ch�ng sinh bị đ�i kh�t, xin được l�m th�n nam để nhận thọ k� l�m Phật. Như c� đời dơ đục, ch�ng sinh mờ t�i, bỏ ch�nh theo t�, kh�ng biết đến Phật, con nguyện sẽ ở trọn đời đ� m� cứu vớt họ.

�� Rồi từ lầu cao nhảy xuống, người xem lạnh run. Đức Phật đ� biết � ch� th�nh, n�n h�a khiến đất mềm như tơ trời. Cả th�n kh�ng bị hại, c�n h�a l�m th�n nam, n�n vui mừng kh�ng xiết, vội đến chỗ Đức Phật hớn hở bạch:

�� -Chịu �n Đức Thế T�n, con đ� được th�n trong sạch, k�nh mong Đức Thế T�n thương x�t thọ k� cho con.

�� Đức Phật khen ngợi:

�� -Con thật dũng m�nh, đời thật �t người c�, nhất định sẽ được th�nh Phật, kh�ng c�n hồ nghi nữa. Khi vị Tỳ-kheo thắp đ�n kia được th�nh Phật, sẽ trao danh hiệu Phật cho con.

�� Trời, Người, Quỷ, Rồng nghe người ấy sẽ th�nh Phật đều hướng về b�i lạy, ch�c mừng. Trở về nơi ở, họ vẫn c�n khen ngợi, ai nấy đều th�m tinh tấn.

�� B�y giờ, ch�nh người ấy khuyến dạy dẫn dắt quần sinh, số kh�ng kể hết. Đức Phật bảo Thu Lộ Tử:

�� -Vị Tỳ-kheo gi� thời ấy l� Đức Phật Định Quang, người mẹ g�a l� th�n Ta.

KINH LỤC ĐỘ TẬP

Q1�� Q2�� Q3�� Q4�� Q5�� Q6�� Q7�� Q8

KINH LỤC ĐỘ TẬP

H�n Dịch: Đời Đ�ng Ng�, Sư-M�n Khương Tăng Hội,Người Nước Khương Cư.

Việt Dịch: Linh-Sơn Ph�p Bảo Đại Tạng Kinh

QUYỂN 7

Chương V: THIỀN ĐỘ V� CỰC

�� 74-� Thiền độ v� cực l� g�?

�� Đ� l� l�ng ngay thẳng, � chuy�n nhất, gồm th�u c�c l�nh, mang lấy trong l�ng, d�ng thiện để ti�u trừ c�c � xấu nhơ. Thiền c� bốn bậc. H�nh Thiền thứ nhất bỏ chỗ tham �i, năm việc y�u t�. Mắt thấy sắc đẹp, l�ng dại v� d�m, bỏ tai nghe tiếng..., mũi ngửi hương..., miệng nếm vị..., th�n ưa tốt... Người c� ch� h�nh đạo ắt phải xa l�a ch�ng.

�� Lại c� năm thứ che phủ: che do tham của cải, che do s�n hận, che do m� ngủ, che do d�m dục, che do nghi ngờ. C� đạo hay kh�ng đạo, c� Phật hay kh�ng Phật, c� kinh hay kh�ng kinh, t�m � lu�n nhớ nghĩ th� thanh tịnh kh�ng nhơ bẩn. T�m s�ng suốt; th� thấy được nẻo ch�n, chứng đạt th� kh�ng g� l� kh�ng biết. Trời, Rồng, Quỷ y�u kh�ng thể m� hoặc được, như người c� mười nỗi o�n m� đ� l�a bỏ, tho�t th�n được, một m�nh ở trong n�i, kh�ng ai biết, kh�ng c�n lo sợ. Người xa t�nh dục, trong sạch, t�m lặng, đ� gọi l� Thiền thứ nhất.

�� T�m đ� đạt được Thiền thứ nhất rồi th� tiến hướng đến Thiền thứ hai. Bậc Thiền thứ hai như người tr�nh o�n th�, tuy ở trong n�i s�u m� vẫn c�n sợ o�n th� t�m đến, c�ng tự giấu s�u th�m. H�nh giả tuy xa mười o�n th� dục t�nh, vẫn c�n sợ giặc dục đến hủy hoại ch� đạo. Khi chứng được Thiền thứ hai th� dục t�nh hơi xa kh�ng thể l�m � uế m�nh được. Ở bậc Thiền thứ nhất, thiện �c tranh nhau, d�ng thiện trừ �c, �c l�i thiện tiến, ở bậc Thiền thứ hai, l�ng vui dừng lặng, kh�ng c�n d�ng thiện để ti�u diệt �c nữa. Hỷ, thiện hai � đều ti�u diệt, mười �c bặt tăm, nh�n duy�n b�n ngo�i kh�ng len v�o được trong l�ng. V� như đỉnh cao c� suối, suối kh�ng c� nguồn nước chảy v�o, cũng chẳng phải nước do rồng mưa xuốg, m� suối tự c�nước trong sạch tr�n đầy, thiện từ t�m ra, �c cũng kh�ng c�n do mắt, tai, mũi, miệng v�o nữa. Chế ngự được t�m như vậy th� l�ng hướng về Thiền thứ ba.

�� Ở bậc Thiền thứ ba, giữ � vững v�ng chắc chắn, thiện �c kh�ng v�o được, l�ng an như n�i Tu-di, �c thiện kh�ng ra với việc b�n ngo�i, thiện �c vắng ti�u, kh�ng len v�o trong l�ng, giống như hoa sen, gốc c�nh ở trong nước, hoa b�p chưa nở bị nước phủ che. H�nh Thiền thứ ba thanh tịnh như hoa sen, bỏ l�a c�c �c, t�m � đều an. Chế ngự được l�ng như thế liền hướng về Thiền thứ tư. Ở bậc n�y, thiện �c đều bỏ hết, l�ng kh�ng nghĩ thiện, cũng chẳng nhớ �c, trong l�ng s�ng sạch như ngọc lưu ly. Lại như vương nữ, tự tắm gội sạch sẽ, th�n thoa hương thơm, �o mới mặc trong ngo�i rực rỡ, thơm sạch hiển b�y. Bồ-t�t l�ng ngay chứng Thiền thứ tư. Lũ t� ch�ng bẩn, kh�ng thể che l�ng, giống như lụa sạch nhuộm m�u g� chẳng được. Lại như thợ gốm, nhồi đất nặn đồ, đất kh�ng c�t sỏi th� nắn đồ g� cũng được. Lại như thợ bạc, nấu ch�n v�ng r�ng, trăm lạ, ng�n kh�o theo l�ng m�nh muốn. Bồ-t�t t�m tịnh, chứng được bốn Thiền ấy rồi t�y � tự do, nhẹ nh�ng bay nhảy, bước tr�n nước m� đi, ph�n t�n th�n thể, biến h�a mu�n điềura v�o kh�ng gi�n đoạn, mất c�n tự do, sờ m� mặt trời mặt trăng, lay động trời đất, thấy nghe th�ng suốt, kh�ng g� l� kh�ng l�nh hội thấu đ�o. T�m thanh tịnh xem x�t s�ng su�t, chứng được Nhất thiết tr�. Được tr� n�y rồi, th� từ khi chưa c� trời đất ch�ng sinh đổi thay mười phương hiện tại, c�c t�m đ� nghĩ nhớ, việc chưa nẩy sinh, hồn linh của ch�ng sinh l�m trời, l�m người, đọa v�o địa ngục Th�i sơn, sinh trong lo�i ngạ quỷ, s�c sinh, phước hết th� thọ tội, tai ương hết th� thọ phước, kh�ng chỗ xa n�o m� kh�ng đi tới. Ph�m được bốn Thiền rồi m� muốn được tr� s�ng suốt của c�c bậc C�u cảng, Tần lai, Bất ho�n, Ứng nghi v� tr� s�ng gi�c ngộ của c�c Bậc Như Lai Ch� Ch�n B�nh Đẳng Ch�nh Gi�c V� Thượng th� cầu l� được ngay, giống như mu�n vật đều từ nơi đất m� sinh ra. Từ bậc đạt tr� năm th�ng cho đến Bậc Thế T�n đều từ bốn Thiền m� th�nh, cũng như ch�ng sinh kh�ng thể đứng vững nếu kh�ng c� đất.

�� Đức Thế T�n lại dạy:

�� -Quần sinh ở đời, d� cho c� được tr� của c�c bậc Thi�n đế, Ti�n th�nh tuệ th�ng, m� kh�ng gặp kinh n�y th� cũng kh�ng đạt được c�i định dứt l�a bốn thứ, kh�c n�o người ngu tối. Đ� c� tr� tuệ, m� lại nhất t�m, l� gần với việc độ đời.

�� Đấy l� Thiền độ v� cực của Bồ-t�t, nhất t�m như vậy.

* *

75-� Thuở xưa c� vị Tỳ-kheo ăn xong rửa tay, s�c miệng, đi v�o n�i s�u, nơi g� mả, b�n gốc c�y m� ngồi, chấp tay, c�i thấp đầu, nhất t�m diệt tạp niệm, trong t�m � quyết ti�u trừ năm thứ phủ che. Năm thứ ấy diệt rồi th� t�m kia bừng s�ng, tối tăm lui mất, s�ng suốt ho�n to�n ngự trị. B�n nh�n lại thương x�t trời người, c�c loại b� bay m�y cựa, thương ch�ng ngu si m� hoặc m�i �m nặng năm thứ phủ che, ngăn dứt c�i t�m l�nh s�ng suốt. Trừ bỏ năm thứ che phủ th� c�c thiện liền mạnh, giống như người ngh�o vay nợ để l�m ăn, được lợi trả nợ, của cải c�n dư d�ng sửa nh� ở, h�ng ng�y c� lợi thu v�o, l�ng người ấy vui mừng.

�� Lại như h�ng n� tỳ được tho�t l�m người d�n lương thiện, kẻ khỏi được bệnh khốn c�ng, họ h�ng ng�y một đ�ng đảo, như kẻ bị tội nặng giam cầm trong ngục, gặp dịp �n x� được tho�t khỏi.

�� Lại như người đi t�m ch�u b�u qua biển, trải nhiều hiểm nguy được về đến nh�, gặp lại người th�n, vui sướng kh�ng lường.

�� L�ng mang năm thứ che phủ như bị năm c�i khổ ấy. Tỳ-kheo thấy r� sự thật, l�a bỏ năm thứ che phủ, giống như những người ph�m kia tho�t khỏi năm nạn tr�n. Năm thứ che phủ l�i th� tr� s�ng tiến, c�c �c thảy đều bị ti�u diệt, ch� đạo cường thịnh, liền chứng được Thiền thứ nhất, từ Thiền thứ nhất đến Thiền thứ hai, thường c� ba hạnh:

�� Một l� Cần lực.

�� Hai l� Sổ niệm.

�� Ba l� Tư duy.

�� Từ ba việc n�y th�nh được Thiền thứ tư. Đi từ Thiền thứ nhất đến Thiền thứ hai, từ Thiền thứ hai đến Thiền thứ ba, từ Thiền thứ ba đến Thiền thứ tư. Thiền thứ tư hơn Thiền thứ ba, Thiền thứ ba hơn Thiền thứ hai, Thiền thứ hai hơn Thiền thứ nhất, ở bậc Thiền thứ nhất th� mười �c lui, năm thiện tiến l�n.

�� Mười �c gồm những g�?

�� Mắt ưa sắc đẹp, tai ưa tiếng hay, mũi ưa hương thơm, miệng ưa vị ngon, th�n ưa chạm tốt, cộng th�m với năm thứ che phủ ở tr�n, gọi l� mười �c.

�� Năm thiện gồm những g�?

�� Một l� kế, hai l� niệm, ba l� �i, bốn l� lạc, năm l� nhất t�m. Đ�y l� năm thiện ở b�n trong.

Ở bậc Thiền thứ hai th� kh�ng c�n kế, niệm nữa. Chế ngự t�m qu�n s�t b�n trong, hạnh thiện ở b�n trong, kh�ng c�n do tai, mắt, mũi, miệng ra v�o nữa n�n hai hạnh thiện, �c kh�ng c�n can thiệp v�o nhau, t�m trụ ở trong chi c� hoan hỷ. Hạnh Thiền thứ ba trừ bỏ hoan hỷ, t�m hướng về thanh tịnh, trong lặng tịch tĩnh. Đức Thế T�n, chư Phật, A-la-h�n dạy:

�� -Những ai c� thể diệt dục, l�m sạch c�i l�ng th� th�n trọn đời lu�n an ổn.

�� Bậc Thiền thứ tư th� t�m hỷ bỏ đi, chứng được định, tịch tĩnh. Thiền thứ nhất, tai bị tiếng l�m loạn. Thiền thứ hai, t�m bị niệm l�m loạn. Thiền thứ ba, t�m bị hoan hỷ l�m loạn. Thiền thứ tư t�m bị hơi thở l�m loạn. Thiền thứ nhất tai ngừng tiếng loạn th� tiến đến Thiền thứ hai. Thiền thứ hai niệm diệt hết th� tiến đến Thiền thứ ba. Thiền thứ ba hoan hỷ diệt th� tiến đến Thiền thứ tư. Thiền thứ tư hơi thở diệt th� chứng được ph�p Định kh�ng.

Thiền độ v� cực của Bồ-t�t lu�n nhất t�m như vậy.

* *

76-� Ch� đạo của Bồ-t�t, thường d�ng mấy sự việc c� thể khiến cho trong t�m thanh tịnh chuy�n nhất, chứng đắc thiền. Khi thấy người gi� đầu bạc, răng rụng, h�nh thể đổi kh�c, thấy thế th� l�ng hiểu rằng: �Ta sau n�y ắt như vậy�. Một l�ng hiểu vậy th� đạt được thiền.

�� Hoặc thấy người bệnh, th�n t�m kh�n đốn, đau đớn như bị đ�nh gậy, b�i ng�i hiểu ra: �Ta sau n�y cũng như thế�. Một l�ng hiểu như vậy th� đạt được thiền.

�� Hoặc thấy ch�ng sinh thọ mạng hết rồi, hơi thở dứt, kh� ấm tan đi, thần hồn rời khởi, th�n x�c lạnh tanh, họ h�ng bỏ rơi, đem đặt ngo�i đồng xa, trong khoảng mười ng�y th� th�n thể s�nh l�n th�i rữa, hoặc bị chồn, ch�, c�c lo�i chim đến ăn thịt, thịt da sinh d�i, d�i quay lại ăn thịt của th�n, mủ, m�u nước dơ chảy nhầy nhụa tr�n đất, xương cốt rời r� mỗi đoạn một nơi, ch�n, b�n ch�n, đ�i vế, xương m�ng, xương ống, xương sườn, xương tay, đầu, răng, sọ mỗi thứ đều tự chia l�a. Người học đạo nghĩ: �Ph�m đ� sống l� c� chết, người vật như huyễn, hợp tức c� tan, thần hồn, đi th�n thể r�. Ta h� được ri�ng kh�c, kh�ng như thế sao?� Thấy vậy th� buồn thương, một l�ng hiểu như thế th� được thiền.

�� Hoặc thấy th�y chết l�u th�n thể xương cốt ti�u diệt, tan c�ng với c�t bụi b�n đất, tự nghĩ s�u rằng: �Th�n thể ta rồi cũng như vậy�. Một l�ng hiểu như thế th� đạt được thiền.

�� Hoặc do nghe về khổ độc dữ, nước s�i, lửa bỏng của ngục Th�i sơn, đau đớn khốc liệt, những nỗi nhọc nhằn, đ�i kh�t của lo�i ngạ quỷ, những sự khổ sở v� bị mổ, giết, cắt, chặt của lo�i s�c sinh, l�ng thấy những điều đ�, ngạc nhi�n. Một l�ng hiểu vậy th� được thiền.

�� Hoặc thấy kẻ ngh�o c�ng, đ�i r�t, m� chết. Hoặc thấy kẻ c� h�nh vi phi ph�p bị ph�p vua trừng phạt. Người học đạo nghĩ: �Người n�y bị nạn l� do kh�ng c� ch� đạo. Ta kh�ng tinh tấn ắt lại như họ vậy th�i�. Một l�ng hiểu vậy th� đắc thiền. Nghĩ s�u, quan s�t ch�nh b�n trong bản th�n, dưới th� bị đại, tiểu tiện bức b�ch, tr�n th� bị n�ng lạnh lấn hiếp. Nh�n đ� biết r� về th�n l� đ�ng gh�t. Một l�ng hiểu vậy th� được thiền.

�� Hoặc gặp năm mất m�a, ngũ cốc vơi cạn, d�n ch�ng ngh�o c�ng l�m loạn, đ�nh giết lẫn nhau, th�y chết ngổn ngang. Thấy đ� n�n buồn thương nghĩ: �Ta kh�ng h�nh đạo ắt cũng như vậy�. Một l�ng hiểu thế th� được thiền. Thấy c� thịnh c� suy, của cải kh� m� bảo tồn, trẻ trung tr�ng kiện th� c� gi� l�o bệnh hoạn thọ, mạng như �nh chớp. Kinh ngạc nhớ nghĩ thế th� ngạc nhi�n, một l�ng hiểu vậy th� được thiền. Nghĩ về Đức Phật tướng tốt lồng lộng, đều do tu h�nh thanh tịnh m� th�nh Bậc Thế T�n, nghĩ vậy l�ng vui, một l�ng hiểu thế th� được thiền.

�� Hoặc lu�n nhớ diệu nghĩa s�u xa của kinh điển, những hạnh cao của h�ng Sa-m�n, một l�ng hiểu vậy th� được thiền. Th�n chỉ

l�m thiện, trước sau t�ch lũy c�ng đức, một l�ng nghĩ vậy th� được thiền. Chỉ kẻ ngu mới mong tr�i với ph�p s�ng của Đức Phật, đ� nhọc nhằn m� th�m tội. Chư Thi�n ở đời, giữ giới tr� trai, tự đạt đến c�i trời, sống l�u, vinh hiển kh�ng lường. Một l�ng hiểu như vậy th� được thiền.

�� Nhận kinh th�m diệu của Đức Phật, rồi tư duy kỹ lưỡng về nghĩa s�u đ�, v� ch�ng sinh dạy bảo dắt dẫn, trong l�ng hoan hỷ. Một l�ng nghĩvậy th� đạt được thiền. Lu�n nhớ nghĩ về ch�ng sinh c� th�nh liền c� hoại, mọi sự hoại diệt đều thống khổ, nghĩ thế buồn thương. Một l�ng nghĩ vậy th� đạt được thiền.

�� T�nh kh� của ch�ng sinh, kh�ng thể tự giữ lấy, xưa nay lu�n biến đổi, người học đạo tự sợ h�i, mạng hết chết đến, hoặc đọa v�o đường �c, thấy r� nẻo vinh hoa của cuộc đời thật dối như mộng, t�m lại tỉnh ngộ. Một l�ng nghĩ vậy th� đạt được thiền.

�� C�c m�n ăn v�o miệng, c�ng với nước giải h�a quyện, ngo�i ngon trong th�i, h�a th�nh ph�n, nước tiểu. Nhớ nghĩ lại đ�ng ch�n, một l�ng nghĩ vậy th� được thiền.

�� Đứa trẻ ở trong bụng mẹ, mới đầu đọng lại như ch�o, rồi dần dần lớn l�n, đủ th�ng đủ ng�y, th�n thể đều h�nh th�nh, đến nạn sinh ra, nhiều nguy �t an, sau khi đ� sinh, c�c thứ bệnh hoạn c�ng tăng, hoặc sống được một, hoặc mười, hoặc năm mươi, thậm ch� cả trăm năm đi nữa cũng đều phải gi� chết, kh�ng ai khỏi c�i nạn ấy. Nghĩ m�nh cũng thế. Một l�ng nghĩ vậy th� được thiền.

�� C� c�n tức c� hoại, theo t�m kh�ng chốn, ba c�i đều kh�ng, l�ng chẳng tham luyến, nghĩ thương ch�ng sinh kh�ng thấy kinh Phật, bị t� dục che khuất, kh�ng biết v� thường, n�n thệ nguyện cứu vớt. Một l�ng nghĩ vậy th� được thiền.

�� Hoặc ch� quyết ho�n th�nh hạnh cao, lu�n giữ bốn thứ t�m, thương x�t nu�i dưỡng ch�ng sinh, giống như mẹ hiền thương giữ con trẻ. Con theo bạn b� n� đ�a, mẹ đem l�ng Từ bi đi t�m, thấy con bị b�n bụi l�m dơ bẩn, đ�i kh�t k�u kh�c. Thấy con như thế, thương đến rơi nước mắt, bồng con trở về, tắm rửa thay quần �o, cho ăn uống, con được khỏe khoắn, vui tươi, l�ng từ mẫu hoan hỷ. Mẹ thương y�u giữ g�n con quanh quẩn b�n m�nh, kh�ng bỏ b� như trước nữa. Người học đạo từ bi, y�u thương gi�p đỡ ch�ng sinh c�n hơn mẹ hiền kia, chỉ dạy mọi người trong thi�n hạ, c�ng c�c lo�i b�, bay, m�y, cựa... thờ Phật, xem kinh, th�n chuộng ch�ng Sa-m�n, giữ lấy giới Phật, nhớ nghĩ m� thực h�nh theo, xa l�a ba �c, l�ng nghĩ điều thiện, miệng n�i điều thiện, th�n l�m việc thiện, ngăn chặn ba việc �c tr�n, lu�n hưng khởi ba việc thiện, th� m�i m�i khiến kh�ng phải chịu nỗi c�ng khổ, hiểm nguy nơi địa ngục Th�i sơn, ngạ quỷ, s�c sinh nữa, y�n ổn nơi nh� phước đức v� bờ. Người học đạo lại c�n t�m theo để dạy dỗ, sợ ở nơi nhiều phước rồi trở n�n ki�u ngạo, ph�ng đ�ng, bu�ng thả theo l�ng �c m� trở lại nơi ba nẻo dữ, cũng l� c�i họa của sự gi�u sang. B�n đem cảnh v� thường, khổ, kh�ng, biến đổi để khuy�n răn. Khuy�n giữ v� vi, như l�ng người mẹ hiền g�n giữ con. Tư duy về mười s�u việc, một l�ng nghĩ vậy th� đạt được thiền. Mười s�u việc ấy gồm những g�?

�� -Hơi thở d�i, ngắn liền tự biết, hơi thở động th�n liền tự biết. Hơi thở nhỏ liền tự biết. Hơi thở nhanh chậm liền tự biết. Hơi thở dừng, đi liền tự biết. Hơi thở vui, buồn liền tự biết. Tự nghĩ về vạn vật v� thường, hơi thở tự biết, vạn vật qu� khứ kh�ng thể đuổi theo, hơi thở tự biết. L�ng kh�ng điều suy, bỏ đi chỗ nghi hơi thở tự biết. Bu�ng bỏ th�n mạng hay kh�ng bỏ th�n mạng, hơi thở tự biết. Người học đạo nghĩ ngợi s�u xa. C� đ� tức được đ�. Kh�ng c� tức kh�ng được đ�. Ph�m c� sống ắt c� c�i nạn gi� chết, hồn linh kh�ng mất, liền phải thọ th�n. Kh�ng sinh th� kh�ng gi�, kh�ng gi� th� kh�ng chết. Một l�ng nghĩ vậy th� được thiền.

�� Người học đạo d�ng mắt quan s�t về sự sống chết ở đời, chỉ dốc qu�n về mười hai nh�n duy�n, một l�ng nghĩ vậy th� được thiền.

�� Người học đạo d�ng năm việc để tự qu�n về h�nh thể. Một l� tự qu�n về mặt m�y nhiều lần biến đổi. Hai l� khổ vui nhiều lần thay đổi. Ba l� t�m � nhiều lần biến đổi. Bốn l� th�n thể nhiều lần đổi kh�c. Năm l� thiện �c nhiều lần cải đổi. Đ� l� năm việc, c� nhiều biến đổi giống như d�ng nước chảy trước sau dồn dập. Nghĩ những việc n�y m� dốc một l�ng th� được thiền.

�� Người học đạo nhớ thiền phải thế n�o?

�� Mắt thấy người chết, từ đầu đến ch�n, nghĩ kỹ nh�n r� giữ niệm trong t�m; đi, đứng, nằm ngồi, ăn uống... mọi việc lu�n giữ niệm ấy nơi t�m để củng cố � ch� th� được thiền, suy nghĩ tự tại. V�như người nấu cơm đến mấy hộc gạo, muốn biết ch�n chưa, chỉ cần l�y một hột gạo đang nấu m� xem, hột gạo ấy đ� ch�n th� biết l� phần c�n lại đều ch�n. Ch� đạo cũng như thế.

�� T�m đi về giống như d�ng nước chảy. Người học đạo nghĩ thẳng một việc, t�m dừng, � sạch th� c� thể chứng được đạo ch�n A- la-h�n giải tho�t. Ớ bậc Thiền thứ nhất, muốn chứng A-la-h�n c� thể được chăng?

�� Đ�p:

�� -Trong ấy c� người chứng được, c� người kh�ng chứng được.

�� -L�m g� th� c� thể được, l�m g� th� kh�ng được?

�� Trong Thiền thứ nhất m� c� �niệm�, c� ��i� th� đạo kh�ng th�nh. Trời đất v� thường, hư kh�ng kh� giữ, cấu bẩn nơi t�m sạch hết, kh�ng c�n � niệm tham �i, t�m thanh tịnh như thế th� chứng được A-la-h�n. Từ Thiền thứ hai, thứ ba đến Thiền thứ tư giữ t�m như ở Thiền thứ nhất, lu�n nhớ đến Thiền thứ nhất, d� chưa đắc A- la-h�n th� sau khi mạng chung, cũng c� thể hướng đến, liền sinh l�n c�i trời thứ bảy, thọ mạng một kiếp. Ở Thiền thứ hai, mạng chung sinh l�n c�i trời thứ mười một, thọ mạng hai kiếp. Ở Thiền thứ ba, mạng chung sinh l�n c�i trời thứ mười lăm, thọ mạng t�m kiếp. Ở Thiền thứ tư, mạng chung sinh l�n c�i trời thứ mười ch�n, thọ mạng mười s�u kiếp. Người học đạo tự quan s�t về mọi nẻo trong th�n thể đều kh�ng sạch, t�c da, đầu l�u, thớ thịt, nước mắt, nước d�i, g�n mạch, thịt tủy rồi cả s�u phủ, năm tạng. C�c thứ dơ bẩn ấy chung hợp lại mới l�m th�n người. Giống như d�ng bao đựng đầy năm thứ l�a th�c hoa m�u. C� t�i chứa nước mắt, xem x�t ri�ng ra từng thứ từng thứ đều kh�c. Nhận r� về người như thế, nội qu�n về th�n m�nh số lượng giống loại của bốn đại mỗi thứ đều c� t�n, đều l� kh�ng c� chủ thể. D�ng qu�n v� dục mới thấy người vốn kh�ng. Qu�n như thế m� dốc một l�ng th� được thiền.

�� Người học đạo quan s�t s�u xa, nhận r� về trong th�n bốn đại: đất, nước, gi�, lửa, t�c, l�ng, xương, răng, da, thịt, năm tạng... Đ� l� thuộc đất. Nước mắt, mũi d�i, m�u mủ, mồ h�i, mở, tủy n�o, tiểu tiện... đ� l� thuộc nước. N�ng ấm trong th�n, chủ l�m ti�u việc ăn uống, ấy l� thuộc lửa. Hơi thở ra v�o ấy l� thuộc gi�. V� như người đồ tể giết s�c vật, mổ ra ri�ng biệt l�m bốn phần, biết tường tận đầy đủ.

�� Người học đạo quan s�t trong th�n, ph�n biệt bốn đại r�nh mạch: �Đ�y l� đất, kia l� nước..�. Lửa, gi� cũng vậy, đều l� kh�ng chủ thể. Lu�n t�m niệm, về điều đ� cho đến khi l�ng ho�n to�n trong lặng. Một l�ng như vậy th� được thiền.

�� Người học đạo biết được hơi thở d�i ngắn, chậm mau, lớn nhỏ. Thảy đều ph�n biệt biết r�. Giống như người nạo đồ vật th� s�u cạn tự biết, nhớ nghĩ về hơi thở cũng như thế. Một l�ng nghĩ vậy th� đạt được thiền.

�� Thiền độ v� cực của Bồ-t�t lu�n nhất t�m như vậy.

* *

77-� Th�i tử ra ngo�i dạo chơi, nh� vua ra lệnh cho trong nước dẹp hết c�c thứ � uế c� tr�n đường th�i tử đi qua. Th�i tử ra khỏi th�nh, vua c�i trời thứ hai h�a l�m một người gi�, đứng ở trước xe, đầu bạc, lưng c�ng, chống gậy lần bước đi. Th�i tử hỏi:

�� -Đ�y l� người g�?

�� Người đ�nh xe thưa:

�� -Đ� l� người gi�.

�� Hỏi:

�� -Sao gọi l� gi�?

�� Thưa:

�� -Bốn đại trong c�c căn đ� rệu r�, mạng sống c�n lại khổng bao nhi�u!

�� Th�i tử hỏi:

�� -Ta sau n�y cũng sẽ gi� ư?

�� Thưa:

�� -Từ xưa ai cũng phải gi�, kh�ng Th�nh n�o tr�nh khỏi.

�� Th�i tử n�i:

�� -Ta được gọi l� bậc sang qu�, so với kẻ ph�m c� kh�c, m� đều kh�ng tr�nh, như thế th� gi�u sang c� �ch g� cho m�nh đ�u?

Trở về cung, l�ng nghĩ m�i về đều ấy. Một l�ng nghĩ vậy th� được thiền.

�� Nh� vua hỏi người theo hầu:

�� -Th�i tử đi dạo chơi, xem đất nước c� vui kh�ng?

�� Thưa:

�� -Tr�n đường đi th�i tử thấy người gi�, cảm nhận đời v� thường n�n l�ng kh�ng vui.

�� Nh� vua sợ th�i tử bỏ nước đi tu, n�n tăng th�m mọi sự hoan lạc, dung vinh hoa để m� hoặc, đem �m nhạc để l�m loạn ch�, nhằm ph� l�ng t�m đạo, khiến ở lại giữ ng�i b�u. Sau đ� th�i tử lại đi dạo, vua ra lệnh:

�� -Kh�ng được để bất cứ người gi� yếu n�o ở ven đường.

�� Vị Đế Th�ch trước đ�y lại h�a l�m người bệnh với th�n thể mệt mỏi, hơi sức yếu ớt, da bọc xương, nước bẩn b�i tr�t l�n th�n, đứng tựa b�n cửa.

�� Th�i tử hỏi:

�� -Đ�y lại l� người g�?

�� Người hầu thưa:

�� -Đ� l� người bệnh.

�� Hỏi:

�� -Sao gọi l� bệnh?

�� Thưa:

�� -Ăn uống kh�ng điều độ, thức ngủ kh�ng giờ giấc, n�n bị bệnh. Bệnh th� c� thể hết, cũng c� thể chết.

�� Th�i tử n�i:

�� -Ta cũng ăn uống kh�ng điều độ, nằm dậy cũng kh�ng giờ giấc, n�n lại cũng bị bệnh ư?

�� Thưa:

�� -C� th�n tức l� c� bệnh, kh�ng ai khỏi được c�i nạn ấy.

�� Th�i tử n�i:

�� -Ta kh�ng tr�nh khỏi được nạn n�y, về sau ắt cũng bị như thế.

�� Trở về cung, trong l�ng m�i nhớ nghĩ về điều ấy m� một l�ng v�o thiền.

�� Sau lại ra đi dạo nữa. Trời Đế Th�ch lại h�a l�m người chết, người khi�ng x�c, kẻ v�c cờ, thương kh�c đầy cả lối đi.

�� Th�i tử hỏi:

�� -Đ�y lại l� người g�?

�� Thưa:

�� -Đ� l� người chết.

�� Hỏi:

�� -Sao gọi l� người chết?

�� Đ�p:

�� -Khi mạng chung, thần hồn l�a khỏi x�c, h�nh h�i bị ti�u tan, c�ng người th�n xa l�a m�i, đau đớn kh�n xiết.

�� Th�i tử n�i:

�� -Ta rồi cũng vậy sao?

�� Thưa:

�� -Ngay cả bậc Thượng th�nh, đức độ thuần thục cũng khổng khỏi nạn ấy.

�� Th�i tử cho quay xe trở về cung, rồi dốc l�ng nhập thiền. Sau đ�, lại ra dạo, đi đến nh� trực của ruộng vua, ngồi b�n gốc c�y, thấy người c�y ruộng lật đất b�y tr�ng ra, con th� bị thương, con th� chết, chim ch�c đuổi theo mổ ăn, trong l�ng buồn b�, than d�i:

�� -�i, ch�ng sinh thật rối rắm, thống khổ thế n�y m� chịu được.

�� Nghĩ rồi buồn thương một l�ng nhập thiền. Khi mặt trời l�n cao nắng chiếu v�o th�n th�i tử, c�y liền rũ thấp c�nh xuống che, kh�ng cho mặt trời thi�u đốt. Vua cha t�m đến chỗ th�i tử, từ xa tr�ng thấy uy linh của bậc Th�nh đức v� thượng, l�ng buồn vui lẫn lộn, bất gi�c gieo m�nh c�i đầu l�m lễ. Th�i tử cũng c�i đầu s�t đất. Cha con thăm hỏi nhau xong, Vua trở về cung, th�i tử dốc l�ng nhập thiền.

�� Thiền độ v� cực của Bồ-t�t lu�n nhất t�m như vậy.

* *

78-� L�c th�i tử mới sinh, vua bảo thầy xem tướng. Thầy tướngt�u:

�� -Ở lại trị nước ắt sẽ l�m Phi h�nh ho�ng đế, nếu bỏ nước đi l�m Sa-m�n th� sẽ l�m bậc thầy của trời người.

�� Vua cho x�y dựng cung điện ba m�a, xu�n, hạ, đ�ng, mỗi m�a c� một cung điện kh�c nhau. Mỗi cung điện c� năm trăm kỹ nữ, kh�ng mập, kh�ng gầy, cao thấp h�i h�a, nhan sắc tươi s�ng đều như đ�o mận. Mỗi c� đều r�nh một �t m�n nhạc, d�ng vẻ dịu hiền, để l�m vui th�i tử. Trước điện, vua cho trồng từng h�ng c�y ăn quả ngon ngọt, hương hoa thơm phức, x�y ao trong sạch, trong c� đủ c�c thứ hoa, c�c lo�i chim kh�c lạ tiếng h�t h�a nhau, cửa cung đ�ngmở tiếng nghe xa đến bốn chục dặm, trung thần vệ sĩ tuần tra kh�ng ch�t lơ l�. C�c chim b�o động như Giao thanh, Uy�n ương, c� điều g� kh�c thường l� k�u li�n tục. Năm mười bảy tuổi, th�i tử kh�ng kinh điển g� m� kh�ng th�ng thạo, thầy phải quay lại b�i phục thọ gi�o. Nh� vua cưới vợ cho th�i tử, vợ t�n Cừu-di, dung nhan như hoa s�nh với Thi�n nữ. Sức mạnh của th�i tử c� thể quật ng� một l�c s�u chục con voi lớn. Năm l�n mười ch�n tuổi, th�i tử tập hợp hết kỹ nữ của ba cung điện, gồm một ng�n năm trăm người về ở một điện, buộc họ tấu c�c m�n kỹ nhạc, khiến họ mệt mỏi ngủ say để tiện bề ra đi. Trời khiến mọi người chơi nhạc đều ngủ say kh�ng biết g�. Th�i tử lặng nghĩ, nh�n c�c kỹ nữ giống như người gỗ, xương cốt đều rỗng tr�ng như đốt tre, tay ch�n rũ xuổng đất, nước mắt, nước mũi chảy ra, miệng tr�o nước dải hoen bẩn cả m�, đầu rối, gối trống.Người tấu nhạc đều mang v�ng khuy�n ngọc qu� lủng lẳng, khi đi đong đưa m�u sắc lấp l�nh. Hạt ch�u, chuỗi ngọc, v�ng c�n đẹp, kh�o lụa l� th�u hoa văn năm m�u tr�n quần �o vua ban. C�c nhạc kh� như đ�n cầm, đ�n sắt, đ�n tranh, s�o, k�n, ống ti�u tất cả đều để ; ngổn ngang tr�n mặt đất. C�c chim b�o động v� đ�m người bảo vệ đều ngủ cả kh�ng biết g�. Th�i tử d�ng đ�i mắt s�ng suốt quan s�t khắp mọi th�n, lại nh�n vợ m�nh, từ đầu t�c, sọ, xương, răng, m�ng tay da thịt, m�u, mủ, tủy n�o, g�n mạch tim mật, l� l�ch, thận, gan, phổi, ruột, bao tử, nước mắt, ph�n, nước tiểu, nước d�i... B�n trong xem như xương kh�, b�n ngo�i tr�ng như bị thịt, tất cả kh�ng ch�t đ�ng qu�, nơi nơi to�n l� đồ bất tịnh h�i thối. Thấy đ� nhớ lại cũng đủ thấy người buồn n�n, như ngo�i mặt trang điểm �o quần lụa l� hoa văn sặc sỡ, x�ng thoa hương thơm m� b�n trong th� chứa đầy ; ph�n, nước tiểu, mủ m�u. Người ngu tin c�i b�y b�n ngo�i, c�n người s�ng suốt th� thấy r� b�n trong n�n họ l�a xa mu�n dặm, h�y c�n nhắm mắt lại.

�� Th�i tử thấy ch�ng như l� huyễn mộng, kh� giữ l�u d�i được, ở đời tam mượn, ắt sẽ trả về cho chủ, người nằm ngổn ngang giống như th�y chết, kh�ng c� g� vui. Dốc một l�ng được thiền, từ thiền tỉnh ra, ngước nh�n sao trời, biết đ� nửa đ�m, chư Thi�n hiện ra đầy b�n cạnh, đang chắp tay l�m lễ, tung hoa hương, tấu kỹ nhạc, cất lời nguyện v� lượng. Th�i tử thấy chư Thi�n c�i đầu l�m lễ liền n�i kinh rằng:

�� -D�m dật rất �c, khiến người say cuồng. Ch� ch�nh, khen t�, lấy t�i l�m s�ng. Thế n�n chư Phật, B�ch-chi, La-h�n, chẳng khen l� hay, phải mau xa tr�nh.

�� Suy đi nghĩ lại, b�n gọi Xa-nặc bảo:

�� -H�y mau thắng ngựa Kiền-trắc.

�� Rồi lại tự nghĩ: �Cửa th�nh đ�ng mở, nghe xa đến bốn chục dặm, biết l�m sao đ�y?�. Chư Thi�n đều n�i:

�� -K�nh thưa Thế T�n, ch�ng t�i ngăn cửa, khiến n� kh�ng động, để người trong cung kh�ng biết!

�� Ch�n ngựa tuyệt nhi�n kh�ng nghe một tiếng nhỏ. Th�i tử l�n ngựa, trăm ức Đế Th�ch, bốn trăm ức Tứ đại Thi�n vương, Trời, Rồng, Quỷ, Thần bay theo dẫn đường. Đường đi bằng phẳng, nhạc trời vịnh ca: �Đấng V� Thượng lồng lộng. Ch�ng ta sinh gặp Ng�i. �nh thi�ng được thấy rồi. Ti�u diệt l�ng trần bẩn. Trọn đời chẳng suy phai. Khổ đau thay t�m nạn. Đ�ng thương phải xa Ng�i!�

�� Chư Thi�n lại n�i:

�� -May mắn thay cho ch�ng ta gặp Ng�i!

�� Ngựa vừa ra khỏi cửa, cửa liền ph�t ra tiếng động, ngựa nghẹn ng�o k�u đau thương, nước mắt chảy quanh m�. Chư Thi�n giấu vua, cả nước kh�ng hay biết, sở dĩ như vậy l� muốn cho th�i tử sớm được đắc đạo. Th�i tử bỏ ng�i vị Kim lu�n vương bảy b�u, chịu c�c khổ sở để cứu độ ch�ng sinh.

�� Thiền độ v� cực của Bồ-t�t lu�n nhất t�m như vậy.

* *

79-� Khi Th�i tử chưa đắc đạo, lấy cỏ rơm trải đất b�n gốc c�y, rồi chắp tay ngồi ngay thẳng, loại bỏ c�c � niệm dơ bẩn, l�m trong sạch t�m, chuy�n nhất ch�, tự nghĩ: �Bắt đầu từ h�m nay, d� cho thịt g�n kh� n�t tại nơi đ�y, nếu ta kh�ng th�nh Phật, nhất định kh�ng đứng dậy.�

�� Bồ-t�t liền đắc Thiền thứ nhất, thứ hai, thứ ba đến Thiền thứ tư. Trong đ�m thứ nhất chứng được �Thuật đồ thứ nhất�, biết được cha mẹ, anh em, vợ con, họ h�ng của m�nh từ v� số kiếp. Trong đ�m thứ hai chứng được �Thuật đồ thứ hai� tự biết ch�ng sinh từ v� số kiếp, gi�u ngh�o sang h�n, cao thấp, tốt xấu, trong t�m ch�ng sinh c� niệm hay kh�ng niệm, kh�ng g� l� kh�ng biết. Trong đ�m thứ ba chứng được �Thuật đồ thứ ba�, ba độc đều diệt. L�c đ�m trở về s�ng, Phật đạo đ� th�nh, Ng�i trầm lặng suy nghĩ: �Ta nay th�nh Phật, hết mực s�u xa, hết sức s�u xa, kh� hiểu kh� biết, nhỏ nhiệm nhất trong mọi nhỏ nhiệm, huyền diệu nhất trong mọi huyền diệu. Phật đạo nay đ� th�nh, kh�ng đ�u l� kh�ng th�ng tỏ.�, b�n đứng dậy đi đến cung rồng, rồng t�n l� Văn L�n, chỗ ở của n� b�n s�ng c� c�y. Đức Phật ngồi b�n gốc c�y nội: �Thuở xưa, Đức Phật Định Quang trao cho Ta ấn quyết t�n qu�, l� sẽ l�m Phật hiệu Th�ch-ca Văn, thật đ�ng như điều đ� nghe. Ta nay được th�nh Phật l� do từ v� số kiếp đến giờ, dốc tu s�u độ: Bố th�, tr� giới, nhẫn nhục, tinh tấn, thiền định, tr� tuệ, nguyện t�ch lũy c�ng đức nay mới chứng quả cực qu�, l�m thiện phước theo về, kh�ng hề mất c�ng sức của ta�. Đức Phật vừa nghĩ đến đ�, th� v�o thiền định vượt bực. B�n bờ s�ng, Đức Phật ph�ng h�o quang chiếu suốt đến chỗ rồng ở. Rồng thấy b�ng �nh s�ng, vẩy vi đều dựng ngược. Rồng đ� từng được thấy ba Đức Phật l� Phật C�u-lũ-tần, Phật C�u-na-h�m M�u-ni v� Phật Ca-diếp. Ba Đức Phật n�y đều ngồi tại đ�y th�nh đạo, �nh s�ng đều chiếu đến chỗ của rồng. Nay rồng thấy �nh s�ng liền nghĩ: ��nh s�ng n�y c�ng với �nh s�ng của ba Đức Phật trước như nhau. Thế gian lại c� Phật ra đời nữa ư?�Rồng rất hoan hỷ ra khỏi nước, quay nh�n hai b�n phải tr�i, thấy Đức Phật ngồi b�n gốc c�y, th�n c� ba mươi hai tướng tốt, m�u sắc v�ng t�a, �nh s�ng rực rỡ hơn cả mặt trời, mặt trăng, tướng tốt đoan ch�nh như c�y cố hoa. Rồng đến trước Đức Phật, đầu mặt đảnh lễ s�t đất, rồi đi quanh Đức Phật bảy v�ng, th�n rồng l�i c�ch Đức Phật bốn mươi dặm, d�ng bảy đầu che tr�n Phật, rồi rồng vui mừng l�m mưa gi� bảy ng�y, bảy đ�m. Đức Phật ngồi ngay thẳng, kh�ng lay động, kh�ng h�t thở. Bảy ng�y kh�ng ăn th� được th�nh Phật, l�ng mừng đều dứt mọi tưởng. Rồng rất vui mừng, cũng kh�ng ăn suốt bảy ng�y m� kh�ng c� � niệm về đ�i kh�t. Hết bảy ng�y, gi� mưa tạnh. Đức Phật từ thiền định xuất, rồng h�a l�m một Phạm ch� trẻ tuổi, ăn mặc tươm tất, quỳ thẳng chắp tay c�i đầu hỏi:

�� -Ng�i đạt đến trạng th�i kh�ng lạnh, kh�ng n�ng, kh�ng đ�i, kh�ng kh�t, c�ng đức hội tụ, c�c độc kh�ng hại, ở đời l�m Phật, ba c�i đặc biệt t�n trọng, h� kh�ng th�ch sao?

�� Đức Phật bảo rồng:

�� -Kinh điển của c�c Đức Phật thời qu� khứ n�i: ch�ng sinh l�a ba đường �c được l�m người l� th�ch. Ớ đời sống an nh�n, giữ ch� đạo l� th�ch. Điều xưa từng nghe, nay đều hiểu được l� th�ch th�. Ở đời c� l�ng Từ bi, kh�ng hại ch�ng sinh l� th�ch th�. Thi�n ma, độc dữ đều ti�u diệt hết l� th�ch th�. Đạm bạc, v� dục, kh�ng ham sang gi�u l� th�ch th�. Ớ đời đắc đạo, l�m bậc thầy cả trời người, t�m đạt được định kh�ng, bất nguyện, v� tướng. Th�n hữu lậu của c�c dục, trở về với bản thể kh�ng, trường tồn với c�i tịch tĩnh, c�ng với sự khổ vĩnh viễn dứt hẳn, đ� l� niềm th�ch th� v� thượng.

�� Rồng c�i đầu thưa:

�� -Từ nay về sau, con xin tự quy y Phật, quy y Ph�p.

�� Đức Phật bảo rồng:

�� -Vừa c� Th�nh ch�ng, c�c bậc quyết ch� đạt A-la-h�n, c�c Tỳ- kheo khổ hạnh, cũng n�n tự quy y với họ.

�� Rồng đ�p:

�� -V�ng, con xin tự quy y ch�ng Sa-m�n.

�� Trong lo�i s�c sinh, rồng ấy l� con vật được Phật h�a độ theo về trước ti�n.

�� Thiền độ v� cực của Bồ-t�t lu�n nhất t�m như vậy.

* *

80-� Một h�m, Đức Phật đi v�o một lỐi nhỏ, b�n đường c� một c�y lớn, Ng�i ngồi b�n gốc c�y c�ng với một ng�n hai trăm năm mươi vị Tỳ-kheo, một l�ng nhập định. C� năm trăm cỗ xe đi qua. Khi ấy Đức Phật kh�t nước, n�n gọi T�n giả A-nan bảo:

�� -�ng đi lấy nước! Ta đang muốn uống.

�� A-nan thưa:

�� -Vừa c� năm trăm cỗ xe đi qua, n�n nước chỗ ấy rất đục, kh�ng thể uống được.

�� Đức Phật lại bảo:

�� -Ta cần nước, �ng mau lấy nước lại đ�y.

�� N�i đến lần thứ ba, A-nan thưa:

�� -C� khe nước t�n l� Cưu-đối, nước trong lại ngon, tắm được uống được.

�� Đức Phật c�ng T�n giả A-nan n�i chưa xong, th� c� một người t�n l� B�o Kế, thờ đạo sĩ t�n l� La-ca-lam l�m thầy. B�o Kế thấy vẻ uy linh rực rỡ của Phật, th�n m�u v�ng t�a, tướng đẹp lạ l�ng, ngay cả th�nh xưa cũng �t c�, n�n l�ng vui mừng gấp bội, chắp tay tiến đến, c�i đầu thưa:

�� -Vừa c� năm trăm cỗ xe đi qua, Đức Thế T�n kh�ng hay biết ư?

�� Đức Phật đ�p:

�� -Ta chẳng thấy, chẳng nghe g�.

�� B�o Kế n�i:

�� -Đức Thế T�n ngủ sao?

�� Đức Phật đ�p:

�� -Ta ngồi thiền, được định nhất t�m.

�� B�o Kế ca ngợi.

�� -Đức Như Lai V� Sở Trước Ch�nh Ch�n Gi�c đạt được định huyền diệu s�u xa đến thế sao? Ban n�y xe đi chấn động cả nước, th�n lấm bụi bặm m� ch� đạo kh�ng đổi, kh�ng hay kh�ng thấy g�. Trời đất c� thể lay động m� ch� ấy vẫn an định. L�c thầy con c�n sống, cũng ở nơi gốc c�y b�n đường m� nhập thiền, bấy giờ cũng c� năm trăm cỗ xe đi qua trước mặt. C� người hỏi: ��ng c� nghe thấy g� kh�ng?� Thầy con đ�p: �Kh�ng nghe kh�ng thấy�. Người kia hỏi: �Khi đ� �ng ngủ hay đi đ�u?� Đ�p: Ta nhất t�m được định thanh tịnh n�n kh�ng nghe kh�ng thấy�. Người kia n�i: �Bậc A-la-h�n ch� đạo s�u xa mới được như thế sao! Xe qua trước mặt, th�n lấm bụi đất m� kh�ng biết.� Người kia thấy ch� đạo của thầy con u huyền n�n trọn đời thờ l�m thầy.

�� B�o Kế n�i:

�� -Ch� Phật tịch định, kh�ng hề lay động, giống như thầy con thuở trước. Bắt đầu từ h�m nay đến trọn đời, con xin phụng giữ năm giới của Phật, l�m Thanh t�n sĩ, dốc sức dứt trừ c�c �c.

�� Đức Phật bảo B�o Kế:

� ��-Tiếng năm trăm cỗ xe c� bằng tiếng vang của sấm động kh�ng?

�� Thưa:

�� -Tiếng của một ng�n cỗ xe c�n kh�ng s�nh được với tiếng sấm nhỏ trong cơn mưa, n�i chi đến tiếng sấm s�t đ�ng đ�ng.

�� Đức Thế T�n n�i:

�� -L�c trước Ta ở huyện A-đ�m, ngồi dưới lều cỏ, tư duy về nguồn gốc của sinh tử. Bỗng c� trận gi� b�o mưa gi� sấm chớp ầm ầm đ�nh chết bốn con tr�u đực v� hai anh em người đi c�y. D�n ch�ng của huyện ấy, người xem rất đ�ng. Khi Ta ra khỏi lều đi kinh h�nh, c� một người đến chỗ Ta, Ta hỏi người ấy:

�� -Người ta đến xem chuyện g� vậy?

�� Người kia kể lại sự việc, rồi hỏi: �Đức Phật l�c ấy ở đ�u?�. Tađ�p:

-Ớ một m�nh trong lều.

�� Người kia hỏi:

�� -Khi đ� Đức Phật ngủ �?

�� Đ�p:

�� -Kh�ng.

�� Người kia n�i:

�� -Đ�u c� chuyện thức m� kh�ng nghe? Ch� đạo của Ng�i rất s�u, từ nay về sau con nguyện thờ Đức Thế T�n l�m thầy, dốc giữ năm giới thanh tịnh l�m Thanh t�n sĩ, trọn đời giữ đạo ch�n ch�nh.

�� B�o Kế nghe chuyện ấy th� t�m mở, mọi vướng mắc đều th�ng tỏ, quay lại bảo người đi theo:

�� -Trong kho, v�ng lụa dệt th�nh �o c� h�ng ng�n bộ, h�y chọn bộ n�o đẹp nhất đem đến đ�y, ta muốn d�ng c�ng Đức Phật.

�� Người đi theo v�ng lệnh, về nh� lấy mang tới. B�o Kế tự tay lấy y đắp l�n Đức Phật, rồi lui lại c�i đầu thưa:

�� -Từ nay, nguyện xin Đức Thế T�n bớt ch�t uy linh lớn lao, hạ cố đến chỗ c�c Thanh t�n sĩ th�n ch�ng con, xin Ng�i qu� bộ đến nh� con, để cho người th�n lớn nhỏ trong d�ng họ được tự m�nh c�ng dường Đức Phật. Đem hết tuổi thọ của trời đất v� l�ng ch� k�nh để phụng dưỡng Trời, Rồng, Quỷ, Thần c�ng c�c lo�i b�, bay, m�y, cựa, cũng kh�ng bằng một ng�y c�ng đường trai phạn cho một vị Sa- m�n, huống chi l� c�ng dường Đức Phật V� Thượng Ch�nh Ch�n! Xin Đức Thế T�n rủ l�ng Từ rộng lớn, ban cho con c�i phước b�u v� bờ ấy.

�� Thế T�n n�i:

�� -Hay lắm!

�� Thiền độ v� cực, của Bồ-t�t lu�n dốc ch� như vậy.

* *

81-� Đức Phật tự kể:

�� -Khi Ta c�n l�m Bồ-t�t t�n l� Thường Bi. Bồ-t�t Thường Bi thường vừa đi vừa rơi nước mắt. Đời bấy giờ kh�ng c� Phật, kinh điển đều mất hết, kh�ng gặp được ch�ng Sa-m�n Hiền th�nh, m� Bồ-t�t thường ao ước được thấy Phật, nghe diệu chỉ của kinh điển. Đời khi ấy uế trược, quay lưng với ch�nh, theo t�, ưa dối ham lợi, như lo�i thi�u th�n th�chlửa. Đ�u biết Tứ đẳng t�m, S�u độ l�m cho nh� cửa an l�nh m�i, m� đời th� bỏ ph�p ấy của Phật, chuốc lấy tai họa hiểm nguy kia để tự ph� tan n�t m�nh. V� thế Bồ-t�t mới buồn b� vừa đi vừa kh�c.

�� Thuở xưa c� Đức Phật hiệu Ảnh Ph�p V� Uế Như Lai Vương, diệt độ đ� l�u, n�n kinh ph�p đều mất hết. Bồ-t�t Thường Bi nằm mơ thấy Đức Phật ấy v� m�nh m� n�i ph�p:

�� -Cẩn thận đừng c�ng cao, học hỏi hạnh của kẻ sĩ, trừ bỏ sự nhơ bẩn của l�ng �n �i, kh�ng bị c�u nhiễm những bụi bặm của s�u t�nh, kh�ng để s�t lại c�c �i dục nhỏ như tơ t�c trong t�m ngươi. C�c niệm lu�n lắng trong tịch tĩnh, đ� l� v� vi.

Bồ-t�t theo Đức Phật nghe ph�p ấy, như người đ�i được ăn m�n ngon, vui mừng v� hạn, t�m cấu uế đ� dứt trừ, v�o được thanh tịnh. Liền rời gia đ�nh, vợ con, v�o chỗ n�i s�u ở chỗ vắng lặng, d�ng nước suối, tr�i c�y rừng để nu�i th�n. Trong chốn n�i s�u ấy ng�i d�ng tay đấm ngực k�u than:

�� -Con sinh v�o thời buổi đ�ng o�n thay! Kh�ng gặp được đời c� Phật, kh�ng nghe được kinh Phật! Đấng Thế T�n Ch� Ch�n của ch�ng sinh hiện tại khắp mười phương lu�n nh�n suốt, nghe th�ng, đều biết hết tất cả, biến hiện phảng phất, nhưng �nh s�ng soi tỏ kh�ng đ�u l� kh�ng tới. Xin hiện t�n linh khiến con thấy được Phật, nghe được � th� tột đỉnh của đạo lớn ph�p s�ng.

�� Tiếng thỉnh cầu bi ai vừa dứt th� Thi�n thần hiện xuống, n�i: Kẻ sĩ s�ng suốt chớ k�u than nữa! Đức Phật c� ph�p lớn gọi l� �nh s�ng của tr� tuệ vượt bờ. C�c Đức Phật qu� khứ, hiện tại v� vị lai đều do ph�p ấy m� th�nh. Người phải t�m để đọc tụng tập kinhvăn ấy, t�m hiểu diệu nghĩa để phụng tr�, tu tập. Người ắt sẽ được bốn v� sở �y, mười lực, mười t�m ph�p bất cộng, th�n m�u v�ng t�a, quanh cổ c� h�o quang v� hạn. Kinh gi�o mười phương, người sẽ l�m Bậc minh chủ, Bậc t�n qu� trong c�c Th�nh, l�m Thầy của trời người, c�c Phật, A-la-h�n c� chỗ kh�ng c�.

�� Bồ-t�t Thường Bi ngẩng đầu nh�n, đ�p:

�� -T�i phải theo ai để được ph�p qu� ấy? Phải d�ng phương tiện g� v� đi đến đất nước n�o? Vị thầy đ� t�n họ l� g�?

�� Vị trời kia đ�p:

�� -Ngươi từ đ�y đi thẳng về hướng Đ�ng, kh�ng nhớ nghĩ đến sắc, thống (thọ), tưởng, h�nh, thức; kh�ng nghĩ tới khổ vui, thiện �c. Tai, mắt, mũi, miệng, th�n, t�m, ta, người v� cả việc đời trước đ� trải, việc đời sau sắp đến. Đừng nhớ tới đất, nước, gi�, lửa, hư kh�ng; c�c sắc xanh, v�ng, trắng, đen v� c�c m�u; c�c nẻo tham d�m, giận dữ, ngu si, ganh gh�t, nam nữ, họ h�ng, phải tr�i trước sau, cao thấp, chậm mau, kh�ng nghĩ đến c� Phật, kh�ng Phật, c� kinh đạo, kh�ng kinh đạo, c� Th�nh hiền, kh�ng Th�nh hiền... t�m � người phải rỗng kh�ng, dứt hết c�c ước nguyện, ngươi dốc giữ l�ng, kh�ng tr�i lời chỉ dẫn của ta th� sẽ thấy được Th�nh điển của tr� tuệ vượt bờ.

�� Bồ-t�t Thường Bi ngẩng đầu thưa:

�� -V�ng xin trọn đời giữ.

�� Vị trời lại n�i:

�� -Phải si�ng năng nhớ lấy.

�� N�i xong, vị trời chợt biến mất. Bồ-t�t nhận lời chỉ dạy, l�ng ngay � sạch, nhắm hướng Đ�ng đi t�m. Đi được v�i ng�y, b�n dừng lại tự nghĩ: �Ta trước vốn phước mỏng, sinh kh�ng gặp Phật, đời kh�ng c� Sa-m�n, vua t�i mờ mịt kh�ng biết c� Phật l� Bậc c� tr� tuệ vượt bờ, l� Bậc Thầy t�n qu� đ� dứt b�ng tối.� C�ch đấy mấy dặm, l�c chưa thấy g�, trong l�ng buồn thương hết mực, vừa đi vừa kh�c, t�m th�nh như thế n�n cảm động đến chư Phật. Đức Phật từ phương tr�n bay đến trước mặt, th�n m�u v�ng t�a, tướng tốt tuyệt vời hơn cả Th�nh, mặt như trăng tr�n, quanh đầu cổ c� h�o quang s�ng như mặt trời. Chư Thi�n theo hầu mang m�n b�u, lọng đẹp, tấu nhạc, tung hoa, chắp tay c�i đầu. Đức Phật khen ngợi Bồ-t�t:

�� -L�nh thay! L�nh thay! Ch� dốc cầu đạo của ngươi thật �t c� tr�n đời.

�� Bồ-t�t gặp Đức Phật, trong l�ng vừa vui vừa buồn, c�i đầu thưa:

�� -Nguyện xin Đức Phật thương con! Dứt hết mọi hệ lụy, cởi hết mọi tr�i buộc gi�p con, mở mất m� tối c�ng chữa l�nh bệnh cho con, v� con m� thuyết giảng kinh ph�p.

�� Đức Phật bảo:

�� -Ba c�i đều kh�ng, ph�m c�i g� c� đều l� kh�ng, vạn vật như huyễn, vừa sinh liền diệt, giống như bọt nước, thấy r� cuộc đời như vậy ngươi h�y nghĩ về điều ấy, Ta v� ngươi m� thuyết giảng kinh ph�p, h�y giữ l�ng ngay dốc lắng nghe, cẩn thận đừng qu�n. Từ đ�y đi về phương Đ�ng hai dặm, c� đất nước t�n l� Kiền-đ�-việt, l� th�nh tr� của c�c vị Bồ-t�t. cả nước to�n l� những bậc Thượng sĩ, kh�ng c� người ph�m tục. Nếu muốn n�i về c�ng đức của c�c vị Bồ-t�t th� d� c� kể đến hết kiếp, c�ng đức ấy vẫn c�n. C� vị Bồ-t�t đức cao ch� t�n t�n l� Ph�p Lai. Ở trong c�c th�nh, kh�c n�o ch�m sao c� th�m vầng trăng, lu�n ghi nhớ kinh điển, tr� tuệ v� hạn, thường diễn giảng về tr� tuệ vượt bờ, dạy người li�n tục. C�c vị Bồ- t�t c� người nghe kinh, người tụng, người ch�p, người san định nguy�n bản của kinh, ngươi đến sẽ thấy họ, họ ắt l�m thầy ngươi, khuy�n ngươi t�m Phật. H�y mau đến đ�, tự họ sẽ v� ngươi n�i to�n bộ về đức lớn của tr� tuệ vượt bờ.

�� Bồ-t�t Thường Bi nghe Đức Phật khen ngợi danh đức của c�c vị Bồ-t�t kia, t�m nhập v�o ph�p hỷ, đắc định hiện tại, c�c tưởng đều lặng, thấy hết chư Phật v� m�nh thuyết giảng c�ng đức của tr� tuệ vượt bờ, khen m�nh c� c�ng tinh tấn, dốc ch� t�m Phật, n�n đều khen:

�� -L�nh thay! Ch� đi t�m Phật, ngươi đ� gặp rồi đ�! Ta ở đời qu� khứ, khi mới ph�t t�m cũng đều như thế. C�c vị Phật qu� khứ, đương lai v� hiện tại cũng đều dốc cầu t�m như ngươi cả. Ngươi ắt sẽ th�nh Phật, tế độ tất cả ch�ng sinh.

�� Bồ-t�t Thường Bi từ định xuất, ngo�i nh�n hai b�n kh�ng thấy chư Phật hiện nữa, l�ng liền lại buồn, rơi nước mắt n�i:

�� -�nh s�ng linh thi�ng của chư Phật từ đ�u đến, nay lại đi về đ�u như thế?

�� Thiền độ v� cực của Bồ-t�t lu�n nhất t�m như vậy.

* *

82-� Thuở xưa, c� hai vị Bồ-t�t, ch� hạnh thanh tịnh, b�n trong lặng, v� dục, b�n ngo�i như v�ng trời, l�a bỏ lũ uế trược, v�o s�ng nơi n�i đầm, kho�t đ� l�m nh�, ở y�n ch� tịnh, �o cỏ, chiếu rơm, ăn tr�i c�y, uống nước suối, thanh tịnh v� vi, t�m � như hư kh�ng, gồm đủ bốn Thiền, chứng được tr� năm th�ng: Một l� c� thể nh�n thấu suốt, kh�ng chỗ xa n�o l� kh�ng thấy. Hai l� c� thể nghe thổng, kh�ng tiếng nhỏ n�o l� kh�ng nghe. Ba l� c� thể bay lượn v�o ra, khống g� ngăn trở được. Bốn l� c� thể biết r� c�c � niệm trong l�ng ch�ng sinh khắp mười phương. Năm l� c� thể tự biết những thay đổi của đời m�nh từ v� số kiếp đến nay. Phạm vương, Đế Th�ch, Ti�n th�nh c�c Trời, Rồng, Quỷ... kh�ng ai l� kh�ng c�i đầu đảnh lễ. Hai vị ở trong n�i đầm đ� hơn s�u mươi năm, thương x�t nghĩ đến ch�ng sinh tr�i nổi trong cảnh ngu tối, kh�ng biết l�m �c, sau c� tai ương nặng, hạn chế t�nh, từ bỏ dục, k�nh phụng ba ng�i b�u, phước ứng liền ngay, ắt được gi�u sang. Hai vị Phạm ch� ấy, một t�n l� Đề-kỳ- la, một t�n Na-lại. Đề-kỳ-la đ�m dậy tụng kinh, mệt qu� nằm ngủ, khi ấy Na-lại cũng dậy tụng kinh, lỡ đạp nhầm đầu của Đề-kỳ-la. Đề-kỳ-la liền thức dậy, n�i:

�� -Ai đạp đầu ta, s�ng mai khi mặt trời mọc một s�o, ta sẽ đập bể đầu người ấy l�m bảy phần, được chăng?

�� Na-lại n�i:

�� -T�i lỡ đạp nhằm đầu �ng, sao nỡ rủa thề nặng thế? Ph�m c�c thứ đồ vật kh�ng biết đi c�n c� khi đụng chạm, huống chi con người ở chung với nhau suốt cả đời m� kh�ng c� lầm lỗi sao? Lời �ng thường đ�ng! S�ng mai mặt trời mọc, đầu t�i ắt vỡ l�m bảy phần. Vậy t�i phải ngăn mặt trời kh�ng cho n� mọc.

�� Mặt trời b�n kh�ng mọc trong khoảng năm ng�y. Cả nước tối tăm, đ�n đuốc phải thắp li�n tục, c�c quan kh�ng đi l�m được, vua d�n hoảng hốt, họp c�c quan lại, mời đạo sĩ, vua n�i:

�� -Mặt trời kh�ng mọc lỗi ấy tại đ�u?

�� Trong số đạo sĩ ấy, người chứng được năm th�ng t�u:

�� -Hai vị đạo sĩ trong n�i c� ch�t tranh chấp, n�n đ� ngăn mặt trời kh�ng cho mọc.

�� Nh� vua hỏi:

�� -Họ tranh chấpduy�n cớ g�?

�� Vị đạo sĩ thuật r� đầu đu�i c�u chuyện cho vua biết. Vua n�i: Vậy phải l�m sao đ�y?

�� Đ�p:

�� -Vua n�n đốc suất c�c quan c�ng d�n ch�ng kh�ng kể lớn nhỏmau đến chỗ họ c�i đầu xin h�a giải, th� họ ắt sẽ tự h�a giải.

Nh� vua liền xuống chiếu, theo như lời đạo sĩ. Rồi vua đến chỗ n�i đầm, c�i đ�u thưa:

�� -Nước gi�u d�n an l� nhờ �n nhuần của hai vị, m� nay hai vị , bất h�a l�m cho đất nước mất chỗ tr�ng nhờ, lỗi ấy tại ta, d�n ch�ng kh�ng c� tội g�, vậy xin x� cho.

�� Na-lại n�i:

�� -Nh� vua n�n hiểu � của vị kia, nếu � �ng ấy đ� mở th� t�i thả mặt trời ra ngay.

�� Vua đến chỗ Đề-kỳ-la, n�i lại � của Na-lại. Vua lại n�i:

�� -Khiến vị kia l�y b�n đắp l�n đầu, rồi thả mặt trời ra, b�n tr�n đầu vỡ l�m bảy phần, c�n đầu Na-lại th� kh�ng hề g�.

�� Vua, t�i, l� d�n kh�ng ai l� kh�ng vui mừng. Hai đạo sĩ v� vuan�i rộng về phương ph�p trị nước:

�� -Phải d�ng l�ng Từ của bốn t�m khổng bị ngăn che, khuy�n d�n v�ng giữ năm giới, thực h�nh mười nẻo thiện. Vua v� thần d�n thảy đều c�ng thọ giới. Nh� vua trở về kinh đ� xuống chiếu:

�� -Người trong nước, chẳng kể l� h�ng t�n qu� hay thấp h�n,đều phải mang kinh năm giới, mười thiện d�ng l�m ch�nh s�ch của� nước.

�� Từ đ� về sau, �n vua thấm nhuần đến c�y cỏ, t�i trung vừa th�nh thật vừa trong sạch, khi�m tốn; cha đ�ng ph�p, mẹ hợp nghi, vợ chồng đều chuộng giữ đạo trinh t�n, nh� c� con hiếu.

�� Đức Ph�t n�i:

� ��-Hai vị Bồ-t�t thấy vua nước ấy kh�ng biết ba ng�i b�u, quan d�n mờ tối, bi t� kiến ngăn che, giống như trong nẻo tối bịt mắt m�đi, c�c vị thương họ đến chết kh�ng thấy kinh Phật, n�n biến h�a như thế l� muốn cho họ thấy được �nh s�ng.

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Na-lại ấy l� th�n Ta, Đề-kỳ-la l� Di-lặc.

�� Thiền độ v� cực của Bồ-t�t lu�n một l�ng như vậy.

KINH LỤC ĐỘ TẬP

Q1�� Q2�� Q3�� Q4�� Q5�� Q6�� Q7�� Q8

KINH LỤC ĐỘ TẬP

H�n Dịch: Đời Đ�ng Ng�, Sư-M�n Khương Tăng Hội,Người Nước Khương Cư.

Việt Dịch: Linh-Sơn Ph�p Bảo Đại Tạng Kinh

QUYỂN 8

Chương VI: MINH ĐỘ V� CỰC

(Tr� tuệ Ba La-mật)

83-� Nghe như vầy:

�� Một thời Đức Phật ở tại khu l�m vi�n Kỳ-đ� cấp c� độc thuộc nước X�-vệ, với một ng�n hai trăm vị Tỳ-kheo, một vạn vị Bồ-t�t c�ng an tọa. Đệ tử thứ nhất l� Thu Lộ Tử, đến trước Đức Phật c�i đầu quỳ gố�, bạch:

�� -Xa-nặc từ kiếp xưa c� c�ng sức g� m� khi Bồ-t�t ở nh� sẽ l�m Phi h�nh ho�ng đế, lại khuy�n bỏ nước v�o n�i học đạo, tự chứng đắc quả vị Phật, cứu vớt ch�ng sinh, c�ng đức v�i vọi, đến c�i diệt độ? Nguyện xin Đức Thế T�n n�i r� nguồn gốc.

�� Đức Phật khen ngợi:

�� -L�nh thay, l�nh thay! Thu Tử đ� hỏi hay lắm! C�ng đức của Xa-nặc nhiều đời nhiều kiếp thật kh�ng thể lường hết. C�c �ng h�y lắng ngh�, Ta sẽ n�i ra đ�y.

�� Thưa:

�� -Xin v�ng.

�� Đức Phật n�i:

�� -Thuở xưa Ta l�m Bồ-t�t tại nước Ni-ha-biến. Quốc vương nước ấy nghe lời người b�y vẽ, hoặc cho tu đạo th� được l�n trời hoặc thờ thần th� được l�n trời. Nh� vua từ thuở nhỏ đến giờ thường ước nguyện được l�n trời, nhưng chưa biết c�ch. Nước ấy c� hơn bốn vạn Phạm ch�. Nh� vua đ�i họ đến gặp, hỏi:

�� -Ta muốn l�n trời th� phải d�ng phương c�ch n�o?

�� Người Phạm ch� lớn tuổi nhất t�u:

�� -L�nh thay c�u hỏi ấy! Nh� vua mu�n đem th�n n�y l�n trời chăng? C� đem hồn đi kh�ng?

�� Vua n�i:

�� -Ta muốn ngồi như vầy m� được l�n trời ngay.

�� Đạo sĩ n�i:

�� -Phải lập đ�n c�ng tế trời thần thật lớn mới được.

�� Nh� vua mừng v� c�ng, truyền lấy hai ng�n c�n v�ng bạc ban choPhạm ch� được của b�u trở về nh� c�ng nhau vui chơi. Của b�u hết, ch�ng b�n với nhau: �Ch�ng ta sẽ khiến vua chọn lấy đồng nam, đồng nữ, đẹp đẽ hơn người, mỗi loại một trăm đứa, voi, ngựa, c�c s�c vật kh�c mỗi thứ c�ng trăm con, trước đ�i ch�ng ta ăn uống tiếp theo th� giết người v� s�c vật, lấy xương thịt ch�ng để l�m bệ l�n trời.�

�� B�n rồi th� đem việc n�y t�u l�n vua. Vua n�i:

�� -Rất tốt.

�� Nh� vua liền ra lệnh cho quan ở ngo�i mau ch�ng sắm sửa đầy đủ. Tất cả những người, vật được chọn đều đem tống giam v�o ngục, khiến đ�ng đảo người kh�c than đầy đường. Người trong nước đều n�i:

�� -L�m vua m� bỏ lời dạy ch�n ch�nh của Đức Phật, lại s�ng chuộng y�u t� th� đ� l� nguy�n nh�n mất nước.

�� Đ�m Phạm ch� lại t�u:

�� -Nếu như giết hết c�c mạng ấy m� nh� vua kh�ng được l�n trời, th� ch�ng ta bị phanh th�y b�u nơi chợ, việc ấy chắc chắn th�i!

�� Rồi ch�ng lại b�n mưu với nhau:

�� -Trong Hương sơn c� người kỹ nữ l� vua trời, t�n l� Tợ Nh�n H�nh Thần, Thần th�nh cũng kh� bắt được. Ch�ng ta n�n khiến nh� vua cầu t�m người ấy, nếu t�m kh�ng được th� mọi việc đều xong, ch�ng ta mới khỏi tội.

�� Lại đến chỗ vua t�u:

�� -Trong n�i Hương c� nữ nhạc của trời, phải lấy được m�u người ấy hợp với người v� s�c vật d�ng l�m c�i bệ th� ng�i mới l�n trời được.

�� Nh� vua mừng rỡ n�i:

�� -Sao kh�ng n�i sớm, nay đ� bốn th�ng tr�i qua rồi mới n�i?

�� Thưa:

�� -Ph�p thuật của ch�ng t�i từ gốc đến ngọn l� thế. Xin nh� vua lệnh cho d�n ch�ng trong nước tụ hội lại, hứa ban thưởng lớn, rượu nhạc đầy đủ cho ai c� thể t�m được thần nữ.

�� Bấy giờ d�n ch�ng c� người biết, t�u:

�� -Trong n�i thứ bảy c� hai đạo sĩ, một t�n l� X�-l�, một t�n l� Ưu-b�n, biết chỗ ở của thần nữ ấy.

�� Vua bảo:

�� -H�y gọi họ đến.

�� Sứ giả v�ng mệnh ra đi, v�i ng�y liền đem đạo sĩ về. Nh� vua vui vẻ b�y tiệc, rượu nhạc suốt bảy ng�y, rồi n�i:

�� -C�c ngươi v� ta bắt được thần nữ về đ�y, ta l�n trời th� sẽ đem đất nước n�y cho c�c ngươi.

�� Họ đ�p:

�� -Ch�ng t�i tất nhi�n l� hết sức cố gắng.

�� Họ trở về chỗ, t�m kiếm hơn hai th�ng trời, trải qua bảy lớp n�i mới đến được Hương sơn. Họ thấy một hồ nước lớn, dọc ngang ba chục dặm, đất bằng b�n hồ c� ng�i th�nh b�u đồ sộ nguy nga, d�i, rộng, cao, mỗi chiều t�m chục dặm. C�y b�u v�y quanh th�nh rực rỡ s�ng cả nước. Trong hồ đầy hoa sen, mỗi hoa c� đến ng�n c�nh, c�nh c� năm m�u, c�ng s�ng rỡ lấp l�nh, nhiều thứ chim lạ l�u lo ca h�t. Cửa th�nh bảy lớp, trong th�nh lầu, g�c, cung, điện san s�t nhau, cờ phướn lộng lẫy, chu�ng, linh rung năm �m vang vọng, Vua trời ở trong cung c�ng ca nữ vui chơi. Sau bảy ng�y, Đế Th�ch ra ngo�i đi dạo, đến hồ tắm, vui th�ch đ� xong, phải về l�n trời. B�n gốc c�y cạnh hồ c� vị Phạm ch� th�nh, trong ngo�i kh�ng dơ, đ� được sự s�ng suốt của năm th�ng. Hai đạo sĩ tiến đến, c�i đầu thưa:

�� -Nhạc n�y tuyệt diệu, đem l�m vui cho ai vậy?

�� Đ�p:

�� -Đầu Ma Vương nữ c�ng hơn một ng�n người kh�c du chơi ở đ�y. Họ mới vừa đến, c�c ngươi h�y sớm lui đi.

�� Hai đạo sĩ lui về t�m chỗ ẩn th�n, b�n với nhau:

�� -Vị Phạm ch� n�y đạo đức thi�ng linh, ch�ng ta sẽ d�ng c�ch g� để đến gần Thi�n nữ đ�y? Chỉ c� c�ch phải d�ng đạo quỷ, kết cỏ ếm ch�, rồi đem n�m v�o hồ nước, khiến th�n vị Phạm ch� chồng l�n m�nh Thi�n nữ th� thi�ng linh sẽ ti�u tan.

�� Liền kết cỏ n�m v�o nước, d�ng đạo y�u ch� yếm. Đế Th�chtho�t khỏi quay về trời, chư Thi�n cũng vậy, chỉ c� Thi�n nữ kh�ng thể bay l�n được. Hai đạo sĩ nhảy v�o hồ cởi �o tr�i Thi�n nữ lại.

�� Thi�n nữ n�i:

�� -C�c ngươi định l�m g� ta?

�� Hai đạo sĩ đ�p như đ� n�i ở tr�n. D�ng tre bẻ để ghi t�nh th� đi suốt bảy ng�y mới về tới vương quốc.

�� Họ đến thẳng vương cung, tự nhi�n thấy sọ. Thấy được Thi�n nữ, nh� vua mừng rỡ, b�y tiệc ăn uống, ủy lạo c�c đạo sĩ, n�i:

�� -Ta được l�n trời th� sẽ đem nước n�y cho c�c người.

�� Người con đầu của vua t�n l� Nan-la-thi, l�m vua ở một nước kh�c, c� th�i tử t�n l� Tu-la, con người vợ trước, nh�n từ, h�a nh�, th�ng minh thấu r� cả, thấy trước việc chưa xảy ra của ch�ng sinh ở đời, kh�ng chỗ s�u xa n�o m� kh�ng thấy, kh�ng c�i nhỏ nhặt n�o m� kh�ng đạt, hạnh cao s�u độ kh�ng rời khỏi l�ng, tự thề cầu cho được quả Như Lai V� sở Trước Ch�nh Ch�n Gi�c Đạo Ph�p Ngự Nh�n Thi�n Sư, Thiện Thệ Thế Gian Giải, đạt đến gốc kh�ng. Vua n�i:

�� -Ta sắp l�n trời, gọi ho�ng t�n đến để từ gi�.

�� Ho�ng t�n đến, c�i đầu lạy, nhận lời từ gi� xong, lui lại ghế ngồi. Vua hỏi:

�� -Cha mẹ con c�ng d�n ch�ng an ổn cả chứ?

�� Ho�ng t�n đ�p:

�� -Nhờ �n nhuần thấm của vua n�n khắp chốn đều y�n ổn.

�� Rồi ch�u vua n�i:

�� -Nếu ta kh�ng cầu xin Ti�n nữ về l�m phi th� vua ắt giết đi!

�� C� người nghe được đem t�u, nh� vua n�i:

�� -Ta sẽ d�ng m�u của Thi�n nữ để l�m bệ l�n trời.

�� Ho�ng t�n liền tuyệt thực, lui về nghĩ ngợi, l�ng kh�ng vui.

�� Vua sợ ch�u chết, liền đem Thi�n nữ cho l�m phi. Trong ngo�i mừng rỡ, c�c hoạn đều tan hết. Sau bốn th�ng, c�c Phạm ch� lại t�u:

�� -B�y giờ phải đ�o hố để giết c�c s�c sinh, lấp đầy hố, rồi lấy m�u Thần nữ b�i l�n miệng hố, chọn ng�y tốt l�m lễ tế trời.

�� Nh� vua n�i:

�� -Hay thay!

�� Rồi truyền lệnh c�c người gi� cả trong nước, c�ng quan, d�n phải tham dự cuộc tế lễ ấy. Ho�ng t�n nghe được việc đ�, b�i ng�i kh�ng vui, gạn hỏi Phạm ch�:

�� -Ph�p thuật c�ng tế n�y xuất ph�t từ Th�nh điển n�o?

�� Đ�p:

�� -Ph�m l�m việc c�ng tế như vậy sẽ được l�n trời.

�� Ho�ng t�n vạch ra:

�� -Hễ giết l� hại mạng ch�ng sih. Hại mạng ch�ng sinh l� đứng đầu trong c�c tội nghịch �c, họa ấy kh�ng c�ng, hồn linh chuyển h�a lại hiềm o�n nhau, d�ng gươm độc giết hại nhau, đời đời kh�ng dứt, chết phải v�o địa ngục Th�i sơn, thi�u nấu, băm vằm chịu đủ c�c thứ độc hại. Rồi được ra th� hoặc l�m s�c sinh lại liền bị chết về dao ch�m, hoặc về sau được l�m người th� phải bị họa ph�n th�y, đều do giết hại m� ra cả. H� c� chuyện l�m bạo ngược m� được l�n trời sao?

�� Phạm ch� đ�p:

�� -Ngươi tuổi mới lớn, tr� nghĩ tới đ�u m� bắt bẻ ch�ng ta?

�� Ho�ng t�n n�i:

�� -Thọ mạng đời trước của ta, năm trăm đời liền được sinh ra trong nh� Phạm ch�, r�nh kinh s�ch đạo của ngươi, lấy thanh ch�n l�m đầu, c�c ngươi xảo dối, h� hợp với diệu � của kinh?

�� Phạm ch� n�i:

�� -Ngươi biết đạo của ta sao kh�ng tr�nh b�y ra?

�� Ho�ng t�n n�i r�:

�� -Nguy�n tắc lớn của Phạm ch� l� c�i Th�nh hết mực thanh tịnh, m� c�c ngươi th� dơ đục, t�n khốc, tham ăn, dối đem c�ng tế t� vạy, giết người hại vật, uống rượu d�m loạn, dối trời khổ d�n, khiến d�n bỏ Phật, tr�i ph�p xa hiền, chẳng b� con m� đem hết của cải c�ng cho quỷ, c�n người th�n th� đ�i r�t, h� hợp với Th�nh �, cao hạnh của Sa-m�n sao?

�� Đ�m Phạm ch� hổ thẹn c�i đầu m� lui. Ho�ng t�n liền v� vua �ng tr�nh b�y lời tin ch� th�nh của Đấng V� Thượng Ch�nh Ch�n Tối Ch�nh Gi�c:

�� -Hễ muốn l�n trời phải quy y ba ng�i b�u, hiểu r� về bốn v� thường, dứt hết tham lam keo kiệt, nu�i ch� thanh tịnh, qu�n m�nh cứu người, �n nhuần khắp ch�ng sinh. Đ� l� một.

�� Thương x�t mọi sinh mạng, rộng l�ng m�nh để cứu người, ch� hằng biết đủ, kh�ng phải của m�nh th� kh�ng nhận lấy, giữ trinh kh�ng d�m dật, tin kh�ng lừa dối, rượu l� loạn độc l�m kh� n�t đạo hiếu, tu�n giữ mười đức, d�ng ch�nh đạo dắt dẫn người th�n. Đ� l� hai.

�� Nhịn nhục đối với ch�ng sinh, thương x�t kẻ cuồng say, độc tới buồn đi, cứu m� kh�ng hại, đem ba ng�i b�u để dẫn dụ, hiểu được rồi liền gi�p vui, thương nu�i c�ng gi�p đỡ, �n ngang trời đất. Đ� l� ba.

�� Tinh tấn luyện ch�, dốc cầu theo hạnh cao. Đ� l� bốn.

�� Bỏ t� dứt cấu nhiễm, ch� lặng như hư kh�ng. Đ� l� năm.

�� Học rộng, kh�ng g� ngăn che mong đạt đến nhất thiết tr�. Đ� l� s�u.

�� m giữ đức rộng lớn n�y, trước sau. kh�ng lầm lỗi, cầu l�m bậc ph�p vương ba c�i th� c� thể được l�n trời, kh� g�? C�n tr�i với lời dạy từ bi của Đức Phật, chuộng sự hung �c, giết hại mạng ch�ng sinh, nhạc d�m, tế t�, sống th� trời bỏ, chết phải v�o ba đường dữ, lại giết hại lẫn nhau, mang họa v� c�ng. Đem �c dữ ấy m� mong l�n trời, v� như người l�m tr�i lệnh vua m� muốn được ng�i vị cao.

�� Vua n�i:

�� -Hay thay lời tin ấy!

�� Vua b�n mở ngục đại x�, đuổi hết c�c y�u t�, đem của b�u cả nước sai ch�u l�m phước đức. Ho�ng t�n được của b�u, đều đem chia cho người ngh�o, bố th� suốt bảy ng�y, kh�ng kẻ thiếu thốn n�o l� kh�ng no đủ. Sau khi bố th�, lại khuy�n d�n giữ giới, mọi người đều cảm nhận �n nhuần, kh�ng ai l� kh�ng tu�n theo. Trời, Rồng, Quỷ, Thần đều khen hay, l�m mưa nhiều thứ b�u, lụa l�, l�a gạo, hoa m�u. C�c nước l�n cận ngưỡng mộ đức h�a theo về như c�c d�ng s�ng chảy về biển cả. Ho�ng t�n từ gi� người th�n, đem n�ng phi lui về.

�� Về đến nước, th�i tử chỉ lo đ�ng cửa, bỏ việc, c�ng n�ng vui chơi. Quần thần t�u l�n vua:

�� -Kh�ng bỏ người phi ấy th� việc nước sẽ hư n�t.

�� Vua cha n�i:

�� -Vợ l� do �ng nội ban cho, đ�u được bỏ đi!

�� B�n triệu th�i tử đến để giam lại, người phi nghe thế n�n hổ thẹn, liền bay về chỗ ở cũ, nơi n�i thứ bảy. Thấy ưu-b�n v� c�c người kh�c b� dặn:

�� -Chồng ta c� đến th� h�y v� ta m� đuổi đi.

�� Rồi để lại chiếc nhẫn v�ng l�m tin.

�� Vua cha nghe n�ng phi đi rồi mới cho th�i tử về nước. Th�i tử kh�ng thấy người phi của m�nh, n�n buồn b� rơi nước mắt. Thần giữ cung n�i:

�� -Th�i tử kh�ng n�n thương tiếc, ta chỉ cho đường đi. Người phi đang ở nơi n�i thứ bảy, h�y mau đến t�m cho kịp.

�� Ho�ng t�n nghe lời, liền mặc �o ngọc, mang kiếm, cầm cung đi ngay. �o b�u chiếu s�ng đến bốn mươi dặm. H�m đến n�i thứ bảy, thấy vợ bẻ c�nh c�y quăng xuống đất để l�m dấu cho biết. Th�i tử gặp trước hai đạo sĩ, hỏi:

�� -Người phi của ta c� đi qua đ�y kh�ng?

�� Đ�p:

�� -C�.

�� Rồi họ đem nhẫn v�ng trao cho, c�ng đi theo gi�p, lấy c�y bắc cầu đi qua s�ng nhỏ, đến n�i thứ t�m, thấy Phạm ch� đạt được bốn Thiền, liền gieo năm v�c xuống đất, c�i đầu l�m lễ, thưa:

�� -Đạo sĩ c� thấy vợ t�i đi qua đ�y chăng?

� ��Đ�p:

�� -C� đi qua đ�y! H�y ngồi đ�y gi�y l�t, t�i chỉ chỗ cho.

�� B�y giờ trời Đế Th�ch h�a l�m con vượn lớn, oai linh chấn động cả n�i rừng. Ho�ng t�n rất sợ. Phạm ch� n�i:

�� -Đừng sợ, n� đến c�ng dường đ�.

�� Con vượn thấy ba đạo sĩ th� nghi ngại n�n đứng lại, kh�ng d�m bước tới. Phạm ch� gọi:

�� -Đến đ�y.

�� Vượn liền đi đến, lấy tr�i c�y c�ng dường. Phạm ch� nhận tr�i c�y, rồi bốn người c�ng ăn, gọi vượn bảo:

�� -Đem ba người n�y đến chỗ n�ng Tợ nh�n H�nh thần.

�� Vượn hỏi:

�� -Đ�y l� người n�o m� khiến l�n trời vậy?

�� Phạm ch� n�i:

�� -Th�i tử của quốc vương l� bậc đứng đầu h�ng Khai sĩ, sẽ l�Đấng Như Lai V� sở Trước Ch�nh Ch�n Đạo Tối Ch�nh Gi�c Đạo Ph�p Ngự Thi�n Nh�n Sư, ch�ng sinh sẽ nhờ �n lớn ấy m� được trở về với gốc kh�ng.

�� Vượn ca ngợi:

�� -L�nh thay, bậc Khai sĩ! Nếu ng�i được th�nh Phật, t�i xin l�m ngựa cho ng�i.

�� Ưu-b�n hai người, một người nguyện l�m n� bộc, một người nguyện l�m La-h�n. Vị Khai sĩ n�i:

�� -Rất tốt!

�� Rồi tất cả c�ng l�n trời.

�� Tr�n đường đi c� năm trăm vị Duy�n gi�c, đều đến c�i lạy, sai vượn trở lại lấy hoa, tung l�n c�ng dường chư Phật, nguyện:

�� -Mong t�i ch�ng th�nh Bậc Ch�nh Gi�c, dẫn dắt ch�ng sinh, diệt hết sinh tử, thần thức trở về với gốc kh�ng.

�� Ba người lại ph�t nguyện như trước, xin đều l�m Phật, c�i lạy m� đi. Đến ngo�i cửa th�nh của Tợ Nh�n H�nh Thần, vượn c�i đầu xin lui. Ba người đều ngồi nghỉ. Bấy giờ c� người �o xanh đi ra lấy nước. Vị Khai sĩ hỏi:

�� -Chị lấy nước l�m g�?

�� Đ�p:

�� -Lấy nước cho vương nữ tắm. Vị Khai sĩ cởi chiếc nhẫn bỏ v�o th�ng nước ấy. Thi�n nữ thấy chiếc nhẫn th� dừng kh�ng tắm, thưa với cha mẹ:

�� -Chồng con đi t�m, nay đ� đến đ�y!

�� Người cha t�n Đầu Ma, vui mừng vội ra gặp nhau. Khai sĩ c�i đầu theo lễ của người rễ, c�n hai đạo sĩ th� c�i đầu lễ rồi lui. Vua mời Khai sĩ v�o trong, tay dắt con g�i trao cho, chung quanh thị nữ c� hơn ng�n người, h�a nhạc trời vui th�ch. Lưu lại nơi đ� bảy năm, l�ng nhớ �n sinh dưỡng của cha mẹ, vị Khai sĩ nghẹn ng�o n�i lời từ biệt xin trở về nước. Thi�n vương n�i:

�� -Tất cả đất nước n�y, nay ta đem giao ph� cho con, l�m sao m� con đ�nh ra đi?

�� Khai sĩ lại n�i như trước. Vua bảo:

�� -H�y lưu lại đ�y th�m bảy ng�y nữa để tận hưởng vui th� vớinhau.

�� Sau bảy ng�y, c� vị Đại thần vương đến chỗ vua trời ch�c mừng:

�� -Con g�i của vua đ� về, lại được người chồng th�nh.

�� Vua trời n�i:

�� -Con g�i h�n mọn của ta được người chồng h�ng th�nh, người ấy nay lại nhớ về người th�n sinh dưỡng, vậy phiền �ng lo việc tiễn đưa.

�� Quỷ vương k�nh v�ng, rồi lấy b�u trời l�m cung điện, đền đ�i bảy tầng, c�c vật b�u, nhạc trời, tr�n đời �t thấy. Quỷ vương tay n�ng, đưa về nước cũ, xong c�i đầu ch�o lui đi. Khai sĩ gặp lại cha mẹ, lời th�nh hỏi thăm đầy đủVua �ng vui vẻ truyền ng�i.

Thi�n nữ, quỷ, rồng kh�ng ai l� kh�ng khen ngợi. Th�i tử đại x� c�c tội, đem hết của nước bố th� cho d�n ch�ng khắp bốn phương v� đến cả mọi ch�ng sinh, đều gi�p những người bần c�ng, thiếu thốn, thỏa m�n theo lời cầu xin của họ. Ch�ng sinh mừng rỡ, kh�ng ai l� kh�ng ca ngợi, khen Phật gi�o h�a theo nẻo nh�n, �n thấm nhuần hơn cả trời đất, t�m phương chuộng đức k�o nhau v�o đất nước, như con thơ đến nương nhờ mẹ hiền. Vua �ng sau khi mạng chung, liền được sinh l�n trời.

�� Đức Phật bảo T�n giả Thu Lộ Tử:

�� -Ho�ng t�n ấy l� th�n Ta, Phạm ch� chứng được b�n Thiền l� Thu Lộ Tử, Ưu-b�n l� Mục-li�n, X�-l� l� Xa-nặc, trời Đế Th�ch (h�a l�m vượn) ấy nay l� Kiền-đức (ngựa Kiền-trắc), vua cha l� Ca- diếp, vua �ng nay l� vua Bạch Tịnh, mẹ l� X� Diệu mẹ Ta, vợ l� C�u-di.

�� Bồ-t�t nhiều đời đem l�ng Từ với bốn t�m rộng lớn, c�ng s�u hạnh Độ v� cực để cứu độ ch�ng sinh, kh� m� t�nh kể xiết.

Đức Phật thuyết giảng xong, c�c vị Bồ-t�t, bốn ch�ng đệ tử, c�c vị Trời, Rồng, Quỷ, Thần v� thần Chất lượng, kh�ng ai l� kh�ng hoan hỷ, l�m lễ lui ra.

* *

84- Kinh Vua Nước Gi�-La.

�� Thuở xưa, vua nước Gi�-la, v� người ch�nh hậu kh�ng con nối dối, n�n rất buồn rầu, ra lệnh:

�� -B� về b�n nh� cha mẹ, t�m ph�p g� cho c� con nối d�i, trở lại đ�y ta sẽ kh�ng l�m tội.

�� Ho�ng hậu kh�c l�c từ gi�, thề sẽ quy�n sinh, b�n gieo m�nh xuống n�i s�u, rớt v�o rừng rậm. Trời Đế Th�ch cảm động, n�i:

�� -Ho�ng hậu của vua n�y đời trước l� chị của ta, nay kh�ng con nối d�i m� phải bỏ th�n nơi n�i hiểm.

�� Đế Th�ch buồn thương, bỗng nhi�n hiện xuống, lấy đĩa đầy tr�i c�y đưa cho ho�ng hậu, n�i:

�� -N�y chị, ăn đĩa quả n�y ắt c� con Th�nh nối d�ng, sẽ l� bậc anh h�ng thế gian. Nếu nh� vua c� nghi ngờ th� lấy đĩa ấy cho xem. Đĩa thần của vua trời n�y l� vật l�m chứng tốt nhất.

�� Nguy�n hậu ngẩng đầu l�n trời ăn tr�i c�y, bỗng nhi�n kh�ng thấy Đế Th�ch ở đ� nữa. B� cảm thấy th�n nặng, trở về cung, gặp vua, đem việc ấy th�nh thật t�u l�n đầy đủ. Đủ ng�y b� sinh được một ho�ng nam, dung mạo xấu x�, trong đời �t thấy, ở tuổi ấu thơ, th�i tử đ� tỏ ra th�ng minh biết rộng, mưu tr� vượt ch�ng, sức c� thể vật ng� voi, chạy đuổi theo bắt được chim ưng bay, ph�t tiếng n�i ng�n vang như sư tử rống, tiếng đồn xa gần, t�m phương đều khen ngợi. Nh� vua cưới con g�i vua nước b�n cạnh cho th�i tử; n�ng t�n l� Nguyệt Quang, xinh đẹp đoan ch�nh, đầy đủ nết tốt tr�n đời. Sau n�ng c�n c� bảy người em g�i cũng rất xinh đẹp. Ho�ng hậu sợ Nguyệt Quang kh�ng ưa diện mạo của th�i tử n�n n�i dối:

�� -Theo lễ nghi xưa của nước ta, vợ chồng kh�ng được gặp nhau l�c ban ng�y. Lễ l� điều quan trọng, phi kh�ng được tr�i với tục xưa. Nguyệt Quang thưa:

�� -K�nh v�ng, con kh�ng d�m qu�n lời dạy qu� b�u ấy.

�� Từ đ� về sau, th�i tử v�o ra chưa từng thấy mặt. Th�i tử thầm � nghĩ: �Nước m�nh c�ng bảy nước l� th� địch, nếu d�ng sức để tranh th� kh�ng ổn, mu�n d�n ta th�n, vậy ta phải quyền biến để đem lại y�n l�nh�. L�ng tự suy nghĩ: �Th�n tướng ta rất xấu, vợ thấy ắt l�nh xa, n�ng l�nh xa th� thi�n hạ an ổn, d�n ch�ng an l�nh. �

�� B�n vui mừng thưa với ho�ng hậu xin được gặp vợ một lần để ngắm dung nhan n�ng. Ho�ng hậu n�i:

�� -Diện mạo của con xấu x�, c�n vợ con th� dung mạo tươi đẹp, diễm lệ, s�nh ngang Thi�n nữ, n� m� biết được chắc l� bỏ đi ngayth�i, con phải trọn đời c� đổc;Th�i tử lại xin, ho�ng hậu thương con n�n phải chấp nhận theo � nguyện, đem ho�ng phi ra xem ngựa. Th�i tử giả l�m người chăn, ho�ng phi thấy, hỏi:

�� -Người chăn sao m� xấu thế?

�� Ho�ng hậu n�i:

�� -Đ�y l� người chăn của ti�n vương đấy.

�� Sau đ� đưa đi xem voi, ho�ng phi lại thấy th�i tử n�n ngờ, nghĩ: �Nơi ta dạo đến đều thấy người n�y, c� lẽ l� th�i tử chăng?� B�n thưa với ho�ng hậu:-

�� -Xin cho con được thấy mặt th�i tử.

�� Ho�ng hậu liền quyền biến, bảo anh em đi du h�nh trong nước. Th�i tử c�ng quan li�u c� đ�m t�y t�ng theo hầu, ho�ng hậu v� ho�ng phi nh�n thấy l�ng c� ch�t vui vẻ. Sau đ�, lại đi v�o khu thượng uyển, th�i tử leo l�n c�y h�i tr�i n�m v�o lưng vợ, ho�ng phi n�i:

�� -Đ�y nhất định l� th�i tử. Đ�m đến, r�nh l�c th�i tử ngủ, ho�ng phi lặng lẽ lấy đ�n soi thấy được tướng mạo th�i tử, hoảng sợ n�n bỏ chạy về nước. Ho�ng hậu giận n�i:

�� -Sao lại để cho vợ con bỏ về thế?

�� Th�i tử đ�p:

�� -Vợ con bỏ đi th� đ� l� nền tảng cho thi�n hạ th�i b�nh, d�n ch�ng trọn đạo nu�i nấng cha mẹ m�nh.

�� Rồi th�i tử v�o b�i biệt vua cha v� ho�ng hậu l�n đường t�m vợ m�nh. Đến đất nước của ho�ng phi, th�i tử giả l�m thợ gốm, đi l�m đồ gốm thu�. Đồ gốm l�m ra đẹp nhất nước, chủ l� gốm thấy đẹp n�n mang đến d�ng l�n vua. Nh� vua được đồ đẹp mừng lắm, ban cho c� g�i �t, c� b�n đem đến cho c�c chị m�nh xem. Nguyệt Quang biết l� đồ của chồng m�nh l�m, n�n n�m xuống đất cho vỡ đi. Th�i tử lại v�o th�nh đi nhuộm thu� c�c thứ vải lụa, chọn lấy một xấp lụa nhuộm th�nh c�c thứ đẹp lạ, đầy đủ kỹ thuật tinh xảo, xem ra tr�n đời �t thấy. Chủ l� nhuộm mừng rỡ lấy l�m lạ, lại đem d�ng l�n vua. Vua lại đẹp l�ng, đem đưa cho t�m người con g�i xem, Nguyệt Quang biết đ� l� của chồng m�nh n�n bỏ đi kh�ng nh�n. Th�i tử lại đi l�m người nu�i ngựa thu� cho một vị đại thần, nu�ikh�o ngựa đ� mập lại thuần. Vị đại thần hỏi:

�� -Ngươi c�n c� t�i nghệ n�o nữa chăng?

�� Thưa:

�� -C�c m�n m� một th�i quan phải l�m, t�i đều biết đầy đủ cả.

�� Vị đại thần bảo ch�ng l�m c�c m�n ăn để d�ng l�n vua. Ăn xong, nh� vua hỏi:

�� -Ai đ� l�m c�c m�n ăn n�y?

�� Vị đại thần cứ sự thật t�u l�n. Vua ra lệnh cho ch�ng l�m th�i quan, coi s�c c�ng việc ăn uống của vua. Một h�m, th�i tử đem canh v�o nội cung d�ng cho t�m người con g�i của vua. Muốn đạt được sự quyền biến, th�i tử giả vờ l�m đổ canh v�o người, c�c c� g�i đều kinh sợ, ri�ng Nguyệt Quang kh�ng th�m ng� đến. Trời Đế Th�ch hoan hỷ khen:

�� -Bồ-t�t lo cứu độ ch�ng sinh đến như thế sao! Ta phải quyền biến gi�p đỡ.

�� B�n khi�u kh�ch bảy nước th� địch, tụ hội tại thủ đ� của nước ho�ng phi, n�i với ho�ng phi: �Ch�nh ngươi sẽ dứt được gốc tai họa cho h�ng triệu d�n�.

�� Rồi h�a l�m tờ thư do ch�nh tay phụ vương của Nguyệt Quang viết, đem Nguyệt Quang gả cho bảy nước. Bảy nước đều sắm lễ vật đến kinh đ� nước của Nguyệt Quang để rước d�u. Họ gặp gỡ, c�ng hỏi thăm nhau đến đ�y l�m g�? Ai cũng trả lời rằng đến để xin cưới người con g�i của vua t�n Nguyệt Quang. Tranh c�i nhau rối r�t, họ đều lấy thư tay của vua đưa ra, rồi c�ng l�n tiếng o�n hận, n�i:

�� -Sẽ diệt cả họ của ngươi, việc kh�ng thể lầm được!

�� Liền khiến sứ giả trả lại thư, c�ng hỏi vặn:

�� -�ng đem một người con g�i ra đ�a cợt với bảy nước ch�ng ta, c�c nước o�n hận c�ng hưng binh, nước mất ngay h�m nay đấy!

�� Vua cha sợ h�i n�i: �Họa n�y lớn qu�, chắc do nghiệp từ đời trước g�y ra! B�n gọi Nguyệt Quang bảo:

�� -Con l�m vợ người ta, chồng dẫu kh�n ngu, l�nh dữ, tốt xấu, đều do nghiệp từ trước, ai c� thể bỏ đi được, m� kh�ng trinh nhất, một l�ng tận hiếu v�ng thờ, lại bỏ chồng trở về nước, để họa đến thế n�y! Ta nay phải ph�n th�y con ra l�m bảy phần, để tạ tội với vua bảy nước.

�� Nguyệt Quang kh�c thưa:

�� -Xin cha tha mạng con trong chốc l�t, để con t�m người t�i tr�, ắt c� thể đẩy lui được c�c họa bảy nước ấy...

�� Nh� vua liền treo giải:

�� -Ai c� thể trừ được họa n�y, th� sẽ gả Nguyệt Quang v� nu�i dưỡng bằng phước lớn.

�� Th�i tử n�i:

�� -H�y mau l�m đ�i cao, ta sẽ trừ hết giặc.

�� Đ�i cao l�m xong, th�i tử giả bị bệnh, bước một ch�n nghi�ng xuống đất, cần Nguyệt Quang đến c�ng th� mới đẩy lui được qu�nđịch. Nguyệt Quang hoảng hốt, sợ thấy cảnh ch�m giết, n�n phải đỡ n�ng th�i tử l�n đ�i, chỉ biết đứng sững. Th�i tử lớn tiếng gọi vua bảy nước, �m vang chấn động xa như sư tử rống, đem lời Phật dạy m� dẫn dụ:

�� -L�m bậc trời coi s�c mu�n d�n phải d�ng đạo nh�n từ, m� nay c�c �ng nổi giận, giận lớn l� họa to, hỏa to th� th�n mất, hễ mất th�n th� mất nước, ấy đều do danh, sắc cả!

�� Binh h�ng bảy nước kh�ng ai l� kh�ng ng�y người bất động, gi�y l�t sau tỉnh lại, đều muốn trở về nước m�nh. Th�i tử t�u với vua:

�� -Việc h�n nh�n kh�ng ai bằng c�c vua n�y, sao kh�ng đem bảy c� con g�i gả cho con của bảy vua kia! C� con rể che chở th� nh� vua được an l�nh, thần d�n được vui vẻ, cha mẹ được nu�i dưỡng.

�� Nh� vua n�i:

�� -Hay thay! Đ�y l� niềm vui lớn!

�� B�n gọi bảy vua đến đem bảy c� con g�i gả cho. T�m ch�ng rể d�ng lễ hậu hỹ, vua t�i hớn hở. Đến l�c đ� vua v� thần d�n mới biết th�i tử l� chồng cũ của Nguyệt Quang. Vua liền tuyển chọn quan hiền, v� sĩ theo hầu, mọi người đều trở về nước. Ch�n nước đều h�a b�nh an ổn, d�n ch�ng m�a h�t, thảy đều ca ngợi.

�� -Trời gi�ng xuống l�m cha ta! Ph�m l� Th�nh nh�n quyền biến th� chẳng phải người ph�m biết được! Nay đức tụ c�ng th�nh, vậy mới r� r�ng, kh�ng ch� bai.

�� Trở về nước chừng hơn một năm, vua cha băng h�, th�i tử thay ng�i cha đại x� c�c tội, đem năm giới, s�u độ, t�m trai, mười thiệngi�o h�a mu�n d�n, tai họa đều dứt, nước gi�u d�n an, nền đạo h�a lớn lưu h�nh, mọi người đều phụng thờ ba ng�i b�u, đức lớn phước về, c�c bệnh đều ti�u diệt, dung mạo th�i tử trở n�n rực rỡ, đẹp hơn cả hoa đ�o. Sở dĩ như vậy l� v� thọ mạng đời trước của Bồ-t�t. Vợ chồng đều c�ng đi c�y, một h�m sai vợ về lấy cơm, tr�ng thấy vợ trở lại, c�ng đi với một vị B�ch-chi-phật, khuất sau sườn n�i, l�u m� kh�ng thấy đến. L�ng sinh nghi ngờ, nổi giận cầm c�y muốn đi đến đ�nh. Tới nơi, thấy vợ m�nh đang lấy phần cơm c�ng dường vị Sa- m�n, rồi lui lại chắp tay đứng. Vị Sa-m�n ăn xong, n�m b�t l�n hư kh�ng, b�t ph�t ra �nh s�ng ch�i l�a, rồi bay đi mất. L�ng người chồng vừa xấu hổ, vừa hối hận, nghĩ: �Vợ m�nh c� đức mới gặp được bậc đ�ng t�n k�nh ấy! C�n m�nh qu� ngu chắc sẽ bị họa�. Liền gọi vợ n�i:

�� -Phước c�ng dường của n�ng ta sẽ chung với, phần cơm c�n lại hai ta c�ng ăn, xin n�ng chớ giận!

�� Đến khi mạng chung, mỗi người đều sinh v�o gia đ�nh vương giả, người vợ c� l�ng thuần từ bố th� n�n sinh ra đ� đoan ch�nh. C�n người chồng, trước giận dữ, nhưng sau th� c� l�ng Từ, n�n mới sinh th� xấu x� m� sau th� đẹp đẽ.

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Hễ con người tạo nghiệp, trước ban cho sau lấy lại, th� đời sau l�c mới sinh ra th� gi�u c� nhưng lớn l�n th� ngh�o khổ. Nếu trước lấy đi m� sau ban cho th� đời sau thọ b�o trước ngh�o h�n m� sau lớn l�n th� gi�u sang. Th�i tử ấy l� th�n Ta, người vợ l� C�u-di, phụ vương l� vua Bạch Tịnh, người mẹ nay l� X� Diệu, mẹ ta; trời Đế Th�ch l� Di-lặc. Bậc Khai sĩ đời đời thương nhớ ch�ng sinh, dốc cứu vớt họ ra khỏi cảnh lầm than.

Tr� tuệ độ v� cực rộng khắp của Bồ-t�t lu�n thể hiện sự s�ng suốt như vậy.

* *

85-� Kinh Bồ-T�t D�ng Tr� Tuệ Xa Rời Vợ Quỷ.

�� Thuở xưa, Bồ-t�t l�m ngựời ph�m, năm l�n mười s�u tuổi t�nh kh� th�ng minh, học nhiều thấy rộng, kh�ng kinh n�o l� kh�ng thấu triệt, luyện kỹ nghĩ s�u về đạo thuật của c�c kinh, xem kinh n�o l� đ�ng nhất, đạo n�o l� an nhất; Suy nghĩ rồi b�i ng�i n�i:

�� -Chỉ c� kinh Phật l� đ�ng nhất, đạo v� vi l� an nhất.

�� Lại nghĩ:

�� -Ta dốc giữ lấy điều đ�ng v� ở chỗ y�n ấy. Cha mẹ muốn cưới vợ cho, Bồ-t�t buồn b� n�i:

�� -Họa về y�u qu�i dữ nhất kh�ng g� lớn hơn sắc. Nếu y�u quỷ đến th� đạo đức mất. Ta kh�ng chạy trốn chắc bị s�i nuốt th�i!

Thế rồi liền trốn tới nước kh�c, đem sức l�m thu�, để tự sinh sống. B�y giờ, c� một �ng chủ điền đ� gi� nhưng kh�ng c� con nối d�i. Một h�m ra đồng, nhặt được một b� g�i dung nhan tuyệt vời, hớn hở đem về nu�i l�m con, rồi t�m người con trai để gả, khắp nước m� kh�ng t�m đ�u được. �ng thu� Bồ-t�t đ� năm năm, thấy c� nết hạnh từ nhỏ đến lớn n�n trong l�ng vui vẻ n�i:

�� -N�y đồng tử, nh� ta c� đủ cả, nay đem con g�i gả cho con, l�m người nối d�i của ta nh�. Người con g�i c� đức thần, l�m m� hoặc l�ng Bồ-t�t. Cưới vợ kh�ng bao l�u, Bồ-t�t tự hiểu:

�� -Ta thấy chư Phật dạy r�, cho sắc dục l� lửa, người l� con thi�u th�n, con thi�u th�n tham lửa, n�n th�n bị thi�u đốt. Nay �ng n�y đem lửa sắc thi�u đốt th�n ta, lấy mồi của cải c�u miệng ta, d�ng cảnh nh� dơ n�y để ch�n đức ta.

�� Đ�m đến, Bồ-t�t lặng lẽ trốn đi xa, được hơn trăm dặm, v�o ng�i đ�nh trống ngủ qua đ�m. Người giữ đ�nh hỏi:

�� -�ng l� người n�o?

�� Trả lời:

�� -T�i l� người ngủ nhờ qua đ�m.

�� Người giữ đ�nh dẫn v�o, thấy giường nệm đẹp đẽ, c�c đồ ch�u b�u l�a mắt, c� người đ�n b� nhan sắc giống như vợ m�nh, m� hoặc t�m Bồ-t�t, khiến c�ng nhau ăn ở đến năm năm. Bồ-t�t s�ng l�ng nghĩ:

�� -D�m l� s�u độc l�m t�n th�n nguy mạng. Ta đ� cố chạy trốn nay xui khiến lại gặp.

�� Rồi lặng lẽ trốn nhanh. Lại gặp cung điện v� người đ�n b� như trước, lại m� hoặc l�ng nữa, ăn ở được mười năm. Rồi Bồ-t�t s�ng l�ng, hiểu ra n�i:

�� -Họa của ta qu� nặng, chạy m� kh�ng tho�t khỏi!

�� Rồi tự ph�t lời trọng thệ:

�� -Suốt đời kh�ng ngủ nhờ nữa.

�� Lại chạy trốn đi. Xa xa, thấy một ng�i nh� lớn b�n tr�nh đi ra đồng. Người giữ cửa hỏi:

�� -Người n�o đi đ�m đ�?

�� Đ�p:

�� -T�i đi đến x�m ph�a trước.

�� Người giữ cửa n�i:

�� -C� lệnh cấm kh�ng cho đi.

�� Người trong nh� gọi v�o, Bồ-t�t lại thấy như trước. Người đ�n b� n�i:

�� -Từ v� số kiếp đ� thề l�m vợ chồng với nhau, �ng sao chạy khỏi?

�� Bồ-t�t nghĩ:

�� -Gốc của dục kh� nhổ đến như thế sao!

�� Liền dấy � niệm về bốn v� thường, n�i:

�� -Ta muốn d�ng ph�p định v� thường, khổ, kh�ng, v� ng� để diệt c�c dơ bẩn của ba c�i, th� chỉ ch�t dơ bẩn của ngươi sao lại kh�ng thể trừ được!

�� Khởi l�n bốn niệm ấy th� vợ quỷ liền diệt, trong l�ng rực s�ng. Liền thấy chư Phật đứng ở trước mặt m�nh, giải r� về định kh�ng, bất nguyện, v� tưởng, thọ giới Sa-m�n, l�m bậc thầy tối thượng.

�� Tr� tuệ độ v� cực rộng khắp của Bồ-t�t lu�n thể hiện sự s�ng suốt như vậy.

* *

86-� Kinh Nho Đồng Thọ K�.

�� Thuở xưa, Bồ-t�t sinh ở nước B�t-ma, l�m Phạm ch� t�n l� Nho Đồng, tự t�m thầy học hỏi, ngửa xem thi�n văn, c�c s�ch về mưu lược, sấm k�, hễ nghe thấy l� liền hiểu, giữ ch�n, chuộng hiếu. Nho sĩ trong nước đều khen ngợi. Một h�m, thầy hỏi:

�� -Ngươi nay đạo đầy, nghề đủ, sao kh�ng dốc ch� ra đi gi�o h�a kẻ mới học?

�� Phạm ch� thưa:

�� -Con vốn ngh�o thiếu, kh�ng c� của cải g� để b�o đền �n thầy, n�n kh�ng d�m đi. Vả lại mẹ bệnh rất nặng kh�ng thuốc thang chữa trị, xin đi l�m thu� để lo thuốc thang cho mẹ.

�� Thầy n�i:

�� -Tốt lắm.

�� Phạm ch� b�n c�i đầu lễ thầy ra đi, dạo khắp nước gần đ�, thấy năm trăm vị Phạm ch� tụ hội nơi giảng đường, b�y biện một t�a ngồi cao, đặt một người con g�i đẹp v� năm trăm đồng bạc n�i:

�� -Ai l�n ngồi tr�n t�a cao để c�c nho sĩ c�ng vấn nạn, nếu thấy tr� rộng, đạo s�u th� sẽ d�ng c� g�i v� số tiền ấy.

�� Bồ-t�t đến xem, thấy họ tr� cạn, bị gạn hỏi tất hết lời, b�n bảo c�c nho sĩ:

�� -T�i cũng con Phạm ch�, c� thể dự b�n được kh�ng?

�� Mọi người đều đ�p:

� ��-Được.

�� Bồ-t�t liền l�n ngồi t�a cao, c�c nho sĩ hỏi đạo cạn th� đ�p đạo s�u, hỏi nghĩa hẹp th� giải nghĩa rộng. C�c nho sĩ n�i:

�� -Người n�y đạo cao tr� rộng, c� thể l�m thầy.

�� Rồi họ đều c�i đầu chịu phục. Bồ-t�t xin c�o lui. C�c nho sĩ n�i:

�� -Người n�y tuy tr� tuệ cao minh, nhưng l� người nước kh�c, cưới con g�i nước ta l�m vợ kh�ng hợp, h�y lấy th�m tiền để tặng cho.

�� Bồ-t�t đ�p:

�� -Người đạo cao th� đức s�u, ta muốn đạo v� dục, điều muốn ấy mới qu� gi�. Đem đạo truyền cho thần, đem đức trao cho Th�nh, Thần th�nh truyền nhau th� nền gi�o h�a lớn lao mới kh�ng hư, đ�ng gọi l� kẻ nối d�ng tốt. C�c �ng muốn mất đạo, chặt gốc rễ của phước đức, c� thể gọi l� kẻ v� hậu.

�� N�i rồi liền lui. C�c nho sĩ bẽn lẽn, xấu hổ. Người con g�i n�i:

�� -Bậc cao sĩ kia đ�ng l� chồng ta.

�� Rồi n�ng v�n �o bước ra đường, lần theo dấu vết, trải qua khắp c�c nước, ch�n đau sức mệt, ngất xỉu b�n vệ đường. Đến nước B�t-ma, quốc vương hiệu l� Chế Thắng, đang tuần h�nh bi�n giới, thấy người con g�i mệt xỉu, liền hỏi:

�� -C� l� ai m� nằm b�n vệ đường vậy?

�� Người con g�i thuật đầy đủ về nguy�n do. Vua khen ch� của c� v� rất thương x�t. Nh� vua ra lệnh cho c� g�i:

�� -H�y theo ta về cung, ta sẽ nhận con l�m con g�i.

�� C� g�i t�u:

�� -Thức ăn của họ kh�c, c� thể ngồi kh�ng m� ăn sao? Xin cho giữ một chức g� th� sẽ theo đại vương.

�� Vua n�i:

�� -C� h�i c�c loại hoa qu� d�ng cho ta trang sức.

�� C� g�i xin v�ng lời, theo vua về cung, ng�y ng�y h�i hoa đẹp để d�ng l�n cho vua d�ng.

�� Nho Đồng trở về nước, thấy tr�n đường người ta x�m nhau san g� lấp hố, qu�t dọn sạch sẽ, b�n hỏi người đi đường:

�� -D�n ch�ng hớn hở, chắc c� g� vui vẻ?

�� Họ đ�p:

�� -Đức Định Quang Như Lai V� Sở Trước Ch�nh Ch�n Đạo Tối Ch�nh Gi�c Đạo Ph�p Ngư Thi�n Nh�n Sư sắp đến đ�y gi�o h�a, n�n d�n ch�ng hớn hở.

�� Nho Đồng l�ng vui, lặng lẽ nhập định, t�m thanh tịnh kh�ng nhơ, thấy Đức Phật sắp đến. Tr�n đường gặp c� g�i khi trước h�i hoa cắm b�nh hoa, b�n đi theo xin được năm c�nh hoa. Vua, ho�ng hậu, thứ d�n đều tự m�nh sửa sang đường, Bồ-t�t n�i xin một đoạn nhỏ để tự m�nh lo sửa. D�n n�i:

�� -C�n c� một khe nhỏ, nước chảy xiết, đất đ� kh�ng đứng y�n được.

Bồ-t�t n�i:

-Ta d�ng sức thiền hạ ng�i sao nhỏ kia, lấp v�o đấy được kh�ng?

�� Lại nghĩ: �Nghi thức c�ng dường l� phải d�ng bốn lực lớn, khổ m�nh mới tốt. Liền để ng�i sao m� k�o đ�, đem sức m�nh lấp khe đ�. Sức hiền lực trụ rồi, c�n ch�t r�nh b�n th� Đức Phật đ� đến, Bồ- t�t b�n cởi �o da nai đang mặc phủ l�n chỗ đất b�n, đem năm c�nh hoa tung l�n c�ng Phật, hoa tr�m l�n kh�ng trung, như lấy tay rải hạt giống v�o đất mọc l�n. Đức Phật gọi Bồ-t�t n�i:

�� -Sau ch�n mươi mốt kiếp, hiền giả sẽ th�nh Phật hiệu l� Năng Nh�n Như Lai V� Sở Trước Ch�nh Ch�n Đạo Tối Ch�nh Gi�c Đạo Ph�p Ngự Thi�n Nh�n Sư. Đời ấy đi�n đảo, cha con th� nhau, sự cai trị của vua tổn hại đến d�n, kh�c n�o trời mưa đao kiếm, d�n tuy cố tr�nh nhưng kh� tho�t nạn. Người sẽ ở nơi c�i đời ấy cứu vớt ch�ng sinh, số người được độ kh�ng thể t�nh kể.

Nho Đồng mừng vui, nhảy l�n hư kh�ng c�ch mặt đất bảy nhận, rồi từ tr�n kh�ng đ�p xuống, lấy t�c trải đất cho Phật bước qua. Đức Thế T�n đi qua rồi, bảo c�c Tỳ-kheo:

�� -Đừng đạp l�n đất ấy. Sở dĩ như vậy l� v� đ� l� nơi thọ k�, t�n k�nh v� thượng. Kẻ sĩ c� tr� dựng ng�i ch�a nơi đ�y th� c�ng đồng với thọ k�.

�� Chư Thi�n đều đồng thanh n�i:

�� -Ch�ng t�i sẽ tạo ch�a ở đ�y.

�� B�y giờ, c� con �ng trưởng giả t�n l� Hiền C�n, lấy một �t củi nhỏ xếp l�n chỗ đất ấy, n�i:

�� -Ch�a ta đ� dựng rồi!

�� Chư Thi�n ngo�i nh�n n�i với nhau:

�� -Đứa b� ph�m phu m� c� tr� tuệ của bậc Thượng th�nh ư?

�� Hiền C�n b�n chở c�c b�u đến, dựng ch�a tr�n đ�, rồi c�i đầuthưa:

�� -Xin nguyện cho con được th�nh Phật, gi�o h�a như nay. Hiện đ� dựng ch�a rồi th� phước ấy ra sao?

�� Đức Thế T�n n�i:

�� -Khi Nho Đồng th�nh Phật, con sẽ được thọ k�.

�� Đức Phật bảo T�n giả Thu Lộ Tử:

�� -Nho Đồng ấy l� th�n Ta, c� g�i b�n hoa nay l� C�u-di, con �ng trưởng giả nay l� Phi-la-dư đang ngồi trong ch�ng hội.

Phi-la-dư liền cung k�nh đảnh lễ nơi ch�n Phật. Đức Phật thọ k� cho sau n�y sẽ th�nh Phật hiệu l� Kho�i Ki�n.

�� Đức Phật thuyết giảng kinh xong, bốn ch�ng đệ tử, trời, người, rồng, quỷ... kh�ng ai l� kh�ng hoan hỷ, l�m lễ v� lui.

�� Tr� tuệ độ v� cực rộng khắp của Bồ-t�t lu�n thể hiện sự s�ng suốt như vậy.

*� *

87-� Kỉnh Vua Ma-điều.

�� Nghe như vầy:

�� Một thời Đức Thế T�n ở nước V�-di, ngồi b�n gốc c�y, dung mạo rực rỡ hơn cả v�ng t�a, vui vẻ m� cười, miệng ph�ng h�o quang năm sắc. Bấy giờ, ai tr�ng thấy, kh�ng ai l� kh�ng vui th�ch, đều ca ngợi:

�� -Thật đ�ng l� Đấng Thi�n Trung Thi�n!

�� T�n giả A-nan sửa lại y phục, c�i đầu thưa:

�� -Đức Thế T�n cười hẳn l� muốn cứu độ ch�ng sinh tối tăm?

�� Đức Phật n�i:

�� -L�nh thay! Đ�ng như lời T�n giả n�i, Ta kh�ng cười su�ng, đ� l� nhằm n�u ph�p. T�n giả muốn biết � nghĩa của nụ cười ấy chăng?

�� T�n giả A-nan thưa:

�� -Ch�ng con lu�n khao kh�t Th�nh điển, thật kh�ng bao giờ gọi l� no đủ cả.

�� Đức Phật n�i:

�� -Thuở xưa, c� vị Th�nh vương t�n l� Ma-điều, khi l�m Phi h�nh ho�ng đế cai trị bốn ch�u thi�n hạ, l�ng ch�nh, hạnh ngay, d�n kh�ng ri�ng o�n, từ bi vui gi�p, l�ng như trời Đế Th�ch. Thời ấy thọ mạng của d�n l�u đến t�m vạn tuổi. Nh� vua c� bảy m�n b�u l�: B�nh xe quay bằng v�ng t�a, voi trắng biết bay, ngựa thần m�u xanh biếc, ngọc thần Minh nguyệt, vợ Th�nh ngọc nữ, quan Th�nh coi kho b�u, quan Th�nh coi về quan binh. Ho�ng đế c� một ng�n người con, đoan ch�nh nh�n hậu, thanh bạch, thấu r� việc qu� khứ, đo�n được việc vị lai, người c� hiểu biết kh�ng ai l� kh�ng k�nh mộ.

�� Ho�ng đế muốn du h�nh, dạo xem khắp Đ�ng, T�y, Nam, Bắc, � vừa dấy niệm th� xe v�ng đ� ở trước mặt, đi đ�u t�y theo �, bảy b�u đều như thế. Ch�ng bay trước dẫn đường cho th�nh vương, trời rồng, thiện thần kh�ng ai l� kh�ng theo ph�ng vệ, tung c�c hoa b�u, ch�c thọ v� lượng. Ho�ng đế ra lệnh cho cận thần coi về khăn lược:

�� -Khi n�o ngươi thấy t�c nơi đầu ta bạc th� phải t�u ngay. Hễ t�c bạc, sắc hủy, chứng tỏ l� sắp chết, l�c ấy ta muốn dẹp bỏ c�c c�ng việc dơ tục của d�ng đời m� thực h�nh hạnh đạm bạc thanh tinh.

�� Quan cận thần y theo lệnh, sau đ�, th�y đầu vua bạc liền t�u l�n. L�ng ho�ng đế vui mừng, triệu th�i tử đến n�i:

�� -Đầu ta đ� bạc, t�c bạc l� chứng t�n của v� thường, kh�ng n�n bu�ng thả niệm trong cuộc đời v� �ch n�y. Nay ta lập con l�m ho�ng đế cai trị bốn ch�u thi�n hạ. Thần d�n giao mạng cho con, con phải thương x�t họ, theo ph�p tắc của ta đ� l�m th� khỏi sa v�o nẻo �c. Đến khi t�c bạc th� h�y bỏ nước đi l�m Sa-m�n, lập con l�n l�m vua, dạy bảo n� phải lấy bốn thứ t�m, năm giới mười thiện l�m đầu.

�� Lời dạy r� r�ng vừa xong, vua liền bỏ đất nước, đến nơi lều tranh b�n gốc c�y, cạo bỏ r�u t�c, mặc ph�p phục l�m Sa-m�n. Quần thần d�n chung thương mến vật v� kh�c than cảm động... Con ch�u của Ph�p vương Ma-điều nối truyền nhau được một ng�n t�m mươi bốn đời. Ch�nh ph�p của th�nh ho�ng v�o đời sau c�ng muốn suy giảm, Th�nh vương Ma-điều lại bỏ c�i trời, thần hồn gi�ng xuống sinh v�o nh� vua sau c�ng, cũng l�m Phi h�nh ho�ng đế, hiệu l� Nam. Ch�nh ph�p lại hưng thịnh. Vuara minh lệnh cho ho�ng hậu, qu� nh�n trong cung phải giữ t�m giới v� h�ng th�ng s�u ng�y chay. T�m giới l�:

�� 1. Phải c� l�ng Từ bi thương x�t, y�u chuộng sự sống của ch�ng sinh

�� 2. L� cẩn thận kh�ng trộm cắp, gi�u c� phải cứu gi�p kẻ ngh�o thiếu.

�� 3. L� phải giữ l�ng trinh thanh tịnh, tu�n giữ nẻo ch�n ch�nh.

�� 4. L� phải giữ th�nh t�n, n�i năng theo lời dạy của Phật.

�� 5. L� phải hết l�ng hiếu thảo, kh�ng uống rượu

�� 6. L� kh�ng nằm giường cao, m�n gấm.

�� 7. L� v�o buổi chiều, thức ăn kh�ng qua miệng.

�� 8. L� hương hoa phấn s�p n�n thận trọng đừng để gần m�nh,Ca d�m, nhạc t� kh�ng để l�m nhơ đức hạnh, t�m kh�ng nghĩ đến, miệng kh�ng n�i tới, th�n kh�ng l�m ra.�

�� Nh� vua c�n ra lệnh cho c�c bề t�i th�nh, danh sĩ đạo hạnh xuống đến d�n thường, người kh�ng ph�n biệt sang h�n đều phải v�ng giữ s�u ng�y trai, xem đọc t�m giới, mang n� b�n m�nh, mỗi ng�y đọc tụng ba lần, hiếu thuận với cha mẹ, k�nh v�ng người gi� cả, t�n trọng hết l�ng, khiến họ đến nghe kinh, những người quan, quả, trẻ đi ăn xin, đều được cứu gi�p Cấp của, kẻ bệnh tật th� thuốc men, �o quần ăn uống gi�p nhau. Người ngh�o kh� kh�ng c� g�, th� khiến đến cửa cung, xin những g� m�nh thiếu. Ai kh�ng nghe theo lời th� bắt l�m c�ng việc nặng nhọc, cứ một nh� c� một người hiền ở trong th� bao gồm năm nh� khiến năm gi�o h�a một, ai thuận trước th� được thưởng, c�n quan ph� t� việc cai trị th� chọn d�ng người hiền, chứ kh�ng d�ng qu� tộc.

�� Từ khi ph�p s�ng của vua được thi h�nh trở về sau, d�n trong bốn ch�u thi�n hạ đem l�ng Từ h�a hướng về nhau, t�m Ưa giết hại diệt hết, n�n lu�n được gi�p đỡ, đ�m kh�ng đ�ng cửa, trinh khiết thanh tịnh, kh�ng phải vợ m�nh th� kh�ng ham muốn, một kh�ng n�i hai, n�i dạy nh�n từ, thương x�t, thấy điều kh�ng thường l� thật, lời kh�ng th�u dệt, thấy người kh�c được phước lợi th� l�ng hoan hỷ, n�i lời khuyến trợ, h�nh h�a đạo lớn, hung độc đều ti�u diệt, tin Phật, tin Ph�p, tin Sa-m�n, n�i năng kh�ng c�n điều nghi ngờ, kh�c mắc. �n từ nhuận của vua Nam thấm đượm khắp nơi, kh�ng đ�u l� kh�ng đến, t�m phương tr�n dưới kh�ng đ�u l� kh�ng khen ngợi c�ng đức. Vua trời thứ hai v� bốn Thi�n vương, mặt trời, mặt trăng, tinh t�, rồng biển, thần đất h�ng ng�y c�ng nhau b�n luận:

�� -Vua người của thế gian c� l�ng Từ, bốn thứ t�m bố th�, �n đức thấm khắp vượt hơn chư Thi�n!

�� Trời Đế Th�ch bảo chư Thi�n:

�� -C�c ngươi muốn thấy vua Nam kh�ng?

�� Chư Thi�n đ�p:

�� -Đ� l� nguyện vọng l�u nay của ch�ng t�i! Xin lời dạy s�ngsuốt!

�� Trời Đế Th�ch chỉ trong khoảnh khắc, đ� đến tr�n điện Từ tuệ của vua Nam, yết kiến vua Nam, n�i:

�� -Thưa Th�nh vương đức lớn, chư Thi�n từ l�u khao kh�t, nghĩ muốn được gặp kh�ng ng�y n�o l� kh�ng mong. Th�nh vương c� muốn thăm c�i trời Đao-lợi kh�ng? Tr�n đ� tự nhi�n kh�ng nguyện g� l� kh�ng đạt được.

�� Vua Nam n�i:

�� -Tốt Ta nghĩ cũng muốn c� một chuyến dạo chơi.

�� Đế Th�ch trở về trời bảo người đ�nh xe t�n l� Ma-l�u:

�� -Đem xe b�u ng�n ngựa của ta đ�n vua Nam đến.

�� Người đ�nh xe v�ng lệnh lấy xe trời tới rước vua Nam. Xe trời đến dừng ở dưới cửa cung, quần thần, d�n ch�ng kh�ng ai l� kh�ng ngạc nhi�n, cho đ� l� điềm l�nh của vua Th�nh, ca ngợi l� chưa từng c�, n�n c�ng nhau tuy�n dương, xưng tụng, cả nước đều vui: -Vua ta l�ng Từ bao la, �n đức thấm nhuần khắp ch�ng sinh, tự tu t�m giới, h�ng th�ng thọ s�u ng�y, lại đem những điều đ� dạy d�n, phước đức rất lớn, n�n khiến trời Đế Th�ch y�u k�nh đến ngh�nh đ�n.

�� Vua Nam l�n xe, ngựa xe đều bay, bồi hồi d�ng dằng, muốn cho d�n c�ng thấy. Vua bảo người đ�nh xe:

�� -H�y đem ta đến xem người �c ở hai đường địa ngục, ngạ quỷ, bị thi�u nấu đ�nh khảo, chịu tội đời trước.

�� Người đ�nh xe l�m theo lệnh xong, b�n đưa l�n trời.

�� Trời Đế Th�ch hoan hỷ, xuống điện ra nghinh tiếp, n�i:

�� -Ng�i đ� nhọc l�ng ngược xu�i lo việc cứu độ ch�ng sinh, thực thi sự nghiệp rộng lớn của Bồ-t�t. Bốn đẳng t�m, s�u độ, n�n chư Thi�n mong muốn được gặp.

�� Đế Th�ch đi tới, cầm tay c�ng ngồi. Th�n thể vua Nam lại biến th�nh thơm tho, thanh khiết, dung mạo đoan ch�nh, kh�ng kh�c g� Đế Th�ch. Rồi ở Thi�n cung tấu l�n kỹ nhạc hay lạ, �m thanh vang vọng kh�ng lường, c�c hoa b�u, hương thơm được tung l�n đ�n mừng, thật hiếm thấy tr�n đời. Trời Đế Th�ch lại n�i:

�� -Thận trọng, chớ n�n luyến tiếc chỗ ở thế gian, c�c th� vui tr�n đời, vua Th�nh đều c� cả.

�� Vua Nam l�ng nhằm gi�o h�a kẻ ngu t�i, diệt hết lũ t�m t�, khiến mọi người biết phụng thờ ba ng�i b�u, n�n đ�p lời Đế Th�ch:�� -V� như mượn vật của người, phải t�nh trả lại cho chủ. Nay, ng�i trời n�y, kh�ng phải l� chỗ t�i thường ở, xin tạm trở về thế gian, dạy dỗ đ�m con ch�u, đem ph�p s�ng của Đức Phật, theo t�m ch�nh trị nước, khiến cho sự hiếu thuận lu�n nối nhau, giới đủ, hạnh cao, khi bỏ th�n người, sinh l�n c�i trời, c�ng với Đế Th�ch vui th� Đức Phật bảo T�n giả A-nan:

�� -Vua Nam ấy l� th�n Ta, con ch�u truyền nhau đến một ng�n t�m mươi bốn đời, lập con l�m vua, cha l�m Sa-m�n.

�� T�n gi� A-nan vui vẻ c�i đầu n�i:

�� -Đức Phật lu�n thương x�t ch�ng sinh, �n thấm nhuần đến như thế, c�ng đức bất hủ, n�n nay th�nh tựu đạo quả Phật, l�m bậc t�n qu� trong ba c�i, chư Thi�n, Ti�n th�nh kh�ng ai l� kh�ng t�n k�nh.

�� C�c Tỳ-kheo hoan hỷ l�m lễ rồi lui ra.

* *

88-� Kinh A-Ly-Niệm-Di.

�� Nghe như vầy:

�� Một thời Đức Phật ở tại x�m Ưu-l� thuộc X�-vệ. L�c ấy, sau bữa ngọ trai, c�c Tỳ-kheo ngồi lại ở giảng đường, ri�ng c�ng b�n luận:

-Mạng người ngắn ngủi, th�n y�n ổn kh�ng được bao l�u, sẽ phải đến đời sau rồi! Trời, người, c�c vật... kh�ng g� sinh ra m� kh�ng chết, những người ngu tối, keo kiệt khổng biết bố th�, kh�ng v�ng giữ kinh đạo, cho l�m thiện kh�ng ph�c, l�m �c kh�ng bị họa nặng, bu�ng l�ng, thả ch�, kh�ng việc �c n�o m� kh�ng l�m, tr�i lời Phật dạy, về sau d� hối hận phỏng c� �ch g�!

�� Đức Phật d�ng thi�n nhĩ, xa nghe c�c vị Tỳ-kheo b�n luận về chuyện v� thường kh�ng g� hơn. Đức Thế T�n liền đứng dậy, đến chỗ c�c vị Tỳ-kheo, l�n t�a ngồi an tọa rồi hỏi:

�� -C�c vị vừa b�n luận việc g�?

�� C�c Tỳ-kheo quỳ gối, thưa:

�� -Sau bữa ăn, ch�ng con c�ng nhau b�n luận về vấn đề mạng người tho�ng chốc, kh�ng bao l�u phải sang đời sau... như tr�n đ� n�i.

�� Đức Thế T�n khen:

�� -L�nh thay! L�nh thay! Rất th� vị! Đang khi c�c �ng bỏ nh� học đạo, ch� phải trong sạch, chỉ c� điều thiện mới n�n nhớ nghĩ.�� Tỳ-kheo đứng ngồi, phải lu�n t�m niệm hai việc: Một l� phải giảng kinh, hai l� phải thiền định. C�c vị c� muốn nghe Ta giảng kinh kh�ng?

�� C�c vị Tỳ-kheo đ�p:

�� -Thưa v�ng, ch�ng con nguyện vui th�ch l�nh hội.

�� Đức Thế T�n kể:

�� -Thuở xưa c� vị quốc vương t�n l� C�u-lạp. Nước ấy c� một loại c�y lớn, t�n l� Tu-ba-ho�n, chu vi th�n c�y năm trăm s�u chục dặm, rễ dưới bốn ph�a rộng đến t�m trăm bốn chục dặm, cao bốn ng�n dặm, c�nh tỏa ra bốn ph�a đến hai ng�n dặm. C�y ấy c� năm mặt:

�� Mặt thứ nhất, vua v� cung nh�n c�ng ăn. Mặt thứ hai, b� quan ăn. Mặt thứ ba, d�n ch�ng ăn. Mặt thứ tư, đạo nh�n, Sa-m�n ăn. Mặt thứ năm, chim th� ăn. Quả của c�y to bằng c�i b�nh hai đấu, vị ngọt như mật, kh�ng c� người giữ g�n, cũng kh�ng ai x�m phạm ph� ph�ch. Con người thời ấy đều thọ đến t�m mươi bốn ng�n tuổi, họ đều c� ch�n thứ bệnh: Lạnh, n�ng, đ�i, kh�t, đại tiểu tiện, �i dục, ăn nhiều, tuổi gi�, th�n suy. Họ c� ch�n thứ bệnh ấy, con g�i đến năm trăm tuổi mới đi lấy chồng.

�� Bấy giờ, c� vị trưởng giả t�n l� A-ly-niệm-di, của cải nhiều v� số. Niệm-di tự nghĩ: �Thọ mạng rất ngắn, kh�ng g� c� sinh m� kh�ng c� tử. Của b�u n�o phải l� của m�nh, nhiều lần đem tai họa đến, chẳng bằng ta đem b�" th�, cứu gi�p kẻ ngh�o đ�i, thiếu thốn. Đời sang tuy vui, nhưng kh�ng tồn tại l�u, chi bằng ta xa l�a nh� vứt bỏ mọi uế trược, giữ hạnh trong sạch, mặc ca-sa l�m Sa-m�n�. B�n đến chỗ ch�ng Tăng thọ giới Sa-m�n. Những người thường thấy Niệm-di l�m Sa-m�n, c� hơn mấy ng�n người, nghe lời dạy của bậc Th�nh ấy, đủ hiểu r� về lẽ v� thường, c� thịnh tức c� suy, kh�ng g� c�n m�i m� kh�ng mất, chỉ c� đạo l� đ�ng qu�, n�n họ đều xin l�m Sa-m�n, thuận theo sự gi�o h�a của �ng. Niệm-di v� c�c đệ tử n�i kinh:

�� -Mạng người ngắn ngủi, tho�ng chốc v� thường, phải bỏ th�n n�y, đến với đời sau, kh�ng c� g� sống m� kh�ng chết, đ�u được l�u d�i! Vậy n�n phải dứt tuyệt l�ng keo kiệt, bố th� cho kẻ ngh�o c�ng thiếu th�n, thu nhiếp t�nh dục, kh�ng phạm c�c điều �c. Sống ở đời, mạng người tr�i qua rất nhanh. Mạng người v� như giọt sương mai tr�n đầu ngọn cỏ, gi�y l�t đ� rơi, mạng người như thế n�o được l�u d�i! Mạng người v� như trời mưa nước xuống, bọt nổi liền ti�u, mạng tr�i qua nhanh hơn cả bọt nước. Mạng người v� như sấm chớp lo�ng nhanh, gi�y l�t diệt ngay, mạng tr�i qua nhanh, hơn cả sấm chớp. Mạng người v� như d�ng gậy đập xuống nước, nhắc gậy l�n nước liền lại ngay, mạng tr�i qua nhanh c�n hơn cả việc n�y. Mạng người v� như ch�t dầu x�o tr�n lửa mạnh, để trong gi�y l�t l� ch�y rụi, mạng tr�i qua nhanh hơn cả ch�t dầu ch�y ấy. Mạng người v� như m�y dệt, sợi liền qua lại chỉ một ch�t liền giảm tới hết. Mạng người ng�y đ�m hao m�n như vậy, nhiều buồn lắm đau n�o được l�u d�i. Mạng người v� như dắt tr�u ra chợ mổ thịt, tr�u dời một bước l� gần đến chỗ chết một bước. Người sống một ng�y như tr�u bước một bước. Mạng sống tr�i qua c�n nhanh hơn như thế. Mạng người như nước từ n�i đổ xuống, ng�y đ�m tu�n mau, kh�ng ph�t gi�y ngừng nghĩ. Mạng người qua đi c�n nhanh hơn thế. Ng�y đ�m hướng đến c�i chết, nhanh lẹ kh�ng dừng. Người ở thế gian lắm khổ cực, nhiều lo nghĩ. Mạng người kh� được, v� lẽ đ�, n�n phải v�ng theo ch�nh đạo, giữ giới, nghe kinh, kh�ng được ch� bỏ, bố th� kẻ ngh�o c�ng, thiếu thốn, người sống ở đời kh�ng ai l� kh�ng chết.

�� Niệm-di đ� dạy c�c đệ tử như thế. Rồi lại n�i tiếp:

�� -Ta bỏ l�ng tham d�m, s�n giận, ngu si, ca m�a, đ�n xướng, ngủ nghỉ, t� vạy, m� giữ l�ng thanh tịnh, l�a xa �i dục, bỏ c�c hạnh �c, trong rửa sạch t�m cấu uế, ngo�i diệt c�c niệm vọng, thấy thiện kh�ng mừng, gặp �c kh�ng lo, khổ vui kh�ng hại, hạnh ấy trong sạch, nhất t�m bất loạn, chứng được Thiền thứ tư. Ta d�ng t�m Từ , gi�o h�a người, vật, khiến biết đường thiện, sinh l�n tr�n c�i trời, : thương mến x�t xa sợ họ bị đọa v�o c�i �c. Ta đ� chứng đắc bốn Thiền v� c�c ph�p tịnh, kh�ng g� l� kh�ng thấu đạt, l�ng hoan hỷ. Đem chỗ chứng đạt ấy gi�o h�a mu�n vật khiến thấy được ph�p th�m diệu về thiền định, Phật sự. Như c� ai chứng đắc ta cũng vui gi�p, nu�i dưỡng gi�p đỡ mu�n vật như tự giữ th�n m�nh. Thực h�nh bốn việc ấy th� l�ng ch�n ch�nh, b�nh đẳng, mắt nh�n thấy c�c sắc xấu đẹp, tai nghe lời khen tiếng ch�, mũi ngửi m�i thơm, thối, lưỡi:! nếm vị ngon ngọt, đắng cay, th�n chạm x�c mượt m�, th� r�p, nguyện ước vừa � hay phiền n�o tr�i l�ng, t�t kh�ng mừng rỡ, xấu kh�ng o�n giận. Giữ s�u hạnh n�y đến l�c đạt đạo quả V� thượng Ch�nh ch�n. C�c vị cũng dốc thực h�nh s�u hạnh n�y để đạt đạo quả ứng ch�n.

�� Niệm-di l� bậc T�n sư của c�c Th�nh trong ba c�i, tr� tuệ th�ng đạt, kh�ng chỗ s�u xa n�o m� kh�ng thấu tỏ. C�c đệ tử, tuy chưa tức thời đắc được đạo ửng ch�n, nhưng chắc chắn l� sau khi mạng chung, đều được sinh l�n c�i trời. Kẻ t�m vắng ch� lặng, chuộng thiền định, đều sinh l�n c�i trời Phạm thi�n. Thứ đến l� sinh l�n c�i trời H�a ứng thanh, thứ đến sinh l�n c�i trời Bất ki�u lạc, kế tiếp sinh l�n c�i trời Đao-lợi, kế tiếp sinh l�n c�i trời Đệ nhất, thứ đến nữa l� sinh v�o c�c nh� vương hầu ở thế gian. Hạnh cao được cao, hạnh thấp được thấp, gi�u ngh�o sang h�n, sống l�u hay chết yểu, đều do từ kiếp trước. Những kẻ v�ng lời c�c giới của Niệm-di th� kh�ng c�n khốn khổ. Niệm-di ấy l� th�n Ta. C�c Sa- m�n tu h�nh tinh tấn n�n tho�t được c�i khổ của sinh, l�o, bệnh, tử, ưu n�o, chứng được đạo lớn Ứng ch�n giải tho�t. Người kh�ng đủ năng lực tu h�nh trọn vẹn th� �t ra cũng đạt được đạo C�u cảng, Tần lai, Bất ho�n. Người s�ng suốt suy nghĩ s�u xa: �Mạng người vổ thường, tho�ng chốc kh�ng l�u. Sống một trăm tuổi th� c� người được, người kh�ng. Trong một trăm năm gồm c� ba trăm m�a, xu�n, hạ, đ�ng, mỗi m�a c� được một trăm. Lại trong số một ng�n hai trăm th�ng, c�c tiết xu�n, hạ, đ�ng mỗi thứ c� được bốn trăm th�ng. Trong ba mươi s�u ng�n ng�y, m�a xu�n được mười hai ng�n ng�y. Trong một trăm năm, ph�m một ng�y ăn hai bữa th� c� được bảy mươi hai ng�n bữa, c�c m�a xu�n, hạ, đ�ng mỗi m�a t�nh được hai mươi bốn ng�n bữa. Trừ đi l�c c�n nhỏ, chỉ b� mớm chưa thể ăn được, những l�c nghỉ ăn, hoặc ốm đau, hoặc s�n giận, hoặc ngồi thiền, hoặc trai giới hoặc trường hợp ngh�o khốn thiếu ăn, đều ở trong bảy mươi hai ng�n bữa ăn. Trong một trăm năm, đ�m ngủ trừ đi năm chục năm, l�c c�n b� trừ đi mười năm, thời gian bệnh trừ đi mười năm, lo nghĩ việc gia đ�nh v� c�c việc kh�c trừ đi hai chục năm, th� con người thọ một trăm năm chỉ được chừng mười năm vui m� th�i.�

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Ta đ� n�i về th�n mạng con người, n�i về năm, th�ng, ng�y, về ăn uống, về tuổi thọ. Những điều Ta phải v� c�c thầy Tỳ-kheo thuyết giảng đều đ� thuyết giảng rồi, những sở cầu của ch� Ta đều đ� th�nh tựu. C�n Tỳ-kheo c�c vị sở cầu, ch� nguyện rồi cũng sẽ th�nh tựu, ở nơi n�i đầm hay chốn t�ng miếu đều phải giảng kinh, nhớ đạo, kh�ng được biếng trễ. Kẻ sĩ đ� quyết t�m sau n�y, kh�ng c� g� phải hối.

�� Đức Phật n�i kinh xong, c�c vị Tỳ-kheo kh�ng ai l� kh�ng hoan hỷ, lễ Phật m� lui ra.

* *

89-� Kinh Vua K�nh Diện.

�� Nghe như vầy:

�� Một thời Đức Phật ở trong khu l�m vi�n Kỳ-đ� Cấp c� độc thuộc nước X�-vệ. Đến giờ ăn, ch�ng Tỳ-kheo mang b�nh b�t v�o th�nh khất thực, m� trời chưa đứng b�ng n�n l�ng đều nghĩ n�i: �V�o th�nh sớm qu�, ch�ng ta n�n đến giảng đường của Phạm ch� đạo kh�c ngồi nghỉ chốc l�t�. Mọi người đều n�i: �Được�. Rồi họ liền k�o đến chỗ đ�, c�ng c�c Phạm ch� hỏi thăm nhau, rồi ngồi v�o chỗ. Khi ấy, c�c Phạm ch� c�ng nhau tranh c�i về kinh điển, phần kh�c mắc kh�ng giải được, chuyển sang o�n giận, b�i b�c nhau, n�i:

�� -Ta biết ph�p ấy, �ng biết ph�p n�o? Điều ta biết l� hợp với đạo, c�n chỗ �ng biết th� kh�ng hợp đạo. Đạo ph�p của ta n�n thi h�nh, c�n đạo ph�p �ng th� kh� gần gũi được, điều đ�ng n�i trước th� đem n�i sau, điều đ�ng n�i sau lại đem n�i trước. Nhiều ph�p n�i sai, như g�nh nặng kh�ng thể cất l�n nổi. T�i v� �ng giảng giải nghĩa l� m� �ng kh�ng thể hiểu. �ng chẳng biết, �ng thật kh�ng c� được g� cả? Sao lại bức b�ch ta?

�� Trả lời th� d�ng lưỡi sỉ vả, th�nh ra hại nhau, bị một lời độc th� đ�p lại bằng ba.

�� C�c vị Tỳ-kheo nghe họ n�i những lời dữ như vậy, cũng kh�ng đồng t�nh với lời n�i kiểu ấy, nhưng cũng kh�ng chứng minh được ch�ng phải. C�c vị Tỳ-kheo đều đứng dậy, đi v�o th�nh X�-vệ khất thực. Thọ trai xong, cất b�t, trở lại khu l�m vi�n Kỳ-đ�, l�m lễ Đức Phật, xong đều ngồi sang một b�n, đem sự việc tr�n bạch với Đức Phật, nghĩ rằng đ�m Phạm ch� ấy tự l�m khổ với c�i học như thế. Đức Phật bảo c�c Tỳ-kheo:

�� -Kh�ng biết tới khi n�o hiểu được? Đ�m dị học đ� kh�ng phải chỉ ngu tối một đời.

�� N�y c�c Tỳ-kheo, v�o thời qu� khứ xa xưa, ở c�i Di�m-ph�-đề n�y c� vị vua t�n l� K�nh Diện, thường đọc tụng c�c kinh quan trọng của Phật, tr� tuệ như c�t s�ng Hằng, đa sốthần d�n kh�ng tụng đọc,lại ưa th�ch s�ch nhảm, tin theo vết s�ng của đom đ�m m� nghi ngờ c�i thấy xa của mặt trời, mặt trăng. B�n đem người m� để dẫn dụ, muốn họ từ biệt vũng nước nhỏ m� đi v�o biển lớn. Liền lệnh sứ giả đi khắp trong nước, bắt những người m� bẩm sinh đem về cửa cung vua. Sứ giả phụng mệnh thi h�nh, đem hết cả những người m� trong nước về cung, rồi t�u l�n vua:

�� -Ch�ng thần đ� bắt được những người m� mắt, hiện đang chờ dưới điện.

�� Nh� vua n�i:

�� -Đem họ đi xem voi.

�� Quan phụng mệnh vua, dẫn những m� ấy đến chỗ voi, dắt tay chỉ voi cho họ xem. Trong bọn họ c� người sờ được ch�n voi, c� người sờ được phần ngọn của đu�i voi, c� người sờ được bụng, c� người sờ b�n sườn, c� người sờ lưng, c� người sờ tai, sờ đầu, sờ ng�, sờ mũi... Bọn người m� ở chỗ voi tranh c�i nhau om s�m. Ai cũng cho rằng m�nh đ�ng, c�n người kh�c sai. Sứ giả dẫn họ trở về, đem đến chỗ của nh� vua. Vua hỏi:

�� -C�c ngươi thấy voi chưa?

�� Họ t�u:

�� -Ch�ng t�i đều thấy cả.

�� Nh� vua hỏi:

�� -Voi giống như c�i g�?

�� Người sờ được ch�n, t�u:

�� -Thưa minh vương n� giống như c�i th�ng sơn.

�� Người sờ được phần cuối đu�i, t�u:

�� -Voi như c�i chổi qu�t r�c.

�� Người sờ gốc đu�i, t�u:

�� -Voi như c�y gậy.

�� Người sờ bụng, t�u:

�� -Voi như c�i trống.

�� Người sờ h�ng, t�u:

�� -Voi như bức v�ch.

�� Người sờ được lưng, t�u:

�� -Voi như c�i ghế cao.

�� Người t�m được tai, t�u:

�� -Voi như c�i nia để gạo.

�� Người sờ đầu, t�u:

�� -Voi như c�i đ�u lớn.

�� Người nắm phải ng� t�u:

�� -Voi như c�i sừng.

�� Người sờ được v�i voi, t�u:

�� -Thưa minh vương, voi như sợi d�y k�o lớn.

�� Rồi ch�ng lại ở trước mặt vua c�ng tranh c�i nhau, ai cũng bảo:

�� -Voi đ�ng như lời con thưa.

�� Vua K�nh Diện cười, bảo ch�ng:

�� -Những kẻ m� kia ơi! Những kẻ m� kia ơi! Lũ ngươi cũng như người kh�ng hiểu kinh Phật vậy.

�� B�n n�i b�i kệ:

�� Nay bọn đui m� n�y

�� C�i su�ng, tự cho đ�ng

�� Thấy một cho kh�c sai

�� Ngồi một voi c�ng o�n.

�� Nh� vua lại n�i:

�� -Ph�m chuy�n ch� v�o đ�m s�ch vở nhảm bậy th� kh�ng thấy được kinh Phật m�nh m�ng, kh�ng g� hơn, ch�n ch�nh ngất trời, kh�ng g� che phủ, kh�c n�o bọn người kh�ng mắt.

�� Từ đấy, cả nước tr�n dưới lớn nhỏ đều đọc tụng kinh Phật.

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Vua K�nh Diện ấy l� th�n Ta, c�n những người m� mắt kia l� đ�m Phạm ch� ở giảng đường. L�c ấy, bọn họ v� tr�, m� n�n tranh c�i nhau, nay c�i nhau cũng v� mờ tối, ngồi tranh c�i nhau một c�ch v� �ch.

�� Bấy giờ, Đức Phật kiểm đầy đủ s�ch ấy, khiến c�c đệ tử giải th�ch, v� đời sau l�m r� r�ng, để cho kinh đạo được trụ thế l�u d�i.

�� Đức Phật b�n n�i kinh đủ nghĩa n�y:

M�nh m�, n�i họ chẳng bằng ta

Ng�y một nặng si, l�c n�o r�

M�nh kh�ng đạo, bảo l� học hết

Đảo loạn kh�ng tu, bao giờ tỏ?

Hạnh qu� thường l�m tự biết

Hạnh tự thấy nghe kh� s�nh

Đ� đọa năm nh� đời buộc

Th�u dệt h� thắng người ngay!

�m si đứng ng�ng nẻo thiện

Học t� m� mong được độ

Ch�n l� thấy nghe, suy nghĩ

Tuy giữ giới chớ chấp trước.

Thấy việc đời chớ thuận l�m

Chỉ tuệ, niệm mới n�n ham

Với bốn đẳng n�n k�nh giữ

Chớ sinh tưởng kh�ng kịp người.

Dứt thế, đời sau nghiệp dứt

Bỏ vọng tưởng đi ri�ng m�nh

Chớ tự biết cho rằng s�ng

Tuy thấy nghe, chỉ dốc qu�n.

Cả hai mặt đều v� nguyện

Thai, kh�ng thai cũng xa l�a

Hai chốn cũng v� sở trụ

Dốc qu�n chỉ đạt c�c ph�p.

Chỗ thấy, nghe, � thọ h�nh

Nẻo niệm t� chớ hề tưởng

Tuệ qu�n ph�p � c�ng hợp

Từ đấy bu�ng xả, đời kh�ng xa.

Tự kh�ng c�, chỗ n�o đợi?

Hạnh gốc, cầu mong ph�p mầu

Dốc giữ giới, chưa phải tuệ

Vượt bờ chẳng lại qua mau.

* *

90-Kinh Vua S�t Vi.

�� Thuở xưa, Bồ-t�t l�m đại quốc vương t�n l� S�t Vi, ch� trong hạnh sạch, chỉ quy y ba ng�i b�u, xem đọc kinh Phật lắng l�ng hiểu nghĩa, thấy r� nguồn gốc của con người vốn tự v� sinh. Nguy�n kh� mạnh l� đất, mềm nhuyễn l� nước, n�ng l� lửa, lay động l� gi�, bốn thứ ấy h�a hợp thần thức sinh ra, bậc Thượng tr� c� thể biết, n�n ngừng dục, rỗng l�ng, thần thức trở về với gốc kh�ng. Nh�n đ�, ng�i b�n thề:

�� -Ta phải gi�c ngộ cho đ�m người kh�ng biết: �Thần thức dựa v�o bốn thứ ấy m� lập, l�ng nh�n lớn th� l�m trời, l�ng nh�n nhỏ th� l�m người, c�c hạnh uế tạp th� l�m c�c lo�i động vật b� bay m�y cựa, do nghiệp thọ th�n n�n c� thi�n h�nh vạn trạng. Thức c�ng nguyện kh� nhỏ nhiệm kh� thấy, kh�ng mảy may d�ng h�nh th� ai c� thể nấm bắt được, nhưng thần thức ấy bỏ th�n cũ, nhận th�n mới, trước sau thật v�c�ng�.

�� Nh� vua đem việc hồn linh biến h�a l�m th�n v� thường, lu�n chuyển trong năm đường, triền mi�n kh�ng dứt, để giải th�ch cho đ�m quần thần hiểu, nhưng họ tối tăm kh�ng hiểu, vẫn c�n nghi ngờ, thưa:

�� -Th�n chết, thần sinh lại thọ th�n kh�c, bọn thần phần nhiều �t biết được kiếp trước.

�� Nh� vua n�i:

�� -B�n luận chưa đủ hết cấc mối th� sao c� thể biết được sự việc nhiều kiếp? Nh�n kh�ng thấy tăm hơi th� ai c� thể thấy được linh hồn biến h�a?

�� Nh�n một h�m nh�n rỗi, vua mặc �o vải th� đi ra khỏi cung,gặp một �ng l�o sửa giầy, hỏi đ�a:

�� -Người trong cả nước ai l� kẻ vui sướng nhất?

�� ng gi� đ�p:

�� -Chỉ c� vua l� vui sướng.

�� Vua hỏi:

�� -V� sao cho l� vui sướng?

�� ng gi� đ�p:

�� -Vua được b� quan cung phụng, triệu d�n d�ng hiến, muốn g� cũng được nấy, thế l� kh�ng phải vui sướng sao?

�� Nh� vua n�i:

�� -Để xem thử đ�ng như lời �ng n�i kh�ng.

�� Vua liền đem rượu bồ đ�o cho �ng ấy uống đến say m�m kh�ng biết g�, rồi khi�ng về đặt trong cung, gọi ho�ng hậu, bảo:

�� -�ng l�o sửa giầy n�y cho rằng l�m vua vui sướng, ta nay muốn đ�a h�y lấy vương phục mặc v�o, khiến nghe việc nước, c�c người đừng sợ.

�� Ho�ng hậu đ�p:

�� -K�nh v�ng.

�� H�m �ng gi� tỉnh rượu, thị nữ vờ n�i:

�� -Đại vương vừa say, mọi việc tồn đọng qu� nhiều, n�n phải xem x�t, sắp ra l�m triều.

�� B� quan giục �ng l�m việc, �ng ngơ ngơ ng�c ng�c kh�ng biết chuyện g�. Quốc sử ghi lỗi c�ng thần k�u ca. Ngồi tr�n ngai cả ng�y, th�n thể đau nhừ, ăn kh�ng biết ngon, ng�y một gầy s�t. Cung nh�n vờ n�i:

�� -Sắc diện đại vương c� hơi gầy, v� sao vậy?

�� ng đ�p:

�� -Ta nằm mơ l�m �ng l�o sửa giầy, nhọc th�n kiếm ăn, rất l� kh� tả, n�n mới bị ốm.

�� Mọi người kh�ng ai l� kh�ng l�n cười. Đ�m nằm kh�ng ngủ trăn trở nghĩ: �Ta l� �ng l�o sửa giầy hay l� Thi�n tử thật? Nếu l� Thi�n tử, th� sao da thịt th� xấu thế n�y? Nếu vốn l� �ng l�o sửa giầy th� cớ g� lại ở trong cung vua? L�ng ta hoang mang hay mắt ta loạn rồi? Th�n ở hai nơi, kh�ng r� ai l� thật đ�y!�

�� Ho�ng hậu vờ n�i:

�� -Đại vương kh�ng được vui, xin tấu kỹ nhạc, d�ng rượu bồ đ�o.

�� ng l�o lại say m�m kh�ng biết g�. Lại mặc cho quần �o cũ, đưa về nh�, đặt nằm tr�n c�i giường th� xấu của l�o. Tỉnh rượu, l�o thấy m�nh ở trong ng�i nh� tồi t�n, quần �o xo�ng xĩnh như cũ, to�n th�n đau nhừ như bị đ�nh đập. Sau v�i ng�y, nh� vua lại đến. �ng l�o n�i:

�� -H�m trước uống rượu của �ng, say m� man kh�ng c�n biết g� nay mới tỉnh dậy, trong say mơ thấy ở ng�i vua, x�t đo�n c�c quan, quốc sử ghi lỗi, quần thần k�u ca, trong l�ng hoảng sợ, đau nhừ to�n th�n như bị đ�nh roi, kh�ng thể đứng dậy. Mộng c�n như thế huống chi l�m vua thật! Chuyện t�i n�i h�m trước nhất định l� kh�ng đ�ng.

�� Vua trở về cung, kể cho quần thần chuyện ấy, ai cũng cười ngất. Nh� vua gọi quần thần bảo:

�� -Chỉ một th�n n�y, đang c�n thấy nghe đ�y, m� nay c�n kh�ng tự biết, huống chi l� đời kh�c, bỏ cũ nhận mới, trải c�c gian khổ, y�u quỷ ngăn che, đau đớn khốn kh�, m� n�i muốn biết nơi hồn linh đi thọ th�n h� kh�ng kh� sao. Kinh dạy rằng: �Người ngu �m l�ng t� vạy m� muốn thấy hồn linh, chẳng kh�c n�o đi trong đ�m tối m� ngước l�n nh�n trăng sao, chỉ khổ th�n chết x�c chứ khi n�o thấy được!�

�� Từ đấy, quần thần c�ng d�n ch�ng cả nước mới r� được hồn linh c�ng nguy�n kh� hiệp nhau, đến chết rồi lại sinh, lu�n chuyển kh�ng c�ng, n�n tin sống chết, họa ph�c c� nẻo hướng tới:

�� Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -Vua khi ấy l� th�n Ta.

�� Tr� tuệ độ v� cực rộng khắp của Bồ-t�t lu�n thể hiện sự s�ng suốt như vậy.

* *

91- Kinh Vua Phạm Ma.

�� Nghe như vầy:

�� Một thời Đức Phật ở nơi khu l�m vi�n Kỳ-đ� cấp c� độc, thuộc nước X�-vệ. Đức Phật bảo c�c vị Tỳ-kheo:

�� -C�c �ng tu đức, phụng h�nh c�c điều l�nh ắt được phước lớn. V� như n�ng phu, trước c� ruộng tốt, c�y bừa kỹ c�ng, mưa thấm th�ch hợp điều h�a, gieo hạt đ�ng l�c, l�c mọc l�n gặp tiết, l�m sạch cỏ r�c, lại kh�ng bị tai hại, th� lo g� m� kh�ng thu hoạch tốt.

�� Thuở xưa, v�o đời trước, khi Ta chưa th�nh Phật, l�ng y�u thương rộng r�i c�ng khắp, cứu gi�p ch�ng sinh như mẹ hiền nu�i con đỏ. Ta l�m như thế suốt bảy năm, l�ng nh�n c�ng đức tỏ r�, n�n khi mạng chung, hồn linh được sinh l�n l�m vua Phạm thi�n hiệu l� Phạm Ma. ở ng�i trời ấy trải qua bảy lần th�nh hoại của trời đất. Khi kiếp muốn hoại, Ta liền sinh l�n c�i trời Ước tịnh thứ mười lăm, Sau đ� thay đổi, lại về c�i Phạm thi�n thanh tịnh kh�ng dục. Chốn ấy an nhi�n, sau xuống c�i trời Đao-lợi l�m vua ba mươi s�u phen, cung điện bảy b�u, ăn uống, quần �o, �m nhạc thảy đều an nhi�n

�� Rồi lại trở về thế gian l�m Phi h�nh ho�ng đế, bảy b�u lu�n b�n m�nh l�:

�� 1. B�nh xe quay bằng v�ng t�a

�� 2. Ngọc thần Minh Nguyệt.

�� 3. Voi trắng biết bay.

�� 4. Ngựa l�ng biếc, bờm đỏ.

�� 5. Vợ ngọc nữ.

�� 6. Quan coi giữ c�c b�u.

�� 7. Quan th�nh gi�p đỡ.

�� Mỗi thứ c� t�m mươi bốn ng�n. Vua c� một ng�n người con trai đều đoan ch�nh, tươi đẹp, nh�n từ, vũ dũng, một người đương đầu được h�ng ng�n người. B�y giờ nh� vua đem năm gi�o ph�p để trị nước, dẫn dạy d�n ch�ng nghe theo: Một l� nh�n từ kh�ng giết hại, m� ban �n khắp quần sinh. Hai l� trong sạch, nhường nhịn, kh�ng trộm cắp, qu�n m�nh cứu người. Ba l� trinh ch�nh kh�ng d�m dật, kh�ng phạm c�c dục. Bốn l� th�nh t�n kh�ng lừa dố�, lời n�i kh�ng th�u dệt. Năm l� v�ng giữ đạo hiếu kh�ng say sưa, hạnh kh�ng cấu nhiễm.

�� Thời ấy kh�ng x�y lao ngục, kh�ng d�ng roi gậy phạt người, mưa gi� đ�ng thời, ngũ cốc dồi d�o, tai họa kh�ng khởi, đời được th�i b�nh, d�n trong bốn ch�u thi�n hạ c�ng dắt nhau giữ đạo, tin l�m thiện được phước, l�m �c mang họa, n�n khi chết đều được sinh l�n c�i trời, kh�ng ai bị v�o ba đường dữ. Đức Phật bảo c�c vị Tỳ- kheo:

�� -V�o thuở xa xưa ở kiếp trước, Ta dốc thực h�nh bốn đẳng t�m, c�ng đức bảy năm ấy n�n được l�n l�m vua trời Phạm thi�n, xuống l�m Đế Th�ch, trở lại thế gian l�m Phi h�nh ho�ng đế cai trị bốn ch�u thi�n hạ đến h�ng mấy trăm ng�n đời, c�ng đức đủ đầy, c�c �c lắng diệt, c�c thiện nh�m về, th�nh Phật ở đời, riẽng lời một bước, ba c�i hết mực t�n qu�.

�� C�c Tỳ-kheo nghe kinh, hoan hỷ lễ Phật lui ra.

�� Tr� tuệ độ v� cực rộng khắp của Bồ-t�t lu�n thể hiện sự s�ng suốt như vậy.

KINH LỤC ĐỘ TẬP H�́t

QUYỂN 1-4 , QUYỂN 5-8

TRANG CHỦ*--KINH ĐI�̉N*--ĐẠI TẠNG KINH*--TH�̀N CHÚ*--HÌNH ẢNH*--中文*--ENGLISH

Uploaded / Updated on 2021-10-21

�