Qu�n Ch�u Động Sơn Ngộ Bổn Thiền Sư Ngữ Lục

�

佛山* Buddha Mountain * Ph�̣t Sơn

Calgary Alberta Canada

S�́1986a

Qu�n Ch�u Động Sơn Ngộ Bổn Thiền Sư Ngữ Lục

ĐẠO T�M DỊCH

Sư h�y Lương Giới, họ Du qu� ở Hội K�. Thuở nhỏ theo thầy tụng Kinh B�t Nh� đến c�u :�V� nh�n, nhĩ, tỷ, thiệt, th�n, �.� Sư chợt lấy tay sờ l�n mặt hỏi thầy:

� -� Con c� mắt, tay, mủi, lưởi�. Cớ sao kinh n�i kh�ng?

Vị thầy kinh lạ n�i:

� -� Ta kh�ng phải thầy �ng.

Vị thầy giới thiệu Sư đến n�i Ngũ Tiết lễ b�i Thiền Sư� Linh Mặc xin xuất gia. Năm 21 tuổi, Sư� đến Tung Sơn thọ giới.

Sư du phương, trước yết kiến Nam Tuyền. Gặp ng�y kỵ trai M� Tổ, Nam Tuyền hỏi ch�ng: �Ng�y mai c�ng trai M� Tổ, chưa biết M� Tổ c� đến chăng?

Cả ch�ng đều kh�ng đ�p được.

Sư bứơc ra thưa:

� -� Đợi c� bạn liền đến .

Nam Tuyền bảo :

� -� G� nầy tuy l� hậu sanh nhưng rất dể giũa gọt.

Sư thưa:

� -� Ho� thượng chớ ếm kẻ l�nh th�nh đứa giặc.

Kế đến tham vấn Qui Sơn Linh Hựu, Sư hỏi :

�� -� Được nghe Quốc sư� Huệ Trung ở Nam Dương n�i thoại �V� t�nh thuyết ph�p� con chưa thấu nghĩa vi diệu ấy.

�Qui sơn bảo :

�� -� X� L� c�n nhớ lời của Quốc Sư chăng?

�Sư thưa :

�� -� Nhớ.

�� -� Ngươi thử thuật lại một biến xem.

�Sư b�n thuật lại:

�C� một vị tăng hỏi:�� - Thế n�o l� Cổ Phật T�m?

�Quốc Sư đ�p :� - Tường, v�ch, ng�i, gạch.

Tăng thưa :� -� Tường, v�ch, ng�i, gạch đ�u kh�ng phải l� v� t�nh?

Quốc sư đ�p :�� -� Phải

�Tăng hỏi :� -� C� biết thuyết ph�p chăng?

Quốc sư đ�p :�� -� Thường thuyết, thuyết� m�i kh�ng dừng.

Tăng hỏi : V� sao con kh�ng nghe?

�Quốc sư đ�p :� -� Ngươi tự kh�ng nghe, chứ kh�ng ngại người kh�c nghe.

�Tăng hỏi :�� -� Chưa biết người n�o được nghe?.

�Quốc sư đ�p :�� -� Chư Th�nh được nghe.

�Tăng hỏi :� -� Ho� thượng c� nghe chăng?

Quốc sư đ�p :� - � Ta kh�ng nghe.

Tăng hỏi:�� - � Ho� thượng đ� kh�ng nghe, l�m sao biết v� t�nh biết thuyết ph�p?.

Quốc sư đ�p :� -� Nhờ ta kh�ng nghe, nếu ta nghe tức đồng với chư th�nh, ngươi kh�ng nghe ta thuyết ph�p.�

Tăng hỏi :�� -� Như vậy ch�ng sanh v� phần rồi sao?

�Quốc sư đ�p :�� -� Ta v� ch�ng sanh thuyết m� kh�ng v� Chư Th�nh thuyết.

�Tăng hỏi :�� - Ch�ng sanh sau khi nghe th� sao?

�Quốc sư đ�p :�� -� Tức kh�ng phải ch�ng sanh.

�Tăng hỏi :� -� V� t�nh thuyết ph�p căn cứ v�o kinh điển n�o?

�Quốc sư đ�p :�� -� Kh�ng theo Kinh điển n�o cả, kh�ng phải chỗ người qu�n tử b�n, ngươi kh�ng thấy Kinh Hoa Nghi�m n�i :� Ch�a chiền thuyết, ch�ng sanh thuyết, ba đời tất cả thuyết.�

Sư thuật lại xong, Qui Sơn bảo:

�� -� Ta trong đ�y cũng c�, nhưng chưa gặp người kia.

�Sư thưa :

� -� Con chưa hiểu, xin thầy chỉ dạy.

Qui Sơn dựng c�y phất tử l�n, hỏi :

�� -� Hội chăng?

�� -� Kh�ng hội, xin H�a thượng n�i.

�� -� Miệng do cha, mẹ sanh, trọn kh�ng thể n�i cho �ng.

�� -� C� người c�ng thầy đồng thời mộ đạo chăng?

�� -� Từ đ�y đến Huyện Du ở Lễ lăng, nơi c�c thất đ� nối liền nhau, c� một đạo nh�n t�n V�n Nham, nếu �ng c� khả năng dẹp trừ v� minh, tham cứu đến chỗ huyền diệu của Phật Tổ, chă�c chắn l� chỗ qu� trọng của �ng.

�Sư thưa :

�� -� Chưa biết người ấy thế n�o?

Qui Sơn bảo :

� -� �ng ấy từng hỏi L�o tăng :� Học nhơn muốn theo phụng sự thầy được chăng?�. L�o tăng đ�p :�Cần bặt hết rỉ chảy mới được.�. �ng ấy n�i : �Thứ nhất kh�ng được n�i L�o tăng trong đ�y.�

Sư b�n từ giả Qui Sơn, thẳng đến V�n Nham. Sư thuật lại nh�n duy�n trước, liền hỏi :

�� -� V� t�nh thuyết ph�p người n�o được nghe?

�V�n Nham đ�p :

� - V� t�nh được nghe .

�� -� H�a thượng nghe chăng?

� -� Nếu ta nghe, ngươi kh�ng thể nghe ta thuyết ph�p.

�� -� V� sao con kh�ng nghe?

�V�n Nham dựng c�y phất tử l�n hỏi :

�� - � Nghe chăng?

�� -� Kh�ng nghe.

�� -� Ta thuyết ph�p ngươi c�n kh�ng nghe, huống l� v� t�nh thuyết ph�p?

�� - V� t�nh thuyết ph�p gồm kinh điển g�?

�� -� Đ�u chẳng thấy Kinh Di Đ� n�i : �nước, chim, c�y, rừng thảy đều niệm Phật, niệm Ph�p.�

Sư do đ�y c� tỉnh, b�n thuật kệ rằng :

D� đại kỳ ! d� đại kỳ !

�V� t�nh thuyết ph�p bất tư ngh�.

Nhược tương nhĩ th�nh chung nan hội,

Nh�n xứ văn thinh chung đắc tri.

�Dịch :

Cũng rất kỳ! Cũng rất kỳ!

V� t�nh thuyết ph�p chẳng nghĩ ngh�

Nếu nghe bằng tai trọn kh� hội,

Con mắt biết nghe mới liểu tri.

Sư hỏi V�n Nham :

� -� Con c�n tập kh� thừa� chưa hết?

� -� Ngươi từng l�m g�?

� -� Th�nh đế cũng kh�ng l�m.

�� -� C� hoan hỉ chưa?

�� -� Hoan hỉ th� chẳng phải kh�ng, như trong đống r�c lượm được một h�n ngọc s�ng.�

Sư hỏi V�n Nham :

� -� Nghĩ muốn thấy nhau th� sao?
� -� H�y hỏi người th�ng sự.
� -� Đang hỏi đ�y.
� -� Ngươi n�i c�i g�?

V�n Nham đang l�m gi�y cỏ, Sư đến gần hỏi :

�� -� Xin tr�ng mắt thầy được chăng?

� -� �ng đi với ai?

�� -� Lương Giới kh�ng đi với ai cả.

�� -� Kh�ng c� vậy �ng để v�o chỗ n�o?

�Sư kh�ng đ�p được.

�V�n Nham bảo:

�� -� Xin tr�ng mắt c� phải l� tr�ng mắt chăng?

�� -� Kh�ng phải trong mắt.

�V�n Nham b�n h�t đuổi ra.

Sư từ giả V�n Nham, V�n Nham hỏi :

�� -� Ngươi đi đ�u?

�� -� Tuy rời Ho� thượng m� chưa chọn chỗ ở.

�� -� Ngươi kh�ng đi Hồ Nam sao?

� -� Kh�ng.

�� -� Ngươi kh�ng đi về qu� sao?

�� -� Kh�ng.

�� -� Bao giờ trở về?

�� -� Đợi H�a thượng c� chỗ trụ liền đến.

�� -� Lần từ biệt n�y kh� được gặp nhau.

�� -� Kh� được kh�ng gặp nhau.

�

Sắp đi Sư hỏi:

� -� Sau khi Ho� thượng trăm tuổi chợt c� người hỏi: � Tả được h�nh d�ng của Thầy chăng? con l�m sao đ�p?�

V�n Nham im lặng gi�y l�u. Bảo:

�� -� X� L� Giới ! Thừa đượng việc lớn cần phải xem x�t kỹ.

�Sư vẫn c�n ho�i nghi.

Sau đ�, nh�n qua suối nh�n thấy b�ng dưới nước, Sư đại ngộ � chỉ trước c� l�m b�i kệ:

Thiết kỵ t�ng tha m�ch,

Điều, điều dữ ng� sơ.

Ng� kim độc tự v�ng,

Xứ, xứ đắc ph�ng cừ.

Cừ kim ch�nh thị ng�,

Ng� kim bất thị cừ.

Ưng tu nhẫm ma hội,

Phương đắc khế như như.

Dịch :

Rất kỵ t�m nơi kh�c,

Bấy l�u xa c�ch ta.

Nay ta một m�nh đến ,

Chốn chốn thảy gặp y.

Nay y ch�nh l� ta,

Ta nay chẳng phải y.

Phải n�n như thế hội,

Mới được hợp như như.

H�m kh�c nh�n đang c�ng dường gi�c linh V�n Nham, c� vị tăng hỏi:

� -� Ti�n Sư n�i :�chỉ c�i ấy�, phải vậy kh�ng?

Sư đ�p:

� -� Phải.

�� -� � chỉ thế n�o?

�� -� Đương thời biết bao người hiểu lầm � của Ti�n Sư.

� - � Chưa biết Ti�n Sư c� tri hữu kh�ng?

� -� Nếu kh�ng tri hữu, l�m sao biết n�i như thế? Nếu tri hữu , l�m sao nhận n�i như thế?

Trường Kh�nh Lăng hỏi:

� -� Đ� tri hữu, v� sao n�i như thế?

Sư đ�p :

� -� Nu�i con mới biết l�ng từ của người cha.

Nh�n thiết trai c�ng hu� V�n Nham, c� vị tăng hỏi:

� -� Ho� thượng ở chỗ V�n Nham được chỉ dạy như thế n�o?

�Sư� đ�p:

� -� Tuy ở trong đ�, nhưng kh�ng được chỉ dạy.

� -� Đ� kh�ng được chỉ dạy, lại cần thiết trai l�m g�?.

�� -� Đ�u d�m tr�i ti�n sư.

� -� Ban đầu Ho� thượng yết kiến Nam Tuyền , v� sao lại thiết trai cho V�n Nham?

� -� Ta kh�ng qu� trọng đạo đức, Phật� Ph�p của Ti�n Sư, chỉ qu� trọng Ti�n Sư kh�ng n�i ph� cho ta.

� -� Ho� thượng thiết trai cho Ti�n sư m� c� nhận Ti�n sư kh�ng?

� -� Nửa nhận nửa kh�ng nhận.

� -� V� sao kh�ng nhận trọn vẹn.

� -� Nếu nhận trọn vẹn, tức c� phụ Ti�n Sư rồi!

Đến cuối ni�n hiệu Đại Trung đời Đường (847), Sư trụ n�i T�n Phong tiếp dẫn đồ ch�ng. Sau đ�, Sư gi�o ho� hưng thịnh ở Động Sơn thuộc Cao An, Dự Chương quyền khai ngũ vị, kh�o tiếp tam căn (đại căn, trung căn, tiểu căn ); đại xiển một �m, rộng hoằng mu�n phẩm. R�t ngang kiếm b�u, chặt rừng rậm c�c kiến, l� mầu hoằng th�ng, cắt đứt mu�n điều xuy�n tạc. Lại được T�o Sơn s�ng s�u yếu chỉ, kh�o xướng đường hay, đạo hợp Qu�n thần, Thi�n ch�nh hồi hổ. Do đ�, m�n phong Thiền học của T�ng T�o Động được truyền b� khắp nơi, n�n bậc T�ng tượng c�c nơi đều c�ng suy t�n l� �Động T�o T�ng�.

V�n Nham dạy ch�ng :

� -� C� một đứa trẻ nh� người, hỏi đến kh�ng c� g� n�i chẳng được.

Sư bước ra hỏi:

� -� Trong nh� n� c� bao nhi�u s�ch vở?

Sư đ�p :

�� -� Một chữ cũng kh�ng.

� -� Tại sao biết nhiều như thế?

� -� Ng�y, đ�m chưa từng ngủ.

� -� Hỏi một việc c� được kh�ng?

� -� N�i được lại kh�ng n�i.�

Viện chủ đến nh� Thạch Thất trở về, V�n Nham hỏi:

� -� Ngươi đến nh� Thạch Thất v� sao trở về nhanh như thế?

Viện chủ kh�ng đ�p được.

Sư thay trả lời:

�� -� Trong đ� đ� c� người xem rồi !

V�n Nham hỏi sư :

� -� Ngươi lại đi như thế n�o?

Sư thưa :

� -� Kh�ng thể bặt dứt nh�n t�nh.

V�n Nham hỏi một c� ni :

� -� C� c�n cha kh�ng?

Ni� thưa :

� -� C�n.

� -� Bao nhi�u tuổi?

�� -� 80 tuổi.

� -� C� c� một người cha kh�ng phải 80 tuổi, c� c� biết chăng?

�� -� C� phải người đến như thế chăng?

�� -� Vẫn l� con ch�u.

�Sư n�i :

� -� D� cho kh�ng phải người đến như thế cũng l� con ch�u.

Sư đi tham vấn c�c nơi, đến Lỗ Tổ, lễ b�i xong, đứng hầu, chốc l�t� đi ra, lại trở v�o. Lỗ Tổ bảo:

� -� Chỉ thế ấy, chỉ thế ấy, cho n�n như thế.

Sư thưa:

� -� Phần đ�ng c� người kh�ng chấp nhận.

Lỗ Tổ bảo :

� -� L�m sao lấy miệng �ng biện?

Sư lễ b�i, b�n theo hầu mấy th�ng.

Tăng hỏi Lỗ Tổ :

� -� Thế n�o l� kh�ng n�i m� n�i?

Lỗ Tổ đ�p:

� -� Miệng �ng ở chỗ n�o?

� -� Kh�ng c� miệng

� -� Kh�ng miệng lấy c�i g� ăn cơm?

Tăng kh�ng đ�p được.

Sư thay lời :

� -� Y kh�ng đ�i ăn cơm l�m g�?�

Sư tham vấn Nam Nguy�n, vừa bước l�n ph�p đường, Nam Nguy�n n�i :

� -� Đ� thấy nhau rồi.

Sư liền đi xuống. H�m sau lại trở l�n hỏi:

� - � H�m qua đ� nhờ Ho� thượng từ bi, kh�ng biết chỗ n�o l� chỗ con c�ng Ho� thượng đ� thấy nhau?

Nam Nguy�n bảo:

� -� T�m t�m kh�ng gi�n đoạn, tr�i v�o d�ng t�nh.

Sư thưa:

� -� Bỏ qua bao c�i hợp.

Sư từ giả Nam Nguy�n, Nam Nguy�n n�i :

� -� Học nhiều Phật Ph�p rộng l�m lợi �ch.

Sư thưa:

� -� Học nhiều Phật Ph�p con kh�ng hỏi; thế n�o l� rộng l�m lợi �ch?

Nam Nguy�n đ�p:

� -� Kh�ng tr�i một vật.

Sư đến Kinh Triệu lễ b�i Ho� thượng Hưng B�nh, Hưng B�nh n�i :

� -� Chớ lễ b�i gi� nua nầy !

Sư thưa:

�� -� Lễ b�i c�i kh�ng gi� nua.

� -� C�i kh�ng gi� nua chẳng nhận lễ.

� -� Y cũng kh�ng dừng.

Sư lại hỏi:

� -� Thế n�o l� Cổ Phật T�m?

Hưng B�nh đ�p :

� -� Ch�nh l� t�m �ng.

� -� Tuy nhi�n như thế, vẫn l� chỗ con nghi.

� -� Nếu như thế, h�y hỏi người gỗ đi?

� -� Con c� một c�u kh�ng nhờ miệng chư Th�nh.

�� -� �ng thử n�i xem !

�� -� Kh�ng phải con.

Sư từ giả đi, Hưng B�nh hỏi :

� -� �ng đi đ�u?

� -� Theo d�ng kh�ng dừng một chỗ cố định.

� -� Ph�p th�n theo d�ng hay b�o th�n theo d�ng?

� -� Trọn kh�ng khởi kiến giải nầy.

Hưng B�nh b�n vổ tay.

Bảo Phước n�i:

Động Sơn Tự l� một nh�, t�m được mấy người như Động Sơn?

Sư c�ng Mật Sư B� đến tham vấn B� Nham, B� Nham hỏi:

� -� Từ đ�u đến?

Sư thưa :

� -� Hồ Nam.

� -� Qu�n S�t Sứ họ g�?

� -� Kh�ng c� họ.

� -� T�n g�?

� -� Kh�ng c� t�n.

� -� C� trị sự hay kh�ng?

� -� Tự c� Ph� quan rồi!

� -� C� ra v�o kh�ng?

� -� Kh�ng ra v�o.

� -� Sao kh�ng ra v�o?

Sư phủi �o đi ra. H�m sau B� Nham v�o tăng đường gọi hai vị Thượng toạ đến, n�i:

� -� H�m qua L�o Tăng đối đ�p với X� L� c� một chuyển ngữ kh�ng được khế hợp, n�n suốt đ�m bất an. Nay thỉnh X� L� hạ một chuyển ngữ kh�c, nếu hợp � L�o Tăng liền mời d�ng ch�o, l�m bạn qua hạ.

�

� -� Thỉnh H�a thượng cứ hỏi

� -� Sao kh�ng ra v�o?

� -� T�n� qu� lắm thay!

B� Nham liền mời d�ng ch�o c�ng ở qua hạ.

Thi�n Đồng Kiệt n�i:

� -� S�ng v�o tối hợp, kh�o l�o đủ điều. Chẳng phạm tức th�, chuyển th�n c� lối. M�n hạ T�o Động, đủ để soi quang, nếu l� con ch�u L�m Tế, gậy g�y cũng chưa tha. Đương thời nếu thấy y n�i chẳng biết t�n họ, liền cho một đấm. Trong đ�y đẩy được th�n chuyển, kh�ng những dọn ch�o mời m� cũng c� thể an b�i dưới cửa s�ng. C� chăng? C� chăng? Xướng rằng :� Th�ng Sơn! Tham đường đi�.

Sư c�ng Mật Sư B� đến l�m lễ hỏi thăm sức khoẻ Ho� thượng Long Sơn, L�o Tăng hỏi:

� -� N�i nầy kh�ng đường, X� L� từ chỗ n�o đến?

Sư thưa :

� -� Kh�ng đường xin g�c lại, Ho� thượng từ chỗ n�o v�o?

L�o Tăng đ�p :

� -� Ta kh�ng từ m�y nước đến.

�� -� Ho� thượng trụ n�i n�y bao l�u rồi?

� -� Kh�ng d�nh Xu�n Thu.

� -� Ho� thượng ở đ�y trước hay n�i n�y c� trước?

� -� Kh�ng biết.

� -� V� sao kh�ng biết?

� -� Ta kh�ng từ người trời đến.

� -� Ho� thượng được đạo l� g� m� trụ n�i n�y?

� -� Ta thấy hai con tr�u đất đua nhau v�o biển, m�i đến h�m nay bặt dứt tin tức.

Sư mới đầy đủ oai nghi lễ b�i.

L�c đi h�nh cước, Sư gặp một vị quan hỏi:

� -� Đệ tử định ch� giải b�i �T�n T�m Minh�của Tam Tổ Tăng X�n được chăng?

Sư đ�p :

� -� �Vừa c� thị phi, lăng xăng mất t�m� ( T�i hữu thị phi, ph�n nhi�n thất t�m ) l�m sao ch�?

Ph�p Nh�n thay lời :

� -� Như thế đệ tử kh�ng ch�.�

L�c đầu đi h�nh cước, tr�n đường gặp một b� gi� g�nh nước, Sư xin nước uống, b� n�i :

�� -� Nước cứ tự nhi�n uống, nhưng b� c� một c�u cần hỏi qua trước :�Thử n�i nước c� đủ mấy trần?�

Sư đ�p :

� -� Kh�ng đủ c�c trần.

B� bảo :

� -� Đi! Th�i l�m dơ g�nh nước của t�i.

�

Sư ở chỗ Lặc Đ�m, thấy Thủ toạ Sơ n�i :

� -� Cũng rất kỳ! Cũng rất kỳ! Phật giới, đạo giới kh�ng nghĩ ngh�.

Sư b�n hỏi :

� -� Phật giới, đạo giới con kh�ng hỏi, ngay khi n�i Phật giới, đạo giới đ� l� người n�o?

Sơ im lặng gi�y l�u kh�ng đ�p.

Sư n�i :

� -� Sao kh�ng n�i mau !

� -� Tranh tức kh�ng được.

� -� N�i cũng chưa từng n�i, n�i c�i g� tranh tức kh�ng được!

Sơ kh�ng đ�p.

Sư n�i :

� -� Phật v� đạo đều l� danh ng�n, sao kh�ng dẫn dạy?

Sơ n�i :

� -� Dạy t�i n�i c�i g�?

� -� Được � qu�n lời.

� -� Vẫn c�n đem � dạy, th�nh t�m bệnh rồi.

� -� N�i Phật giới v� đạo giới l� bệnh lớn hay nhỏ?

Sơ kh�ng đ�p.H�m sau Sơ chợt thị tịch. Người ta gọi Sư l� �Vấn S�t Thủ Tọa Giới�.

Sư c�ng Thần Sơn, Mật Sư B� qua suối, Sư b�n hỏi :

� -� Việc qua suối l� thế n�o?

Thần Sơn đ�p:

� -� Kh�ng ướt g�t ch�n.

Sư n�i:

� -� �ng gi� thốt lời n�y l�m g�?

Thần Sơn n�i :

� -� C�n �ng th� sao?

Sư đ�p :

� -� G�t ch�n kh�ng ướt.

C� một bản kh�c n�i :

Sư c�ng Thần Sơn qua suối, Sư n�i:

� -� Chớ lầm dưới ch�n !

Thần Sơn n�i :

� -� Lầm tức qua kh�ng được.

Sư hỏi :

� -� Việc kh�ng lầm l� thế n�o?

Thần Sơn đ�p :

� -� C�ng trưởng l�o qua suối.

Một h�m, Sư c�ng Thần Sơn c�y vườn tr�, Sư để c�y xuống n�i :

�� -� H�m nay t�i kh�ng c�n ch�t kh� lực g� cả.

Thần Sơn n�i :

� - � Nếu kh�ng c�n kh� lực, l�m sao biết n�i như thế?

Sư n�i :

� -� �ng cho l� c� kh� lực g�?

Sư đang đi với Thần Sơn, chợt gặp con thỏ trắng chạy qua. Thần Sơn n�i :

� -� Giỏi thay !

Sư hỏi:

� -� Thế n�o

� -� Giống hệt tướng lạy của Bạch y.

� -� �ng gi�, thốt lời n�y l�m g�?

� -� �ng thế n�o?

� -� Cả đời cất chứa tr�m anh, tạm thời mất v�a.

Thần Sơn đang cầm kim may, Sư hỏi:

� - L�m g� đ�?

� -� Cầm kim.

�� -� Việc cầm kim l� như thế n�o?

� -� Kim kim tương trợ.

� -� 20 năm đồng h�nh m� c�n thốt lời n�i n�y, đ�u c� được c�ng phu như thế?

� -� Trưởng l�o th� sao?

� -� Đạo l� như đại địa bốc lửa.

Thần Sơn hỏi Sư :

� -� Tr� thức đ� th�ng, kh�ng ai kh�ng ra đi hoằng ho�, chỗ thẳng tắc xin thầy một lời.

Sư n�i :

� -� � Sư B� đ�u được giữ c�ng?

Thần Sơn nh�n đ�y đốn gi�c, hạ ngữ phi thường. Sau đ�, c�ng Sư qua cầu khỉ, Sư qua trước nắm c�y cầu� đưa l�n n�i:

� -� Qua đ�y!

Thần Sơn gọi:

� -� X� L� Giới.

Sư b�n bu�ng c�y cầu xuống.

Đang đi với Thần Sơn, Sư chỉ ng�i viện b�n đường, n�i:

� -� Trong viện c� người n�i t�m n�i t�nh.

Thần Sơn hỏi :

� -� L� ai?

� -� Vừa bị Sư B� hỏi, đ� chết đi 10 phần.

� -� Vậy ai n�i t�m n�i t�nh?

� -� Trong chết được sống.

Sư hỏi Tuyết Phong :

� - Từ đ�u đến?

Tuyết Phong thưa :

�� -� Từ Thi�n Thai đến

�� -� Thấy Tr� Giả chăng?

�� -� Nghĩa Tồn ăn gậy sắt c� phần.

Tuyết Phong l�n l�m lễ hỏi thăm sức khoẻ, Sư bảo :

V�o cửa phải c� ngữ, nhưng kh�ng được n�i đ� v�o rồi.

Tuyết Phong thưa

� -� Con kh�ng c� miệng .

� -� Kh�ng miệng tạm g�c lại, h�y trả con mắt cho ta.

Tuyết Phong kh�ng đ�p được.

V�n Cư Ưng ri�ng n�i c�u trước:

�� -� Đợi khi n�o con c� miệng liền n�i.

Trường Kh�nh ri�ng n�i :� Như thế th� con k�nh cẩn tho�i lui�.

Tuyết Phong đang v�c củi, b�n đến trước mặt Sư quăng b� củi xuống, Sư hỏi :

� -� Nặng bao nhi�u?

Tuyết Phong thưa:

� - � Hết thảy người tr�n thế giới nầy n�ng kh�ng nổi.

Sư hỏi :

� -� L�m sao đến được trong đ�y?

Tuyết Phong kh�ng đ�p được.

Sư viết chử �� (Phật ) tr�n cửa, V�n Nham thấy thế lại viết chử �� ( bất ). Sư lại đổi th�nh chử �� : (phi). Tuyết Phong thấy thế b�n đồng thời b�i hết.

Hưng H�a Tương thay lời :

�� -� T�i kh�ng bằng �ng.

Bạch Dương Thuận n�i:

� -� Nếu t�i l� Động Sơn,� th� chỉ n�i với Tuyết Phong: �Ngươi kh�ng phải l� quyến thuộc của ta.�

�Thi�n B�t nguy�n n�i :

�� -� Động Sơn , V�n Nham đất bằng dấy đống; �ng gi� Tuyết Phong nh�n dịp n�y m� tăng trưởng tr� huệ.

Tuyết Phong l�m phạn đầu, đang đ�i gạo, Sư hỏi:

�� -� Đ�i c�t bỏ gạo hay đ�i gạo bỏ c�t?

Tuyết Phong thưa :

�� -� Gạo c�t đồng thời bỏ.

�� -� Đại ch�ng lấy g� ăn?

Tuyết Phong b�n lật �p thau gạo.

Sư n�i :

� -� Căn cứ nh�n duy�n n�y, �ng hợp ở Đức Sơn.

Lang Da Gi�c n�i :

� -� Tuyết Phong đi như thế, giống như chặt bỏ c�y đ�o ngọt, t�m n�i chọn giấm l�.

Thi�n Đồng Gi�c n�i :

� -� Tuyết Phong từng bước l�n cao, kh�ng ngờ g�t gi�y cỏ r�ch đứt. Nếu như Ch�nh Thi�n uyển chuyển, Sao xướng song h�nh (1) , tự nhi�n ng�n kh� h�a hợp, cha con thuận thảo. H�y n�i Động sơn chẳng nhận Tuyết Phong, � tại chỗ n�o? Mu�n dặm kh�ng m�y trời c� lỗi, đầm trong tợ kiếng nguyệt kh� v�o.

Tuyết Đậu T�ng n�i :

�� -� Loan phụng chẳng đậu c�y ngay, kim v�ng đ� dệt uy�n ương. Nếu kh�ng phải l� L�o nh�n T�n Phong, liền thấy tan ra từng mảnh.

�(� (1)�� Sao:� người học g� cửa thất của Thiền sư để thưa hỏi đạo l�
�� Xướng : Thiền sư trả lời để tiếp dẫn họ.
�� Sao xướng l� gia phong của T�ng T�o Động.
�� Chỗ hỏi đ�p của thầy v� tr� li�n tục kh�ng thưa hở, gọi l� Sao xướng Song h�nh.
Đ�y l� 1 trong 3 cương yếu của Động Sơn Lương giới. )

Một h�m Sư hỏi Tuyết Phong� :

� -� L�m g� đ�?

Tuyết Phong đ�p:

� -� Đẽo m�ng.

�� -� Đẽo mấy b�a xong?

�� -� Một b�a l� xong.

�� -� Vẫn l� việc b�n n�y, việc b�n kia th� sao?

�� -� Hẳn được kh�ng chỗ hạ thủ.

�� -� Vẫn l� việc b�n n�y, việc b�n kia th� sao?

Tuyết Phong im lặng đi ra.

Tuyết Phong từ giả Sư, Sư hỏi:

� -� �ng đi đ�u?

�Tuyết Phong thưa:

�� -� Về trong n�i.

�� -� Đương thời từ đường n�o đi ra.

�� -� Từ đường vượn bay qua n�i đi ra.

�� -� Nay đi về đường n�o.

�� -� Từ đường vượn bay qua n�i.

� -� C� một người đi kh�ng từ đường vượn bay qua n�i, �ng biết chăng?

� -� Kh�ng biết.

� -� Tại sao kh�ng biết?

�� -� Y kh�ng mặt m�y.

�� -� �ng đ� kh�ng biết, sao biết kh�ng mặt m�y?

Tuyết Phong kh�ng đ�p được.�

V�n Cư Đạo Ưng đến tham vấn, Sư hỏi:

�� -� Từ đ�u đến?

V�n Cư thưa:

� -� Từ Th�y Vi đến�

�� -� Th�y Vi dạy ch�ng ng�n c� g�?

�� -� Th�y Vi c�ng dường La H�n, con hỏi : �C�ng dường La H�n, La H�n c� đến chăng?� Th�y Vi hỏi con: �Mỗi ng�y �ng ăn c�i g�?�

�Sư hỏi:

� -� Thật c� lời n�y chăng?

V�n Cư� thưa:

� -� C� .

Sư n�i:

� -� Chẳng luống tham kiến bậc t�c gia.

Sư hỏi V�n Cư:

� - �ng t�n g�?

�� -� Đạo Ưng.

�� -� Hướng thượng h�y n�i lại.

�� -� Hướng thượng tức kh�ng phải t�n Đạo Ưng.

� -� �ng đ�p giống như ta l�c ở Đạo Ng�.

�V�n Cư hỏi.

�� -� Thế n�o l� � Tổ Sư từ T�y sang?

Sư n�i :

�� -� X� L�! Sau n�y �ng ra l�m trụ tr�, nếu c� người hỏi th� �ng l�m sao đối đ�p

V�n Cư thưa:

� -� Đạo Ưng thật tội lỗi.

Một h�m Sư hỏi V�n Cư:

� -� Ta nghe Ho� thượng Tư Đại sanh l�m vua nước Nhật phải chăng?

V�n Cư thưa:

�� -� Nếu l� Tư Đại, Phật c�n kh�ng l�m.

�Sư gật đầu.

Sư hỏi V�n Cư :

� -� Từ đ�u đến?

V�n Cư thưa:

�� -� Đạp n�i đến .

�� -� N�i n�o c� thể trụ được.

�� -� N�i n�o m� kh�ng trụ được.

�� -� Như thế th� cả nước đều bị X� L� chiếm hết.

�� -� Kh�ng phải thế .

�� -� Như thế th� ngươi đ� được đường v�o.

�� -� Kh�ng c� đường.

� -� Nếu kh�ng c� đường, l�m sao c�ng L�o tăng thấy nhau?

� -� Nếu c� đường th� c�ng Ho� thượng c�ch n�i rồi.

� -� G� n�y về sau ng�n người, mu�n người nắm chẳng đứng.

Sư nh�n đang qua suối với V�n Cư, Sư hỏi :

� -� Suối s�u bao nhi�u?

V�n Cư thưa :

� -� Kh�ng ướt.

� -� Người th�

� -� Thỉnh thầy n�i.

� -� Kh�ng kh�.

�Ngũ Tổ Diễn n�i:

� -� Hai người n�i thoại như thế c� hơn k�m hay kh�ng? Ng�y nay Sơn tăng động c�nh tay l� v� c�c ngươi m� n�i ph�, một c�u qua suối kh�ng ướt , kho tăng chơn ch�u chất đống; một c�u qua suối kh�ng kh�, kh�ng ch�y cho rằng rất ngh�o t�ng? Kh�, ướt hai đường thảy đều kh�ng d�nh, mặc �ng ấy n�i nước trong c�ng n�i xanh.

Một h�m V�n Cư l�m c�ng t�c lầm giết chết c�n tr�ng, Sư n�i :

� -� Con �c quỉ n�y!

V�n Cư thưa :

� -� N� kh�ng chết.

� -� Nhị Tổ đến Nghiệp Ch�u để l�m g� ?

V�n Cư kh�ng đ�p được.

Sư hỏi V�n Cư :

� -� Người đại xiển để tạo tội ngũ nghịch, hiếu dưỡng chỗ n�o?

V�n Cư thưa:

� -� Mới th�nh hiếu dưỡng .

Sư hỏi V�n Cư:

� -� Xưa, Nam Tuyền hỏi vị tăng giảng kinh Di Lặc Hạ Sanh: �Bao giờ Di Lặc mới hạ sanh?�. Tăng đ�p:� hiện c�n ở cung trời , sau n�y sẽ hạ sanh.� Nam Tuyền n�i :� Tr�n trời kh�ng c� Di Lặc , dưới đất kh�ng c� Di Lặc.�

V�n Cư theo c�u n�i đ� m� hỏi:

� -� Thế th�, tr�n trời kh�ng c� Di lặc, dưới đất kh�ng c� Di Lặc, vậy chưa biết ai đặt t�n cho Ng�i?

Sư bị c�u hỏi n�y, đến nổi giường thiền chấn động, b�n bảo:

� -� X� L� Ưng ! L�c ta c�n ở V�n Nham từng hỏi L�o nhơn, đến nổi bếp l� chấn động. H�m nay bị một c�u hỏi của �ng đến nổi to�n th�n to�t mồ h�i.

Sau đ�, V�n Cư cất am ở Tam Phong, trải qua một tuần kh�ng đến trai đường , Sư hỏi :

� -� Gần đ�y sao kh�ng thấy �ng đến thọ trai?

V�n Cư thưa:

�� - � Mỗi ng�y tự c� thi�n thần đem thức ăn đến .

� -� Ta cho rằng �ng vẫn c�n khởi kiến giải , chiều nay �ng h�y lại đ�y.

Chiều, V�n Cư� đến, sư gọi :

�� -� Ưng am chủ!

�V�n Cư đ�p:

� -� Dạ.

Sư bảo :

� - Kh�ng� nghĩ thiện, kh�ng nghĩ �c l� c�i g�?

V�n Cư trở về am ngồi y�n lặng lẽ. Từ đ� thi�n thần t�m m�i kh�ng thấy đ�u cả, như thế m�i đến 3 ng�y� mới th�i c�ng dường.

Sư hỏi V�n Cư:

� -� L�m g� đ�?

V�n Cư thưa :

� -� Hợp tương.

� -� D�ng bao nhi�u muối?

� -� Xoay v�o.

� -� L�m vị ngon g�?

� -� Đắc.

Sơ Sơn đến, gặp Sư tảo tham, bước ra hỏi :

� -� Chưa c� lời n�i ấy, thỉnh thầy chỉ dạy

Sư bảo:

� -� Kh�ng ưng cho th� kh�ng người nhận.

� -� C� thể được c�ng hay kh�ng?

� -� Nay �ng được c�ng chăng?

� -� C�ng kh�ng được tức kh�ng chỗ kỵ.

Một h�m, Sư thượng đường:

� -� C�c �ng muốn biết việc n�y cần phải như c�y kh�� trổ hoa mới hợp với y.

Sơ Sơn hỏi :

� -� Tất cả chỗ kh�ng tr�i th� sao?

Sư bảo:

� -� X� L� ! Đ�y l� việc b�n c�ng hu�n, may m� c� c�i c�ng v� c�ng, sao �ng kh�ng hỏi?

� -� C�i c�ng v� c�ng, đ�u kh�ng phải l� người b�n kia?

� -� Đa số c� người cười �ng hỏi như thế

� -� Như thế l� xa x�i rồi.

� -� Xa x�i m� kh�ng phải xa x�i, kh�ng phải kh�ng xa x�i.

� -� Thế n�o l� xa x�i?

� -� Gọi l� người b�n kia th� kh�ng được.

� -� Thế n�o l� kh�ng xa x�i?

� -� Kh�ng c� chỗ để b�n.

Sư hỏi Sơ Sơn :

� -� Thời kh�ng kiếp kh�ng c� người ta, l� chỗ ở của người n�o?

Sơ Sơn thưa:

� -� Kh�ng biết.

� -� Người c� � chỉ hay kh�ng?

� -� Ho� thượng sao kh�ng hỏi y?

� -� Hiện đang hỏi.

� -� L� � chỉ g�?

Sư kh�ng đ�p.�

Thanh L�m Sư Kiền tham vấn Sư, Sư hỏi:

� -� Vừa rời chỗ n�o?

Thanh L�m thưa:

� -� Vũ Lăng.

� -� Ph�p Vũ Lăng n�i c� giống c�i g� ở đ�y?

�� -� M�a Đ�ng đất Hồ mọc măng tre.

�� -� Nấu nồi cơm thơm đặc biệt để c�ng dường người n�y.

�Thanh L�m phủi �o đi ra.

Sư bảo:

� -� G� n�y về sau giết chết người trong thi�n hạ.

Cổ Sơn Vĩnh n�i :

� -� Đối đ�p như thế, một giọt nước cũng kh� ti�u, v� sao nấu nồi cơm thơm đặc biệt?

Một h�m Thanh L�m từ giả Sư, Sư hỏi :

� -� �ng đi đ�u?

Thanh L�m thưa:

� -� Xe v�ng kh�ng ẩn đ�ch, khắp c�i bặt hồng trần.

Sư bảo:

� -� Kh�o tự bảo nhậm.

Thanh L�m c�o từ đi ra. Sư đưa tới cổng, bảo Thanh L�m:

� -� Một c�u như thế l�m sao n�i?

Thanh L�m thưa:

� -� Từng bước đạp hồng trần, to�n th�n kh�ng b�ng d�ng.

Sư im lặng gi�y l�u,Thanh L�m thưa:

� -� L�o Ho� thượng sao kh�ng n�i mau?

Sư n�i :

� -� �ng được t�nh nhanh như thế.

Thanh L�m thưa:

� -� Con tội lỗi .

Thanh L�m liền lể b�i từ giả ra đi.

Long Nha hỏi Đức Sơn:

� -� Con cầm kiếm Ma Da(1) muốn lấy đầu thầy th� sao?

Đức Sơn đưa cổ ra n�i:

� -� �i !

Long Nha n�i:

� -� Đầu rơi rồi.

Đức Sơn cười hả! Hả!

Long Nha đến Đức Sơn thuật lại c�u thoại trước. Sư hỏi: �Đức Sơn n�i thế n�o?�

Long Nha thưa:

� -� Đức Sơn kh�ng n�i.

Sư bảo :

�� -� Chớ cho rằng Đức Sơn kh�ng n�i, h�y đem c�i đầu rơi của Đức Sơn tr�nh L�o tăng xem.

Long Nha mới tỉnh, b�n xin s�m hối.

�Sau đ� c� người thuật lại cho Đức Sơn nghe, Đức Sơn n�i:

� -� Động Sơn kh�ng biết việc g� l� tốt việc g� l� xấu, g� ấy đ� chết bao nhi�u giờ rồi, cứu được c� d�ng v�o đ�u?

� ( (1). Thanh gươm nổi tiếng v�o thời cổ đại.

V�o� thời Ng�, b�n Trung Quốc c� một người thợ chuy�n m�n r�n gươm nổi tiếng t�n l� Can Tương, vợ anh ta� t�n l� Mạc Da. Hai người n�y phụ gi�p vua Ng� Hạp Lư, họ r�n được hai thanh gươm: Một thanh gươm thuộc dương t�n l� Can Tương, một thanh gươm thuộc �m t�n l� Mạc Da. Thiền t�ng mượn từ n�y để chỉ cho tr� huệ sẵn c� của mỗi người, hoặc tri kiến B�t nh� của Thiền sư d�ng để tiếp ho� người học một c�ch tự do tự tại.)

�Bảo Phước Triển� niệm rằng :

� -� Long Nha chỉ biết tiến đến trước m� kh�ng biết lui bước.

Th�y Nham Chi n�i:

� -� Long Nha n�n đoạn hay chẳng đoạn, ngay b�y giờ l�m sao đoạn?

Đ�ng Thiền Qu�n n�i:

� -� Long Ma �m kiếm l�m tổn thương th�n, tự chuốc� lấy tội lỗi; Đức Sơn bị c�i đầu l�m chủ, may m�thẻ cơ của Đức Sơn chợt được Động Sơn chỉ vết, tự nhi�n l�i đu�i.

Long Nha hỏi:

� -� Thế n�o l� � Tổ Sư từ T�y sang?

Sư đ�p :

�� -� Đợi nước động chảy ngược d�ng ta sẽ n�i cho �ng.

Long Nha b�n ngộ được yếu chỉ.

Hoa Nghi�m Hưu Tỉnh hỏi Sư :

� -� Học nhơn kh�ng biết con đường l�, chưa khỏi t�nh thức k�o l�i.

Sư bảo:

�� -� Ngươi c� thấy con đường l� hay kh�ng?

�� -� Thấy kh�ng c� đường l�.

�� -� Bị t�nh thức chỗ n�o?

� -� Học nhơn hỏi thật.

�� -� Như thế th� cần phải đi đến chỗ mu�n dặm kh�ng một tấc cỏ.

�� -� Chỗ mu�n dặm kh�ng một tấc cỏ c� cho con đến hay kh�ng?

�� -� Cần phải đi như thế.

Hoa Nghi�m đang v�c củi, Sư nắm đứng lại, hỏi:

� -� Gặp nhau ở đường hẹp th� như thế n�o?

Hoa Nghi�m thưa:

� -� Tr�o trở! tr�o trở!

� -� Ngươi h�y nhớ lời ta: � nếu trụ hướng Nam th� c� 1000 người, c�n nếu trụ hướng Bắc chỉ được 300 m� th�i."

Kh�m Sơn đến tham vấn, Sư hỏi:

�� -� Từ đ�u đến?

Kh�m Sơn thưa:

� -� Từ Đại Từ đến.

�� - Thấy Đại Từ chăng?

�� -� Thấy.

�� -� Trước sắc thấy hay sau sắc thấy?

�� -� Kh�ng thấy trước sau?

Sư gật đầu.

Kh�m Sơn b�n thưa:

� -� Con rời thầy qu� sớm n�n kh�ng tột được � thầy.

Kh�m Sơn, Nham Đầu v� Tuyết Phong đang ngồi, Sư ch�m tr� mang đến, Kh�m Sơn b�n nhắm mắt. Sư hỏi:

� -� Từ đ�u đến?

Kh�m Sơn đ�p:

�� -� Từ nhập định đến.

Sư hỏi:

� -� Định vốn kh�ng cửa, �ng từ chỗ n�o v�o?

�L�o T�c thay lời :

�� -� Phần nhiều c� người hội như thế .

�Tuyết Đậu Hiển ri�ng n�i:

� -� Đương thời chỉ trỏ Nham đầu, Tuyết Phong n�i:�C�ng hai g� ấy ngủ gục uống tr�.�

Bắc Viện Th�ng đến tham vấn, Sư thượng đường n�i:

� -� Ngồi đoạn chủ nh�n �ng, kh�ng rơi v�o c�i thấy thứ hai.

Th�ng bước ra trước ch�ng thưa:

� -� Cần biết c� một người kh�ng n�n l�m bạn.

Sư n�i :

� -� Vẫn l� c�i thấy thứ hai.

Th�ng liền hất ng� giường thiền.

Sư hỏi:

� -� L�o huynh thế n�o?

Th�ng đ�p:

�� -� Đợi đầu lưỡi con thối n�t sẽ n�i cho Ho� thượng.

Sau đ�, Th�ng từ gi� Sư định v�o n�i.

Sư n�i:

� -� H�y bảo trọng! Vượn bay về n�i, ch� �.

Th�ng im lặn g gi�y l�u.

Sư gọi:

� -� X� L� Th�ng!

Th�ng đ�p:

� -� Dạ!

Sư bảo :

� -� Sao kh�ng v�o n�i đi?

Th�ng nh�n đ�y c� tỉnh n�n kh�ng v�o n�i.

Đạo To�n hỏi Sư :

� -� Thế n�o l� yếu chỉ xuất ly?

Sư đ�p:

� -� Kh�i sanh dưới ch�n X� L�.

To�n lập tức khế ngộ, trọn kh�ng đi nơi kh�c.

V�n Cư thưa:

�� -� Trọn kh�ng c� Phụ Ho� thượng, �Kh�i sanh dưới ch�n�.

Sư n�i:

� -� Từng bước nhiệm mầu tức l� c�ng đến.

Tiết Đ�ng Ch�,Thủ toạ Th�i v� Sư đang ngồi ăn tr�i c�y, Sư b�n hỏi ;

�� -� C� một vật, tr�n chống trời, dưới chống đất, đen như sơn, thường ở trong động dụng, trong động dụng nắm bắt kh�ng được, h�y n�i lỗi ở chỗ n�o?

Th�i thưa ;

� -� Lỗi ở trong động dụng.

Đồng An Hiển ri�ng n�i:

� -� Kh�ng biết.

Sư gọi thị giả dọn dẹp m�m tr�i c�y.

Lang Da Gi�c n�i:

� -� Nếu kh�ng phải l� L�o nhơn Động Sơn th� đ�u thể hiện được? Tuy nhi�n như thế, Động Sơn vẫn c�n thiếu một thủ đoạn.

Qui Sơn Triết n�i:

�� -� C�c ngươi c� biết chỗ nơi của Động Sơn chăng? Nếu kh�ng biết th� lu�n lu�n khởi hiểu thị phi được mất.

�� Sơn Tăng n�i:

� -� Tr�i c�y ấykh�ng những Thủ toạ kh�ng được ăn m� cho d� hết thảy người tr�n thế giới cũng kh�ng c� con mắt chơn ch�nh để nh�n đến.

V�n C�i Bổn n�i :

� -� Động Sơn tuy c� kiềm ch�y đập ph� hư kh�ng, nhưng kh�ng c� kim chỉ để may v�. Đợi y n�i: �Lỗi trong động dụng�, chỉ cần n�i: � Mời Thủ toạ ăn tr�i c�y�. Thủ Toạ th�i nếu l� Nạp tăng, ăn xong cũng phải mửa ra hết.

Nam Đường Tĩnh n�i:

� -� Động Sơn ngồi b�n bức m�n quyết thắng ng�n dặm; Thủ toạ Th�i to�n th�n l� miệng, c� l� nhưng m� kh� b�y.

Qui Sơn Quả n�i:

� -� Động Sơn ếm đứa l�nh th�nh kẻ giặc, Thủ toạ Th�i c� l� nhưng m� kh� b�y, Sơn tăng xem thấy bất b�nh lấy l�m hổ thẹn. Đương thời vừa nghe hỏi như thế th� chỉ n�i:� Việc thọ k� tr�n hội Linh Sơn c�n chưa đến nổi như thế�. Đợi y suy nghĩ, cầm tr�i c�y n�m v�o mặt, kh�ng những b�t lấp cổ họng m� c�n tr�nh khỏi người sau vọng sanh suy lường.

Tịnh Từ Xương n�i ;

� -� Động Sơn tuy dọn được m�m tr�i c�y, nhưng kh�ng b�t được miệng Thủ toạ Th�i.

Thấy Thượng toạ U đến, Sư b�n ngồi dậy đến sau giường thiền đứng. U hỏi:

� -� Ho� thượng v� sao xoay tr�nh con?

Sư đ�p :

� -� Ta cho l� X� L� kh�ng thấy L�o tăng.

Sư đang chăm s�c l�a nếp, thấy Thượng toạ L�ng đến. Sư hỏi:

� -� Con tr�u n�y cần phải đề ph�ng, e l�m tổn thương đến l�a mạ người ta.

L�ng thưa :

� -� Nếu l� tr�u kh�o, th� kh�ng phạm đến l�a mạ người.

C� vị tăng hỏi ng�i Th� Du:

� -� Thế n�o l� hạnh Sa m�n?

Th�Du đ�p :

� -� Hạnh th� chẳng phải kh�ng, nhưng c� gi�c tức tr�i.

C� vị tăng kh�c thuật lại cho Sư nghe. Sư bảo:

� -� Sao kh�ng n�i:� Chưa biết l� hạnh g�?�

Tăng b�n đem lời n�y kể cho Th� Du nghe. Th� Du n�i:

� -� Hạnh Phật, hạnh Phật.

Tăng trở về thuật lại cho Sư. Sư bảo ;

� -� U Ch�u giống như Khả, khổ nhất l� T�n La.

Đ�ng Thiền Tề niệm:

� -� Lời n�i ấy c� nghi lầm hay kh�ng? Nếu c�, h�y n�i chỗ n�o chưa được? Nếu kh�ng, �ng ấy lại n�i khổ nhất l� T�n La, kiểm điểm ra chăng? �ng ấy n�i: �Hạnh th� chẳng phải kh�ng, nhưng c� gi�c tức tr�i.� Khiến cho hỏi lại:� �l� hạnh g�?� lại n�i:� Hạnh Phật� . Vị Tăng ấy hội rồi hỏi hay chưa hội rồi hỏi? Xin đoạn xem.

Tăng hỏi Sư:

� -� Thế n�o l� hạnh Sa m�n?

Sư bảo:

� -� Đầu d�i 3 thước, cổ d�i 2 tấc.

Sư sai thị giả đem c�u n�y hỏi Ho� thượng Tam Th�nh Nhi�n, Tam Th�nh bấm v�o tay thị giả một c�i. Thị giả trở về thuật cho Sư, Sư gật đầu.�

Ho� thượng Mễ ở Kinh Triệu sai vị tăng đến hỏi Ngưỡng Sơn:

� -� Thời nay c� tu h�nh c� ngộ hay kh�ng?

Ngưỡng Sơn đ�p:

� - Ngộ tức phải kh�ng, như thế n�o rơi v�o điều thứ hai?

Ho� thượng Mễ lại sai vị tăng hỏi Sư:

� -� Việc ấy rốt r�o thế n�o?

Sư đ�p:

� -� N�n hỏi lại �ng ấy mới được.

Thượng thư Trần hỏi:

� -� Trong 25 vị Bồ T�t, v� sao kh�ng thấy Diệu Gi�c.

Sư đ�p:

� -� Thượng thư đ�ch th�n thấy Diệu Gi�c!

C� �ng quan hỏi:

� -� C� người tu h�nh chăng?

Sư đ�p:

� -� Đợi �ng l�m nam tử sẽ c� tu h�nh.

Sư dạy ch�ng:

� -� Huynh đệ! Đầu Thu cuối Hạ, c�c huynh đệ đi Đ�ng đi T�y cần phải đến chỗ mu�n dặm kh�ng c� một tấc cỏ mới được.

Sư� im lặng gi�y l�u, n�i:

� -� Thế th�, chỗ mu�n dặm kh�ng một tấc cỏ l�m sao đi?

Sau c� người thuật lại cho Thạch Sương, Thạch Sương n�i:

� -� Sao kh�ng n�i ra cửa ch�nh l� cỏ.

�Sư nghe, b�n bảo:

� -� Trong nước Đại Đường c� mấy người như thế.

Đại Dương Huyền n�i:

�� -� H�m nay n�i thẳng kh�ng ra cửa, cũng l� cỏ khắp nơi. H�y n�i h�nh vi ở chỗ n�o? Gi�y l�u, n�i:�Chớ giữ n�i lạnh kh�c cỏ xanh, ngồi d�nh m�y trắng t�ng chẳng diệu.�

Bạch V�n Đoan n�i:

� -� Nếu thấy được Am chủ liền thấy được Đọ�ng Sơn; nếu thấy được Đ�ng sơn liền thấy được Am chủ. Thấy Đ�ng Sơn th� dễ, thấy Am chủ th� kh�, v� �ng ấy kh�ng bị trụ tr� cột tr�i. Chẳng nghe n�i:� M�y ở đầu non nh�n chẳng dứt, đ�y khe d�ng suối bận lắm thay!�

Qui Sơn Quả n�i:

� -� Ch�m đinh chặt sắt mở toang cửa huyền hướng thượng. Ng�n ngữ th�nh thật, sẽ chỉ cho người ta con đường ch�nh yếu. H�y n�i ngươi l�m sao hội ra cửa ch�nh l� cỏ? Thạnh Sương n�i như thế, c�c ngươi kh�ng được động đến, động đến sẽ ăn ba mươi gậy.

K�nh Sơn Quả n�i:

�� -� Một giọt sữa sư tử l�m tan mười đấu sữa lừa.

Tăng hỏi:

� -� Muốn thấy bản lai sư của Ho� thượng l�m sao thấy?

Sư đ�p:

� -� Tuổi răng tương tợ th� kh�ng ngăn trở.

Tăng nghĩ định n�i, Sư bảo:

� -� Chẳng bước theo vết trước, xin hỏi một c�u kh�c.

Tăng kh�ng đ�p được.

V�n Cư thay lời:

� -� Như thế th� kh�ng thấy bản lai sư của Ho� thượng rồi!

Sau Thượng toạ Kiểu ni�m hỏi Trường kh�nh:

� -� Thế n�o l� tuổi răng tương tợ?

Trường Kh�nh đ�p:

�

� -� Cổ nh�n n�i như thế, X� L� Kiểu lại t�m c�i g� trong đ�y ?

Tăng hỏi:

�� -� Khi lạnh, n�ng đến l�m sao tr�nh?

Sư bảo:

� -� Sao kh�ng đến chỗ kh�ng lạnh n�ng?

�� -� Thế n�o l� chỗ kh�ng lạnh n�ng?

� -� Khi lạnh, lạnh giết X� L�; khi n�ng, n�ng giết X� L�.

Đầu Tử Đồng n�i :

� -� Mấy người đến được như thế.

Lang Da Gi�c n�i:

�� -� Ta th� kh�ng vậy, thế n�o l� chỗ kh�ng lạnh n�ng? Rồi đi v�o tăng đường.

V�n Cư Vũ n�i:

�� -� Lang Da thốt ra � tưởng n�y, nhưng Sơn Tăng th� kh�ng phải vậy, thế n�o l� chỗ kh�ng lạnh n�ng? Ba th�ng m�a Đ�ng đốt lửa sưởi ấm, ch�n th�ng m�a Hạ giữ gi� l�nh.

Bảo Phong Văn n�i:

�� -� Đại ch�ng nếu hội được th� kh�ng ngại thần th�ng du h�, tất cả giờ lạnh n�ng đến cũng kh�ng can hệ g�; nếu kh�ng hội th� ở trong lạnh n�ng hết Đ�ng tới Hạ.

Thượng Phong T�i n�i:

�� -� Một c�u của Động Sơn� c� thể n�i rằng chủ kh�ch tham nhau, ch�nh thi�n d�nh v�o. B�y giờ c�c người xoay tr�nh chỗ n�o? Xin hỏi c�c người hội hay kh�ng?

�Lặc Đ�m Chuẩn n�i:

�� -� Nếu l� người giờ thủy cũng n�ng, kh�ng phải l� người giờ hoả cũng lạnh!

Sư thượng đường dạy ch�ng:

� -� C� người kh�ng đền đ�p bốn �n, ba c�i chăng?

�Đại ch�ng kh�ng đ�p được.

�� Sư lại bảo:

� -� Nếu kh�ng thể nhận l� n�y, l�m sao tho�t khỏi bệnh trước sau? Cần phải t�m t�m kh�ng chạm vật, bước bước kh�ng chỗ nơi, thường kh�ng gi�n đoạn mới được tương ưng. Cần phải nổ lực, cớ nh�n rỗi qua ng�y.

�Sư hỏi tăng:

� -� Từ đ�u đến?

�� Tăng thưa:

� -� Dạo n�i đến .

� -� C� đến đỉnh chăng?

� -� Đến.

�� -� Tr�n đỉnh c� người chăng?

� -� Kh�ng c� người.

�� -� Như thế ắt chưa đến đỉnh rồi.

� -� Nếu kh�ng đến đỉnh , l�m sao biết kh�ng c� người?

� -� Sao kh�ng tạm thời� dừng trụ

�� -� Con kh�ng từ chối trụ, T�y Thi�n c� người kh�ng nhận.

�� -� Ta từ trước đến nay nghi g� n�y.

Tăng hỏi:

� -� Thế n�o l� � Tổ Sư từ T�y sang?

Sư đ�p:

�� -� Giống hệt sợ k� t�.

�� Tăng hỏi:

�� -� Rắn nuốt ểnh ương, cứu l� phải hay kh�ng cứu l� phải?

�� Sư đ�p:

�� -� Nếu cứu th� hai mắt kh�ng thấy đường, c�n kh�ng cứu th� h�nh b�ng chẳng b�y.

�� C� vị tăng bệnh muốn đến yết kiến Sư m� đi kh�ng nổi, Sư b�n đến thăm. Tăng hỏi:

� -� H�a thượng v� sao kh�ng cứu con c�i người ta?

�Sư hỏi:

�� -� �ng l� con c�i nh� ai?

� -� Con l� con c�i nh� đại xiển đề.

�� Sư im lặng gi�y l�u.

�� Tăng hỏi:

�� -� Khi bốn n�i bức b�ch th� thế n�o?

�� -� Ng�y trước L�o tăng cũng c� đến dưới m�i hi�n nh� người m� qua đ�y.

�� -� Hồi hỗ hay kh�ng hồi hỗ.

�� -� Kh�ng hồi hỗ.

�� -� Ho� thượng dạy con đi ở chỗ n�o?

�� -� Đi v�o trong ruộng l�a.

�� Tăng hư một tiếng, n�i:

�� -� Xin từ gi�.

�� Tăng liền ngồi thị tịch.

�� Sư lấy gậy g� l�n đầu ba c�i n�i:

� -� �ng chỉ kh�o đi như thế m� kh�ng kh�o đến như thế.

�� Chi�u Gi�c Cần n�i:

�� -� Ph�m l� người h�nh cước, điều ch�nh yếu phải thấu suốt một sự kiện n�y. vị tăng ấy đ� l� con c�i nh� đại xiển đề, cho đến bốn n�i bức b�ch, tay ch�n run rẩy, nếu kh�ng phải Động Sơn gi�u l�ng từ bi, thả một sợi tơ n�i với y một c�ch su�n sẻ, th� l�m sao kh�o đi như thế? Cho n�n cổ nhơn n�i: �Đến l�c l�m chung nếu một mảy may t�nh ph�m lượng th�nh chưa hết, th� kh�ng thể khỏi v�o trong thai lừa bụng ngựa.� Thế th� Động Sơn n�i: �Ta cũng ở dưới m�i hi�n nh� người đi qua�. L� ngại bốn n�i hay kh�ng ngại bốn n�i? Đến trong đ�y phải l� th�ng th�ng lũng đ�y mới được. H�y n�i Động Sơn � thế n�o? Lại hội chăng?

G� v�ng mổ vỡ lưu ly vỏ

Thỏ ngọc mở toang cửa biển xanh.

� Nh�n buổi tham vấn ban đ�m m� kh�ng thắp đ�n, c� vị tăng bước ra hỏi thoại. Hỏi xong lui ra ngồi ở ph�a sau,�� Sư sai thị giả thắp đ�n, b�n gọi:

�� -� Tăng vừa hỏi thoại ra đ�y.

�� Vị tăng ấy tới gần. Sư bảo:

�� -� H�y đem hai lượng bột đến cho vị Thượng toạ n�y.

�� Vị tăng ấy phủi �o lui ra , từ đ� tăng c� tỉnh, b�n bỏ hết y b�t, sắm trai c�ng dường.

�� Sau ba năm, tăng đến từ gi� đi nơi kh�c, Sư bảo:

� -� H�y bảo trọng !��

�� L�c đ�, Tuyết Phong đứng hầu hỏi Sư:

� -� Thế th� vị tăng ấy từ gi� ra đi bao giờ trở lại.

�� Sư đ�p:

�� -� Y chỉ biết một lần đi m� kh�ng biết trở lại.

�� Vị tăng ấy trở về tăng đường, đến chỗ y b�t ngồi tịch, Tuyết Phong đến b�o tin Sư. Sư bảo:

� -� Tuy nhi�n như thế, s�nh với L�o tăngvẫn c�n c�ch ba đời.

Sư hỏi tăng:

� -� Từ đ�u đến?

Tăng thưa:

� -� Từ đầu th�p Tam Tổ đến.

� -� Đ� từ chỗ tổ sư đến, lại c�n muốn thấy L�o tăng l�m g�?

� -� Tổ sư th� kh�c, con v� Ho� thượng kh�ng kh�c.

� -� L�o tăng muốn thấy bản lai sư của X� L� được chăng?

� -� Cũng cần đợi Ho� thượng tự xuất đầu mới được.

� -� Vừa rồi tạm thời kh�ng c� L�o� tăng.�

Tăng hỏi:

� -� Gặp nhau m� kh�ng ni�m ra, cử � liền tri hữu th� thế n�o?

Sư b�n chấp tay l�n đỉnh đầu.�

Sư hỏi thị giả Đức Sơn :

� -� Từ phương n�o đến?

Thị giả thưa:

� -� Từ Đức Sơn đến .

� -� Đến đ�y l�m g�?

� -� Hiếu thuận Ho� thượng.

� -� Vật g� hiếu thuận nhất tr�n đời?

Thị giả kh�ng đ�p được.

Sư thượng đường:

� -� C� một người ở trong ng�n người, mu�n người m� kh�ng xoay lưng bất cứ một người n�o, cũng kh�ng hướng đến một người n�o. �ng h�y n�i người n�y c� đủ mặt m�y ra sao?

V�n Cư bước ra thưa:

� -� Con đi tham đường (v�o tăng đường yết kiến Thủ toạ v� đại ch�ng).

C� l�c sư n�i:

� -� Thể nhận được việc Phật hướng thượng mới c� ch�t phần n�i thoại.

Tăng hỏi:

� -� Thế n�o l� n�i thoại?

� -� L�c ta n�i thoại m� X� L� kh�ng nghe.

� -� H�a thượng c� nghe chăng?

� -� L�c kh�ng n�i thoại th� nghe.

Tăng hỏi:

� -� Thế n�o l� hỏi ch�nh, đ�p ch�nh?

� -� Kh�ng từ trong miệng n�i.

� -� Nếu c� người hỏi thầy đ�p chăng?

� -� Cũng chưa từng hỏi.

Tăng hỏi:

� -� Thế n�o l� từ cửa v�o kh�ng phải của b�o?

� -� Kh�o lảnh ngộ.

Tăng hỏi:

� -� Ho� thượng ra trụ tr� c� mấy người tin tưởng.

� -� Ho�n to�n kh�ng một người tin tưởng.

� -� V� sao ho�n to�n kh�ng một người tin tưởng.

� -� V� họ mỗi mỗi kh� ph�ch như vua.

Sư hỏi vị tăng giảng kinh Duy Ma:

� -� � Kh�ng thể d�ng tr� biết, kh�ng thể d�ng thức biết�, vậy gọi l� lời g�?

Tăng đ�p:

� -� Lời ca ngợi ph�p th�n.

� -� Gọi l� ph�p th�n l� đ� ca ngợi rồi.

Tăng hỏi:

� -� �Lu�n lu�n si�ng lau ch�i�, v� sao kh�ng được truyền y b�t? Chưa biết người n�o mới c� thể được?

�Sư đ�p:

�� -� Người kh�ng nhập m�n.

� -� Thế th�, người kh�ng nhập m�n c� được hay kh�ng?

� -� Tuy nhi�n như thế, chẳng được kh�ng truyền cho �ng ấy.

Sư lại n�i:

� -� D� n�i �bản lai v� nhất vật� m� vẫn chưa c� thể được y b�t kia, �ng n�i người n�o mới c� thể được? Trong đ�y tức khắc được một chuyển ngữ, thử n�i hạ được lời g�?

L�c ấy c� một vị tăng hạ ch�n mươi s�u chuyển ngữ ho�n to�n kh�ng khế hợp một chuyển ngữ rốt sau mới hợp � Sư.

Sư bảo:

� -� X� l� sao kh�ng n�i sớm như thế?

C� một vị tăng kh�c l�n nghe, nhưng kh�ng nghe chuyển ngữ rốt sau b�n thỉnh �ch vị tăng ấy, tăng kh�ng chịu n�i, như thế theo nhau ba năm m� vẫn kh�ng n�i.

Một h�m nh�n bệnh , vị tăng n�y n�i :

� -� Con ba năm thỉnh thầy n�i thoại trước m� kh�ng được thầy từ bi chỉ dạy, thiện lấy kh�ng được th� phải lấy �c!

B�n cầm dao bạch:

�� -� Nếu kh�ng n�i cho con th� con sẽ giết Thượng toạ.

Vị tăng ấy hoảng hốt, n�i:

� -� X� L�! H�y đợi gi�y l�t! t�i sẽ n�i cho �ng.

B�n n�i:

� -� D� cho tương lai cũng kh�ng chổ b�m.

Vị tăng n�y lể tạ.

�Tuyết Đậu Hiển n�i:

� -� �ng ấy đ� kh�ng nhận, th� con mắt ấy tương lai ắt sẽ m�. C� thấy y b�t của Tổ Sư chăng? Nếu l�c ấy v�o cửa, th� hai tay truyền cho, kh�ng những n�i Đại Dửu một người n�ng kh�ng nổi, giả sử người cả nước đến đem đi cũng kh�ng được.

Th�y Nham Chi n�i:

� -� Trọn kh�ng thể được y b�t của �ng ấy, lại c�ng Cổ Phật đồng tham. H�y n�i tham c�i g�?

�Thi�n Đồng Gi�c n�i:

�� -� Trường L� th� chẵng phải vậy, cần phải tương lai. Nếu kh�ng c� tương lai, l�m sao biết kh�ng nhận� tương lai ắt n�n l� mắt? Kh�ng nhận chơn l� m�? Lại hội chăng? Chiếu tột thể kh�ng chổ nương, to�n th�n hợp đại đạo.

Linh Ẩn Nhạc thuật cho Th�y Nham nghe xong, n�i:

�Đến khắp đất Giang Ng�

C�ch bờ vượt nhiều n�i.

C� am chủ bị bệnh, hễ khi thấy Tăng liền n�i:

� -� Cứu nhau! Cứu nhau!

C� nhiều người hạ ngữ m� kh�ng khế hợp.

Sư b�n đến thăm, am chủ cũng n�i:

� -� Cứu nhau!

Sư hỏi:

� -� Cứu nhau c�i g�?

Am chủ n�i:

� -� Chẳng phải đ�ch t�n của V�n Nham, ch�u của Dược Sơn chăng?

Sư đ�p:

� -� Kh�ng d�m.

Am chủ chắp tay n�i:

� -� Mọi người tiển nhau.

Am chủ liền thị tịch.

Tăng hỏi:

-� Tăng thị tịch đi về đ�u?

Sư đ�p:

� -� Sau khi hỏa t�ng c� một cọng rau.

Nh�n đang tập trung chủ tăng l�m c�ng t�c, Sư đi tuần li�u thấy một vị tăng kh�ng đi l�m Sư hỏi:

� -� �ng sao kh�ng đi l�m?

Tăng thưa:

� -� Con bị bệnh.

Sư bảo:

� -� �ng l�c b�nh thường th� khoẻ mạnh, sao b�y giờ kh�ng tới lui được?

Tăng hỏi:

� -� B�nh thường thầy dạy con đi đường chim kh�ng biết thế n�o l� đường chim?

Sư đ�p:

�� -� Kh�ng gặp một người.

�� -� L�m sao đi?

� -� Cần phải dưới ch�n kh�ng ri�ng đi.

� -� Thế th�, đi đường chim kh�ng phải l� bản lai diện mục chăng?

�� -� Tại sao X� L� đi�n đảo vậy?

� -� Con đi�n đảo chổ n�o?

�� -� Nếu kh�ng đi�n đảo, tại sao lại nhận tớ l�m chủ?

�� -� Thế n�o l� bản lai diện mục?

� -� Kh�ng đi đường chim.

Sau Gi�p Sơn Hội hỏi tăng:

� -� Chỗ n�o đến?

Tăng thưa:

� -� Độ�ng Sơn đến.

� -� Động Sơn c� ng�n c� g� chỉ dạy đồ ch�ng?

� -� B�nh thường dạy học nhọc học ba đường.

� -� Những g� l� ba đường?

� -� Đường huyền, đường chim v� giơ tay.

� -� Thật c� lời n�y chăng?

� -� Thật c�.

� -� Quỹ tri truyền mu�n dặm, l�m hạ đạo nh�n buồn.

Ph� Sơn Viễn n�i:

� -� Chẳng nh�n l� v�ng rụng, đ�u biết m�a Thu về?�

Sư bảo ch�ng:

� -� Người biết c� Phật hướng thượng mới c� phần n�i thoại.

Tăng hỏi:

� -� Thế n�o l� người biết c� Phật hướng thượng?

Sư đ�p:

� -� Phi Phật.

Bảo Phước ri�ng n�i:

� -� Phật Phi.

Ph�p Nh�n ri�ng n�i:

� -� Phương tiện gọi l� Phật.

Sư hỏi tăng:

� - Từ đ�u đến?

Tăng thưa:

� -� Từ chỗ l�m gi�y đến.

�� -� Tự l�m hay nhờ người kh�c l�m?

� -� Nhờ người kh�c l�m.

� -� Người kh�c c� chỉ dạy X� L� hay kh�ng?

� -� Cho ph�p th� kh�ng tr�i.

Tăng hỏi:

� -� Thế n�o l� trong Huyền lại Huyền?

Sư đ�p:

� -� Như lưỡi người chết.

Sư đang rửa b�t, thấy hai con chim tranh gi�nh t�m t�p, c� vị tăng liền hỏi:

� -� V� sao việc n�y lại như thế?

Sư đ�p:

� -� Chỉ v� X� L�.

Tăng hỏi:

� -� Thế n�o l� Ph�p th�n chủ, Tỳ L� sư?

Sư đ�p:

� -� C�y l�a, gốc l�a.

Tăng hỏi:

� -� Trong ba th�n, th�n n�o kh�ng rơi v�o ch�ng số.

Sư đ�p:

� -� Ta từng ph�n tich điều n�y.

Sau, tăng hỏi T�o Sơn:

� -� Ti�n Sư n�i:�Ta từng ph�n t�ch điều n�y�.� thế n�o?

T�o Sơn đ�p:

� -� Muốn đầu liền chặt đi.

Tăng lại hỏi Tuyết Phong, Tuyết Phong d�ng gậy đ�nh v�o miệng n�i:

� -� Ta cũng từng đến Động Sơn.

Thừa Thi�n T�ng n�i:

�� -� Một chuyển ngữ biển xanh s�ng trong, một chuyển ngữ gi� cao trăng lạnh, một chuyển ngữ cởi ngựa giặc đuổi giặc. Chợt c� vị tăng bước ra n�i: �Đều kh�ng phải như thế�. Cũng chấp nhận cho y c� đủ một con mắt.

Diệu Hỷ n�i:

� -� Sắn b�m như thế cũng chưa mộng thấy ba �ng gi�. Lại n�i: sao kh�ng nhắm v�o tr�i tim ch�m cho một c�i?

Dưới hội c� L�o t�c đến V�n Nham trở về, Sư hỏi:

� -� �ng đến V�n Nham l�m g�?

L�o t�c thưa:

� -� Kh�ng biết.

Sư thay lời:

� -� Đắp đống đất.

Tăng hỏi:

� -� Thế n�o l� cha m�y trắng n�i xanh?

Sư đ�p:

� -� Kh�ng tối tăm rậm rạp.

� -� Thế n�o l� con m�y trắng n�i xanh?

� -� Kh�ng biện Đ�ng T�y.

�� -� Thế n�o trọn ng�y dựa m�y trắng?

�� -� Kh�ng được bỏ l�a.

� -� Thế n�o l� n�i xanh đều kh�ng biết?

�� -� Kh�ng đo�i nh�n.

Tăng hỏi:

� -� B�n bờ s�ng trong kia l� cỏ g�?

Sư đ�p:

� -� L� cỏ kh�ng mầm.

Sư hỏi tăng:

� -� Vật g� khổ nhất tr�n đời?

Tăng thưa:

� -� Địa ngục khổ nhất.

� -� Kh�ng phải vậy, ngay chiếc y n�y m� kh�ng s�ng đại sự l� khổ� nhất.

Sư hỏi tăng:

� -� T�n g�?

Tăng thưa:

� -� Mỗ Gi�p.

� -� Thế n�o l� chủ nh�n �ng của X� L�?

� -� Đang đ�p.

� -� Khổ thay! Khổ thay! Thời nay người ta quen th�i đối đ�p như thế, chỉ biết nhận tớ l�m m�nh. Chủ trong kh�ch c�n chưa ph�n biệt được, l�m sao biện chủ trong chủ?

Tăng liền hỏi:

�� -� Thế n�o l� chủ trong chủ?

� -� X� L� h�y tự n�i.

� -� Con n�i được tức l� chủ trong kh�ch.

V�n Cư thay lời:

� -� Con n�i được, kh�ng phải chủ trong kh�ch.

� -� Thế n�o l� chủ trong chủ?

� -� N�i thế ấy th� dễ, tương tục cũng rất kh�.

Sư b�n dạy b�i tụng:

Ta kiến kim thời học đạo lưu,

Thi�n thi�n vạn vạn nhận m�n đầu.

Kh�p tợ nhập kinh triều th�nh ch�a,

Chỉ đ�o Đồng quan tức tiện hưu.

Dịch:

�i, thấy người tu l�c hiện nay,

Ng�n ng�n vạn vạn nhận m�n đầu.

Giống hệt v�o cung chầu th�nh ch�a,

Chỉ đến Đồng quan lại tự h�i.

Sư thượng đường:

� -� Đạo v� t�m hợp người, người v� t�m hợp đạo. Muốn biết � trong ấy, một gi� một kh�ng gi�.

�Sau, c� một vị tăng hỏi T�o Sơn:

� -� Thế n�o l� một gi�?

T�o Sơn đ�p:

� -� Kh�ng ph� tr�.

Tăng hỏi:

� - Thế n�o l� một kh�ng gi�?

T�o Sơn đ�p:

� -� C�y kh�.

Tăng lại thuật lại cho Ti�u Dao Trung nghe, Trung n�i:

� -� Tam t�ng lục nghĩa.

Ngũ Tiết đến chỗ Thạch Đầu, n�i:

� -� Một lời khế hợp th� ở, nếu kh�ng khế hợp th� đi.

Thạch Đầu ngồi xổm, Ngũ Tiết liền đi. Thạch Đầu theo sau gọi:

� -� X� L�! X� L�!

Ngũ Tiết xoay đầu. Thạch Đầu n�i:

� -� Từ sanh đến tử chỉ l� c�i ấy, xoay đầu chuyển n�o l�m g�?

Ngũ Tiết bổng dưng khế ngộ,b�n bẻ g�y c�y gậy. Sư bảo:

� -� Đương thời nếu kh�ng phải Ti�n sư Ngũ Tiết, cũng rất kh� thừa đương. Tuy nhi�n như thế, vẫn c�n kẹt tr�n đường.

Tăng từ gi� Đại Từ, Đại Từ hỏi:

� -� Đi chỗ n�o?

Tăng thưa:

� -� Đi Giang T�y.

� -� Ta l�m phiền �ng một việc được chăng?

� -� H�a thượng c� việc g�?

� -� Đem L�o tăng đi theo được chăng?

� -� Nếu c� người hơn Ho� thượng cũng kh�ng thể đem đi được.

Đại Từ liền th�i.

Sau, Tăng thuật lại cho Sư, Sư bảo:

� -� X� L� đ�u n�n n�i như thế .

� -� H�a thượng thế n�o?

� -� Đắc .

Ph�p Nh�n ri�ng n�i:

� -� Nếu Ho� thượng đi, con sẽ cầm n�n.

Sư lại hỏi vị tăng ấy:

� -� Đại Từ c� ng�n c� g� kh�c kh�ng?

Tăng thưa:

� -� C� khi Ng�i dạy ch�ng: �N�i được một trượng kh�ng bằng h�nh một thước; n�i được một thước kh�ng bằng h�nh một tấc�.

Sư bảo:

�� -� Ta chẳng n�i như thế.

�� -� Ho� thượng th� sao?

� -� N�i h�nh kh�ng được, h�nh n�i kh�ng được.

Dược Sơn dạo n�i với V�n Nham, chiếc đao tr�n lưng Dược Sơn khua tiếng. V�n Nham hỏi:

� -� Vật g� khua tiếng?

Dược Sơn r�t đao ra l�m thế chặt.

Sư thuật lại dạy ch�ng:

� -� Thấy Dược Sơn dốc th�n về việc n�y. Thời nay người n�o muốn s�ng việc hướng thượng cần phải thể hội � n�y mới được.

Dược Sơn tổ chức buổi tham vấn ban đ�m m� kh�ng thắp đ�n.

Dược Sơn thuyết ph�p:

� -� Ta c� một c�u, đợi khi n�o b� đực sanh con ta sẽ n�i cho �ng.

Tăng thưa:

� -� B� đực đ� sanh con rồi, nhưng Ho� thượng chưa n�i.

Dược Sơn bảo:

� -� Thị giả! Cầm đ�n đến đ�y.

Vị tăng ấy tho�i lui v�o ch�ng.

V�n Nham n�u l�n hỏi Sư:

� -� Việc ấy l� thế n�o?

Sư đ�p:

� -� Vị tăng ấy đ� hội, nhưng kh�ng chịu lễ b�i.

Cử:

� -� Dược Sơn hỏi tăng: �Từ đ�u đến?� Tăng đ�p:� Từ Hồ Nam đến.� Dược Sơn hỏi:�Nước hồ Động Đ�nh đầy chưa?�Tăng đ�p:�Chưa�.Dược Sơn hỏi:�Trời mưa rất nhiều, v� sao chưa đầy?� Tăng kh�ng đ�p được.

Đạo Ng� n�i:

� -� Đầy rồi.

V�n Nham n�i:

� -� Trong lặng.

Sư n�i:

� -� V� sao trong kiếp từng c� tăng giảm?

Dược Sơn hỏi Tăng:

� -� Nghe n�i �ng t�nh to�n giỏi lắm phải chăng?

Tăng thưa:

� -� Kh�ng d�m.

�� -� �ng thử t�nh L�o tăng xem.

Tăng kh�ng đ�p được.

V�n Nham n�u l�n hỏi Sư:

�� -� Theo �ng th� sao?

�Sư thưa:

�� -� Thỉnh Ho� thượng ngắm trăng.

Sư c� l�m b�i tụng Ngũ vị qu�n thần:

Ch�nh trung thi�n.

Tam canh sơ dạ nguyệt minh tuyền

Mạc qu�i tương phung bất tương thức,

�Ẩn ẩn du ho�i cựu nhựt hiềm.

Thi�n trung ch�nh.

Thất hiểu l�o b� ph�ng cổ cảnh,

Ph�n minh dịch diện biệt v� chơn,

Hưu c�nh m� đầu du nhận ảnh.

Ch�nh trung lai.

V� trung hữu lộ , c�ch trần ai,

Đản năng bất x�c đương kim hu�,

D� thắng tiền triều đoạn thiệt t�i.

Kim trung ch�

Lưỡng nhẫn giao phong bất tu tị,

Hảo thủ du như hoả l� li�n.

Uyển nhi�n tự hữu xung thi�n ch�.

Kim trung đ�o

Bất lạc hữu v� th�y cảm hoạ?

Nhơn nhơn tận dục xuất thường lưu.

Chiết hiệp ho�n quy kh�i l� toạ.

Dịch:

Ch�nh trung thi�n.

Đ�m tối canh ba trăng s�ng ngời;

�Gi�p mặt ngờ chi chẳng quen biết,

Thầm thầm �m mối hận phiền đời.

Thi�n trung ch�nh

L�o b� m� tối gặp gương xưa,

Đối diện r�nh r�nh kh�ng chơn kh�c,

Th�i chớ qu�n đầu nhận b�ng h�nh.

Ch�nh trung lai

Trong kh�ng c� lối c�ch trần ai,

Ng�y nay hu� kỵ v� kh�ng chạm

Cũng thắng ngay triều cắt lưỡi t�i.�

Kim trung ch�

Hai kiếm chia nhau chẳng n�n tr�nh,

Tay kheo giống như sen trong l�,

Dường tợ c� ch� kh�ng trời thẳm.

Ki�m trung đ�o

Chẳng rơi c�, kh�ng ai d�m hoạ,

Người người đều muốn tho�t d�ng� thường,

Tan hợp trở về ngồi trong tro.

Sư thượng đường:

� -� Khi Hướng l�m sao? Khi Phụng l�m sao? Khi c�ng l�m sao? Khi Cộng C�ng l�m sao? Khi C�ng C�ng l�m sao?

Tăng hỏi:

� -� Thế n�o l� hướng?

Sư đ�p:

� -� Khi ăn cơm th� l�m sao?

� -� Thế n�o l� Phụng?

� -� Khi tr�i th� l�m sao?

� -� Thế n�o l� C�ng?

� -� Khi bu�ng cuốc th� l�m sao?

� -� Thế n�o l� Cọ�ng C�ng?

� -� Kh�ng được sắc.

� -� Thế n�o l� C�ng C�ng?

� -� Kh�ng chung.

�Sư b�n dạy b�i tụng:

Th�nh Ch�a do Lai Ph�p đế Nghi�n,

Ngự nhơn dĩ lễ kh�c long y�u.

Hữu thời n�o thị đầu bi�n qu�,

Đ�o xứ văn minh hạ Th�nh triều.

Tịnh tẩy n�ng trang vi a th�y?

Tử quy thinh l� khuyến nhơn quy.

B�ch hoa lạc tận đề v� tận,

C�nh hướng loạn phong th�m xứ đề.

Kh� mộc hoa khai kiếp ngoại xu�n,

Đảo kỵ ngọc tượng sấn kỳ l�n.

Nhi kim cao ẩn thi�n phong ngoại,

Nguyệt kiểu phong thanh hảo nhựt thần.

Ch�ng sanh chư phật bất tương x�m,

Sơn tự cao hề thuỷ tự th�m.

Vạn biệt thi�n sai minh để sự,

Ch� c� đề xứ b�ch hoa t�n.

Đầu gi�c t�i sanh dĩ bất kham,

�Nghĩ t�m cầu Phật hảo tu t�m.

�Điều điều kh�ng kiếp v� nhơn thức.

Khẳng hướng Nam tu�n ngũ thập tam

Dịch:

Th�nh Ch�a nguy�n lai ph�p đế nghi�n

�Trị người d�ng lễ kh�c long y�u.

C� khi tiến thẳng v�o chợ b�a,

Đến chổ văn minh Ch�c Th�nh triều.

Tẩy sạch m�u me đ� l� ai?

�Đỗ quy�n r�u r�t khuyến người về.

�Trăm hoa rụng hết k�u v� tận,

�Bay đến n�i s�u h�t l�u lo.

�C�y kh� hoa trổ ngoại kiếp xu�n,

Cởi ngược voi ngọc đuổi kỳ l�n.

�H�m nay ẩn vết ngo�i ng�n n�i,

Gi� m�t trăn trong ng�y th�ng l�nh.

Ch�ng sanh chư Phật chẳng x�m nhau,

N�i tự cao chừ suối tự s�u.

Mu�n ng�n sai biệt việc r�nh r�,

Ch� c� cất h�t hoa thắm tươi.

Đầu mới mọc sừng đ� chẳng kham,

Đem t�m cầu Phật hổ thẹn l�m.

Xa x�i kh�ng kiếp n�o ai biết,

Nhận ở phương Nam năm mươi ba.

T�o Sơn đến từ giả Sư, sư b�n ph� ch�c:

� -� Ta ở chỗ Ti�n sư V�n Nham đ�ch th�n được ấn chứng:�Bảo cảnh tam muội�, l� yếu chỉ tột c�ng, nay truyền trao cho ngươi. Lời rằng:

Như thị chi ph�p,

Phật Tổ mật ph�,

Nhữ kim đắc chi,

Nghi thiện bảo hộ.

Ng�n uyển thạnh tuyết,

Minh nguyệt t�ng lộ,

Loại chi phất tề,

Hỗn tắc tri xứ.

� bất tại ng�n ,

Lai cơ diệc ph�,

Đọng th�nh s�o cựu,

Sai lạc cố trữ.

Bối x�c c�u phi,

Như đại hoả tụ,

Đản hinh văn th�i,

Tức thuộc nhiễm �.

Dạ b�n ch�nh minh,

Thi�n hiểu bất lộ.

Vị vật t�c tắc,

Dụng bạt chư khổ.

Tuy phi hữu vi,

Bất thị v� ngữ,

Như l�m bảo cảnh,

H�nh ảnh tương đổ.

Nhữ bất thị cừ,

Cừ ch�nh thị nhữ,

Như thế anh nhi,

Ngũ tướng ho�n cụ.

Bất khứ bất lai,

Bất khởi bất trụ,

B�b�h�a h�a,

Hữu c� v� c�.

Chung bất đắc vật,

Ngữ vị ch�nh cố,

�Tr�ng ly lục h�o,

�Thi�n ch�nh hồi hỗ.

�Điệp nhi vi tam,

Biến tận th�nh ngũ.

�Như trị thảo vị,

Như kim cang chữ.

Ch�nh trung diệu hiệp,

Sao xướng song cử.

�Th�ng t�ng th�ng đồ,

Hiệp đới hiệp lộ.

Thố nhi�n tắc c�t,

�Bất khả phạm ngỗ.

Thi�n chơn nhi diệu,

Bất thuộc m� ngộ,

Nhơn duy�n thời tiết,

Tịch nhi�n chi�u trước.

Tế nhập v� gian,

Đại tuyệt phương sở,

H�o hốt chi sai,

Bất ưng luật lữ.

Kim hữu đốn tiệm,

Duy�n lập t�ng th�,

T�ng th� ph�n hỷ,

Tức thị qui củ.

T�ng th�ng th� cực,

Chơn thường lưu ch�.

Ngoại tịch trung di�u,

Hệ c�u phục thử.

Ti�n Th�nh bi chi,

Vi ph�p đ�n độ,

T�y kỳ đi�n đảo,

Dĩ truy vi tố,

Đi�n đảo tưởng diệt,

Khẳng t�m tự hứa.

Yếu hợp cổ triệt,

Thỉnh qu�n tiền cổ,

Phật đạo th�y th�nh,

Thập kiếp qu�n thọ.

Như hổ chi khuyết

Như m� chi ch�.

Dĩ hữu hạ liệt,

Bảo kỷ tr�n ngự;

Dĩ hữu kinh dị,

Ly n� bạch cổ.

Nghệ dĩ xảo lực,

Xạ tr�ng b�ch bộ,

Tiễn phong tương trực,

Xảo lực h� dự?

Mộc nhơn phương ca,

Thạch nữ khởi vũ,

Phi t�nh thức đ�o,

Ninh dung tư lự?

Thần phụng ư qu�n,

Tử thuận ư phụ,

Bất thuận phi hiếu,

Bất phụng phi phụ,

Tiềm h�nh mật dụng,

Như ngu như lỗ.

Đản năng tương tục,

Danh chủ trung chủ.

Dịch:

Ch�nh ph�p l� thế ấy,

Phật Tổ đ� thầm trao,

Nay �ng được đ� rồi,

Phải n�n kh�o g�n giữ.

Ch�n bạt d�ng đựng tuyết,

Trăng s�ng dấu chim c�,

Loại đ� chẳng đồng nhau,

Lẩn lộn th� biết chổ.

� kh�ng c� trong lời.

Cơ đến dụng cũng đến,

Dấy động th�nh hang ổ,

Sai rơi đo�i nh�n m�i.

Tr�i, chạm thảy đều quấy.

Giống như đống lửa lớn,

Chỉ b�y m�u sắc th�i,

Đấy ch�nh l� nhiễm �.

Nửa đ�m trăng s�ng tỏ,

S�ng ra h�nh chẳng b�y.

V� vật l�m ph�p tắc,

Nhổ sạch hết c�c khổ.

Tuy kh�ng c� hữu vi,

M� chẳng phải kh�ng lời.

Như người soi gương b�u,

H�nh b�ng thảy thấy nhau,

Ngươi chẳng phải l� hắn,

Hắn chẳng phải l� ngươi.

Như đứa trẻ sơ sinh,

Năm tướng đ� đầy đủ,

Kh�ng đến cũng kh�ng đi,

Kh�ng dậy cũng kh�ng đứng

Kh�c oa oa, oa oa,

C�u c� v� c�u kh�ng.

Ho�n to�n kh�ng được vật

Bởi v� lời chưa ch�nh

Tr�ng, Ly l� s�u h�o,

Thi�n ch�nh đều hồi hỗ,

Chồng chất m� l�m ba,

Đổi thay trọn th�nh năm.

Như vị của trị thảo,

Nhu l� ch�y Kim Cang.

Ch�nh trung kh�o ho� hợp,

Sao xướng thảy đều cử,

Th�ng t�ng v� th�ng đồ

Thầm mang v�o ngỏ hẻm.

Lẩn lộn ấy l� tốt,

Nhưng kh�ng n�n phạm nghịch.

Thi�n chơn m� huyền diệu,

Chẳng thuộc ở ngộ m�,

Nh�n duy�n thời tiết đến.

Lặng lẽ b�y r� r�ng.

D� nhỏ v�o kh�ng lọt,

Lớn cũng bặt chổ nơi,

Vừa sai chừng mảy may,

Ph�p tắc liền ti�u mất

Ng�y nay c� đốn tiệm,

Bởi do lập t�ng th�,

T�ng th� đ� ph�n r�nh,

Đấy ch� nh l� qui củ.

T�ng th�ng th� tột c�ng,

Chơn thường tr�i chảy suốt.

Ngo�i y�n m� trong động,

Như cột ngựa dẹp chuột.

Bậc ti�n Th�nh x�t thương,

V� đ� ban bố ph�p,

Tuỳ những người đi�n đảo,

Lấy đen cho l� trắng,

Nếu tướng đi�n đảo diệt,

Ngay t�m m� tự nhận.

Cốt phải hợp vết xưa,

Mời xem bậc tiền bối,

Khi sắp th�nh Phật đạo,

Mười kiếp ngồi qu�n c�y.

Như l� hang của cọp,

Như l� ổ của ngựa.

Bởi v� c� thấp k�m,

Ghế b�u xe qu� b�y;

Bởi v� c� sợ h�y,

M�o nh� tr�u trắng hiện.

Nghề nghiệp do sức kh�o,

Bắn tr�ng đến trăm bước,

T�n nhọn sắp chạm nhau

Sức kh�o đ�u do dự?

Người gỗ mới vừa ca

G�i đ� đứng dậy m�a,

T�nh thức kh�ng thể đến

Kh�ng cho khởi suy nghĩ?

Bề t�i phụng với vua,

Con hiếu thuận với cha,

Kh�ng thuận chẳng phải hiếu,

Kh�ng phụng chẳng phải phụ.

Dụng k�n thầm thực h�nh,

Giống như ngu như ngốc,

Chỉ cần hay tiếp nối.

Đ� gọi chủ trong chủ.

Sư lại bảo :

� -� Thời đại mạt ph�p người nhiều căn huệ, nếu muốn biện nghiệm thật giả, c� ba thứ sấm lậu (rỉ chảy). Một l� Kiến sấm lậu, nghĩa l� căn cơ kh�ng rời địa vị, rơi trong biển độc; hai l� T�nh sấm lậu, nghĩa l� kẹt ở hướng đến v� xoay lưng, chỗ thấy thi�n lệch kh� khan; ba l� Ngữ sấm lậu, nghĩa l� giỏi nghi�n cứu mất ch�n t�ng, căn cơ mờ mịt trước sau. Tr� của người học � trược n�n lưu chuyển kh�ng ra khỏi ba thứ n�y, �ng n�n biết đ�.

Sư lại l�m ba b�i kệ cương yếu:

1.Sao xướng c�u h�nh
Kim ch�m song tỏa bị.
Hiệp lộ ẩn to�n cai.
Bảo ấn đương phong diệu,
Tr�ng tr�ng cẩm ph�ng khai.

2. Kim tỏa huyền lộ

Giao hỗ minh trung �m,

C�ng tề chuyển gi�c nan.

Lực c�ng vong tiến thối

Kim tỏa v�ng man man.

3. Bất đọa ph�m Th�nh.

Sư l� c�u bất thiệp,

Hồi chiếu tuyệt u vi.

Bối phong v� xảo chuyết,

Điện hỏa thước nan truy.

Dịch:

1.Sao xướng đồng h�nh

Kim v�ng hai kh�a đủ,

Ẩn b�y thảy to�n th�u.

Ấn b�u ngay phong diệu,

Lụa gấm lớp lớp kh�u.

2.Kh�a v�ng đường huyền

S�ng tối xen lẫn nhau,

Chuyển gi�c kh�,c�ng bằng.

Sức c�ng qu�n tiến thối,

Lưới v�ng đ� bủa giăng.

3.Chẳng rời ph�m Th�nh

Sự l� đều kh�ng d�nh,

Soi lại bặt u vi.

Ngược gi� kh�ng kh�o vụng.

Điện chớp kh� đuổi t�m.

Sư bệnh, sai Sa Di b�o tin cho V�n Cư, b�n dặn:

� -� �ng ấy c� hỏi H�a thượng an vui chăng? �ng chỉ n�i:�Con đường V�n Nham sắp đứt.� �ng n�i c�u n�y xong phải đứng xa, e bị �ng ta đ�nh �ng.

Sa Di l�nh yếu chi đi b�o tin, n�i chưa dứt lời đ� bị V�n Cư đ�nh cho một gậy, Sa Di kh�ng n�i được.

Đồng An Hiển thay lời:

�� -� Như thế th� một gậy của V�n Nham chẳng rơi.

V�n Cư T�ch n�i:

� -� Thượng tọa! H�y n�i đường V�n Nham đứt hay chẳng đứt ?

S�ng Thọ Tr� n�i:

� -� Cổ nhơn đ�nh một gậy ấy, � thế n�o?

Sắp tịch, Sư bảo ch�ng :

� -� Ta c� tiếng tăm ở đời, người n�o v� ta trừ được?

Đại ch�ng đều kh�ng đ�p được. Khi ấy Sa Di bước ra thưa:

� -� Xin H�a thượng cho con ph�p hiệu.

Sư bảo:

� -� Tiếng tăm của ta đ� hết.

Thạch Sương n�i:

� -� Kh�ng người n�o được �ng ấy nhận.

V�n Cư n�i:

� -� Nếu c� tiếng tăm, th� kh�ng phải Ti�n sư của ta.

T�o Sơn n�i:

� -� Từ xưa đến nay, kh�ng người n�o biện được.

Sơ Sơn n�i:

� -� Rồng c� cơ ra khỏi nước m� kh�ng người n�o biện được.

Tăng hỏi :

� -� H�a thượng bệnh, c�c�i kh�ng bệnh hay kh�ng?

Sư đ�p:

� -� C�.

� -� C�i kh�ng bệnh c� thấy H�a thượng chăng?

� -� L�o tăng xem y c� phần.

� -� Chưa biết Ho� thượng l�m sao xem y?

� -� Khi L�o tăng xem y, th� kh�ng thấy c� bệnh.

Sư b�n hỏi tăng:

� -� L�a c�i th�n rỉ chảy n�y, nhằm chỗ n�o c�ng ta thấy nhau?

Tăng kh�ng đ�p được.

Sư dạy b�i tụng:

Học giả hằng sa v� nhất ngộ,

Qu� tại tầm tha thiệt đầu lộ.

Dục đắc vong h�nh dẫn tung t�ch,

Nổ lực �n cần kh�ng l� bộ.

Dịch :

Kẻ học hằng sa kh�ng người ngộ,

Lỗi tại t�m y tr�n đầu lộ.(đầu lưỡi)

Muốn được qu�n th�n sạch dấu vết,

Trong kh�ng tinh tấn theo lối bộ.

Sư sai cạo t�c, tắm gội xong, đắp y, đ�nh chu�ng từ gi� ch�ng ngồi y�n thị� tịch. L�c ấy đại ch�ng g�o kh�c m�i kh�ng th�i. Sư chợt mở mắt bảo ch�ng:

� -� Người xuất gia t�m kh�ng d�nh mắc vật, đ� l� ta h�nh ch�n ch�nh. Sống nhọc chết tiếc, buồn kh�c c� lợi �ch g�?

Sư sai chủ sự sắm trai ngu si c�ng dường, ch�ng vẫn luyến tiếc m�i kh�ng th�i k�o d�i đến ng�y thứ bảy, thức ăn b�y biện đầy đủ , Sư theo ch�ng thọ trai xong, b�n n�i: �Nh� tăng v� sự, sắp đến giờ ra đi, chớ c� l�m ồn �o.

Sư b�n v�o trượng thất ngồi y�n thị tịch.

Bấy giờ l� th�ng ba năm thứ mười ni�n hiệu H�m Th�ng (869). Sư thọ 63 tuổi, 42 tuổi hạ. Vua sắc phong l� Ngộ Bổn Thiền Sư, th�p hiệu Huệ Gi�c.�

Qu�n Ch�u Động Sơn Ngộ Bổn Thiền Sư Ngữ Lục

�