Luận V� T�m

�

佛山* Buddha Mountain * Ph�̣t Sơn

Calgary Alberta Canada

[中文|�ENGLISH]

S�́ 2831

Luận V� T�m

Th�ch Bồ Đề Đạt Ma chế

Th�ch Đắc Ph�p

X�t về l� th� kh�ng lời, cốt nhờ lời m� hiển b�y l�. Đạo lớn th� kh�ng tướng, v� tiếp vật th� m� c� hiện h�nh. Nay h�y tạm lập ra hai người để c�ng b�n luận về v� t�m:

Đệ tử hỏi H�a thượng: C� t�m hay kh�ng c� t�m?

Đ�p: Kh�ng t�m.

Hỏi: Đ� kh�ng t�m, vậy c�i g� thấy nghe gi�c biết? Ca� g� biết l� kh�ng t�m?

Đ�p: Lại l� kh�ng t�m thấy nghe gi�c biết, v� kh�ng t�m hay biết kh�ng t�m.

Hỏi: Nếu đ� kh�ng t�m lẽ ra kh�ng c� thấy nghe gi�c biết, l�m sao thấy nghe gi�c biết được?

Đ�p: D� ta kh�ng t�m m� hay thấy, hay nghe, hay gi�c, hay biết.

Hỏi: Đ� hay thấy nghe gi�c biết, tức l� c� t�m, đ�u n�i được kh�ng t�m?

Đ�p: Chỉ l� thấy nghe gi�c biết đ� l� kh�ng t�m, chỗ n�o lại l�a thấy nghe gi�c biết ri�ng c� kh�ng t�m! Nay ta sợ �ng c�n chưa hiểu, sẽ tuần tự v� giải r� khiến �ng tỏ ngộ ch�n l�. Giả như thấy, trọn ng�y thấy m� do v� kh�ng c� thấy, n�n thấy cũng kh�ng t�m. Nghe, trọn ng�y nghe m� do v� kh�ng c� nghe, n�n nghe cũng kh�ng t�m. Gi�c, trọn ng�y gi�c m� do v� kh�ng c� gi�c, n�n gi�c cũng kh�ng t�m. Biết, trọn ng�y biết m� do v� kh�ng c� biết, n�n biết cũng kh�ng t�m. Trọn ng�y tạo t�c, l�m m� kh�ng c� l�m n�n l�m kh�ng t�m. V� vậy n�i: Thấy nghe gi�c biết thảy điều kh�ng t�m.

Hỏi: L�m thế n�o hay biết được l� kh�ng t�m?

Đ�p: �ng h�y ch�nh chắn suy t�m xem, t�m c� tướng mạo g�? T�m đ� c� thể l� t�m? L� chẳng phải t�m? L� ở trong? L� ở ngo�i? L� ở khoảng giữa? Như thế, cả ba chỗ t�m t�m trọn chẳng thể được, cho đến đối với tất cả chỗ t�m cầu cũng chẳng thể được. Phải biết ch�nh đ� l� kh�ng t�m.

Hỏi: Ho� thượng đ� n�i rằng, tất cả chỗ thảy l� kh�ng t�m, lẽ ra kh�ng c� tội phước, cớ sao ch�ng sanh lu�n hồi trong s�u th�, sanh tử chẳng dứt?

Đ�p: Ch�ng sanh m� vọng, ở trong Kh�ng T�m m� vọng sanh t�m, rồi tạo bao nhi�u thứ nghiệp, vọng chấp hữu vi, đủ để khiến cho lu�n hồi trong s�u th�, sanh tử chẳng dứt. V� như c� người ở trong tối thấy gốc c�y trơ trụi cho l� quỷ, thấy sợi d�y cho l� rắn, liền sanh sợ h�i. Ch�ng sanh vọng chấp cũng lại như vậy, ở trong Kh�ng T�m vọng chấp C� T�m, rồi tạo bao nhi�u thứ nghiệp (tuy vọng) m� thật kh�ng ai l� chẳng lu�n hồi nơi s�u th�. Ch�ng sanh như thế, nếu gặp bậc Đại thiện tri thức dạy cho tọa thiền gi�c ngộ Kh�ng T�m, th� tất cả nghiệp chướng thảy đều ti�u diệt hết, sanh tử liền dứt. V� như trong tối, �nh s�ng mặt trời một phen chiếu l�n th� b�ng tối đều mất. Nếu ngộ Kh�ng T�m th� tất cả tội nghiệp cũng lại như thế.

Hỏi: Đệ tử ngu muội, t�m vẫn chưa thấu r�, tất cả chỗ dụng từ s�u căn ứng ra? N�i năng, mọi thứ h�nh động, phiền n�o, bồ đề, sanh tử, niết b�n nhất định l� Kh�ng T�m chăng?

Đ�p: Nhất định l� kh�ng t�m. chỉ v� ch�ng sanh vọng chấp c� t�m liền c� tất cả phiền n�o, sanh tử, niết b�n. Thế n�n Như Lai v� người c� t�m n�i c� sanh tử; bồ đề th� đối với phiền n�o m� được t�n; niết b�n đối với sanh tử m� được t�n, những thứ n�y đều l� ph�p đối trị. nếu kh�ng t�m c� thể được, tức phiền n�o, bồ đề cũng chẳng thể được, cho đến sanh tử, niết b�n cũng chẳng được.

Hỏi: Bồ đề, niết b�n đ� chẳng thể được, vậy chư Phật ở qu� khứ đều được bồ đề, điều n�y nghĩa l� sao?

Đ�p: Chỉ do văn tự của thế đế m� n�i l� được, đối với ch�n đế thật kh�ng thể được. Cho n�n Kinh Duy Ma n�i: �Bồ đề, chẳng thể do th�n được, chẳng thể do t�m được.� Kinh Kim Cang lại n�i: �Kh�ng c� một ch�t ph�p c� thể được, chư Phật Như Lai chỉ do chẳng thể được m� được.� Phải biết, c� t�m tức tất cả c�, kh�ng t�m tức tất cả kh�ng.

Hỏi: H�a thượng đ� n�i rằng, đối tất cả chỗ trọn đều kh�ng t�m, vậy c�y đ� cũng kh�ng t�m, h� chẳng đồng với c�y đ� sao?

Đ�p: Kh�ng t�m của ta v� �ng, t�m đ� chẳng đồng với c�y đ�. Tại sao? V� như trống tr�n c�i Trời, tuy rằng kh�ng t�m m� tự nhi�n ph�t ra bao nhi�u thứ diệu ph�p để gi�o ho� ch�ng sanh. lại như hạt ch�u như �, tuy rằng kh�ng t�m m� hay biến hiện ra nhiều thứ. Kh�ng t�m của ta v� �ng cũng lại như thế, tuy rằng kh�ng t�m m� kh�o hay gi�c r� thật tướng c�c ph�p, đầy đủ b�t nh� ch�n thật, ba th�n, tự tại ứng dụng kh�ng ngại. Cho n�n kinh Bảo T�ch n�i: �Do kh�ng t�m � m� hiện h�nh.� Đ�u đồng với c�y đ� ư! C�i kh�ng t�m đ� tức l� ch�n t�m. Ch�n t�m tức l� kh�ng t�m.

Hỏi: Nay đ�y ở trong t�m l�m sao tu h�nh?

Đ�p: Chỉ ở tr�n tất cả việc, gi�c r� kh�ng t�m ch�nh đ� l� tu h�nh, chẳng ri�ng c� tu h�nh n�o kh�c. Cho n�n biết, kh�ng t�m tức tất cả, tịch diệt tức kh�ng t�m.

Vị đệ tử ngay đ� bỗng nhi�n đại ngộ, mới biết ngo�i t�m kh�ng vật, ngo�i vật kh�ng t�m, mọi cử chỉ h�nh động đều tự tại, dứt hết c�c lưới nghi, kh�ng c�n ngăn ngại, liền đứng l�n l�m lễ khắc s�u Kh�ng T�m, b�n l�m b�i tụng:

T�m thần vốn lặng,

Kh�ng sắc kh�ng h�nh.

Nh�n n� chẳng thấy,

Lắng nghe kh�ng tiếng.

Tợ tối chẳng tối,

Dường s�ng chẳng s�ng.

Bỏ đi chẳng diệt,

Lấy lại kh�ng sanh.

Lớn tức rộng tr�m ph�p giới,

Nhỏ th� đầu l�ng chẳng dừng.

Phiền n�o lẫn v�o chẳng đục,

Niết b�n l�ng lặng chẳng trong.

Ch�n như vốn kh�ng ph�n biệt,

Hay biện hữu t�nh, v� t�nh.

Thu lại tất cả chẳng lập,

Tan ra khắp gi�p h�m linh.

Diệu thần tr� kh�ng lường biết,

Ch�nh gi�c bặt chỗ tu h�nh.

Diệt ắt chẳng thấy n� hoại,

Sanh ắt chẳng thấy n� th�nh.

Đạolớn lặng lẽ: kh�ng tướng.

Mu�n tượng im bặt: kh�ng t�n.

Như đ�y vận dụng tự tại,

Thảy l� tinh yếu KH�NG T�M.

H�a thượng lại bảo: Trong c�c B�t nh� lấy Kh�ng T�m B�t nh� l�m tr�n hết. Cho n�n Kinh Duy Ma n�i: �Do kh�ng t�m �, kh�ng thọ h�nh m� x� dẹp hết thảy c�c ngoại đạo.� Kinh Ph�p Cổ n�i: �Nếu biết kh�ng t�m c� thể được, ph�p tức chẳng thể được, tội phước cũng chẳng thể được, sanh tử niết b�n cũng chẳng thể được, cho đến tất cả đều chẳng thể được, chẳng thể được cũng chẳng thể được. Ng�i b�n n�i b�i tụng:

Ng�y trước m� thời l� c� t�m,

Giờ đ�u đ� ngộ trọn kh�ng t�m.

Tuy rằng kh�ng t�m, hay chiếu dụng.

Kh�ng chiếu, kh�ng dụng tức v� vi.

V� tiếp:

Kh�ng t�m kh�ng chiếu cũng kh�ng dụng,

Kh�ng chiếu kh�ng dụng tức v� vi.

Ch�nh đ� Như Lai ch�n ph�p giới,

Chẳng đồng Bồ T�t l�m B�ch Chi.

(T�ch nhật m� thời vi hữu t�m,

Nhĩ thời ngộ b�i liễu v� t�m.

Tuy phục v� t�m năng chiếu dụng,

V� chiếu v� dụng tứ v� vi.

V� t�m v� chiếu diệc v� dụng,

V� chiếu v� dụng tức v� vi.

Thử thị Như Lai ch�n ph�p giới,

Bất đồng Bồ T�t vi B�ch Chi.)

N�i kh�ng t�m đ�, tức kh�ng t�m vọng tưởng.

Lại hỏi: Sao gọi l� th�i thượng?

Đ�p: Th�i l� to lớn. Thượng l� cao. V� diệu l� cao tột n�n n�i l� th�i thượng.

Lại, th�i l� ng�i to t�t th�ng suốt, những vị Trời trong ba c�i d� c� tuổi thọ d�i l�u m� phước cũng hết, thế n�n cuối c�ng vẫn lu�n hồi nơi s�u th�, chưa đủ cho l� Th�i. H�ng Bồ T�t Thập Trụ tuy ra khỏi sanh tử m� diệu l� chưa c�ng tột, cũng chưa cho l� Th�i. H�ng Thập Trụ tu t�m, qu�n C� v�o Kh�ng, lại kh�ng cả c�i �C� Kh�ng� ấy, trừ hết cả hai m� chẳng qu�n trung đạo, cũng chưa cho l� Th�i. Lại qu�n trung đạo, ba chỗ đều dứt sạch, địa vị l� Diệu Gi�c. Bồ T�t tuy trừ hết ba chỗ m� chẳng thể kh�gn chỗ diệu kia, cũng chưa cho l� Th�i. Lại qu�n cả c�i Diệu kia ắt Phật đạo rất tột, ắt kh�ng c�n giữ lại điều g�, kh�ng c�n giữ th� nghĩ ắt kh�ng, nghĩ lo gồm qu�n, t�m tr� hằng dứt, gi�c chiếu đều sạch, lặng lẽ v� vi, đ�y gọi l� Th�i. Th�i l� nghĩa tột l�, thượng l� nghĩa kh�ng ngang bằng, v� vậy n�i l� Th�i Thượng, tức t�n kh�c của Phật Như Lai.

HẾT

�