V�NG SINH TẬP

�

佛山* Buddha Mountain * Ph�̣t Sơn

Calgary Alberta Canada

[中文|�ENGLISH]

�T2072

V�NG SINH TẬP[1]�

Nguy�n t�c: sa-m�n Ch�u Hoằng ở ch�a V�n Th� soạn.

Việt dịch: Th�ch Nguy�n Lộc-Th�ch Thọ Phước

Hiệu đ�nh: Định Huệ

Lời Tựa

Đức Thế T�n vừa th�nh Ch�nh gi�c, Ng�i liền n�i ph�p Phật thừa [2] cho tất cả ch�ng hữu t�nh nghe. Sau đ�, nhận thấy Phật thừa kh� ph� hợp với tất cả căn cơ n�n từ trong ph�p Nhất thừa, Ng�i diễn n�i th�nh ph�p Tam thừa [3]; rồi từ trong ph�p Tam thừa ấy tr�nh b�y ph�p m�n Tịnh độ.

Nay c�ch Phật ng�y c�ng xa, t�nh trần ng�y c�ng nặng, n�n người si�ng năng tiến tu kh�ng thể ph�t sinh sự tỏ ngộ để bước l�n bậc th�nh, c�n kẻ biếng nh�c th� lang thang tr�i nổi trong hiểm họa trầm lu�n. Vậy, kh�ng nhờ v�o ph�p m�n Tịnh độ n�y th� dựa v�o đ�u để ch�ng được tho�t khỏi sinh tử? Thật vĩ đại thay! Bởi vậy n�n n�i, để trị chứng bệnh trầm kha trong thời mạt ph�p ắt cần phải c� vị linh dược hữu hiệu. Nhưng ngẫm lại, xưa hiệu nghiệm th� nhiều m� nay hiệu nghiệm lại rất �t; vậy lỗi ấy do đ�u? Cũng l� do miệng th� n�i cầu sinh Tịnh độ m� t�m th� lưu luyến Ta-b�, v� v� l�ng ki�n tr�, ch� dũng m�nh, sự liễu ngộ kh�ng bằng người xưa. Nghe n�i, ng�y xưa c� truyện V�ng sinh, nhưng trải qua nhiều năm bị thất lạc n�n kh�ng c�n thấy. Song cũng c� nhiều đoạn c�n s�t lại được ghi rải r�c trong s�ch của c�c nh� trứ t�c trong v� ngo�i Phật gi�o. Nay t�i theo sự hiểu biết của m�nh t�y trường hợp chọn lấy hoặc bỏ bớt, chỉ chọn những mẩu chuyện c� nh�n quả r� r�ng, trải qua nhiều ng�y mới ch�p lại th�nh thi�n s�ch n�y, v� đ�y chỉ l� một phần mười trong số trăm ngh�n truyện m� th�i.

Nay nhằm năm Gi�p Th�n (1584) đ�u d�m so với quốc sư Trung Phong[4] ở nơi đ� hội, t�i bế quan ở am Thượng Phương mới chọn lấy rồi theo từng loại trong số ấy v� sắp theo thứ tự trước sau. Lại chứng minh ph�p m�n n�y c�c bậc th�nh đều hướng về, v� bổ sung v�o c�c việc cảm ứng v�ng sinh của người đương thời. S�ch n�y tổng cộng c� khoảng 166 truyện v� xen giữa c�c truyện c� lời giải th�ch để l�m s�ng tỏ c�i nghĩa h�m ẩn trong đ�. V� thế đặt nhan đề l� �V�ng sinh tập�, với mục đ�ch khiến cho kẻ tăng người tục khi xem qua tập s�ch n�y liền n�i: �T�i cũng nhờ tu giải tho�t như thế m� v�ng sinh, t�i cũng nhờ thuần nhất như thế m� v�ng sinh, t�i cũng nhờ cảm ứng tinh thần như thế m� v�ng sinh, t�i cũng nhờ đại bi, đại nguyện như thế m� v�ng sinh, t�i cũng nhờ sửa lỗi mạnh dạn chuyển c�i nghiệp sắp bị đọa như thế m� v�ng sinh, t�i nhờ như vậy m� sinh v�o thượng phẩm, t�i nhờ như vậy m� sinh v�o trung phẩm, hạ phẩm�. T�i chỉ khảo x�t lại chuyện xưa, kiểm nghiệm lại chuyện nay để l�m chứng cứ cho người tu tịnh nghiệp.

Một h�m, c� một vị kh�ch đến thăm t�i, �ng xem qua chưa được v�i truyện, bỗng n�i:

- Tịnh độ do t�m, ngo�i t�m kh�ng c� Tịnh độ, v�ng sinh Tịnh độ l� chuyện ngụ ng�n, ng�i cho l� thật c� sinh ư? Như vậy h� kh�ng tr�i với � nghĩa v� sinh[5] sao?

T�i đợi �ng ta b�nh tĩnh lại, từ từ n�i với �ng ta:

- N�i sao dễ d�ng thế! Nếu cho l� v� sinh m� th�i th� tất cả đoạn diệt, chẳng lẽ c�n c� duy t�m. Nếu thật ngộ v� sinh th� sinh cũng đ�u trở ngại g�! Sinh vốn đ� kh�ng thật c�, cho n�n suốt ng�y sinh m� chưa từng sinh. Vả lại, �ng đ� dứt hết t�m hữu lậu chưa?

Người kh�ch đ�p:

- Chưa.

- �i! T�m hữu lậu chưa dứt th� mầm mống sinh vẫn c�n. Nguồn gốc sinh chưa dứt th� phải sinh v�o một nơi n�o đ� mờ mịt trong biển khổ của tam giới[6]. Vậy kh�ng cầu sinh về Tịnh độ th� sinh về đ�u? Nhọc nhằn trong s�u đường[7], ti�u dao nơi ch�n phẩm[8], lợi v� hại c�ch nhau một trời một vực, c� lẽ v� �ng chưa nghĩ tới m� th�i. Nếu d�ng những lời lẽ hoa mỹ luận b�n để tranh cao thấp, việc ấy t�i cũng l�m được, nhưng sở dĩ t�i kh�ng l�m như thế l� e sinh ra tranh c�i, đối với người biết gi� trị của ch�nh ph�p th� tai nghe ph�p, ba nghiệp phải thực h�nh. Nếu �ng thật kh�ng cho lời n�i của t�i l� sai, th� ngay Tịnh độ l� Phật thừa. Bởi v� chưa từng gi�n c�ch mảy l�ng th� l�m sao c� sự tr�i ngược.

Người kh�ch kia ngồi ngay ngắn suy nghĩ, trong l�ng hoang mang n�n tự qu�n địa vị của m�nh, bất gi�c nước mắt tu�n đầm đ�a, buồn rầu v� nghẹn ng�o, rồi chỉnh đốn y phục k�nh cẩn đọc đến hết quyển. Ngo�i ra, �ng c�n ch� th�nh lễ b�i, tha thiết cầu xin được khắc bản s�ch n�y. Cuối c�ng tập s�ch n�y cũng được khắc th�nh.

T�i xin thuật lại việc n�y từ đầu đến cuối l� như thế!

M�a hạ, ni�n hiệu Vạn Lịch thứ mười hai (1584), sa-m�n Ch�u Hoằng[9] ở H�ng Ch�u ghi.

MỤC LỤC

Quyển 1:

- Sa-m�n v�ng sinh

Quyển 2:

- Vua quan v�ng sinh

- Xử sĩ v�ng sinh

- Ni tăng v�ng sinh

- Phụ nữ v�ng sinh

- Người �c v�ng sinh

- S�c sinh v�ng sinh

Quyển 3:

- Chư th�nh đồng qui

- Sinh tồn cảm ứng

[ ^ ]

V�NG SINH TẬP

Nguy�n t�c: sa-m�n Ch�u Hoằng ở ch�a V�n Th� soạn.

Việt dịch: Th�ch Nguy�n Lộc-Th�ch Thọ Phước

Hiệu đ�nh: Định Huệ

Quyển 1

Nguy�n t�c H�n văn: Đất Cổ H�ng, sa-m�n Ch�u Hoằng ở ch�a V�n Th� bi�n tập.

Việt dịch: Nguy�n Lộc-Thọ Phước

Hiệu đ�nh: Định Huệ

I. SA-M�N V�NG SINH

1. Đời Tấn, Tổ sư Huệ Viễn

Sư người L�u Phiền, Nhạn M�n, th�ng suốt s�u kinh[10], rất giỏi về học thuyết Trang tử v� L�o tử. Khi sư nghe ph�p sư Đạo An[11] giảng kinh B�t-nh�, ho�t nhi�n đại ngộ, nh�n đ� sư xin xuất gia v� thờ ng�i Đạo An l�m thầy. Đến ni�n hiệu Th�i Nguy�n thứ s�u (382), sư qua Tầm Dương, thấy cảnh L� Sơn[12] tho�ng đ�ng, l� nơi th�ch hợp cho việc tu h�nh, sư vừa nghĩ như vậy, liền cảm đến sơn thần n�n hiện điềm mộng. V�o một đ�m, mưa gi� sấm chớp, gỗ trong rừng tự bay đến, quan thứ sử Ho�n Y x�y dựng một ng�i ch�a ở đ�, đặt t�n l� Thần Vận.

V� ng�i Huệ Vĩnh[13] ở T�y L�m trước, cho n�n chỗ sư Huệ Viễn ở gọi l� Đ�ng L�m. Sư ở Đ�ng L�m suốt ba mươi năm kh�ng xuống n�i, một l�ng cầu sinh T�y phương. Sư v� c�c vị cao tăng, học giả nổi tiếng đạo Nho hơn một trăm bốn mươi người c�ng lập đạo tr�ng Tịnh X�, ng�y đ�m s�u thời ngồi thiền, tụng kinh kh�ng ngừng, lắng t�m qu�n tưởng. Sư ba lần được thấy Phật, nhưng sư �m trầm kh�ng n�i.

Mười ch�n năm sau, v�o một đ�m cuối th�ng bảy, sư ở tr�n đ�i B�t-nh� mới xuất định, thấy Đức Phật A-di-đ� khắp cả hư kh�ng, trong h�o quang c� v� lượng h�a Phật, c� bồ-t�t Qu�n Thế �m v� Đại Thế Ch� đứng hầu hai b�n. Lại thấy c� d�ng nước ph�t ra �nh s�ng, ph�n l�m mười bốn nh�nh phun l�n tr�t xuống, diễn n�i diệu ph�p. Đức Phật dạy: �Ta v� sức bản nguyện n�n đến an ủi ngươi, bảy ng�y sau ngươi sẽ sinh về nước Ta�. Sư lại thấy c�c vị như Phật-đ�-gia-x�[14], Huệ Tr�[15], Huệ Vĩnh, Lưu Di D�n[16] ở b�n cạnh Đức Phật. C�c vị ấy chắp tay ch�o v� n�i: �Ng�i ph�t nguyện trước, nhưng sao lại đến muộn thế?�. Sư biết đến l�c phải đi, n�n n�i với ch�ng đệ tử: �L�c ta mới đến ở đ�y đ� ba lần thấy Phật, nay lại thấy lần nữa, n�n ta nhất định v�ng sinh về Tịnh độ�. Đến giờ, sư ngồi ngay ngắn v� thị tịch. Bấy giờ, nhằm ng�y m�ng 6 th�ng 8 ni�n hiệu Nghĩa Hi thứ mười hai (417).

Ghi ch�:

Trước đời Tấn, ph�p m�n Tịnh độ tuy được biết ở Trung Quốc, nhiều vị hết l�ng xiển dương v� ra sức h�nh tr�, khiến cho mọi người đều biết. Từ ng�i Huệ Viễn, trải qua mu�n đời sau, những người đệ tử tu theo ph�p m�n Tịnh độ đều suy t�n ng�i l� thỉ tổ ph�p m�n n�y. C� thể n�i: �Đức Th�ch-ca n�i thế giới phương T�y (Cực lạc), Phật A-di-đ� hiện th�n ở c�i nước phương Đ�ng (Ta-b�)�. C�ng đức ấy kh�ng lớn ư! Ng�y xưa t�i đến L� Sơn uống nước suối Hổ Kh�, ngắm nh�n đền Tam Tiếu, lui tới tham quan những di t�ch của mười t�m bậc hiền đức, thấy thật qui m�, đủ cho mu�n vị tăng ở, nhưng ch�nh điện, ph�ng x� bị bụi phủ k�n, chu�ng trống im l�m, cảnh tr� hoang vu, cửa nẻo đ�ng k�n, bếp n�c nguội lạnh. Than �i! C�c bậc hiền đức mất rồi, sự nghiệp kh�ng người nối tiếp!

2. Đời Tấn, Th�ch Huệ Vĩnh

Sư người H� Nội, xuất gia l�c mười hai tuổi. Sau đ�, sư v� ng�i Huệ Viễn c�ng theo học với ph�p sư Đạo An. Ni�n hiệu Th�i Nguy�n thứ nhất (376), sư chống t�ch trượng đến L� Sơn. Quan thứ sử Đ�o Phạm c�ng nh� l�m th�nh ch�a Đ�ng L�m để sư ở; chấm dứt quan hệ thế gian, dốc l�ng tu t�m dưỡng t�nh.

Ni�n hiệu Nghĩa Hi thứ mười (415), sư ph�t bệnh, bỗng chỉnh sửa y �o, t�m gi�y định đi, đồ ch�ng kinh ngạc hỏi. Sư đ�p: �Phật đến đ�n ta�. Sư vừa n�i dứt lời liền thị tịch, c� hương thơm lạ bảy ng�y mới dứt. Vua Đường Huyền T�n truy phong cho sư thụy hiệu Gi�c Tịch đại sư.

Ghi ch�:

Khi sư Huệ Vĩnh mới v�o đạo, liền c�ng ng�i Huệ Viễn v� những huynh đệ kh�c s�ng lập đạo tr�ng Tịnh X�, để l�m ph�p tắc cho mu�n đời. Sư cũng noi theo t�ng Tịnh độ của tổ Huệ Viễn. Đến l�c mạng chung, sư thấy Phật đến rước. Hai ng�i trước sau đều c� điềm l�nh xuất hiện như nhau, nếu muốn chứng minh điềm v�ng sinh th� n�n lấy hai ng�i l�m chuẩn mực.

3. Đời Tấn, Th�ch Đ�m Thuận

Sư người Ho�ng Long, l�c nhỏ theo ph�p sư La-thập[17] giảng giải kinh điển. Ph�p sư La-thập khen: �Người n�y c� kh� chất lạ!�. Sau đ�, sư v�o L� Sơn tu tịnh nghiệp. Bấy giờ, c� hiệu u� l� Lưu T�n Hiếu ở Ninh Man x�y một ng�i ch�a ở Giang Lăng, thỉnh sư về trụ tr�. Sư xiển dương ph�p m�n Niệm Phật tam-muội. V�o ni�n hiệu Nguy�n Gia thứ hai (425) đời Tống, sư từ biệt đồ ch�ng, ngồi ngay ngắn m� thị tịch, c� hương thơm lạ khắp ph�ng.

4. Đời Tấn, Th�ch Tăng Duệ

Sư người K� Ch�u, l� người c� ch� cầu học. Sư lặn lội đường xa, cuối c�ng t�m đến Thi�n Tr�c. Sau đ� lại trở về Quan Trung, theo ph�p sư La-thập thụ học kinh điển. Sư đến tu tại đạo tr�ng Bạch Li�n x�[18] L� Sơn. V�o ni�n hiệu Nguy�n Gia thứ mười s�u (439), bỗng nhi�n sư n�i với đồ ch�ng: �Ta sắp đi!� N�i xong, sư quay mặt về hướng t�y chắp tay m� thị tịch. Đồ ch�ng thấy trước giường của sư xuất hiện hoa sen m�u v�ng, nhưng chỉ trong chốc l�t đ� biến mất. Đồng thời, c� �nh s�ng năm m�u v� hương thơm từ ph�ng bay ra.

5. Đời Tấn, Th�ch Đ�m Hằng

Sư người H� Đ�ng, thuở nhỏ theo ng�i Huệ Viễn xuất gia, th�ng suốt tất cả nội điển v� ngoại điển. Sau đ�, sư tự t�m đến L� Sơn, chuy�n t�m niệm Phật.

Đến ni�n hiệu Nghĩa Hi thứ mười bốn (419), sư ngồi ngay thẳng chắp tay niệm Phật m� thị tịch.

6. Đời Tấn, Th�ch Đạo Bỉnh

Sư người Dĩnh Xuy�n, l�c nhỏ theo học ng�i Huệ Viễn, th�ng hiểu kinh, luật, lời n�i đi đ�i với việc l�m, tu Niệm Phật tam-muội, t�m kh�ng gi�n đoạn.

Đến ni�n hiệu Nghĩa Hi thứ mười bốn (419), th�i th� Dự Chương t�n Vương Kiền v�o n�i đỉnh lễ v� thỉnh sư nối tiếp sự nghiệp của ng�i Huệ Viễn, được mọi người k�nh ngưỡng.

Ni�n hiệu Nguy�n Gia thứ mười hai, sư nh�m ch�ng niệm Phật, rồi l�n t�a ngồi m� thị tịch.

Ghi ch�:

Lời n�i v� việc l�m hợp nhất. C� thể n�i rằng, t�m khẩu đều niệm Phật. Nghe lời n�i th� đ�ng, nhưng x�t việc l�m th� sai m� muốn v�ng sinh, toan dối gạt ai?

7. Đời Tấn, Th�ch Đ�m S�n

Sư người Quảng Lăng, l�c nhỏ theo ng�i Huệ Viễn, si�ng năng tu tịnh nghiệp v� giảng thuyết rất giỏi. Sư ch� th�ch kinh Duy-ma lưu h�nh ở đời. Ni�n hiệu Nguy�n Gia thứ mười bảy, sư ngồi ngay thẳng niệm Phật m� thị tịch.

8. Đời Tấn, Th�ch Đạo K�nh

Sư người ở Lang Da[19], nhưng Tổ ti�n của sư đến cư ngụ ở Giang Ch�u. Nhờ đ�, năm mười bảy tuổi, sư theo ng�i Huệ Viễn xuất gia, th�ng hiểu kinh luận, một ng�y nhớ cả vạn lời, dốc l�ng niệm Phật, suốt ng�y kh�ng dừng. Ni�n hiệu Vĩnh Sơ thứ nhất (420) đời Tống, sư n�i với đồ ch�ng: �Thầy ta ban lệnh, ta phải ra đi�. N�i xong, sư ngồi ngay ngắn niệm Phật m� thị tịch. Bấy giờ, đồ ch�ng thấy �nh sang chiếu khắp căn ph�ng, trải qua một thời gian l�u mới dứt.

Ghi ch�:

Tuổi trẻ t�i cao, th�ng minh nhưng kh�ng ỷ lại m� c�n dốc l�ng niệm Phật. Chẳng phải đời trước đ� sớm gieo nh�n Tịnh độ ư? Ng�y nay, những vị sa-di mới xem sơ qua kinh luận đ� sinh ng� mạn, khoe khoang, c�n người lớn tuổi kh�ng biết đi về đ�u, cực chẳng đ� mới b�n luận về t�y phương th� đ� muộn rồi vậy.

9. Đời Tấn, Phật-đ�-bạt-đ�-la

Phật-đ�-bạt-đ�-la[20], Trung Quốc dịch l� Gi�c Hiền, người nước Ca-duy-vệ[21] thuộc d�ng họ của vua Cam Lộ Phạn. Năm sư l�n mười s�u tuổi đ� học hết c�c kinh, hiểu r� thiền, luật. V�o đời Di�u Tần c� sa-m�n Tr� Nghi�m đến T�y Vực, mời sư sang Trường An. Khi đến Trường An, sư giảng ph�p ở Đ�ng Cung v� luận đạo với ph�p sư La-thập. Sau, v� sư c� � muốn trở về nước bằng đường biển, n�n bị vua đuổi đi. Sư t�m đến L� Sơn tham gia trong đạo tr�ng Bạch Li�n x� của ng�i Huệ Viễn. Sư dịch c�c bộ kinh như Qu�n Phật tam-muội[22] v.v� V�o ni�n hiệu Nguy�n Gia thứ s�u (429), đời Tống, sư niệm Phật m� thị tịch.

10. Đời Tấn, Th�ch Tăng Tế

Sư đến L� Sơn theo học với ng�i Huệ Viễn, sau khi đạt được mục đ�ch liền thốt l�n: �L�m rạng rỡ đại ph�p, việc ấy ở ph�p m�n Tịnh độ n�y!�. Từ đ� về sau, sư r�ng r�, tha thiết, mong sinh về Tịnh độ. Ng�i Huệ Viễn trao cho sư một ngọn đuốc v� dặn: ��ng phải vận t�m cầu sinh về Tịnh độ�. Sư cầm ngọn đuốc ngồi tựa v�o ghế, dừng t�m lắng �, kh�ng xao động; sư lại nh�m họp đồ ch�ng tụng kinh Tịnh độ. Đến canh năm, sư trao lại ngọn đuốc cho đệ tử l� Nguy�n Bật v� dặn phải theo ch�ng m� h�nh đạo. Bỗng chốc, sư thấy m�nh cầm ngọn đuốc bay l�n hư kh�ng, gặp Phật A-di-đ�, được Đức Phật đ�n v� đặt l�n l�ng b�n tay, rồi đưa sư đi dạo khắp mười phương. Sau đ�, sư sực tỉnh vừa buồn, vừa tủi, tự nhủ: �Tứ đại[23] chỉ l� bệnh, khổ�. Đ�m sau, bỗng nhi�n sư đứng dậy, mắt nh�n l�n hư kh�ng như nh�n thấy một điều g� đ�, rồi th�nh l�nh nằm trở lại, vẻ mặt tự nhi�n vui tươi v� n�i với người b�n cạnh: �Ta đi đ�y!�. N�i dứt lời, sư nằm nghi�ng b�n phải m� thị tịch. L�c ấy thời tiết oi bức, trải qua ba ng�y th�n thể kh�ng những kh�ng biến đổi m� c�n c� hương thơm ng�o ngạt.

Ghi ch�:

Ng�i Tăng Tế nhờ thầy chỉ dạy m� được v�ng sinh Tịnh độ. V� thế, trợ niệm l�c l�m chung ai d�m n�i l� kh�ng c� c�ng hiệu! Mặc dầu qu�ng tang trong l�c trời oi bức, nhưng th�n thể vẫn ph�t ra hương thơm lạ. Đ�y l� kết quả của việc giữ phạm hạnh tinh chuy�n.�

11. Đời Tấn, Th�ch Huệ Cung

Sư người Phong Th�nh, Dự Chương, l� bạn đồng học với c�c ng�i Huệ Lan, Tăng Quang v.v� Hai ng�i Huệ Lan, Tăng Quang chuy�n t�m cầu sinh Tịnh độ, cho n�n khi l�m chung đều c� cảm ứng lạ. Suốt năm năm liền, sư Huệ Cung dốc l�ng, tha thiết lễ b�i cầu sinh về Cực lạc, niệm Phật kh�ng gi�n đoạn v� thấy được Đức Phật A-di-đ� cầm đ�i v�ng đến đ�n. Bấy giờ, sư Huệ Cung ngồi tr�n đ�i v�ng, thấy Huệ Lan, Tăng Quang v.v� ngồi tr�n đ�i Quang Minh v� n�i với ng�i Huệ Cung: �Trưởng l�o đ� được sinh v�o thượng phẩm, ch�ng t�i kh�ng c�n g� vui hơn, tiếc nỗi đời ngũ trược[24] d�i l� th� m� ch�ng ta gặp nhau muộn qu�. Huệ Cung nghe vậy, v� c�ng vui vẻ, tinh thần phấn khởi m� thị tịch.

12. Đời Tấn, Th�ch Huệ Kiền

Sư xuất gia từ nhỏ, giới hạnh nghi�m minh. V�o ni�n hiệu Nghĩa Hi (405), sư đến cư tr� tại ch�a Gia Tường ở huyện Sơn �m, tỉnh Giang T�y, ra sức nu�i dạy đồ ch�ng. Sau đ�, sư mắc bệnh, một l�ng cầu sinh Cực lạc; sư th�nh t�m cầu khẩn bồ-t�t Qu�n Thế �m. Bấy giờ, ph�a bắc ng�i ch�a c� vị ni t�n Tịnh Nghi�m, đức độ s�u d�y, si�ng năng tu tập. V�o một đ�m, Tịnh Nghi�m nằm mộng thấy bồ-t�t Qu�n Thế �m từ cửa th�nh ph�a t�y đi v�o, th�n chiếu �nh s�ng như mặt trời mặt trăng, c� tr�ng phan, bảo c�i, bảy b�u trang nghi�m. Tịnh Nghi�m kinh ngạc đỉnh lễ v� hỏi:

- Đại sĩ đi đ�u?

Đ�p:

- Ta đến ch�a Gia Tường rước Huệ Kiền.

Tuy Huệ Kiền bị bệnh nặng, nhưng thần sắc kh�ng biến đổi, thị giả đều nghe c� hương thơm lạ. Sau đ� sư an nhi�n thị tịch.

Ghi ch�:

L�c l�m chung thấy Đức Phật, hoặc c� người nghi đ� chỉ l� t�m vọng tưởng của ch�nh m�nh. Nay c� người cũng thấy l� thế n�o! N�n biết sự cảm ứng đạo giao kh�ng thể nghĩ b�n. H�y cẩn thận với lời n�i!

13. Đời Tấn, Th�ch Tăng Hiển

Sư người Thi�n Tr�c, một h�m sư đi về hướng nam đến Giang Tả, th� bị bệnh nặng, hết l�ng cầu sinh T�y phương, nỗ lực kh�ng ngừng. Sau đ�, sư thấy Đức Phật A-di-đ� chiếu �nh s�ng v�o th�n m�nh, bệnh tật c� thuy�n giảm, liền ngồi dậy tắm rửa v� n�i cho mọi người nghe về việc m�nh thấy Phật, đồng thời tr�nh b�y thuyết nh�n quả, lời lẽ � nghĩa thiết thực. S�ng sớm h�m sau, sư ngồi ngay thẳng m� thị tịch.

Ghi ch�:

T�-kheo biếng nh�c, khi c� bệnh th� n�i: �Sức t�i suy yếu, đợi b�nh phục lại, sau đ� mới niệm Phật�. Nhưng họ kh�ng biết niệm Phật ch�nh l� vượt qua sự gi�, bệnh; c� bệnh m� chuy�n t�m niệm Phật ch�nh l� l�c th�ch hợp để thấy rằng, nhờ sức niệm Phật kh�ng những hết bệnh m� c�n được v�ng sinh.

Qu� thay!

14. Đời Tấn, Th�ch Huệ Th�ng

Sư theo thiền sư Huệ Thiệu ở Lương Ch�u� để học thiền, nhưng lại chuy�n t�m cầu sinh Cực lạc. Một h�m, sư� bị bệnh nhẹ, an trụ trong thiền định thấy một người h�nh tướng rất đẹp n�i với sư: �Giờ l�nh đ� đến!�. Một l�t sau, sư thấy Đức Phật A-di-đ� ph�ng h�o quang rực rỡ. Sau khi xuất định, sư đem việc ấy kể với những người đồng học. Kể xong, sư an nhi�n thị tịch. L�c sư tịch c� hương thơm lạ suốt ba ng�y mới dứt.

15. Đời Tấn, Th�ch Ph�p L�m

Sư người L�m Ngang, giữ giới luật tinh nghi�m. Sư cư ngụ tại ch�a Linh Kiến ở Th�nh Đ�, chuy�n tu tịnh nghiệp, thường tr� tụng hai kinh A-di-đ�[25] v� Qu�n Thế �m. Một h�m, trong l�c tụng kinh, sư bỗng thấy một vị sa-m�n th�n h�nh to lớn, đứng sừng sững trước mặt. Đến ni�n hiệu Kiến Vũ thứ hai (305), sư mắc bệnh, nhưng lu�n chuy�n t�m lễ b�i, cầu sinh về T�y phương, v� thấy c�c vị hiền th�nh xuất hiện trong hư kh�ng, sư chắp tay m� thị tịch.

Ghi ch�:

Ng�i Ph�p L�m tụng kinh, c� một vị sa-m�n xuất hiện trước mặt; đ� l� v� l�ng ch� th�nh n�n được cảm ứng chứ kh�ng c� g� lạ. Sư nhất định được v�ng sinh T�y phương m� kh�ng c�n bị r�ng buộc v�o việc n�y. V� thế, người tu tịnh nghiệp chớ c� vướng v�o việc mong cầu.

16. Đời Tống, Th�ch Đ�m Gi�m

Suốt đời sư, nếu c� l�m được ch�t việc thiện g� đều hồi hướng về T�y phương, cầu mong gặp Phật. Một h�m, khi sư đang nhập định th� thấy Đức Phật A-di-đ� d�ng nước vẫy v�o mặt v� n�i: �Ta rửa sạch bụi bẩn cho ngươi, gội rửa t�m niệm, th�n khẩu cho ngươi, khiến tất cả đều được trong sạch�. Sư lại thấy trong b�nh mọc l�n một hoa sen, v� thấy Đức Phật lấy hoa sen ấy trao cho sư. Sau khi xuất định, sư từ biệt tăng ch�ng trong ch�a. Đ�m c�ng về khuya, mọi người thấy sư vẫn một m�nh đi bộ dưới h�nh lang niệm Phật, đến canh năm th� tiếng niệm Phật của sư c�ng lớn v� k�o d�i đến s�ng. Đệ tử của sư theo lệ thường đến thỉnh an, nhưng sư vẫn ngồi y�n kh�ng cử động v� nh�n thẳng v�o đệ tử m� thị tịch.

17. Đời Tề, Th�ch Tăng Nhu

Sư học c�c kinh như: Phương đẳng v.v� nhưng chỉ lấy việc cầu sinh Tịnh độ l�m mục đ�ch ch�nh. Ng�y sắp thị tịch, sư thấy một ngh�n H�a Phật; trong ph�ng, ngo�i ph�ng đều nghe hương thơm lạ. Sư quay mặt về hướng t�y đỉnh lễ rồi thị tịch.

18. Đời Tề, Th�ch Huệ Quang

Sư người Lạc Dương. Sư sớ giải c�c kinh như: Hoa nghi�m[26], Niết-b�n[27], Thập địa kinh luận[28] v.v� Sư am hiểu tường tận � nghĩa cốt tủy của Quyền gi�o v� Thật gi�o[29]. Một h�m, sư đang bệnh nặng, bỗng thấy c�c vị trời đến rước. Sư n�i: �Ta chỉ nguyện sinh về Cực lạc th�i!�. Bỗng chốc sư thấy v� số h�a Phật ở c�i Tịnh độ khắp cả hư kh�ng. L�c ấy, sư n�i: �Xin Đức Phật tiếp nhận con, cho con được toại nguyện!�. N�i xong, bỗng chốc sư thị tịch.

Ghi ch�:�

Ở c�i trời c� nhiều th� vui v� c� cả người nữ, chẳng phải l� nơi giải tho�t. Người xưa n�i: �Cho d� tu tập được sinh l�n c�i trời Phi Phi Tưởng cũng kh�ng bằng sinh về T�y phương!�. V� thế, c� người t�n th�n c�i Tịnh độ như sau: �Người được sinh v�o thượng phẩm tức l� đạt đến bờ giải tho�t, c�n người sinh v�o hạ phẩm vẫn hơn kẻ sinh ở c�i trời�. Nay sư trong giờ ph�t l�m chung cận kề m� vẫn x�c định r� r�ng, chắc chắn ước nguyện của m�nh, n�n đ�ng được ca tụng l� người vừa s�ng suốt, vừa dũng m�nh.

19. Th�ch Huệ Tấn

Sư trụ ở ch�a Cao T�a, ph�t nguyện tụng kinh Ph�p hoa v� ch�p một trăm bộ kinh; sư nguyện đem c�ng đức ấy cầu mong được sinh về Cực lạc. Một thời gian sau, sư nghe tr�n hư kh�ng c� tiếng bảo rằng: �Nguyện của �ng đ� đủ, nhất định sẽ được v�ng sinh�. Về sau, sư kh�ng bệnh m� thị tịch.

20. Đời Lương, Th�ch Đạo Tr�n

Sư trụ ở L� Sơn, chuy�n tu tịnh nghiệp. Một đ�m, sư nằm mộng thấy một người ch�o thuyền tr�n biển, sư hỏi:

- L�m sao đến được nước của Phật A-di-đ�?�.

Sư xin đi theo người kia, người ch�o thuyền n�i:

- �ng chưa l�m ph�ng tắm v� chưa tụng kinh A-di-đ� n�n kh�ng thể đi được.

Sau khi thức dậy, sư liền l�m ph�ng tắm cho tăng v� tụng kinh A-di-đ�, suốt một năm kh�ng gi�n đoạn. Một h�m, bỗng c� một c�i đ�i bằng bạch kim gi�ng xuống mặt hồ trong ph�ng của sư. Sư �m thầm ghi lại việc n�y v� đặt v�o h�m kinh. Đ�m sư thị tịch, từ lưng chừng n�i trở l�n như c� h�ng ngh�n ngọn đuốc đang hừng hực ch�y; �nh s�ng của những ngọn đuốc đan xen nhau s�ng rực cả một v�ng, người d�n trong th�nh từ xa đều tr�ng thấy. Mọi người cho rằng đ� l� c�c vua tế lễ. S�ng h�m sau, họ mới hay tin sư thị tịch. Sau n�y xem lại trong h�m kinh mới biết đ� l� điềm cảm ứng của sư. C� lẽ sư sinh về Tịnh độ đ� l�u rồi.

Ghi ch�:�

Tổ Huệ Viễn ba lần nh�n thấy Phật A-di-đ�, nhưng kh�ng n�i một lời; sư Đạo Tr�n được c�i đ�i bằng bạch kim gi�ng xuống b�n hồ m� vẫn lặng thinh. Người xưa t�i đức s�u d�y như thế! Những kẻ c� kiến thức n�ng cạn, vừa được ch�t điều lạ đ� vội v�ng khoe khoang. Nhỏ th� mất những g� m�nh c�; lớn th� l�m tăng th�m sự� sai quấy của m�nh. Lẽ n�o kh�ng cẩn thận sao!

21. Đời Hậu Ngụy, Th�ch Thần Loan

Thuở nhỏ sư đến n�i Ngũ Đ�i, cảm điềm linh dị n�n ph�t t�m xuất gia, nhưng sư lại th�ch thuật �Trường sinh bất tử�, do đ�, sư thụ tr� bộ kinh dạy tu ti�n, gồm mười quyển của Đ�o Ẩn Cư[30] trao cho. Sau n�y, sư gặp Bồ-đề-lưu-chi v� hỏi:

- Phật gi�o c� thuật �Trường sinh bất tử� kh�ng?

Bồ-đề-lưu-chi cười đ�p:

- Thuật �Trường sinh bất tử� l� của đạo Phật. Rồi Tam tạng Bồ-đề-lưu-chi trao cho sư quyển kinh Thập lục qu�n v� n�i: ��ng tu theo quyển kinh n�y th� kh�ng c�n sinh v�o ba c�i, lui tới trong s�u đường[31]. Đ� mới gọi l� �Trường thọ�; trải qua số kiếp nhiều như c�t s�ng Hằng, kh�ng c� g� s�nh được. Đ�y l� thuật �Trường sinh bất tử� của đạo Phật.

Sư v� c�ng vui mừng, liền đốt kinh Ti�n của Đ�o Ẩn Cư, nỗ lực tu tịnh nghiệp; d� gặp l�c thời tiết n�ng bức hay gi� r�t, hoặc những khi c� bệnh, sư cũng kh�ng xao l�ng việc tu tập. Vua nước Ngụy ban cho sư hiệu l� Thần Loan. V�o một đ�m nọ, trong ph�ng sư bỗng nhi�n xuất hiện một vị tăng người Ấn Độ n�i với sư:

- T�i l� Long Thọ, từ l�u ở c�i Tịnh độ, v� thấy �ng cũng muốn cầu sinh về Tịnh độ n�n mới đến gặp.

Sư tự biết thời khắc đ� đến, n�n tập hợp đại ch�ng lại v� dạy: �Nhiều lao nhọc kh�ng c� ng�y ngưng nghỉ, những sự khổ đau ở địa ngục kh�ng thể kh�ng lo sợ; ch�n phẩm tịnh nghiệp kh�ng thể kh�ng si�ng tu�. Nh�n đ�, sư bảo c�c đệ tử c�ng đồng thanh niệm Phật, rồi sư xoay mặt về hướng t�y đỉnh lễ m� thị tịch. L�c ấy, đại ch�ng nghe c� tiếng nhạc trời từ hướng t�y vọng lại, k�o d�i rất l�u mới dứt.

Ghi ch�:�

C� đạo sĩ từng n�i: �Đạo Phật c� chết, thần ti�n trường sinh�. Nay Bồ-đề-lưu-chi n�i: �Đạo Phật c� ph�p trường sinh, thần ti�n kh�ng c�. Sự lập luận n�y tuy đơn giản, nhưng lưu truyền mu�n thuở. Ph�p sư Thần Loan bỏ t� về ch�nh như cởi đ�i gi�y xấu. H� chẳng phải kiếp trước c� tạo nh�n tốt sao!

22. Đời T�y, Đại sư Tr� Giả

Sư Tr� Khải, hiệu l� Tr� Giả Đại Sư, người Dĩnh Ch�u. L�c nhỏ, sư thấy tượng Phật, Bồ-t�t liền đỉnh lễ, gặp chư tăng th� x� ch�o. Năm mười t�m tuổi, sư xuất gia tại ch�a Quả Nguyện, sau đ�, theo học với Đại thiền sư Huệ Tư ở n�i Nam Nhạc. Nh�n duy�n hoằng dương Phật ph�p đ� m�n, sư đến trụ tại ch�a Thạch Th�nh ở Diệm Đ�ng. L�c sắp thị tịch, sư n�i với ch�ng đệ tử: �T�i biết mạng sống đến đ�y, kh�ng thể sống th�m nữa; h�m nay phải từ biệt mọi người�. Sư liền đọc tựa đề kinh Qu�n V� Lượng Thọ Phật xong, lại n�i: �Đức Phật d�ng bốn mươi t�m lời nguyện để trang nghi�m c�i Tịnh độ; c�i ấy c� ao sen v� c�y b�u, dễ v�ng sinh m� kh�ng c� người v�ng sinh. Như người vừa thấy tướng xe lửa[32] hiện ra, sinh l�ng hối cải c�n được v�ng sinh, huống g� người chuy�n tu giới, định, tuệ th� th�nh hạnh, đạo lực, c�ng đức ấy kh�ng mất�.

Sư Tr� L�ng hỏi:

- Kh�ng biết đại sư chứng đến giai vị n�o? Sau khi từ giả c�i đời n�y sinh về đ�u?

Sư đ�p:

- T�i kh�ng thống lĩnh đồ ch�ng th� đắc Lục căn thanh tịnh[33], v� hao tổn sức để l�m lợi �ch cho người, chỉ l�n giai vị ngũ phẩm; �ng hỏi t�i sinh về đ�u ư? C�c thầy v� bạn của t�i đều đang hầu cận bồ-t�t Qu�n Thế �m, họ sẽ đến đ�n t�i. N�i xong, sư niệm danh hiệu Tam bảo, như nhập thiền định.

Ghi ch�:�

Đại sư đạo cao đức trọng, l� một nh� gi�o qu�n[34], được mu�n đời k�nh ngưỡng, nhưng l�c sư xả b�o th�n n�y chỉ một l�ng cầu sinh về T�y phương. Ngo�i ra, sư c�n viết lời sớ của kinh Qu�n V� Lượng Thọ v� trước t�c bộ Thập nghi luận. Sư một đời �n cần dạy dỗ đồ ch�ng, ch� nguyện ấy c� thể thấy được. Hoặc c� người n�i: �Kinh sớ lấy t�m qu�n l�m t�ng, như vậy, Tịnh độ kh�ng c� thật ư?�. �i! Đại sư cho rằng, d�ng t�m qu�n Phật th� kh�ng thể n�i l� kh�ng c� Phật; nếu kh�ng c� Phật th� t�m l�m sao qu�n? Ch�nh b�o thế n�o th� y b�o thế ấy. Người học t�ng Thi�n Thai phải hiểu r� điều n�y.

23. Đời T�y, Th�ch Ph�p Hỉ

Sư thường tr� tụng Phương đẳng s�m ph�p. Một h�m, c� một con trĩ[35] đến đ�i đền mạng. L�c đ� c� một vị thần tr�ch rằng: �Ph�p sư sẽ v�ng sinh Tịnh độ, l�m saođền mạng cho ngươi được�. Sau n�y, trong l�c bệnh, sư ph�t nguyện đem tất cả c�ng đức tạo được trọn đời hồi hướng v�ng sinh T�y phương. Rồi sư ch� t�m niệm Phật, liền thấy chư Phật v� bồ-t�t đến rước v� ngồi thẳng thị tịch.

Ghi ch�:�

Trong kinh ghi: �Những nghiệp đ� g�y tạo, d� trải qua trăm ngh�n kiếp cũng kh�ng mất, khi hội đủ điều kiện th� phải tự chịu quả b�o�. Sư v� � tạo nghiệp �c, nhưng v� được v�ng sinh Tịnh độ n�n kh�ng đền mạng cho con trĩ. Bởi v�, một khi đ� được sinh về Tịnh độ th� vĩnh viễn kh�ng c�n bị lu�n hồi th� l�m g� c� điều kiện để gặp lại? Nếu như người đ� chứng quả v� sinh nhẫn rồi trở lại Ta-b� l�m lợi �ch cho ch�ng sinh, d� phải đền nợ cũ th� dẫu bị dao b�n chặt đầu, cũng� giống như ch�m gi� xu�n. Đ�u thể n�i giống với h�ng ph�m phu trong s�u đường được!

24. Th�ch Qu�n Đỉnh

Sư người Chương An, l� đệ tử của đại sư Tr� Giả, hằng ng�y chỉ chuy�n t�m niệm Phật. L�c sư sắp thị tịch, trong ph�ng c� hương thơm lạ. Sau khi sư căn dặn đồ ch�ng xong, bỗng ngồi dậy chắp tay niệm danh hiệu Phật A-di-đ� v� bồ-t�t Qu�n Thế �m, Đại Thế Ch� rồi an nhi�n thị tịch.

25. Đời T�y, Th�ch Huệ Th�nh

Sư người Chi Giang, thường tụng kinh A-di-đ�, tu ph�p qu�n c�i T�y phương suốt ba mươi năm, thường ngồi kh�ng nằm. Mỗi khi sư nhập định đều thấy hoa sen v� c�y b�u ở c�i Tịnh độ. Đ�m sư thị tịch, c� người nằm mộng thấy sư ngồi tr�n hoa sen, lẳng lặng đi về hướng t�y.

26. Đời T�y, Th�ch Đạo Dụ

Sư ở ch�a Khai Gi�c, thường niệm danh hiệu Phật A-di-đ�, ng�y đ�m kh�ng bỏ, v� sư c� tạo một tượng Phật chỉ cao ba tấc. Sau đ�, sư nhập định thấy Đức Phật dạy:

- Ngươi tạo h�nh của Ta nhỏ vậy sao?

Sư bạch:

- Bạch đức Thế T�n! T�m lớn tức l� tượng lớn; t�m nhỏ tức l� tượng nhỏ. N�i xong, sư thấy h�nh tượng Phật khắp cả hư kh�ng.

Đức Phật bảo:

- Ngươi h�y tắm rửa sạch sẽ, l�c sao mai mọc, Ta sẽ đến rước ngươi.

Đến giờ đ� định, quả thật thấy Đức Phật đến, �nh s�ng chiếu khắp ph�ng, sư ngồi thẳng m� thị tịch.

Ghi ch�:�

T�m lớn tức l� tượng lớn; t�m nhỏ tức l� tượng nhỏ. Như vậy, t�m nhơ uế tức mọi thứ đều nhơ uế; t�m trong sạch th� mọi thứ đều trong sạch. Sư Đạo Dụ thấy một Đức Phật đầy khắp cả hư kh�ng. Trước đ�, c�c sư Tăng Nhu, Huệ Quang cũng thấy nhiều Đức Phật khắp cả hư kh�ng. Bởi v�, một tức l� nhiều, nhiều tức l� một, chẳng c� sự hơn k�m nhau.

27. Đời T�y, Th�ch Tr� Thuấn

Sư đến L� Sơn nối g�t ng�i Huệ Viễn tu tịnh nghiệp. Ni�n hiệu Đại Nghiệp thứ nhất (605), sư giảng bộ kinh Qu�n V� Lượng Thọ xong th� ph�t bệnh. Trong l�c �y, sư thấy chim anh vũ, khổng tước niệm Phật, Ph�p, Tăng, v� nghe được �m thanh vi diệu. Sư bảo c�c đệ tử: �Ng�y nay ta v�ng sinh�. N�i vừa dứt lời, sư an nhi�n thị tịch.

28. Đời T�y, Th�ch Huệ Hải

Sư ở ch�a An Lạc, Giang Đ�, rất giỏi kinh luận, chuy�n t�m niệm Phật. Bấy giờ, c� một vị tăng t�n Đạo Thuy�n từ Tề Ch�u đến, c� mang theo một bức họa Phật A-di-đ�, n�t vẽ sắc sảo, ở Trung Quốc chưa c�. Khi hỏi th� vị ấy đ�p: �Đ�y l� do bồ-t�t Ngũ Th�ng trụ ch�a K�-đầu-ma ở Thi�n Tr�c, bay l�n hư kh�ng, đến thế giới An lạc kia, vẽ Đức Phật rồi mang về đ�y�. Sư cảm động trước sự gặp gỡ n�y, n�n cung k�nh đỉnh lễ, liền thấy �nh s�ng rực rỡ lạ k�. L�c ấy, sư theo mẫu đ� m� vẽ lại một bức v� si�ng năng niệm Phật nguyện sinh về nước Đức Phật kia. Sau đ�, sư bị bệnh nhẹ, v�o một đ�m, bỗng nhi�n sư ngồi dậy như thường lệ, xoay mặt về hướng t�y đỉnh lễ xong, ngồi kiết-gi� đến s�ng v� thị tịch, d�ng vẻ nghi�m trang như đang c�n sống.

Ghi ch�:

Thế giới Cực lạc c�ch đ�y mười vạn ức c�i Phật, cũng kh�ng thể nương v�o hư kh�ng m� đến được. V� l�ng ch� th�nh của Huệ Hải n�n cảm đến Đức Phật. Việc ấy Đạo Thuy�n l�m sao biết được! Đ� chẳng phải l� sư Huệ Hải được xếp v�o bậc hiền th�nh của Tịnh độ rồi sao!

29. Đời T�y, Th�ch Ph�p Tr�

Sư xuất gia từ nhỏ, nhưng đến l�c tuổi gi� mới nghe được ph�p m�n Tịnh độ, th� sư cho rằng, kh�ng ph�p m�n n�o hơn ph�p m�n n�y. Sư liền n�i với mọi người: T�i nghe trong kinh dạy: �Phạm một tội Đột-kiết-la[36] sẽ bị đọa v�o địa ngục một trung kiếp, điều đ� đ�ng tin�. Sư lại n�i: �Một lần niệm danh hiệu Phật A-di-đ�, diệt được tội nặng sinh tử trong t�m mươi ức kiếp, t�i kh�ng tin điều ấy?�.

Bấy giờ, c� một người th�ng hiểu Phật ph�p n�i với sư: ��ng l� người đại t� kiền[37]! Tất cả đều l� lời Phật dạy, sao kh�ng tin được!�. Nghe vị kia n�i vậy, sư liền ngồi tr�n đ�i Đ�u-suất ở ch�a Quốc Thanh, đ�m ng�y si�ng năng niệm Phật. Một h�m, sư bỗng từ biệt tất cả đồ ch�ng v� n�i: �T�i v�ng sinh T�y phương�. Nửa đ�m, sư kh�ng bệnh m� thị tịch. Bấy giờ, c� �nh s�ng m�u v�ng chiếu soi v�i trăm dặm, người đ�nh c� tr�n s�ng cho l� trời s�ng, nhưng họ đợi rất l�u trời mới s�ng. Sau đ�, họ mới biết l� do điềm l�nh v�ng sinh của sư.

Ghi ch�:

Đức Phật dạy: �Lời n�i của Ta như mật đựng trong ch�n, giữa v� xung quanh đều ngọt, n�n c�c ngươi phải tin nhận�. Cho n�n tin một điều �c nhỏ sẽ đọa v�o địa ngục, m� kh�ng tin niệm một danh hiệu Phật được sinh về T�y phương; điều n�y thật đ�ng gọi l� t� kiến. Những năm gần đ�y, người th�ch tr� ch�, nghe n�i c�ng dụng của thần ch� c� thể dời n�i lấp biển, sai khiến quỉ thần, cầu chi được nấy, v� thế n�n vội tin. Khi nghe n�i đến c�ng đức của c�i Tịnh độ, c� thể thẳng tiến l�n bậc th�nh, vượt qua ba c�i, thờ ơ kh�ng để � đến. Họ l� những người t� kiến, thật l� đ�ng thương!

30. Đời Đường, h�a thượng Thiện Đạo

V�o khoảng ni�n hiệu Trinh Qu�n (627-649), sư gặp thiền sư T�y H� Xước lập đạo tr�ng Cửu Phẩm. Sư vui vẻ n�i: �Đ�y l� con đường tắt thẳng đến quả vị Phật, c�n tu c�c ph�p m�n kh�c cũng như đi đường v�ng kh� m� th�nh tựu; chỉ c� ph�p m�n niệm Phật n�y mới nhanh tho�t khỏi sinh tử�. V� thế, cần phải si�ng năng chịu kh�, ng�y đ�m lễ Phật tụng kinh, đồng thời kh�ch lệ đại ch�ng tu tập. Mỗi khi sư v�o thất qu� lạy, niệm Phật nếu chưa kiệt sức th� kh�ng dừng nghỉ; khi ra thất th� diễn thuyết cho mọi người nghe về ph�p m�n Tịnh độ. Hơn ba mươi năm sư kh�ng ngủ, c� thức ăn ngon th� đưa xuống nh� bếp, đồ ăn dở để m�nh d�ng. Sư đem tiền t�n th� c�ng dường ch�p một trăm ngh�n quyển kinh A-di-đ� v� vẽ ba trăm bức tranh to�n cảnh Tịnh độ, sửa sang những ph�ng ốc bị hư, đốt đ�n s�ng lu�n, ba y một b�t, kh�ng sai người mang, chỉ đi một m�nh, v� sợ b�n chuyện thế tục. Người được sư gi�o h�a rất đ�ng; c� người tụng kinh A-di-đ� mười vạn đến năm mươi vạn biến, c� người một ng�y niệm danh hiệu Phật một vạn đến mười vạn lần, người đắc Niệm Phật tam-muội, người được v�ng sinh Tịnh độ nhiều kh�ng sao kể xiết. C� người hỏi:

- Niệm Phật sẽ v�ng sinh Tịnh độ chăng?

Sư đ�p:

- Niệm Phật cầu sinh Tịnh độ cũng giống như �ng mong muốn điều g� th� sẽ đạt được điều đ�.

N�i xong, sư niệm Phật một tiếng th� c� một luồng �nh s�ng từ trong miệng ph�t ra; niệm mười đến một trăm lần cũng ph�t ra �nh s�ng như vậy. Sư l�m một b�i kệ để khuy�n mọi người:

Dần d� t�c bạc da nhăn

Mắt mờ đi đứng kh� khăn

Dẫu cho v�ng ngọc đầy nh�

Đ�u khỏi gi� yếu bệnh khổ

D� �ng c� bao nhi�u vui

Cũng kh�ng tr�nh khỏi v� thường

Chỉ c� tu theo đường tắt

Phải niệm Phật A-di-đ�.

Rồi sư lại n�i với mọi người: �Th�n n�y thật đ�ng ch�n, ta sắp v�ng sinh rồi�. Sư liền tr�o l�n c�y liễu, xoay mặt về hướng t�y cầu nguyện: �Xin Phật tiếp dẫn con, bồ-t�t gi�p đỡ con, khiến cho con kh�ng mất ch�nh niệm, được v�ng sinh Tịnh độ!�. N�i xong, sư bu�ng tay rơi xuống v� thị tịch. Ho�ng đế Cao T�ng biết được việc ấy, ban cho ch�a một bức ho�nh đề chữ: �Quang Minh�.

Ghi ch�:�

H�a thượng Thiện Đạo, được người đời truyền tụng l� h�a th�n của Phật A-di-đ�. Sư kh�ng những tự m�nh thực h�nh tinh nghi�m m� c�n l�m lợi �ch rộng khắp ch�ng sinh mu�n đời sau, khiến mọi người ph�t khởi l�ng tin. Nếu sư kh�ng phải h�a th�n của Phật A-di-đ� th� cũng l� c�c ng�i Qu�n �m, Phổ Hiền. Thật tốt đẹp thay! Thật vĩ đại thay!

31. Đời Đường, Th�ch Tr� Kh�m

Sư chuy�n tu thiền định v� xướng lạy danh hiệu của một vạn năm ngh�n vị Phật, đến một trăm lần. Về sau, sư đứng trước th�p A-dục vương ở Liễu Ch�u, đốt một c�nh tay để cầu sinh Tịnh độ. V�o l�c nửa đ�m, đệ tử của sư l� Tăng Hộ thấy trước s�n tự nhi�n c� �nh s�ng, liền hỏi:

- Người n�o cầm đuốc đ�? Hỏi đến ba lần như thế.

Bỗng trong hư kh�ng c� tiếng bảo:

- Ta đến đ�n thiền sư Tr� Kh�m.

Tăng Hộ liền mở cửa sổ ra, thấy th�n Phật chiếu s�ng, c� tr�ng phan, bảo c�i khắp cả hư kh�ng v� thấy sư bước từ từ theo Phật.

Ghi ch�:

Việc đốt th�n, đốt tay trong kinh đại thừa thường nhắc đến, nhưng đ�y l� việc l�m của bồ-t�t đạt được sức nhẫn, chứ chẳng phải việc l�m của h�ng sơ ph�t t�m. Người cầu sinh về T�y phương, phải học theo hạnh tham thiền, lễ Phật của sư Tr� Kh�m, nhưng kh�ng nhất định phải học theo việc đốt tay của sư. Những người can đảm đốt tay để trị c�c tật xấu, việc ấy cũng rất nhiều. Người xưa n�i: �Kh�o học theo gương Liễu Hạ Huệ[38]�. Kh�ng nhất thiết phải đốt tay!

32. Đời Đường, ph�p sư Ngũ Hội[39]

Ni�n hiệu Đại Lịch thứ hai (767), sư Ph�p Chiếu tr� tại ch�a V�n Phong ở H�nh Ch�u, thường lấy từ bi, nhẫn nhục, tr� giới, thiền định l�m t�ng chỉ. Một h�m, sư thấy trong b�t ch�o hiện ra m�y l�nh năm sắc, trong m�y hiện ra một ng�i ch�a Đại Th�nh Tr�c L�m. Sau đ�, sư đến Ngũ Đ�i Sơn thấy c� �nh s�ng lạ, quả thật ở đ� c� một ng�i ch�a t�n l� Tr�c L�m. L�c sư bước v�o giảng đường th� thấy bồ-t�t Văn-th� ngồi ở hướng t�y, bồ-t�t Phổ Hiền ngồi hướng đ�ng, đại ch�ng v�y quanh nghe hai ng�i thuyết ph�p. Sư đỉnh lễ v� thưa:

- V�o đời mạt ph�p[40] kẻ ph�m phu phải tu ph�p m�n n�o?

Ng�i Văn-th� đ�p:

- Tất cả c�c ph�p m�n tu kh�ng g� bằng ph�p m�n Niệm Phật. Ta do niệm Phật m� đắc Nhất thiết chủng tr�[41].

Sư lại hỏi:

- Phải niệm như thế n�o?

Ng�i Văn-th� đ�p:

- Ở thế giới T�y phương c� Đức Phật A-di-đ� v� nguyện lực của Ng�i kh�ng thể nghĩ b�n. �ng phải niệm li�n tục kh�ng để gi�n đoạn, nhất định sẽ được v�ng sinh.

Sau n�y, v�o đầu th�ng chạp, tại đạo tr�ng Tịnh nghiệp ở viện Hoa Nghi�m, sư mới nhớ lại lời của hai vị Đại sĩ thụ k� cho m�nh được v�ng sinh, liền nhất t�m niệm Phật. Một h�m, sư chợt thấy một vị tăng t�n Phật-đ�-ba-lị n�i: �Đ�i sen của �ng chờ sẵn, ba năm sau hoa sẽ nở�. Đến l�c sắp mạng chung, sư n�i với đại ch�ng: �T�i đi đ�y�. N�i vừa dứt lời, sư ngồi ngay thẳng v� thị tịch.

L�c sư đến ở ch�a Hồ Đ�ng mở Ngũ Hội niệm Phật[42], cảm ứng tướng m�y l�nh v� lầu g�c b�u, lại thấy Đức Phật A-di-đ� v� hai vị bồ-t�t khắp cả hư kh�ng. Lại nữa, Ngũ Hội niệm Phật ở Tinh Ch�u n�y cảm đến cung vua, ho�ng đế Đại T�ng cũng nghe tiếng niệm Phật. Vua b�n sai người đi t�m th� thấy sư đang giảng dạy rất nhiều người, liền mời v�o kinh th�nh để dạy cho những người trong cung niệm Phật. Khi dạy cho mọi người trong cung niệm Phật, sư cũng lập Ngũ Hội, n�n gọi sư l� Ngũ Hội ph�p sư.

Ghi ch�:

Cảm điềm mộng trước, thấy cảnh tr� sau, điều n�y r� r�ng thật đ�ng tin. Như thế, c�c ph�p m�n tu kh�c kh�ng bằng ph�p m�n Niệm Phật, l� lời của ng�i Văn-th� chỉ dạy. Việc ấy kh�ng đ�ng tin sao!

B�o ba năm trước hoa sen đ� chờ sẵn l� chỉ cho l�c mới khởi l�ng tin, đang ở trong nhụy hoa sen, t�y theo m�nh si�ng năng hay lười biếng m� hoa tươi hoặc h�o, điều n�y kh�ng đủ để tin ư! Than �i! Thầm hiện điềm linh dị ph� hợp với lời thụ k� của bồ-t�t Văn-th� m� sư lập n�n Ngũ Hội niệm Phật, �m thanh thấu suốt Cửu tr�ng. H� chẳng phải nhờ v�o bi nguyện m� sinh ra sao!

33. Đời Đường, ph�p sư Đ�i Nham Khang[43]

Sư người Ti�n Đ�, Tấn V�n. Năm mười lăm tuổi, sư l�u th�ng kinh Ph�p hoa[44] v� Lăng-nghi�m[45]

V�o ni�n hiệu Trinh Qu�n (627-649), sư đến trụ tại ch�a Bạch M�[46] ở Lạc Dương, sư thấy trong ch�nh điện c� một bản văn ph�t ra �nh s�ng, liền t�m hiểu nguồn gốc, mới biết l� bản văn T�y Phương H�a Đạo của h�a thượng Thiện Đạo. Sư cầu nguyện: �Nếu t�i c� duy�n với c�i Tịnh độ th� khiến cho �nh s�ng ph�t lại lần nữa�; sư vừa n�i dứt lời, c� �nh s�ng lấp l�nh. Sư ph�t nguyện: �D� trải qua nhiều kiếp gian khổ, ch� nguyện của t�i cũng kh�ng thay đổi�. Sư liền đến nh� thờ h�a thượng Thiện Đạo tại ch�a Quang Minh ở Trường An lễ b�i, bỗng thấy một pho tượng bay l�n hư kh�ng v� n�i: ��ng y theo lời dạy của ta m� gi�o h�a ch�ng sinh, sau n�y c�ng đức th�nh tựu, sẽ sinh về c�i Cực lạc�. Sau đ�, sư đến T�n Định, tiền h�a duy�n được đem dụ những đứa trẻ niệm Phật, cứ một c�u niệm Phật l� cho một đồng tiền. Một năm sau, tất cả mọi người kh�ng kể lớn nhỏ, gi�u ngh�o, khi gặp sư họ đều niệm A-di-đ� Phật. Do vậy m� tiếng niệm Phật truyền khắp đường s�.

Sau, sư đến n�i � Long[47] lập đạo tr�ng Tịnh Độ, nh�m ch�ng niệm Phật, mỗi khi thăng t�a, sư niệm Phật một tiếng, đại ch�ng thấy một Đức Phật từ trong miệng bay ra; niệm Phật mười tiếng th� c� mười Đức Phật bay ra. Sư n�i: �Ai thấy Phật ắt sẽ được v�ng sinh�. L�c ấy trong ph�p hội c� v�i ngh�n người, nhưng c� một số người kh�ng thấy Phật, họ đau x�t tự tr�ch, nhờ đ� m� tinh tấn tu tập niệm Phật nhiều hơn.

Đến ng�y m�ng 3 th�ng 10 ni�n hiệu Trinh Nguy�n năm hai mươi mốt (805), sư dặn d� chư tăng, ni v� Phật tử: �Mọi người phải khởi t�m ưa th�ch ở c�i Tịnh độ, sinh l�ng nh�m ch�n, l�a xa c�i Di�m-ph�-đề[48]. L�c n�y, người n�o thấy �nh s�ng của t�i ch�nh l� đệ tử của t�i�. Sư liền ph�ng ra �nh s�ng lạ nhiều m�u v� thị tịch. Th�p của sư được an tr� tại đ�i Tử Nham, n�n gọi sư l� Đ�i Nham ph�p sư.

Ghi ch�:

C� người nghi ngờ việc Phật từ trong miệng sư bay ra, họ cho l� điều qu�i lạ. Than �i! Đức Thế T�n l�c gặp voi say, tr�n đầu năm ng�n tay Ng�i xuất hiện năm con sư tử �nh s�ng m�u v�ng, Thế T�n n�i: �Ta đ�u c� t�m chế ngự voi! V� từ v� lượng kiếp đến nay, Ta tu ph�p từ bi, nhẫn nhục, tự nhi�n c� năm con sư tử xuất hiện, Ta cũng kh�ng hay biết�. Nay thấy Đức Phật từ trong miệng ph�p sư Đ�i Nham Khang bay ra, đ�y cũng từ v� lượng kiếp đến nay, do l�ng k�nh ngưỡng dẫn đến m� th�i. Đ�u c� g� lạ! Ở thế gian c� những vị thầy t� dạy mọi người, ban đ�m ngồi đốt hương ch� th�nh cầu nguyện sẽ thấy Đức Phật hiện, cho l� c� cảm ứng. So s�nh giữa hai việc t� v� ch�nh thật xa vời, người tu tịnh nghiệp kh�ng thể kh�ng hiểu r� điều n�y.

34. Đời Đường, Th�ch Tự Gi�c.

Sư người Ch�n Ch�u, thường ph�t nguyện: �Nguyện nhờ bồ-t�t Qu�n Thế �m m� thấy được Đức Phật A-di-đ��.

Bấy giờ, sư đ�c một pho tượng bồ-t�t Qu�n Thế �m cao bốn mươi ch�n thước để ho�n th�nh ch� nguyện. Đ�m đ�, v�o canh ba, sư bỗng thấy hai luồng �nh s�ng m�u v�ng, Đức Phật A-di-đ� từ trong luồng �nh s�ng ấy bước xuống, c� hai vị bồ-t�t đi hai b�n. Đức Phật đưa tay xoa đầu sư v� n�i: ��ng giữ trọn lời nguyện kh�ng thay đổi, lấy việc lợi �ch ch�ng sinh l�m đầu th� sẽ được v�ng sinh, ai cũng được toại nguyện!�.

Về sau, v�o tối 15 th�ng 7 năm mười một (795), sư thấy một h�nh người giống như Thi�n vương hiện th�n trong đ�m m�y v� n�i với Sư rằng: �K� hạn v�ng sinh về c�i Cực lạc của ng�i đ� đến�. Nghe xong, Sư ngồi kiết-gi� trước tượng bồ-t�t Qu�n Thế �m m� thị tịch.

35. Đời Đường, Th�ch Thiện Trụ

Sư người Doanh Ch�u. Đến ni�n hiệu Vũ Đức thứ ba (621), sư bị bệnh nặng, liền n�i với mọi người: �T�i một đời ch�nh t�n, kh�ng lo kh�ng v�ng sinh Tịnh độ�. Sư liền cầm phất trần quơ bụi trong ph�ng, đốt hương cung k�nh; tuy bệnh nằm từ l�u, nhưng sư bỗng ngồi dậy chắp tay v� n�i với thị giả: ��ng h�y thiết lập b�n Phật v� đỡ t�i ngồi dậy�, rồi sư tự tr�nh b�y tội lỗi của m�nh trước Phật m� s�m hối. Hồi l�u, sư n�i: �Đức Thế T�n ra đi�. Sư c�i th�n xuống giống như đưa tiễn, rồi nằm xuống v� n�i: �Vừa rồi Đức Phật A-di-đ� đến, c�c ngươi c� thấy kh�ng? Kh�ng l�u nữa ta sẽ v�ng sinh�. L�t sau, sư thị tịch.

36. Đời Đường, Th�ch Thần Tố

Sư người Minh Điều, An Ấp, lấy việc diễn giảng l�m sự nghiệp, danh tiếng s�nh ngang với ng�i Đạo Kiệt. Một đời h�nh đạo, sư lu�n nghĩ về T�y phương.

Ni�n hiệu Trinh Qu�n thứ hai (629), mọi người thỉnh sư trụ tr� ở ch�a Th� Nham. Đến ng�y 23 th�ng 2 năm thứ mười bảy (644), sư triệu tập đại ch�ng lại v� n�i lời tạm biệt, ngồi kiết-gi� trang nghi�m v� bảo mọi người tụng phẩm Qu�n �m Phổ M�n hai biến, ri�ng sư th� niệm danh hiệu Phật A-di-đ�. Sau đ�, sư lại bảo một người xướng, mọi người c�ng h�a theo. Đến nửa đ�m, sư ngồi ngay thẳng an nhi�n thị tịch. Tuy da thịt tan r� hết, nhưng xương cốt vẫn giữ tư thế ngồi như cũ.

37. Đời Đường, Th�ch Huệ Tuyền

Sư xuất gia ở Tương Xuy�n, từng truyền b� Tam lu�n đại kinh[49]. Đến ng�y m�ng 8 th�ng 4 ni�n hiệu Trinh Qu�n hai mươi ba (650), v�o một đ�m sư nằm mộng thấy sơn thần đến bảo: �Kh�ng bao l�u nữa ph�p sư sẽ v�ng sinh về T�y phương!�.

Đến ng�y 14 th�ng 7, sư giảng kinh Vu-lan bồn[50] vừa xong, chắp tay lại v� n�i: �L�c sống thụ nhận vật của t�n th�, nay cần phải bỏ hết, d� vật nhỏ như cọng l�ng trở l�n đều đem ra gi�p cho người ngh�o khổ, c� độc trong mười phương v� c�c đạo kh�c�. N�i xong, Sư ngồi tr�n ph�p t�a m� thị tịch.

Ghi ch�:�

Thuở xưa, ng�i Đạo Sinh thuyết ph�p vừa xong, đại ch�ng thấy c�y phất trần rơi xuống đất, ng�i ngồi tựa tr�n ghế m� thị tịch, giống như đang nhập định. Sự việc của sư Huệ Tuyền cũng giống như thế. Than �i! Ng�y thường sống kh�ng c� đạo lực, đến l�c sắp mạng chung c� thể gắng sức được ư!

38. Đời Đường, Th�ch Ho�i Ngọc[51]

Sư người Thai Ch�u, lu�n mặc �o vải th�, ng�y ăn một bữa, thường ngồi kh�ng nằm, tụng kinh A-di-đ� ba mươi vạn lần, mỗi ng�y niệm danh hiệu Phật năm vạn tiếng. �

Đến ni�n hiệu Thi�n Bảo thứ nhất (742), sư thấy Đức Phật v� bồ-t�t khắp hư kh�ng, c� một người cầm đ�i bạc đến rước sư. Sư n�i: �T�i một đời niệm Phật, thệ ngồi được đ�i v�ng, tại sao kh�ng như �?�. L�c ấy, th�nh ch�ng liền biến mất. Từ đ�, sư c�ng th�m tinh tiến niệm Phật hơn; hai mươi mốt ng�y sau, c� người đưa đ�i v�ng đến v� n�i: �V� ng�i tinh tiến niệm Phật n�n được sinh về Thượng phẩm! Ng�i h�y ngồi ngay thẳng m� chờ đợi�.

Ba ng�y sau c� �nh s�ng lạ khắp ph�ng, sư n�i với đệ tử: �T�i v�ng sinh về Tịnh độ�. N�i xong, sư mỉm cười m� thị tịch. Quận Th�i th� l� Đo�n Ho�i Nhi�n l�m kệ khen rằng:

Ph�p sư niệm Phật l�n sơ địa

Phật quốc s�nh ca hai lần đến

Chỉ c� c�y h�e xưa trước cửa

Đ�i v�ng m�ng nặng khiến c�nh oằn.

Ghi ch�:�

C� người n�i: �Đ�i bạc đến rồi ẩn mất, đ�i v�ng theo � nguyện lại đến, đ�u thể n�o quả b�o kh�ng c� căn cứ? Bởi v� người lựa chọn�. C� người th�ng hiểu đ�p: �Đ�y ch�nh l� nghĩa vạn ph�p do t�m, theo cảm m� c� ứng�. Vả lại, xe lửa địa ngục đ� xuất hiện m� nhất t�m niệm Phật mười tiếng c�n được v�ng sinh, thi�n ch�ng đến rước. Hết l�ng thệ nguyện sinh về Tịnh độ, tướng thiện �c, th�nh ph�m ngăn c�ch m� c�n c� thể chuyển nghiệp trong chốc l�t, huống g� v�ng bạc gi� trị kh�ng kh�c nhau bao nhi�u!

39. Đời Đường, Th�ch Đạo Ngang

Sư người ở quận Ngụy, thờ ph�p sư Linh Dụ l�m thầy. Sư thường đến ở ch�a H�n Lăng Sơn giảng kinh Hoa nghi�m v� Địa luận thấu suốt ngọn ng�nh, ch� cầu sinh về T�y phương, nguyện sinh An Dưỡng. Sau đ�, sư tự biết m�nh sắp đến ng�y mạng chung, dự t�nh v�o th�ng 8, nhưng mọi người chưa hay biết. Đến ng�y m�ng 1 th�ng 8, th�n kh�ng mắc bệnh, bỗng sư hỏi đại ch�ng đ� đến giờ Ngọ trai chưa? Hỏi xong, sư l�n t�a cao, th�n c� tướng lạ, trong l� hương c� m�i thơm lạ, hướng dẫn đại ch�ng thụ giới bồ-t�t, lời lẽ khẩn thiết, người nghe run sợ. Sư ngửa mặt l�n cao tr�ng thấy thi�n ch�ng rất đ�ng thổi ti�u, đ�nh đ�n reo rắt. Sư n�i với thi�n ch�ng: �Trời Đ�u-suất-đ�[52] đến nghinh đ�n t�i, nhưng thi�n đạo l� gốc của sinh tử t�i kh�ng muốn sinh l�n trời, chỉ cầu sinh Tịnh độ, tại sao sự ch� th�nh của t�i kh�ng được toại nguyện?�. Sư vừa n�i xong, nhạc trời liền biến mất. Sư lại thấy người mang hương hoa, đ�n h�t từ phương t�y đ�ng đ�c như m�y, bay nh�y m� đến v�y quanh tr�n đỉnh đầu, tất cả đại ch�ng đều tr�ng thấy. Sư n�i: �Nay Đức Phật v� th�nh ch�ng ở c�i T�y phương đến rước, việc n�y mới đ�ng với � nguyện của t�i�. Chỉ thấy tay cầm lư hương bu�ng xuống, sư liền ngồi tr�n t�a cao m� thị tịch, dưới ch�n c� h�ng chữ Phổ Quang Đường� mọi người xa gần đều kinh ngạc, ngợi khen.

Ghi ch�:

Khước từ c�i trời m� cầu sinh Tịnh độ. Ng�y trước c� Quang C�ng, sau n�y c� Hồng C�ng v� Đạo Ngang. Bởi v� ba người n�y trong l�c khẩn cấp m� c�n c� thể dạy luật cho bốn ch�ng, ngồi tr�n t�a cao m� thị tịch. Tướng l�nh qu� nhiều l�m hoa mắt, kinh t�m mọi người. �i! Lạ l�ng thay!

40. Đời Đường, Th�ch Đạo Xước

Sư người Vấn Thủy, Tinh Ch�u, xuất gia năm mười bốn tuổi, học tập kinh, luận, sau đ� theo ng�i Toản thiền sư học thiền, theo ng�i Thần Loan học về ph�p m�n Tịnh độ. Một h�m, c� vị tăng nhập định thấy tr�ng hạt của sư Đạo Xước như n�i lớn bảy b�u. Thường ng�y, sư giảng V� lượng thọ qu�n kinh[53] gần hai trăm lần, mọi người tay lần tr�ng hạt, miệng niệm danh hiệu Phật A-di-đ�. Hoặc đến l�c nghỉ ngơi, sư v�o một c�i hang trong rừng s�u, ng�y đ�m s�u thời cung k�nh lễ b�i kh�ng ch�t xao l�ng. Một ng�y niệm Phật lấy bảy vạn biến l�m định số.�

Đến ng�y m�ng 8 th�ng 4 ni�n hiệu Trinh Qu�n thứ hai (629), sư thị tịch. Khi mọi người nghe tin sư tịch đến chật cả ch�a trong n�i, họ thấy h�a Phật trụ tr�n hư kh�ng, hoa trời rải xuống.

41. Đời Đường, Th�ch Bảo Tướng

Sư người Trường An, Ung Ch�u, xuất gia năm mười ch�n tuổi, tu hạnh đầu-đ�[54], đ�m ng�y s�u thời lễ b�i, s�m hối được bốn mười năm. Ban đ�m sư tụng kinh A-di-đ� bảy biến, niệm Phật s�u vạn tiếng. Đến khi sư mắc bệnh, nhưng vẫn tụng kinh niệm Phật kh�ng bỏ. Sư dặn d� đại ch�ng: �Niệm Phật l� điều trước ti�n, chớ để một đời luống qua v� �ch, ta sẽ đợi c�c ngươi ở c�i T�y phương�. Sư lại n�i: �Thi�u thi thể ta, kh�ng cần khắc b�i minh v�o th�p�. N�i xong, sư thị tịch.

Ghi ch�:

Ng�i Ho�i Ngọc một ng�y niệm Phật năm vạn c�u, ng�i Đạo Xước niệm bảy vạn c�u, nay ng�i Bảo Tướng niệm s�u vạn c�u. Ba vị n�y đều l� bậc cao tăng, những thời kh�a mỗi ng�y c� số lượng nhất định. Nay bỗng c� người n�i: �Đ�y l� việc l�m của bọn đ�n �ng, đ�n b� ngu dốt�. L�m sao c� thể như thế được!

42. Đời Đường, Th�ch Duy Ngạn

Sư người Tinh Ch�u, lấy c�i Tịnh độ l�m nơi hướng đến. Sư h�nh tr� bộ Phương đẳng s�m, si�ng năng kh�ng n�i bệnh tật. Một h�m, sư thấy hai vị bồ-t�t Qu�n Thế �m v� Thế Ch� hiện trong hư kh�ng, sư gọi hoạ sĩ đến vẽ, nhưng họ kh�ng thể vẽ được; bỗng c� hai người xuất hiện, tự n�i rằng họ vẽ được; khi vẽ xong họ liền biến mất.

Bấy giờ, sư n�i với c�c đệ tử: �Nay ta v�ng sinh, c� ai đi c�ng kh�ng?�. L�c ấy c� một đứa trẻ xin đi theo. Sư bảo đứa trẻ từ biệt cha mẹ; cha mẹ cho rằng đứa trẻ n�i giỡn n�n kh�ng tin. Một l�t sau, đứa trẻ tắm rửa, chỉnh trang quần �o v�o đạo tr�ng niệm Phật v� mạng chung. Sư vỗ lưng n� v� n�i: �B� con! Sao ngươi lại v�ng sinh trước ta!�. Nh�n đ�, sư cầm b�t viết lời ca tụng hai vị bồ-t�t n�y c� lời nguyện: �D�ng tay từ bi cứu vớt ch�ng sinh về c�i T�y phương Cực lạc�. Viết xong, sư thị tịch.

Ghi ch�:�

Việc của sư Duy Ngạn kh�ng phải m� hoặc. Chẳng phải đứa trẻ kia tu tịnh nghiệp từ l�u th� l�m sao v�ng sinh một c�ch thần k� như thế? �ng kh�ng thấy mười niệm nhất t�m bất loạn sẽ được th�nh tựu ư? Nếu kh�ng như vậy th� do căn l�nh kiếp trước của đứa trẻ đ� thuần thục. Người tu tịnh nghiệp, nếu đời n�y kh�ng được v�ng sinh, suy x�t việc n�y c� thể tự an ủi m�nh vậy.

43. Đời Đường, Th�ch Tăng Huyễn

Sư người Tinh Ch�u, l�c đầu niệm danh hiệu bồ-t�t Di-lặc, cầu sinh l�n c�i trời Đ�u-suất. Năm ch�n mươi tuổi, sư gặp thiền sư Đạo Xước, được nghe Thiền sư giảng về Tịnh độ, sư mới hồi t�m chuyển � niệm Phật, một ng�y ch� th�nh lễ một ngh�n lạy, kh�ng ch�t lười biếng. Về sau, l�c bị bệnh, sư bảo ch�ng đệ tử: �Đức Phật A-di-đ� trao cho t�i y thơm, bồ-t�t Qu�n Thế �m, Đại Thế Ch� cho t�i xem tay b�u. T�i đi đ�y�. Sư n�i xong v� thị tịch. L�c đ�, c� hương thơm lạ bảy ng�y kh�ng hết.

Bấy giờ, c� hai vị ph�p sư Khải Phương, Vi�n Quả chứng kiến việc n�y, đồng thời hai ng�i bẻ nh�nh dương liễu đặt trong tay bồ-t�t Qu�n Thế �m ở ch�a Ngộ Ch�n v� thệ nguyện rằng: �Nếu ch�ng t�i c� duy�n với c�i Tịnh độ, sau bảy ng�y c�nh dương n�y kh�ng bị h�o!�. Đến ng�y thứ bảy, nhưng c�nh dương vẫn tươi. Ng�i Khải Phương, Vi�n Quả vui mừng, ng�y đ�m qu�n tưởng niệm Phật kh�ng bỏ. Một h�m, hai ng�i chợt thấy m�nh đến ao bảy b�u, v�o trong m�n b�u, thấy Đức Phật A-di-đ� v� hai vị bồ-t�t ngồi tr�n đ�i hoa b�u, �nh s�ng rực rỡ. Ng�i Khải Phương, Vi�n Quả đỉnh lễ, Đức Phật dạy: �Người n�o niệm danh hiệu Ta đều sinh về nước Ta�. Lại nghe Đức Th�ch-ca Thế T�n v� ng�i Văn-th� bồ-t�t d�ng �m thanh vi diệu xưng t�n c�i Tịnh độ; thấy ba bậc thềm b�u; bậc thềm thứ nhất d�nh cho cư sĩ, thứ hai d�nh cho tăng v� tục, thứ ba l� d�nh ri�ng cho chư tăng. Lại n�i: �Người n�o ch� t�m niệm Phật đều được sinh về c�i Cực Lạc!�. Năm ng�y sau, hai ng�i bỗng nghe tiếng chu�ng v� n�i: �Tiếng chu�ng thức tỉnh ch�ng ta�. Hai ng�i đều thị tịch.

Ghi ch�:

Đến l�c tuổi gi� mới tu Tịnh độ m� c�n được v�ng sinh, người tuổi trẻ c� thể biết. Hai ng�i Khải Phương, Vi�n Quả nghe việc v�ng sinh của sư Tăng Huyễn m� ph�t t�m. L�c l�m chung c� hiện điềm l�nh. Thấy người kh�c v�ng sinh, m�nh cũng mong được v�ng sanh, l� nghĩa n�y vậy.

44. Đời Đường, Th�ch Ho�i Cảm

Sư cư tr� ở ch�a Thi�n Phước, Trường An, v�o đạo tr�ng Niệm Phật hai mươi mốt ng�y m� kh�ng thấy điềm l�nh, tự hận m�nh nghiệp chướng s�u d�y, muốn nhịn ăn để chết. Đại sư Thiện Đạo kh�ng cho, đồng thời khuy�n sư tu tập tinh tiến th�m ba năm. Sư y theo lời dạy của đại sư Thiện Đạo si�ng năng tu tập. Sau đ�, sư thấy tượng Phật m�u v�ng, liền chứng Niệm Phật tam-muội. Sư soạn bộ luận Quyết nghi, gồm 7 quyển. L�c sắp mạng chung, sư chắp tay v� n�i: �Phật đến đ�n ta!�, sư liền thị tịch.

Ghi ch�:�

Ngạn ngữ c� c�u: �C� c�ng m�i sắt, c� ng�y n�n kim�. V� ta chứng kiến việc của Ho�i Cảm, n�n mới khuy�n nếu người n�o tự r�ng buộc m�nh th� phải suy nghĩ lại việc đ�.

45. Đời Đường, Th�ch Đức Mĩ

Sư cư tr� tại T�y viện ch�a Hội Xương. Ph�p sư x�y S�m đường để tu B�t-chu tam-muội[55], suốt m�a hạ kh�ng nằm, ngồi, hoặc ba năm kh�ng n�i một lời, hoặc l�m như hạnh của bồ-t�t Thường Bất Khinh, đỉnh lễ bảy ch�ng, ăn mặc giản dị, chấm dứt vọng tưởng thế gian, chuy�n qu�n niệm T�y phương, tụng kinh A-di-đ� suốt đời kh�ng dừng nghỉ. Một thời gian sau, Ph�p sư v�o ph�ng xưng niệm danh hiệu Phật A-di-đ� m� an nhi�n thị tịch.

Ghi ch�:

Chấm dứt vọng tưởng thế gian th� t�m nhiễm � kh�ng c�n. Chuy�n nghĩ về T�y phương th� nh�n Tịnh độ th�nh tựu. Người xưa c� c�u: �T�m �i kh�ng nặng th� kh�ng sinh Ta-b�, niệm Phật m� kh�ng nhất t�m th� kh�ng sinh Tịnh độ�. Quả thật đ�ng như lời n�i sao!

46. Đời Đường, Th�ch Biện T�i

Sư người Tương Dương, thầm tu Tịnh độ hai mươi năm, nhưng chưa từng khoe khoang. Sư chỉ n�i ri�ng với quan Hộ nhung Nhậm C�ng Thiện: �Biện T�i t�i sẽ sinh về Tịnh độ, k� hạn mười năm nữa!�. Một h�m, sư sai đệ tử đến b�o với Nhậm C�ng Thiện rằng: �K� hạn của thầy t�i đ� đến�. Nhậm C�ng Thiện đến, sư n�i: �T�i đi đ�y�. Sư ngồi kiết-gi� m� thị tịch. L�c ấy, đại ch�ng nghe tiếng nhạc từ ph�a t�y đến v� hương thơm lạ lan tỏa khắp nơi.

47. Đời Đường, Th�ch Thọ Hồng

Sư người Phần Dương, thường niệm Phật cầu sinh Tịnh độ. Đến l�c sắp mạng chung, sư thấy đồng tử ở c�i trời Đ�u-suất đến nghinh đ�n. Sư n�i: �Ta cầu sinh T�y phương, kh�ng sinh l�n c�i trời�. Sư liền bảo đại ch�ng niệm Phật, bỗng sư n�i: �Đức Phật từ phương t�y đến�. N�i xong, sư thị tịch.

48. Đời Đường, Th�ch Ph�p Tường

Sư cư tr� tại ch�a Đại Hưng Quốc[56] ở kinh đ� Lạc Dương, tu ph�p m�n Tịnh độ ba mươi năm, hễ c� một ch�t lợi �ch, sư đều hồi hướng về Tịnh độ. L�c sư bệnh, ch�ng đệ tử nghe tiếng sư niệm Phật rất to, họ lại thấy tr�n bức tường ph�a t�y trong ph�ng c� �nh s�ng như tấm gương, trong đ� hiện ra cảnh Tịnh độ, chim Ca-lăng-tần-gi� vỗ c�nh bay. L�c ấy sư an nhi�n thị tịch.

Ghi ch�:

Sư Ph�p Tường thấy chim Ca-lăng-tần-gi�, l�c trước ng�i Tr� Thuấn thấy chim oanh vũ, khổng tước. C� người nghi: �Tại sao c�c ng�i kh�ng thấy Phật m� thấy c�c loại chim?�. Trong kinh dạy: �V� c�c lo�i chim đều do Đức Phật A-di-đ� biến h�a ra�. Cho n�n biết, y b�o, ch�nh b�o đều l� tướng Tịnh độ. Họ vui mừng kh�ng c�n nghi nữa.

49. Đời Đường, Th�ch Đại Hạnh

Sư cư tr� tại Th�i Sơn, tu Phổ Hiền s�m ph�p ba năm, cảm ứng đến bồ-t�t Phổ Hiền hiện th�n. Đến l�c tuổi gi�, sư xem trong Đại tạng, đồng thời ph�t nguyện thuận tay lấy được một quyển kinh A-di-đ�, ng�y đ�m đọc tụng, đến nửa đ�m ng�y thứ hai mươi mốt, sư thấy cảnh giới lưu li hiện ra, Đức Phật v� hai vị bồ-t�t Qu�n Thế �m, Đại Thế Ch� hiện th�n. Ho�ng đế Hi T�ng nghe được việc n�y, liền ban chiếu mời sư v�o cung ban hiệu �Thường Tinh Tấn Bồ-t�t�. Một năm sau, đất lưu li lại xuất hiện một lần nữa, ngay h�m ấy sư thị tịch, c� hương thơm lạ trải qua v�i tuần, th�n thể của sư kh�ng hư hoại.

Ghi ch�:

Đất lưu li từ tr�n xuống dưới trong suốt, do ph�c đức thanh tịnh của sư m� cảm ứng. Như ng�i Huệ Vĩnh, Tăng Huyễn c� hương thơm lạ bảy ng�y, ng�i Huệ Th�ng th� ba ng�y, nay sư Đại Hạnh trải qua mấy tuần, ai cũng cho đ� l� hương thơm của Phạm hạnh[57]!

50. Đời Đường, Th�ch Minh Chi�m

Đến l�c tuổi gi� sư mới niệm Phật cầu sinh Tịnh độ. C� người cho l� sư chậm trễ. Sư n�i: �Mười niệm nhất t�m bất loạn vẫn được gặp Phật, t�i lo g�!�. Một thời gian sau, sư bị bệnh, b�n thiết lập trai đ�n c�ng dường ở ch�a Hưng Gi�o v� từ biệt mọi người. Bấy giờ, quan Bộc Xạ Ph�ng Huyền Linh, Đỗ Như Hối đều c� mặt. L�c mặt trời qu� ngọ, sư chỉnh trang ph�p phục, oai nghi niệm Phật, bỗng sư thốt l�n: �Đức Phật v� hai vị bồ-t�t Qu�n Thế �m, Đại Thế Ch� đến�. Sư đứng nghi�m trang chắp tay thị tịch.�

51. Thiền sư Vĩnh Minh Thọ

sư họ Tiền l�m vua ở Ng� Việt, người ở đất Dư H�ng, H�ng Ch�u, theo thiền sư Th�y Nham xuất gia tại n�i Tứ Minh. Sau sư đến n�i Thi�n Thai tham kiến quốc sư Đức Thiều, tu tập thiền định ngộ được bản t�m, thường h�nh Ph�p hoa s�m, v�o nữa đ�m, sư nằm mộng thấy bồ-t�t Phổ Hiền v� tự nhi�n trong tay sư c� c�nh hoa sen. Sư suy nghĩ, chắc l� v� nguyện xưa chưa th�nh, n�n sư đến trước hai vị thầy của m�nh l� Đức Thiều, Th�y Nham v� l�m hai c�i thẻ; một c�i ghi: �Nhất t�m thiền định�; một thẻ ghi: �Vạn hạnh tu Tịnh độ�, rồi sư một l�ng cầu nguyện v� r�t bảy lần đều tr�ng thẻ �Vạn hạnh tu Tịnh độ�. Từ đ�, sư một l�ng chuy�n tu Tịnh độ. Sau n�y, sư ở ch�a Vĩnh Minh, thời kh�a mỗi ng�y l�m một trăm lẻ t�m việc lợi �ch. Đ�m đến, sư v�o n�i kinh h�nh niệm Phật, mọi người xung quanh đều nghe c� tiếng nhạc trời. Vua Trung � khen rằng: �Từ xưa người tu cầu về T�y phương chưa c� ai chuy�n t�m khẩn thiết như sư!�. Vua b�n x�y dựng ng�i bảo điện �T�y Phương Hương Nghi�m�, để tỏ l�ng th�nh của m�nh. Sư trụ tr� ở ch�a Vĩnh Minh được mười lăm năm, c� một ngh�n bảy trăm đệ tử. Sư thường truyền giới bồ-t�t cho đại ch�ng, c�ng th� thức ăn cho quỉ thần, ph�ng sinh c�c lo�i, tất cả đều hồi hướng trang nghi�m Tịnh độ, mọi người k�nh phục v� t�n sư l� Di-lặc hạ sinh.�

Đến ng�y 26 th�ng 2 ni�n hiệu Khai Bảo thứ t�m (975), s�ng sớm sư đốt hương v� dạy dỗ đại ch�ng xong, ngồi kiết-gi� m� thị tịch.

Sau n�y c� một vị tăng từ L�m Xuy�n đến nhiễu quanh ng�i th�p của sư nhiều năm. C� người thắc mắc hỏi nguy�n do. Vị tăng n�i: �L�c ta bệnh đi v�o �m phủ, thấy b�n tr�i đại điện c� thờ pho tượng một vị tăng, Di�m Vương cung k�nh đỉnh lễ, ta hỏi nhỏ một người �Tượng n�y l� ai?�. Người ấy đ�p: �Đ� l� thiền sư Vĩnh Minh Thọ ở H�ng Ch�u. Di�m Vương v� trọng đức của sư cho n�n cung k�nh đỉnh lễ�.

Ghi ch�:

Sư Vĩnh Minh mang t�m ấn trực chỉ của Thiền t�ng được truyền từ Ấn Độ sang, nhưng lại chuy�n t�m cầu sinh Tịnh độ. Hạnh nguyện của sư rộng lớn v� c�ng, chẳng những l�m lợi cho m�nh m� c�n l�m lợi cho người. Sư l� gương s�ng cho mu�n đời. Sư l� Di-lặc hạ sinh ư! Thiện Đạo t�i sinh ư!

52. Đời Tấn, Th�ch Ch� Th�ng

Sư họ Thạch, người Phượng Tường. Một h�m, thấy nghi thức Tịnh độ của đại sư Tr� Giả, sư kh�ng cầm được sự vui mừng v� tự hứa l� kh�ng xoay mặt về hướng t�y khạc nhổ, kh�ng ngồi quay lưng về hướng t�y, chuy�n t�m niệm Phật. Sau n�y, sư thấy chim bạch hạc, khổng tước sắp th�nh h�ng từ hướng t�y bay xuống, lại thấy hoa sen h� nở ở trước mặt, sư n�i: �Chim bạch hạc, khổng tước l� cảnh Tịnh độ, tướng s�ng của hoa sen l� chỗ ta sẽ sinh về. C�i Tịnh độ đ� hiện ra rồi!� N�i dứt lời, sư đứng dậy lễ Phật v� thị tịch. L�c l�m lễ tr� t� c� m�y l�nh năm m�u xuất hiện bay v�ng quanh rồi tr�m l�n ngọn lửa v� x�-lợi xếp lớp như vảy c� nơi th�n sư.

Ghi ch�: �

Khạc nhổ tr�nh hướng t�y, ngồi kh�ng quay lưng hướng t�y, hết l�ng như vậy th� kh�ng việc g� kh�ng th�nh tựu! Nay d�ng t�m khinh mạn, t�m hời hợt m� muốn v�ng sinh T�y phương th� rất kh�. C� người n�i: �Sao m� chấp qu� vậy!� �i! Qu�n mặt trời lặn ở hướng t�y[58]. V� việc v�ng sinh trong kinh ghi ch�p rất r� r�ng. Vả lại, Tr� Giả đại sư l�c mới sinh ra đ� ngồi kiết-gi� xoay mặt về hướng t�y, thậm ch� c�c bậc hiền tu Tịnh nghiệp đều ngồi xoay mặt về hướng t�y thị tịch, những trường hợp như thế, kh�ng chấp m� được như vậy sao! Người c� t�m tham đắm cảnh � trược, trọn đời an nhi�n ở trong đ�, vừa nghĩ đến c�i Cực lạc, lại lo l� chấp trước th� qu� đi�n đảo. �i! Sao k� lạ qu�!

53. Đời Tống, Th�ch Ngộ �n

Sư người ở đất Thường Thục, C� T�. Năm mười ba tuổi, sư nghe tụng kinh A-di-đ�, liền xin xuất gia, ng�y ăn một bửa, kh�ng l�a y b�t, kh�ng cất tiền bạc của b�u, nằm nghi�ng b�n phải, thường ngồi kiết-gi�, mỗi khi bố-t�t, sư đều rơi lệ. Sư lu�n dạy mọi người lấy tịnh nghiệp T�y phương v� t�ng chỉ Nhất thừa vi�n gi�o. C� người nghi ngờ n�i: �Như vậy l� kh�ng ph� hợp với căn cơ�. Sư n�i: �Chỉ kết ph�p duy�n với mọi người th�i�.� �

Đến ng�y m�ng 1 th�ng 8 ni�n hiệu Ung Hi thứ hai (985), v�o một đ�m, sư thấy c� luồng �nh s�ng m�u trắng từ dưới giếng chiếu ra, liền bảo với ch�ng đệ tử: �Ta sắp mạng chung�. Từ đ�, sư nhịn ăn, kh�ng n�i chuyện, chỉ nhất t�m niệm Phật. Một h�m, sư nằm mộng thấy một vị sa-m�n cầm l� hương bằng v�ng nhiễu quanh ph�ng sư ba v�ng, tự n�i m�nh l� Qu�n Đỉnh đến đ�y rước �ng. Sau khi tỉnh mộng, sư gọi ch�ng đệ tử đến, họ vẫn nghe m�i hương lạ k�o d�i đến hai mươi lăm ng�y mới hết. Sau khi giảng cho ch�ng đệ tử nghe cốt tủy của ph�p chỉ qu�n v� � nghĩa ph�p qu�n t�m xong, sư ngồi ngay thẳng thị tịch. L�c ấy, mọi người nghe tiếng đ�n, s�o, chu�ng du dương tr�n hư kh�ng từ từ xa dần đi về hướng t�y.

Ghi ch�:

Kh�ng tham tiền t�i, ăn uống, t�m � trong sạch ngay thẳng; nằm ngồi kh�ng cẩu thả, t�m lu�n cung k�nh cẩn thận, kh�ng l�a y b�t l� giữ t�m tr�n trọng, bố-t�t rơi lệ, l� t�n t�m khẩn thiết. Bốn t�m n�y đều l� nh�n Tịnh độ, n�n sư được v�ng sinh. Cho đến l�c khuy�n bảo mọi người, sư cũng n�i về T�y phương Tịnh độ v� Nhất thừa vi�n gi�o, đồng thời sư cũng thực h�nh ph�p ấy. Sư Ngộ �n quả l� người th�m nhập ph�p m�n Niệm Phật!

54. Đời Tống, Vi�n Tịnh Thường ph�p sư�

Sư người Tiền Đường, xuất gia l�c bảy tuổi. Trong thời gian gi�o h�a, sư trụ tại ch�a Nam Chi�u Kh�nh. Sau đ� v� mến mộ phong c�ch của L� Sơn, sư cắt m�u ch�p phẩm Tịnh Hạnh trong kinh Hoa nghi�m, đồng thời đổi �Li�n x� th�nh �Tịnh Hạnh�. C�c vị sĩ đại phu dự hội tự xưng l� đệ tử Tịnh Hạnh, trong đ� Vương Văn Ch�nh c�ng l� người đứng đầu. Bấy giờ, c�c quan, khanh, b�, mục hơn một trăm hai mươi người v� c� khoảng một ngh�n vị t�-kheo tham dự. Quan H�n l�m T� Dị Giản viết b�i tựa phẩm Tịnh Hạnh. �ng ta n�i: �D� t�i trải t�c để cho người bước l�n, hoặc kho�t th�n để cầu ph�p vẫn kh�ng từ nan, huống g� cống hiến một ch�t học thức nhỏ nhoi n�y m� tiếc sao!

Đến ng�y 12 th�ng 1 ni�n hiệu Thi�n Hi thứ tư (1020), sư ngồi ngay thẳng niệm Phật, l�c ấy c� rất nhiều người h� to l� Đức Phật đến. Sư an nhi�n thị tịch.

Ghi ch�:

Sơ tổ Huệ Viễn, nhị tổ Thiện Đạo, sau n�y c� ng�i Nam Nhạc, Ngũ Hội, Đ�i Nham, Vĩnh Minh, cuối c�ng l� tổ thứ bảy của t�ng Tịnh độ. C�c ng�i gi�o h�a hưng thịnh rực rỡ từ xưa đến nay. Tuy nghi�n, x�t về mặt tự tu th� kh�ng vị n�o chẳng si�ng năng tinh tiến v� lấy đ� để dạy người, c�n sa-m�n ng�y nay chỉ biết khuy�n người m� kh�ng biết khuy�n m�nh m� muốn được như c�c bậc tiền bối, h� kh�ng đi�n đảo sao!

55. Đời Tống, Th�ch Tịnh Qu�n

Sư cư tr� tại am Tịch Quang, Gia H�a, tu Tịnh độ s�m ph�p hơn mười năm. Sư n�i với đệ tử: �Hai mươi bảy ng�y nữa ta sẽ mạng chung�. Hai ng�y trước khi đi, sư thấy hoa sen m�u hồng, ng�y sau lại thấy sen v�ng khắp tịnh thất, trong mỗi hoa sen đều c� đứa b� h�a sinh ngồi tr�n đ� v� c� giải lụa đẹp buộc. Ng�y cuối c�ng, sư v�o kh�m ngồi ngay thẳng bảo đại ch�ng niệm Phật, trong chốc l�t th� sư thị tịch.

Ghi ch�:

Người niệm Phật biết trước giờ m�nh chết; bởi v� nghiệp duy�n ở c�i Ta-b� vừa dứt th� thắng duy�n ở Tịnh độ sẵn chờ, cho n�n tự nhi�n th�nh cảnh hiện ra. Như ng�i Huệ Viễn biết trước bảy ng�y nữa sẽ ra đi; nay sư Tịnh Qu�n biết hai mươi bảy ng�y nữa sẽ l�a trần, cả hai đều giống nhau.

Người đời sống kh�ng lo tu nh�n t�ch đức; đến khi chết sắp phải chịu khổ lại lo trau chuốt, trang điểm, đ� chỉ l�m tr� cười cho người tr�. Thế nhưng, người tự thi�u th� chấn động khắp nơi m� kh�ng biết đ� l� th�n cận ma quỷ, tin theo t� bậy n�n bị tr�i lăn trong đường �c; thật đ�ng x�t thương! Những kẻ ngu muội kia c�n l�m cho những người kh�ng biết ch�nh đạo cung k�nh, ngưỡng mộ v� cầu khẩn với họ; việc n�y tai hại thật khủng khiếp!

T�i tập họp những mẫu chuyện v�ng sinh, v� sao kh�ng c� bất cứ người n�o đang sống m� đốt th�n m�nh? Mong c�c bậc tr� giả xem x�t tập truyện n�y v� truyền b� khắp nơi, ngỏ hầu cứu vớt những kẻ ngu muội.

56. Đời Đường Từ V�n s�m chủ

Sư Tu�n Thức người sống ở huyện L�m Hải, Thai Ch�u, học cao hiểu rộng, nổi tiếng tỉnh Chiết Giang. Sư một l�ng cầu sinh Tịnh độ, thường tu tập B�t-chu tam-muội, học tập cực khổ suốt ch�n mươi ng�y đến nổi bị n�n ra m�u, l�c v�o đạo tr�ng, hai ch�n lở lo�t, sư lấy c�i chết để b�y tỏ t�m nguyện của m�nh.

Bỗng một h�m, sư nằm mộng thấy bồ-t�t Qu�n Thế �m đưa ng�n tay v�o miệng sư l�i ra mấy con tr�ng, đồng thời tr�n đầu ng�n tay nước cam lồ tu�n ra v� r�t v�o miệng sư. Khi tỉnh lại, sư cảm thấy th�n t�m mạnh khỏe, vui vẻ bệnh tật ti�u trừ. Sư liền viết ra bộ Tịnh Độ quyết nghi hạnh nguyện v� Tịnh Độ s�m ph�p lưu h�nh ở thế gian. V�o ni�n hiệu Thi�n Th�nh (1032) đời Tống, l�c sắp thị tịch, sư đốt hương lễ Phật, xin chư Phật chứng minh việc v�ng sinh Tịnh độ của m�nh. Đến chiều tối, sư ngồi ngay thẳng thị tịch, mọi người thấy c� một ng�i sao lớn rơi xuống tr�n đỉnh Linh Thứu. Người đương thời gọi sư l� Từ V�n s�m chủ.

Ghi ch�:

Sư si�ng năng khổ nhọc, việc soạn ra s�m văn, rồi chẳng những tự m�nh thực h�nh m� c�n để lại mu�n đời sau, xưa n�y chỉ c� một người m� th�i. Cho đến được bồ-t�t Qu�n Thế �m đưa tay v�o miệng lấy c�n tr�ng ra rồi r�t nước cam lồ v�o miệng. Kh�ng si�ng năng ch� th�nh l�m sao c� thể được như vậy!

57. Đời Tống, T�ng Thản sớ chủ

Sư T�ng Thản người L� Th�nh, Lộ Ch�u. Năm mười lăm tuổi, sư nổi tiếng khắp c�c nơi giảng kinh thuyết ph�p. Về gi�, sư cư tr� tại thị trấn Thanh Đ�i, Đường Ch�u, chuy�n tu niệm Phật cầu sinh Tịnh độ, ba nghiệp[59] thanh tịnh, giữ bốn oai nghi[60] tề chỉnh, chưa từng l�ng qu�n.

Đến ng�y 27 th�ng 4 ni�n hiệu Ch�nh H�a thứ tư (1113), sư nằm mộng thấy Đức Phật A-di-đ� dạy: �Ngươi chỉ c�n thuyết ph�p s�u ng�y nữa, sẽ được v�ng sinh Tịnh độ!�. Khi thức dậy, sư kể việc n�y cho đại ch�ng nghe. Đến ng�y m�ng 4 th�ng 5, sư nh�m ch�ng v� dạy: �Nh�n duy�n c� hợp th� c� tan chắc chắn c� l�c phải chia tay; c�i Tịnh th� thắng, ta chỉ đợi một l�t nữa, xin đại ch�ng niệm Phật gi�p ta v�ng sinh!�. N�i xong, sư ngồi ngay thẳng thị tịch, bầu trời vang rền tiếng sấm, m�y trắng bao phủ mặt đất ba ng�y mới tan. L�c ấy, tr�n tay sư cầm chuỗi m� n�o, chuỗi quấn quanh tay, đại ch�ng cố gở nhưng kh�ng được. Việc cảm ứng của sư rất nhiều, được ghi ch�p đầy đủ ở c�c bản kh�c.

Ghi ch�:

Sấm l� tiếng rống của ph�p �m, m�y l� b�ng m�t từ bi, chuổi m� n�o tr�n tay gở kh�ng được l� biểu thị sức mạnh của niệm lực.

58. Đời Tống, Từ Chiếu T�ng chủ

Sư Tử Nguy�n, hiệu Vạn Sự Hưu người Ni Sơn, B�nh Giang. L�c nhỏ, sư tu tập ph�p chỉ qu�n, trong l�c thiền định nghe tiếng quạ k�u th� ngộ đạo. Sư l�m kệ tụng rằng:

Hơn hai mươi năm t�m tr�n giấy�

T�m đi t�m lại m�i trầm ng�m

Bỗng nhi�n nghe được tiếng quạ k�u

Mới biết trước kia dụng t�m sai.

Từ đ�, sư hết l�ng gi�o h�a, khuy�n người niệm Phật, thay thế cho tất cả ch�ng sinh trong ph�p giới lễ Phật s�m hối, cầu sinh Tịnh độ. Sư lập l�n Bạch Li�n S�m đường, giảng về tứ độ[61], tam qu�n[62], tuyển Phật đồ[63], khai thị yếu chỉ Li�n t�ng; d� gặp thuận duy�n hay nghịch cảnh, sư cũng kh�ng động niệm.� Cao T�ng ho�ng đế nghe tiếng, cho mời sư v�o cung, ban hiệu l� �Từ Chiếu�. Sau n�y, ng�y 23 th�ng 3, tại Đạc Th�nh, sư n�i với ch�ng đệ tử: �Nh�n duy�n gi�o h�a của ta đ� hết, đến l�c phải ra đi�. N�i xong, sư chắp tay thị tịch. Sau khi tr� t�, th�u được v� số x�-lợi. Th�p của sư được vua ban hiệu l� �Tối Thắng�.

59. Đời Tống, Th�ch Ph�p Tr�

Sư cư tr� ở ch�a H�a Độ, thường tu Di-đ� s�m, nguyện mau l�a khỏi Di�m-ph�, sớm sinh về Tịnh độ. Về sau, sư chỉ bị bệnh nhẹ, nhưng lại sụt s�i, rơi lệ, mong Đức Phật rũ l�ng tiếp dẫn! Sư cố gắng niệm Phật kh�ng dứt, bỗng thấy th�n Phật cao một trượng s�u đứng ở tr�n ao, sư tự n�i: �Ta đ� được sinh l�n trung phẩm!�, đồng thời xoay mặt về hướng t�y thị tịch.

Ghi ch�:

Người đời kh�ng ai m� kh�ng muốn sống l�u, nay sư muốn mau mạng chung để cầu sinh Tịnh độ, chẳng phải qu� ch�n rồi sao? Tuy nhi�n, người ph�t nguyện th� c� thể được. C�n những người nhảy xuống biển hoặc gieo m�nh từ tr�n v�ch n�i xuống hay chất củi tự thi�u đều l� ma sự.

60. Đời Tống, Th�ch Bản Như

Sư hiệu Thần Chiếu, cư tr� tại ch�a Thừa Thi�n, Đ�ng Sơn v� kết giao với quận th� Trương Tu�n. Một h�m, sư thăng t�a thuyết ph�p v� từ biệt đại ch�ng. Sau khi rời khỏi t�a, sư ngồi ngay thẳng thị tịch.

Bấy giờ, người đ�nh c� tr�n s�ng thấy c� một vị tăng đứng tr�n đ�m m�y l�nh đi về hướng t�y. Năm sau, mở th�p ra thấy dung mạo của sư vẫn giống như l�c c�n sống, c� hoa sen mọc trước th�p.

61. Đời Tống, Ph�p sư Cơ

Sư theo học với� ng�i Bảo V�n, cư tr� tại ch�a Th�i B�nh Hưng Quốc, si�ng năng niệm Phật. Một h�m bị bệnh, sư dạy cho ch�ng đệ tử về yếu chỉ của ph�p m�n Tịnh độ, bỗng đại ch�ng thấy ở phương t�y chiếu s�ng, tr�n kh�ng trỗi nhạc. Sư n�i: �Đức Phật A-di-đ� v� hai vị bồ-t�t Qu�n Thế �m, Đại Thế Ch� c�ng đến�. N�i dứt lời, sư nằm nghi�ng b�n h�ng phải, xoay mặt về hướng t�y m� thị tịch. Ch�ng đệ tử nằm mộng thấy Phật A-di-đ� thụ k� cho sư l�m �Si�u Thế Như Lai�; c� người thấy sư ngồi tr�n đ�i hoa sen xanh. Thiền sư Ph�p Tr� khen rằng: �Sư nằm bệnh n�i yếu chỉ, l�m chung thấy Phật A-di-đ�, thật l� đ�ng k�nh!�.

Ghi ch�:

C� người nghi rằng: �Cơ ph�p sư tại sao được thụ k�?�. �i! Ch�nh sư thấy đức Như Lai V� Lượng Quang, lại được Phật hiện tiền thụ k� th�nh Phật. �ng biết điều đ� chăng!

62. Đời Tống, Th�ch Nhược Ngu

Sư cư ngụ tại Ti�n Đ�m, V�n Xuy�n, x�y dựng lầu V� Lượng Thọ, si�ng năng tu tập v� khuy�n kẻ tăng, người tục niệm Phật suốt ba mươi năm. Sư kết bạn với hai vị Đạo Thế, Tắc Chương. Đạo Thế l� một thi sĩ nổi tiếng, nhưng rất ham danh, c�n sư Nhược Ngu v� Tắc Chương chỉ việc thực h�nh đem lợi �ch cho ch�ng sinh. Một h�m, sư nằm mộng thấy một vị thần đến n�i: �Bạn đồng học của �ng l� Tắc Chương đắc Phổ Hiền hạnh nguyện tam-muội, đ� sinh về Tịnh độ, �ng ấy đang đợi �ng�. Sư nghe n�i như thế, tắm rửa, chỉnh trang ph�p phục, bảo đại ch�ng tụng kinh Qu�n V� Lượng Thọ, sư ngồi ngay thẳng v� n�i: �Tịnh độ đ� hiện ra trước mắt, ta đi đ�y�. Sư n�i kệ xong v� thị tịch. N�i kệ rằng:

Xưa nay kh�ng nh� trở về đ�u

Trong m�y c� lối ai hay biết

Nước chảy, trăng t� n�i ph�a t�y

Ch�nh l� l�c hết mộng Ti�n Đ�m.

Sư lại n�i:

Tr�n kh�ng lưới b�u d�nh ngh� hao

Trong mộng thấy ao sen bảy b�u

Đến được T�y phương nơi an ổn

Kh�ng c�n điều g� phải ho�i nghi.

Ghi ch�:�

Sư Nhược Ngu, Đạo Thế v� Tắc Chương l� bạn th�n với nhau, nhưng Đạo Thế v� đam m� thi ph�, theo đuổi danh vọng n�n kh�ng được v�ng sinh Tịnh độ. Người n�o muốn rủ bỏ t�i tr� văn chương, xa l�a duy�n trần, cầu sinh Tịnh độ th� phải ghi nhớ điều n�y.

63. Đời Tống, Th�ch Thủ Ch�n

Sư người Vĩnh Hưng. Sư thường giảng luận Khởi t�n v� Ph�p giới qu�n[64]. Mỗi ng�y v�o l�c nửa đ�m, Sư thường ngồi kiết b� mật ấn V� Lượng Thọ Phật V�ng Sinh v� lu�n nhớ nghĩ về T�y phương. V�o một đ�m, trời vừa hừng s�ng, sư tự biết m�nh đến c�i Tịnh độ, liền mở mắt ra th� thấy Đức Phật, sư qu� xuống trước Đức Phật v� bạch: �Bạch Đức Thế T�n! Bốn mươi t�m lời nguyện của Ng�i c� thể độ con!�. Sư mang hoa hương v�o ch�nh điện c�ng dường Phật. C�ng dường xong, sư ngồi ngay thẳng m� thị tịch.

64. Đời Tống, Th�ch Tr� Lễ

Sư hiệu Ph�p Tr�, cư ngụ tại Nam Hồ. Sư soạn bộ Diệu t�ng sao để giải th�ch s�ng tỏ � nghĩa của qu�n t�m, qu�n Phật. V�o ng�y rằm th�ng 2 mỗi năm, sư lập hội bố-th�, tr� giới, niệm Phật, c� khoảng một vạn người đến tham dự. Sư lại soạn bộ Dụng t�m giải để n�i về Nhất t�m tam qu�n[65] v� � nghĩa của Tứ tịnh độ. Sau đ�, đến ng�y m�ng 1 th�ng Gi�ng, sư lập Quang minh s�m, lễ hội cử h�nh đến ng�y m�ng 5, sư bỗng nh�m đại ch�ng lại thuyết ph�p. Thuyết ph�p xong, sư niệm danh hiệu Phật A-di-đ� mấy trăm tiếng, rồi an nhi�n thị tịch.

Ghi ch�:

Sư Tri Lễ soạn bộ Diệu t�ng sao, n�i về tịnh qu�n, hoằng dương gi�o ph�p t�ng Thi�n Thai, nhưng l�c mạng chung, ngồi niệm Phật m� thị tịch. H� giống với kẻ chỉ biết n�i su�ng ư?

65. Đời Tống, Th�ch Hữu Nghi�m

Sư cư tr� ở ch�a S�ng Thiện, X�ch Th�nh, Thai Ch�u, sư theo học gi�o nghĩa Thi�n Thai với ng�i Thần Chiếu. Những năm gần cuối đời, sư dựng một thảo am dưới gốc c�y Tra, n�n gọi l� Tra Am. Suốt đời chuy�n tu tịnh nghiệp, sư c� trứ t�c Ho�i an dưỡng cố hương thi, được lưu truyền đến b�y giờ. M�a hạ th�ng 4, ni�n hiệu Kiến Trung Tĩnh Quốc thứ nhất (1101), trước l�c l�m chung, sư thấy trong ao b�u c� hoa sen lớn, nhạc trời từ bốn phương trỗi l�n v� sư l�m b�i thơ Tiễn quy Tịnh độ để dạy ch�ng. Bảy ng�y sau, sư ngồi kiết-gi� thị tịch, tr�n đỉnh th�p của sư c� �nh s�ng như mặt trăng, chiếu s�ng suốt ba đ�m mới hết.

Ghi ch�:

Thuở xưa, sư Ph�p Tường c� �nh s�ng như gương hiện tr�n tường nh�, nay sư Hữu Nghi�m c� �nh s�ng như mặt trăng hiện tr�n đỉnh th�p; đ�y đều l� điềm l�nh của những bậc c� th�n t�m trong s�ng. Hoặc c� vị hiện điềm l�nh �nh s�ng chiếu khắp ph�ng; c� vị hiện điềm l�nh �nh s�ng m�u v�ng chiếu d�i tr�n s�ng h�ng trăm dặm. �i! Những việc như thế lẽ n�o l� giả sao!

66. Đời Tống, Th�ch Huệ Minh

Sư hiệu Hối Am, học đạo với ng�i Tuệ Quang. Những năm cuối đời, sư ở lại ch�a Thường Chiếu, S�c Sơn, chuy�n tu tịnh nghiệp; mỗi ng�y sư tụng kinh Ph�p hoa, Lăng-nghi�m, Vi�n gi�c v� niệm danh hiệu Phật A-di-đ� vạn c�u.

V�o m�a xu�n, năm Kỉ M�i ni�n hiệu Kh�nh Nguy�n (1195), sư bị bệnh v� gọi đệ tử lại dặn: �Ta học kinh Đại thừa, cầu sinh Tịnh độ, nay nguyện kia đ� th�nh tựu�. N�i rồi, sư ngồi xếp bằng thị tịch. L�c ấy, mọi người nghe c� nhạc trời từ ph�a t�y vọng lại, cứ vang m�i tr�n đầu; thi�u xong c� v� số x�-lợi năm m�u.

67. Đời T�ng, Sư T�n

Sư người Ung Ch�u, l� một vị xuất gia trẻ tuổi. Năm l�n mười bốn tuổi, sư đ� bắt đầu niệm Phật kh�ng dứt, bỗng nhi�n sư bệnh nặng v� qua đời. Một l�t sau, sư sống lại, n�i với thầy v� cha mẹ: �Phật A-di-đ� đ� đến rồi, con theo Ng�i đ�y�. Những người b�n cạnh thấy trong hư kh�ng xuất hiện đ�i b�u, c� �nh s�ng lạ năm m�u; sư nh�n về hướng t�y v� thị tịch.

67. Đời T�y, Hai vị Sa-Di

Ở Vấn Ch�u c� hai vị sa-di đều chuy�n t�m niệm Phật. Sau đ�, vị sa-di lớn tuổi hơn đột ngột qua đời. Vị ấy sinh về Tịnh độ, gặp Đức Phật v� hỏi:

- Bạch đức Thế T�n! C� một vị sa-di trẻ tuổi c�ng tu với con, c� được sinh về c�i Tịnh độ hay kh�ng?

Đức Phật đ�p:

- Nhờ người kia khuy�n răn n�n �ng mới ph�t t�m; nay �ng c� thể trở về, si�ng năng niệm Phật nhiều hơn, th� ba năm sau sẽ c�ng sinh về Tịnh độ�.

Đến k� hạn, hai người đều thấy Phật đến, trời đất chấn động, hoa trời tung bay, hai người thị tịch c�ng một l�c.

68. Đời Tống, Th�ch Liễu Nhi�n

Sư hiệu Tr� Dũng, ở ch�a Bạch Li�n được hai mươi bốn năm. Một đ�m nọ, sư mộng thấy hai con rồng bay lượn đ�a giỡn tr�n kh�ng trung, một con biến l�m vị thần đến n�i với sư: �Bảy ng�y nữa sư sẽ v�ng sinh�. Sau khi tỉnh dậy, sư nh�m ch�ng thuyết ph�p. Sư n�i, Đại thư ghi: �Nhờ sức niệm Phật m� được sinh về Cực lạc, tất cả mọi người n�n si�ng năng niệm Phật�. N�i xong, sư tắm rửa thay y phục v� bảo mọi người tụng kinh A-di-đ�, khi mọi người tụng đến đoạn �T�y phương thế giới�, bỗng nhi�n sư thị tịch. L�c ấy, những người trong ch�a Năng Nh�n đều nghe c� tiếng nhạc trời v� �nh s�ng chiếu l�n như ngọn đuốc, tỏa s�ng cả bầu trời.

69. Đời Tống, Th�ch Tư Chiếu

Sư l� nh� nghi�n cứu t�n gi�o, nhưng chuy�n t�m tu tịnh nghiệp, mỗi đ�m v�o canh tư, sư thức dậy niệm danh hiệu Phật lớn tiếng, l�m cho những t�-kheo lười biếng kh�ng được ngủ y�n. Sư y theo bốn mươi t�m lời nguyện của t�-kheo Ph�p Tạng [66], tập hợp kẻ tăng người tục mở hội niệm Phật suốt ba mươi năm. V�o một ng�y kia, sư mắc bệnh, nằm mộng thấy th�n m�u v�ng một trượng s�u của Đức Phật, liền nh�m họp đại ch�ng niệm Phật. Bỗng dưng, sư cố sức niệm Phật c�ng mọi người rồi đưa tay kiết ấn v� ngồi thị tịch. Sau khi thi�u xong, răng v� x�u chuỗi của sư kh�ng bị ch�y.

70. Đời Tống, Th�ch Tr� Li�m

Sư cư ngụ ở ch�a H�a Độ, Thượng Ngu, l�c trẻ sư đi khắp nơi tham học tất cả c�c t�ng ph�i, đến khi lớn tuổi, sư chuy�n t�m niệm Phật cầu sinh T�y phương. Th�ng 8 m�a thu, mới đổi ni�n hiệu Kh�nh Nguy�n (1195), sư từ biệt ch�ng v� n�i: �T�i mộng thấy Phật A-di-đ� v� thấy đại ch�ng v�y quanh nghe Ng�i thuyết ph�p, Đức Phật dạy: �N�y c�c thiện nh�n! C�c người phải chuy�n t�m tu tịnh nghiệp cầu sinh về nước Ta�. V� t�i đ� thấy được tướng tốt của Phật; nhất định t�i sẽ v�ng sinh�.

N�i xong, sư l�m b�i kệ:

Nhạn bay ngang trời

B�ng in dưới nước

Kh�ng sinh kh�ng diệt

Hoa sen nước kia.

Viết xong b�i kệ, sư quay người về hướng t�y kiết ấn v� thị tịch.

71. Đời Tống, Th�ch Tr� Th�m

Sư hiệu Từ Xuy�n, học ở Hải Nguyệt, sau đ� trở về Gia H�a mở Trưởng Đường cung cấp c�c thứ cần d�ng cho mọi người suốt hai mươi năm để họ chuy�n t�m niệm Phật. Sư thường lấy ph�p m�n tu tịnh nghiệp chỉ dạy mọi người; người được v�ng sinh rất đ�ng. Sau đ�, bỗng nhi�n sư ph�t bệnh, nhưng kh�ch đến thăm hỏi, sư vẫn tiếp chuyện như ng�y thường. Khi kh�ch vừa ra khỏi cửa th� sư thị tịch. C� người thấy đ�m m�y t�a bay về hướng t�y v� biến mất.

72. Đời Tống, Th�ch Ph�p Nh�n

Sư cư tr� tại ch�a Quảng Thọ, T�y Minh, chuy�n t�m niệm Phật cầu sinh Tịnh độ suốt ba mươi năm. Sau đ�, sư c� bệnh, tập họp đại ch�ng tụng kinh Qu�n V� Lượng Thọ v� niệm danh hiệu Phật A-di-đ�, đến đ�m thứ ba sư n�i với ch�ng đệ tử: �T�i sắp đi đ�y!�. C� người thỉnh sư để lại kệ tụng, sư viết:

T�i với Di-đ� vốn kh�ng hai

Hai v� kh�ng hai thảy đều l�a

T�i thấy Di-đ� như thế ấy

Cảm ứng đạo giao kh� nghĩ b�n.

Viết xong, sư gắng gượng dậy ngồi ngay thẳng v� thị tịch.

Ghi ch�:�

T�m ta niệm danh hiệu Phật A-di-đ� th� nhất định v�ng sinh về nước của Ng�i. Tức d�ng ph�m t�m m� thấy được Phật t�m, th� việc sinh về nước của Phật đ�u c� g� kh�c! Đ�u c� g� kh�c n�n l�a hai, r� r�ng n�n l�a kh�ng hai, l�a hai n�n kh�ng t�m cầu từ người kh�c, l�a kh�ng hai n�n kh�ng ngại việc cầu sinh Tịnh độ. L�a hai n�n ph�m t�nh dứt sạch, l�a kh�ng hai n�n th�nh giải đều qu�n. Như thế người thấy được Phật th� suốt ng�y l� Ta-b�, suốt ng�y l� Tịnh độ; niệm niệm Th�ch-ca ra đời, thời thời Di-lặc hạ sinh, ấy mới thật l� người đ� thấy được Phật Di-đ�. Ngược lại, nếu kh�ng được như vậy th� hằng ng�y tuy đối mặt, nhưng c�ch xa như m�y trắng ở ngh�n dặm.

73. Đời Tống, Th�ch Tr� Ti�n

Sư hiệu Ch�n Gi�o, cư tr� tại ch�a Bạch Li�n[67], giảng đạo suốt mười ba năm. Sư thường hướng về phương t�y đỉnh lễ v� niệm danh hiệu Phật A-di-đ�, chưa từng xao l�ng. Sư nhờ chư tăng ở Qu�n Đường tụng kinh A-di-đ�, tụng chưa hết quyển th� sư đ� thị tịch. Chư tăng ở ch�a Năng Nh�n[68] gần đ� đều nghe tiếng nhạc trời vang vọng. S�ng sớm h�m sau, mọi người mới biết sư thị tịch.

74. Đời Tống, Th�ch T�ng Lợi

Sư cư tr� tại B�ch Chiểu, T�n Th�nh, tu Niệm Phật tam-muội suốt mười năm. Về sau, sư v�o n�i Đạo Vị dựng một thảo am đặt t�n l� Nhất Tướng. Sư ở đ� hơn mười năm. Một h�m, sư gọi đệ tử đến v� n�i: �Ba ng�y liền t�i thấy hoa sen xanh khắp tr�n hư kh�ng�. Sư lại n�i: �Đức Phật đến�. N�i rồi, sư l�m b�i kệ:

T�i ch�n mươi tuổi đầu bạc trắng

Tr�n� đời trăm tuổi mấy ai n�o

Đạo nh�n Nhất Tướng về chốn cũ

Đ�i v�ng qu�t sạch, tho�t c�n kh�n.

N�i xong, sư an nhi�n thị tịch.

75. Đời Tống, Th�ch Tề Ngọc

Sư hiệu Tuệ Gi�c, l�c đầu sư trụ tại ch�a Bảo Tạng, S�p Xuy�n v� đ� s�ng lập hội Tịnh Độ ở đ�y. Sau đ�, sư đến trụ tại Thượng Tr�c. Một h�m, v�o nửa đ�m sư đến trước tượng Đức Phật A-di-đ� đỉnh lễ v� niệm danh hiệu Ng�i. Một ng�y kia, sư gọi vị thủ tọa đến n�i: �Trước giường của t�i xuất hiện nhiều th�p b�u, đ� kh�ng phải l� nguyện của t�i. T�i muốn sinh về Tịnh độ th�i, �ng c� thể v� t�i m� nh�m họp đại ch�ng niệm Phật chứ!�. Vị thủ tọa liền thỉnh chu�ng, tăng ch�ng nh�m họp hơn trăm vị, sư n�i: �T�i đ� thấy Phật�. N�i dứt lời, sư nhắm mắt ngồi ngay thẳng thị tịch.

Ghi ch�:

Nhiều th�p b�u cũng l� nước Phật. V� sao sư Tề Ngọc cho l� kh�ng phải � nguyện? Thuở xưa, ho�ng hậu Vi-đề-hi xem khắp c�i Tịnh độ, nhưng chỉ cầu sinh An Dưỡng. Bởi v� kh�ng chuy�n tu th� c�ng đức kh�ng th�nh tựu; biết như thế mới b�n đến T�y phương.

76. Đời Tống, Thiền sư Vi�n Chiếu Bản

Sư T�ng Bản người V� T�ch, Thường Ch�u. Ban đầu, sư theo tu học với thiền sư Thi�n Y Nghĩa Ho�i. Sư niệm Phật c� ch�t tỉnh ngộ. Sau đ�, sư dời về Tịnh Từ, phụng chiếu chỉ v�o trụ tr� ch�a Tuệ L�m ở Đ�ng Kinh v� sư được vua mời v�o điện Di�n H�a để tuy�n dương yếu chỉ Thiền. Hằng ng�y, sư mật tu tịnh nghiệp. Ph�p sư L�i Phong T�i xuất thần đến Tịnh độ thấy một hoa sen rất đẹp, hỏi ra mới biết hoa sen n�y đợi thiền sư Tịnh Từ Bản sinh về. Lại c� ng�i Tư Ph�c Hi đến ch�a Tuệ L�m đỉnh lễ sư v� c�ng v�ng rồi đi. Mọi người hỏi nguy�n do, sư n�i: �T�i ở trong định thấy hoa sen v�ng�. C� người n�i: �L� đợi sư Tịnh Từ Bản�. Lại c� v� số hoa sen v� c� người n�i: �L� đợi những người được sư độ�. Hoặc c� những b�ng hoa bị h�o. C� người n�i: �Đ� l� những người đ� tho�i ch�. C� người xin sư truyền b� quyết l�m sao để được n�u t�n ở li�n cảnh. Sư cười đ�p: �D� ở tại t�ng m�n cũng n�n chuy�n tu Tịnh độ�. Về sau, sư ngồi ngay thẳng m� thị tịch. Sư được vua ban t�n thụy l� Vi�n Chiếu thiền sư.

Ghi ch�:

Thuở xưa, ng�i Trung Phong[69], Thi�n Như[70] cho Thiền v� Tịnh độ l� tuy l� một nhưng dụng c�ng th� kh�ng thể đồng thời. Ng�y nay, c� người n�i: �Thiền, Tịnh song tu l� thế n�o?�. Bởi v� chữ �ki�m� c� hai nghĩa: chữ ki�m c� nghĩa l� hai ch�n c�ng l�c bước l�n hai chiếc thuyền, th� thật kh�ng thể được. Chữ ki�m c� nghĩa l� vi�n th�ng kh�ng ngăn ngại th� c� g� l� kh�ng thể? Huống hồ, ngo�i thiền kh�ng c� Tịnh độ, th� Tịnh độ ch�nh l� t�m; vốn chẳng phải hai thứ. Sao lại gọi đ� l� �ki�m� được!

77. Đời Tống, thiền sư Đại Th�ng Bản

Sư Thiện Bản nhờ thi kinh Hoa nghi�m m� được xuất gia. Sư v�ng chiếu vua đến trụ tr� ch�a Ph�p V�n v� được ban hiệu l� Đại Th�ng. Sau đ�, sư trở về ch�a Tượng Ổ ở H�ng Ch�u chuy�n tu tịnh nghiệp. Một h�m, trong l�c nhập định, sư thấy Phật A-di-đ� hiện th�n m�u v�ng. S�ng h�m sau, sư n�i với đệ tử: �T�i chỉ sống được ba ng�y nữa th�i�. Đến thời gian đ� định, sư ngồi ngay thẳng quay về hướng t�y niệm Phật v� thị tịch.

78. Đời Tống, luật sư Linh Chi Chiếu

Sư Nguy�n Chiếu cư tr� tại Linh Chi, truyền b� luật học, dốc l�ng tu tịnh nghiệp, niệm Phật m�i kh�ng dừng. Một h�m, sư bảo đệ tử tụng kinh Qu�n V� Lượng Thọ v� phẩm Phổ Hiền hạnh nguyện. Sư ngồi ngay thẳng thị tich. L�c ấy, ngư d�n ở T�y Hồ đều nghe tr�n hư kh�ng c� tiếng nhạc.

79. Đời Tống, luật sư Thanh Chiếu

Sư Huệ Hanh trụ ở ch�a Di�n Thọ, Vũ L�m. Ban đầu, sư theo luật sư Linh Chi học luật v� chuy�n tu tịnh nghiệp suốt mười s�u năm. Sư thường khuy�n mọi người n�n si�ng năng niệm Phật. Sư x�y bảo c�c, t�n tr� tượng Tam th�nh[71] rất đẹp. Bấy giờ, c� người l�m c�ng quả t�n Hữu Giang nằm mộng thấy t�a b�u từ tr�n hư kh�ng bay xuống v� nghe c� tiếng n�i: �Luật sư Huệ Hanh sẽ ngồi tr�n t�a n�y�. Bấy giờ, c� cư sĩ Hữu T�n ở Th�ch X� biết trước giờ sắp chết n�n đến từ biệt sư, rồi �ng trở về nh� kiết ấn v� qua đời. Sư đến đốt hương v� trở về n�i với đệ tử: �Hữu T�n đ� đi, ta cũng đi đ�y!�. N�i xong, sư tập hợp ch�ng niệm Phật v� sư n�i b�i kệ:

Miệng lu�n niệm Di-đ�

Niệm niệm tưởng bạch h�o

Giử t�m kh�ng lui sụt

Chắc chắn sinh An Dưỡng.

N�i kệ xong, sư ngồi ngay thẳng thị tịch. Sư được người đời sau suy t�n l� Thanh Chiếu luật sư.

Ghi ch�:�

S�u mươi năm chuy�n tu tịnh nghiệp, l�c l�m chung hiện điềm l�nh, đ�u c� g� đ�ng nghi. C� người cậy sức l�c c�n trẻ, g�y nhiều tội lỗi n�n kh�ng c� được điềm l�nh v�ng sinh Tịnh độ. Thật l� lầm lạc biết bao!

80. Đời Tống, Th�ch Tư Mẫn

Sư từng thụ giới ph�p với luật sư Linh Chi, chuy�n t�m niệm Phật suốt hai mươi năm. Sau n�y mắc bệnh, sư thỉnh ch�ng tăng tụng kinh Qu�n V� Lượng Thọ nửa th�ng, nhưng mới tụng được ba ng�y th� sư thấy h�a Phật khắp cả hư kh�ng. L�c thị tịch sư niệm Phật, tiếng vang khắp bốn phương. Mặc d� thi thể được an tr� trong kh�m giữa trời h� oi bức trải qua bảy ng�y, nhưng vẫn kh�ng bị đổi m�u, lại c� hương thơm lan tỏa khắp hư kh�ng.

81. Đời Tống, Th�ch Hi Trạm

Sư người Sơn �m. L�c nhỏ, sư l� một Nho sinh, bỗng nh�m ch�n đời sống thế tục, bỏ đi xuất gia. Sư c�ng với t�-kheo O�nh x�y dựng điện V� Lượng Thọ Phật ở Nguyễn Đỗ v� chuy�n tu tịnh nghiệp. Sư kh�ng bao giờ ngồi quay lưng về ph�a t�y. Sau đ�, sư thường thấy Phật v� hai vị bồ-t�t Qu�n Thế �m, Đại Thế Ch�. V�o một đ�m nọ, sư ngồi ngay thẳng quay mặt về phương t�y kiết ấn niệm Phật v� an nhi�n thị tịch.

82. Đời T�y, ph�p sư Đăng

Sư thường giảng kinh Niết-b�n ở ch�a Hưng Quốc, Tinh Ch�u. Những người đến nghe giảng, sư đều khuy�n họ niệm Phật cầu v�ng sinh. Sư thị tịch v�o ni�n hiệu Khai Ho�ng thứ mười hai (592). L�c sư thị tịch c� hương thơm lạ lan tỏa khắp hư kh�ng, đến l�c tẩn liệm c� �nh s�ng v� m�y thơm bủa khắp th�n l�ng.

83. Th�ch Tăng Nhai

Sư ở ch�a Đa Bảo, �ch Ch�u, dốc l�ng tu tịnh nghiệp, đốt năm ng�n tay để c�ng dường Tam th�nh T�y phương.

C� người hỏi:

- Sư đau kh�ng?

Sư đ�p:

- T�m đ� kh�ng đau, lẽ n�o tay lại đau sao!

Đến l�c sư thị tịch hoa trời rải xuống như mưa. Mọi người thấy sư chia y b�t, t�ch trượng cho năm s�u trăm t�-kheo rồi bay l�n hư kh�ng ẩn mất.

84. Đời Tống, ph�p sư Tăng Tạng

Sư người Phần Ch�u, suốt đời kh�ng nhận sự lễ b�i của kẻ tăng người tục. Sư chuy�n tu Tịnh độ. L�c sư sắp thị tịch, c� thi�n ch�ng thứ lớp trỗi nhạc đến rước, nhưng sư kh�ng theo. Đến khi thấy Phật A-di-đ� đến, sư mới từ biệt đại ch�ng v� thị tịch.

85. Đời Tống, ph�p sư C� Sơn Vi�n

Sư Tr� Vi�n cư ngụ tại C� Sơn, T�y Hồ, th�ng hiểu c�c kinh, chuy�n t�m niệm Phật cầu sinh Tịnh độ. Sư sớ giải bộ kinh A-di-đ� v� l�m lời sao cho bộ T�y tư để khuyến kh�ch mọi người ph�t t�m niệm Phật cầu sinh Tịnh độ. Khi sư thị tịch, đệ tử đem b�nh b�t của sư hợp t�ng c�ng thi thể. Mười lăm năm sau, do mưa l�u ng�y n�i lở, mộ của sư cũng bị quật l�n khỏi l�ng đất; người ta nh�n thấy b�nh b�t v� thi thể của sư chẳng những vẫn như xưa m� m�ng tay, ch�n v� r�u t�c d�i ra th�m.

Ghi ch�:

Danh tiếng của sư m�i về sau vẫn c�n truyền tụng kh�ng ngớt, thế v� sao n�i l�m chung kh�ng được v�ng sinh? Cứ x�t những điềm l�nh hiện ra khi sư l�m chung cũng qu� đủ để chứng minh cho việc tu tập của sư rồi. Ch�nh v� nghiệp l�nh ki�n cố n�n việc được v�ng sinh l� chắc chắn, đ�u c�n nghi ngờ g� nữa!

86. Đời Tống, Th�ch Nguy�n Tịnh

Sư người đất H�ng, xuất gia l�c mười hai tuổi. Sau n�y, sư cư tr� tại ch�a Long Tỉnh. Thời bấy giờ, c�c bậc hiền t�i như Triệu Thanh Hiến, T� Văn Trung rất k�nh trọng sư. L�c sắp thị tịch, sư v�o am Phương Vi�n v� n�i với mọi người: �Bảy ng�y nữa t�i rủ bỏ nợ trần, sở nguyện đ� th�nh tựu�. Bảy ng�y sau, sư n�i kệ dạy đại ch�ng, rồi ngồi kiết-gi� thị tịch.

87. Đời Tống, Dụ Di-đ�

Sư Tư Tịnh, hiệu Tịnh Độ Tử, họ Dụ, người Tiền Đường. Buổi s�ng, sư hầu Anh ph�p sư v� giảng kinh Ph�p hoa. Buổi chiều chuy�n t�m niệm Phật. Những l�c rảnh rỗi, sư vẽ tượng Phật. Mỗi lần vẽ, sư v�o tịnh thất y�n tĩnh tập trung qu�n tưởng, đến khi n�o thấy được �nh s�ng của Phật A-di-đ� mới đặt b�t xuống vẽ.

Đến ni�n hiệu Thiệu Hưng, nhằm năm Đinh Tị (1137), sư ngồi ngay thẳng nhất t�m niệm Phật suốt bảy ng�y v� an nhi�n thị tịch.

Ghi ch�:

Trước khi vẽ tượng Phật đều qu�n tưởng Phật, c� mấy người l�m được việc như vậy! Bởi v�, c� thể vẽ người c� mặt người th�n hổ chứ đ�u thể vẽ người ở Tịnh độ! Như vậy, họa sĩ vẽ tượng Phật, v� sao kh�ng được v�ng sinh?

C� người hỏi: �C� chắc người v�o thất đều ho�n to�n thanh tịnh; qu�n tưởng đều ho�n to�n vắng lặng kh�ng? Huống g� họa sĩ vẽ ra mu�n h�nh vạn trạng! Sư Dụ Di-đ� cho đến l�c gi� chỉ qu�n Phật, vẽ Phật, chứ kh�ng vẽ bất cứ tranh ảnh g� kh�c. Việc vẽ Phật của sư đến nay vẫn c�n lưu truyền chớ chẳng phải l� những lời lẽ bịa đặt.

88. Th�ch M�ng Nhuận

Sư tự Ngọc Cương, đắc ph�p với thiền sư Cổ Nguy�n. Những năm cuối đời, sư về ở am Bạch Li�n tr�n đỉnh Phong Ho�ng, đ�ng cửa niệm Phật. L�c l�m chung c� h�a Phật đến đ�n v� hương thơm lạ phảng phất khắp ph�ng.

89. Đời Nguy�n, Th�ch V�n Ốc

Sư Thiện Trụ, tự V�n Ốc, người đất T�, bế quan ng�y đ�m s�u thời niệm Phật. Sau đ�, sư mắc bệnh rất l�u m� kh�ng thuy�n giảm. Khi sư thị tịch c� hương thơm lạ phảng phất khắp ph�ng. Sư c� soạn hai t�c phẩm l�: An Dưỡng tr uyện v� Cốc hưởng tập được lưu truyền ở đời.

90. Đời Nguy�n, Chỉ Qu�n Chủ

Sư tự Biệt T�ng, người ở đất H�ng, giới đức cao vời. Sư dựng Qu�n Thất ở ph�a nam n�i Long, chuy�n tu Niệm Phật tam-muội. Mặc dầu, trong l�c chạy loạn, sư vẫn kh�ng qu�n niệm Phật. Một h�m, sư kh�ng c� bệnh, sau khi tắm rửa sạch sẽ ngồi ngay thẳng v� thị tịch. Trong tập H�nh nghiệp của ph�p sư Chi V�n Nh�n c� ghi rất r� việc n�y.

91. Đời Tống, Th�ch Đ�m �

Sư người Tiền Đường, l�m nghề thầy thuốc, đến l�c tuổi gi� chuy�n tu Niệm Phật tam-muội. Sư đem tiền của d�nh dụm được bấy l�u c�ng Phật v� thiết trai c�ng dường chư tăng, tạo tượng, x�y nh� tắm; sư l�m như thế suốt hai mươi năm. Sau đ�, sư bị bịnh nhẹ nhưng kh�ng d�ng thuốc m� chỉ mời bảy vị t�-kheo đến niệm Phật. Niệm đến ng�y thứ hai th� sư thấy hoa sen lớn như t�a nh�, sang ng�y thứ ba th� thấy vị t�-kheo người Ấn Độ đến b�n giường hỏi thăm. Đến l�c nửa đ�m, mọi người nghe tiếng niệm Phật nhỏ dần v� thấy Sư an nhi�n thị tịch.

92. Đời Tống, Th�ch Th�i Vi

L�c nhỏ sư xuất gia với ph�p sư Ph�p An ở Tiền Đường. Thầy vừa trao cho sư quyển kinh A-di-đ�, chẳng mấy chốc sư đ� thuộc l�ng. Đến khi thụ giới Cụ t�c xong, sư chỉ đ�ng cửa niệm Phật, si�ng năng kh�ng ch�t xao l�ng. Sư thường đi dạo ph�a sau n�i. Một h�m, bỗng sư nghe tiếng s�o liền ho�t nhi�n khai ngộ. V� thế, sư lu�n giữ b�n m�nh một ống s�o để tự vui. C� một người t�n Lăng Gi�m Bạc cũng chuy�n tu tịnh nghiệp, �ng ta gọi sư l� Tịnh Độ hương trưởng. Một h�m, �ng ta đến g� cửa v� thưa với sư:

- Tịnh Độ hương đệ muốn gặp Ng�i.

Sư n�i:

- Ng�y mai sẽ gặp nhau ở Tịnh độ. Bấy giờ phải gấp r�t niệm Phật th�i.

S�ng h�m sau, mọi người lấy l�m lạ, v� kh�ng thấy sư đến khất thực. Họ c�ng nhau đến xem th� thấy ống s�o, b�nh b�t, ghế ngồi đều đ� bị đốt ch�y v� sư ngồi kiết-gi� tr�n đất thị tịch.

Ghi ch�:

Lu�n giữ ống s�o b�n m�nh để tự vui, v� thế người xưa tạm ghi lại v� cho đ� l� nguy�n nh�n khiến sư tỏ ngộ. Từ đ�, sư chỉ d�ng ống s�o để l�m Phật sự m� th�i. Thiền sư C�u-chi được c�ng �n �Thiền một ng�n tay� của h�a thượng Thi�n Long n�n suốt đời chỉ đưa ng�n tay để dạy người. Ng�i Đoan thấy m�a sư tử m� t�m bừng s�ng n�n thường mặc y năm m�u. Ngo�i ra, những kẻ đọc kinh Lăng-nghi�m sai lệch m� kh�ng chịu sửa đổi c�ch ngắt c�u. Những hạng người n�y l� bọn si m�, c�n bướng. Đừng bắt chước theo họ.

93. Đời Tống, Th�ch Dụng Kh�m

Sư trụ ở ch�a Thất Bảo, thuộc Tiền Đường. Sư theo học luật với ng�i Đại Tr�. Một h�m, sư nghe ng�i Đại Tr� dạy ch�ng: �Sống th� hoằng truyền luật học, chết sinh về Cực lạc, người xuất gia học đạo phải l�m như vậy mới gọi l� tr�n hạnh nguyện�. Sư liền ph�t t�m cầu sinh Tịnh độ, một l�ng kh�ng thay đổi. Mỗi ng�y sư niệm Phật ba vạn c�u. Sư từng xuất thần đến c�i Tịnh độ, thấy Phật v� bồ-t�t c� nhiều tướng lạ. Một h�m, sư gọi thị giả lại v� bảo: �Ng�y mai t�i về T�y phương�, rồi Sư nh�m ch�ng niệm Phật. S�ng sớm h�m sau, sư ngồi ngay thẳng chắp tay nh�n về phương t�y v� thị tịch.

94. Đời Tống, Cửu Ph�p Hoa

Sư người Minh Ch�u, thường tụng kinh Ph�p hoa v� nguyện sinh về Tịnh độ, cho n�n người đương thời gọi sư l� Cửu Ph�p Hoa. V�o ni�n hiệu Nguy�n Hựu thứ t�m (1093), năm ấy sư tr�n t�m mươi mốt tuổi, một h�m sư ngồi ngay thẳng m� thị tịch. Trải qua ba ng�y, bỗng nhi�n sư sống lại v� n�i với c�c đệ tử: �T�i đ� thấy cảnh Tịnh độ, giống như trong kinh n�i, tr�n mỗi đ�i sen đều c� ghi t�n của những người sẽ v�ng sinh. Một đ�i v�ng ghi t�n Hu�n C�ng tại viện Quảng Gi�o ở phủ Th�nh Đ�, một đ�i ghi t�n T�n Thập Nhị Lang ở Minh Ch�u; một đ�i ghi t�n �Khả Cửu� v� một đ�i bạc ghi t�n Từ Đạo C� ở Minh Ch�u. N�i dứt lời, sư lại thị tịch. Năm năm sau, Từ Đạo C� qua đời, l�c ấy c� hương thơm lạ phảng phất khắp ph�ng. Mười hai năm sau th� đến lượt T�n Thập Nhị Lang qua đời, c� nhạc trời từ tr�n kh�ng trung đến đ�n rước. Những g� xảy ra đều giống như lời của sư Khả Cửu đ� n�i.

Ghi ch�:

Ghi t�n tr�n hoa sen, c� việc n�y l� v� nhiều người đ� chứng kiến. L� giả sao! L� thật sao! �i! D�ng huyễn t�m niệm huyễn Phật; lấy huyễn hoa ghi huyễn danh, cho đến được thụ k� th�nh Phật; thế th� c� c�i g� chẳng phải huyễn? T�i đ�y cũng huyễn sinh vậy! Như thế, v� sao phải b�n luận l� giả hay thật!

95. Đời Nguy�n, Th�ch Tổ Huy

Sư trụ ở Th�nh Phật C�c thuộc quận Tứ Minh, khi gặp bất cứ ai cũng chỉ n�i c�u: �A-di-đ� Phật thuyết diệc thuyết bất đắc�. V� thế, người đương thời gọi sư l� �Thuyết Bất Đắc h�a thượng�. Bấy giờ, vợ chồng huyện ủy huyện Ng�n l� Vương Dụng Hưởng rất s�ng k�nh sư. Một h�m, sư đến nh� từ biệt vợ chồng họ v� n�i: �Ng�y mai t�i đi�. S�ng h�m sau, mọi người nh�m họp đ�ng đủ, sư v�o điện Phật ngồi ngay thẳng v� n�i muốn ăn dưa ch�n. Sau khi ăn hết tr�i dưa, sư niệm Phật v� thị tịch.

96. Đời Minh, Th�ch Sở K�

Sư người ở đất Thục, dốc l�ng tin về T�y phương. Một h�m, sư đến Y�n Kinh (Bắc Kinh), t�nh cờ nghe được tiếng trống tr�n lầu, bỗng nhi�n đại ngộ. Đầu ni�n hiệu Hồng Vũ thứ ba (1371), sư phụng chiếu đến kinh đ� thuyết ph�p, nh� vua rất vui. Về sau, sư x�y một c�i thất đặt t�n l� T�y Trai v� chuy�n t�m tu tịnh nghiệp. Sư từng thấy hoa sen lớn đầy cả thế giới, Đức Phật A-di-đ� ngồi tr�n hoa sen v� c� c�c bậc th�nh giả ngồi xung quanh. Trước khi thị tịch, sư l�m b�i kệ dạy ch�ng v� n�i: �T�i đi đ�y!� C� người hỏi:

- Thầy đi đ�u?

Sư đ�p:

- Về T�y phương.

C� người lại hỏi:

- T�y phương c� Phật, đ�ng phương kh�ng c� Phật sao?

Sư h�t lớn một tiếng rồi an nhi�n thị tịch.

97. Đời Minh, Th�ch Bảo Ch�u

Sư thường qua lại v�ng Gia H�a v� quận H�ng, d� m�a hạ hay m�a đ�ng, sư cũng chỉ mặc một y. Sư khất thực để sống, kh�ng ngủ một nơi n�o cố định. Hằng ng�y sư chỉ niệm Phật m�i kh�ng ngớt. Nếu c� ai gọi sư mới trả lời, rồi tiếp tục niệm Phật; sư kh�ng bao giờ n�i lời v� bổ. Sau đ�, ở ch�a Hải M�n bỗng xuất hiện một người giống như kẻ đi�n, ở lại trong ch�a hơn nửa th�ng, bị chư tăng quở tr�ch: �Những g� �ng l�m hằng ng�y n�n l�m gương cho người đời, v� sao �ng lại như thế?� Sư n�i: �N�i như vậy th� t�i đi đ�y!�. Sau khi tắm xong, sư an nhi�n đứng m� thị tịch.

Tổng Luận

Kinh Qu�n V� Lượng Thọ n�i c� ba bậc v�ng sinh. Trong đ�, bậc thượng d�nh cho người bỏ nh�, l�a xa đời sống thế tục l�m sa-m�n, một mực chuy�n t�m niệm danh hiệu Phật A-di-đ�. Bỏ nh�, l�a xa đời sống thế tục l� th�n xuất gia. Một mực chuy�n t�m niệm Phật l� t�m xuất gia. Th�n t�m đều thanh tịnh, lo g� kh�ng được v�ng sinh Tịnh độ!

C� t�-kheo ng�ng cuồng tự cho rằng: �Chỉ c� hai ch�ng tại gia mới được tiếp dẫn v�ng sinh Tịnh độ, ta l� sa-m�n, v� sao bị xem thường như thế!�. Hoặc c� người n�i: �Chỉ c� những vị căn t�nh chậm lụt trong h�ng tăng lữ mới được tiếp dẫn v�ng sinh Tịnh độ, ta th�ng ph�p, ngộ t�ng, v� sao bị xem thường như thế!�

�i! Những kẻ ng�ng cuồng ấy, chẳng những xa l�a chư Tổ m� c�n c�ch biệt c�c bậc trưởng l�o. C� người truyền b� kinh ph�p, tiếng tăm chấn động trời người; c� người nắm giữ t�m ấn Tổ sư l�m cho đạo ph�p lưu truyền m�i mu�n đời. Những người chẳng biết g� về t�ng v� gi�o, chẳng phải sa-m�n. Ngo�i những kẻ kh�ng biết g� về Tịnh độ, chẳng c� t�ng v� gi�o, chẳng phải sa-m�n, ta đều cho đ� l� hạng người ng�ng cuồng.

Quyển 1 H�́t

[ ^ ]

[1] V�ng sinh tập往生集: t�c phẩm, 3 quyển, do ng�i Ch�u Hoằng soạn v�o đời Minh, Trung Quốc, được xếp v�o Đại ch�nh tạng, tập 51. Nội dung t�c phẩm n�y l� g�m ch�p t�n tuổi những vị v�ng sinh T�y phương người Trung Quốc v� Ấn Độ.

[2] Phật thừa 一乘 (S: ekayāna): �Nhất thừa.

[3] Tam thừa 三乘 (S: Trini tayāna): ba xe, dụ cho ba ph�p m�n chuy�n chở ch�ng sinh vượt qua sinh tử đến bờ Niết-b�n. Đ� l�: Thinh văn thừa, Duy�n gi�c thừa, Bồ-t�t thừa.

[4] Trung Phong中峰: tức l� quốc sư Phổ Ứng (1263-1323) ở n�i Thi�n Mục, t�n Minh Bản, hiệu Trung Phong, qu� Tiền Đường, đệ tử thiền sư Cao Phong Nguy�n Diệu.

[5] V� sinh 無生: thật tướng kh�ng sinh diệt của tất cả c�c ph�p. Tất cả c�c ph�p tồn tại kh�ng thật thể, l� kh�ng, cho n�n kh�ng thế n�i l� sinh diệt, biến h�a.

[6] Tam giới 三界: Dục giới, Sắc giới v� V� sắc giới.

[7] S�u đường 六道: s�u đường thụ sinh t�y theo nghiệp lực của ch�ng sinh. Đ� l�: Địa ngục, Ngạ quỷ, S�c sinh, A-tu-la, Nh�n, Thi�n.

[8] Ch�n phẩm 九品: ch�n bậc: Thượng thượng, thượng trung, thượng hạ; Trung thượng, trung trung, trung hạ v� Hạ thượng, hạ trung, hạ hạ.

[9] Ch�u Hoằng 珠宏: cao tăng Trung Quốc, người H�ng Ch�u, họ Thẩm, tự l� Phật Huệ, hiệu Li�n Tr�. Thuở nhỏ Sư theo Nho học, đến tuổi trung ni�n quy y Phật gi�o. Sư xuất gia với ng�i V� M�n T�nh Thi�n ở T�y Sơn, thụ giới Cụ t�c với ng�i V� Trần ở Chi�u Kh�nh, v� đi tham học khắp bốn phương. Năm 1571, Sư đến trụ tại một ng�i ch�a hoang trong n�i V�n Th�, H�ng Ch�u; Sư tinh tiến tu h�nh niệm Phật tam muội, gi�o h�a kẻ xa gần, người đến học rất đ�ng đảo khiến ch�a n�y dần dần trở n�n hưng thịnh. Sư chủ trương tu Tịnh độ, cật lực b�i x�ch kẻ cuồng thiền v� ra sức xi�n dương Thiền Tịnh song tu. V� thế, đạo phong của Sư ng�y c�ng lan xa. Cuối đời khi ph�t bệnh, Sư c�ng si�ng năng tu tịnh nghiệp, soạn 32 đ�ều bất tường để cảnh tỉnh m�nh v� người, Sư viết ba điều đ�ng tiếc, mười điều đ�ng khen để s�ch tiến đồ ch�ng. Năm 1612, Sư thị tịch, thọ 81 tuổi.

[10] S�u kinh 六經: Thi, Thư, Dịch, Lễ, Nhạc, Xu�n Thu.

[11] Đạo An 道安: cao tăng Trung Quốc, sống v�o thời Đ�ng Tấn, họ Vệ, người Ph� Liễu, Thường Sơn Ch�nh Định, tỉnh H� Bắc. Sư xuất gia năm mười hai tuổi, th�ng minh hơn người. Sư nghi�n cứu học tập kinh luận, tinh th�ng kinh A-h�m, A-t�-đạt-ma, kiến thức si�u quần, nối ph�p ng�i Phật Đồ Trừng. Về sau, phương bắc loạn lạc, sư c�ng thầy lần lượt đi lấn nạn khắp nơi, rồi ở lại Tương Dương, tỉnh Hồ Bắc thuyết giảng gi�o h�a mười lăm năm. Sau n�y, vua Ph� Ki�n nghe danh sư, liền đem qu�n v�y đ�nh Tương Dương, thỉnh sư về trụ ch�a Ngũ Tr�ng tại Trường An, t�n l�m thầy. Sư chỉnh đốn lại những kinh luận dịch ra chữ H�n, bi�n soạn th�nh bộ Tổng l� ch�ng kinh mục lục. Ngo�i ra, sư c�n dốc sức phi�n dịch kinh điển, viết lời tựa v� ch� th�ch c�c kinh, tổng cộng được hai mươi hai bộ, chia phần giải th�ch kinh điển ra l�m phần tựa, phần ch�nh t�ng v� phần lưu th�ng. Sư c�n chế lập nhiều nghi thức tăng đo�n, h�nh qua, lễ s�m v.v� v� định lấy họ Th�ch l�m họ chư tăng. Sư thị tịch v�o năm 385.

[12] L� Sơn 廬山: n�i ở huyện Cửu Giang, tỉnh Giang T�y, Trung Quốc. Ph�a bắc gi�p Trường Giang, ph�a đ�ng gi�p hồ Ph�n Dương. Đ�y l� một th�nh địa m� cao tăng nhiều đời về kết am, lập ch�a, hoằng dương t�ng phong cực thịnh.

[13] Huệ Vĩnh 慧永: cao tăng Trung Quốc, sống v�o đời Tấn, họ Phan, người H� Nội (H� Nam). Sư xuất gia năm mười hai tuổi, thờ ng�i Tr�c Đ�m Hiện l�m thầy, sau đ� sư c�ng Huệ Viễn thụ học với ng�i Đạo An. Khoảng năm 376 � 396, sư đến Tầm Dương, được người đất Quận thỉnh trụ tr� ch�a T�y L�m ở L� Sơn. Sư thường xem kinh điển, giỏi giảng thuyết. Năm 414, sư bị bệnh nặng, nhưng vẫn giữ g�n giới luật, kh�ng ch�t giải đải, trước khi thị tịch, sư v�n y chắp tay n�i với đồ ch�ng: �Phật đ� đến�, rồi an nhi�n thị tịch, hưởng thụ 83 tuổi.

[14] Phật-đ�-gia-x� 佛陀耶舍 (S: Buddhayaśas): cao tăng, người nước Kế T�n, thuộc miền bắc Ấn Độ, sang Trung Quốc dịch kinh v�o đời Đ�ng Tấn, l� thầy của ng�i Cưu-ma-la-thập. Sư xuất gia năm mười ba tuổi, năm hai mươi bảy tuổi mới thụ giới cụ t�c. Sư si�ng năng đọc tụng kinh điển, th�ng suốt cả Tiểu thừa lẫn Đại thừa. Năm 408, sư đ�p lời thỉnh cầu của ng�i La-thập, đến Trương An hỗ trợ ng�i La-thập dịch kinh Thập trụ, Tứ phần Tăng giới bản, luật Tứ phần. Sư c�ng ng�i Tr�c Phật Niệm dịch kinh Trường A-h�m, ng�i Đạo H�m b�t thụ. Sau, sư trở về nước Kế T�n dịch kinh Hư kh�ng tạng (1 quyển), gởi kh�ch bu�n mang đến cho chư tăng ở Lương Ch�u. V� sư c� r�u đỏ, lại kh�o dịch luận T�-b�-sa, n�n người đời gọi sư l� X�ch Ti T�-b�-sa.

[15] Huệ Tr� 慧持: cao tăng Trung Quốc, sống v�o thời Đ�ng Tấn, họ Giả, l� em của ng�i L� Sơn Huệ Viễn, người L�u Phiền, Nhạn M�n, huyện Kinh, Sơn T�y. L�c nhỏ Sư th�ng minh mẫn tiệp, l�u th�ng kinh sử, c� t�i văn chương. Năm mười t�m tuổi, sư c�ng anh đỉnh lễ ng�i Đạo An cầu xuất gia, học th�ng Tam tạng v� ngoại điển. Sau, sư c�ng ng�i Huệ Viễn đến L� Sơn. Năm 399, sư đến Ba Thục, tham quan thắng cảnh Nga Mi, rồi trụ tại tịnh x� Long Uy�n, hoằng truyền Phật ph�p. L�c sắp l�m chung, sư dặn d� đệ tử (Đại 50, 362 thượng): �Kinh dạy: Giới như ruộng tốt, thiện ph�p từ đ�y sinh; trong c�c oai nghi đi, đứng, nằm, ngồi, c�c �ng n�n cẩn thận�. Sư thị tịch năm 412, thụ 76 tuổi.

[16] Lưu Di D�n 劉遺民: cư sĩ Phật gi�o Trung Quốc, thuộc t�ng Tịnh Độ, sống v�o đời Đ�ng Tấn, người B�nh Th�nh (huyện Đ�ng Sơn, tỉnh Giang T�), t�n Tr�nh Chi, tự Trọng �n. L�c đầu, �ng l�m Ph� Tham qu�n, rồi Huyện lệnh ở Nghi Xương, S�i Tang. Sau đ�, �ng v�o L� Sơn thờ ng�i Huệ Viễn l�m thầy, cất một thất ri�ng trong n�i chuy�n tu Thiền ph�p suốt mười lăm năm, nhiều lần cảm h�o quang của Phật. �ng c�ng với ng�i Huệ Viễn kết Bạch Li�n x� ở ch�a Đ�ng L�m, thệ nguyện v�ng sinh Tịnh độ, l�m L� Sơn Bạch Li�n X� Thệ Văn (được đưa v� Lạc Bang Văn loại 2) đến nay vẫn c�n truyền tụng. M�a đ�ng năm 410, �ng biết trước giờ l�m chung n�n đốt hương, lễ Phật, ngồi ngay thẳng xoay mặt về hướng T�y m� v�ng sinh, hưởng dương 59 tuổi.

[17] Cưu-ma-la-thập 鳩磨羅什 (S: Kum�rajiva): cao tăng Trung Quốc, sống v�o đời Đ�ng Tấn, người nước Qui Tư (Khasa, T�n Cương), l� một trong bốn nh� dịch kinh lớn. Cha mẹ sư l� người c� đức hạnh, sau đều xuất gia theo đạo Phật. Sư th�ng minh từ thuở bế, bảy tuổi xin mẹ v�o đạo. Sau sư đến Thi�n Tr�c, tham học khắp c�c bậc danh t�c. Sư học rộng nhớ dai, tiếng tốt vang khắp năm xứ Thi�n Tr�c. Khi trở về nước, sư được vua t�n l�m thầy. Từ� th�ng 4 năm Qu� M�o (403), sư lần lượt dịch c�c kinh, luận như: Trung luận, B�ch luận, Thập nhi m�n luận (3 bộ n�y gọi chung l� Tam Luận)�. Sư ở Trường An được mười hai năm th� thị tịch, hưởng thụ 70 tuổi.

[18] Bạch Li�n x� 白蓮社: hội đo�n Bạch Li�n lấy sự niệm Phật l�m t�n chỉ tu h�nh, bắt nguồn từ việc lập hội niệm Phật của ng�i Huệ Viễn đời Đ�ng Tấn. Th�ng 7 năm 402, c� 123 người, gồm c�c vị Huệ Vĩnh, Huệ Tr�, Đạo S�m, Lưu Di D�n, T�ng B�nh, L�i Thứ T�ng� c�ng nhau thiết trai trước tượng Phật V� Lượng Thụ thờ ở đ�i B�t-nh� ch�a Đ�ng L�m, đồng thệ nguyện lập hội Niệm Phật chuy�n tu niệm Phật Tam-muội để cầu v�ng sinh T�y phương. Do ao trong ch�a c� trồng nhiều hoa sen trắng, hơn nữa, hội lại nguyện cầu sinh về hoa sen n�n hội lấy t�n l� Bạch Li�n x�.

[19] Lang Da瑯琊: t�n đất, thuộc phần ph�a t�y của tỉnh Sơn Đ�ng; cũng l� t�n của một ngọn n�i ở ph�a t�y tỉnh Sơn Đ�ng, Trung Quốc.

[20] Phật-đ�-bạt-đ�-la佛馱跋陀羅 (S: Buddhabhadra): (359-429) cao tăng Ấn Độ, sống v�o thế kỉ V, người ở th�nh Na-ha-lợi, họ Th�ch, l� con ch�u của v�u Cam Lộ Phạn ở th�nh Ca-t�-la-vệ, người đời gọi l� Thi�n Tr�c thiền sư.

[21] Ca-duy-vệ迦維衛 (S: kapilavastu): Cg: Ca-tỳ-la-vệ: đ� th�nh nơi đức Phật đản sinh v� cũng l� vương quốc của d�ng họ Th�ch-ca, nay l� Tilorakot, Ta-rai, Nepal. Theo truyền thuyết, thỉ tổ của ph�i Số luận l� ti�n nh�n Ca-tỳ-la cũng ở xứ n�y n�n lấy t�n �ng đặt t�n nước. Th�nh Ca-tỳ-la-vệ bị vua Tỳ-lưu-ly nước Kiều-tất-la ph� hủy n�n đi�u t�n. Năm 1895, c�c nh� khảo cổ t�m thấy phế t�ch th�nh Ca-tỳ-la-vệ gần l�ng Ruminide.

[22] Kinh Qu�n Phật tam-muội 觀佛三昧經 (S: Buddha-dhyāna-samādhisāgara-sūtra): Cg: Qu�n Phật tam-muội Hải kinh:� kinh 10 quyển, 12 phẩm, do ng�i Phật-đ�-bạt-đ�-la dịch v�o đời Đ�ng Tấn, Trung Quốc, được xếp v�o Đại ch�nh tạng, tập 15. Nội dung kinh n�y n�i về việc Đức Phật thuyết ph�p để độ cho Phụ vương l� Duyệt-đầu-đ�n v� Di mẫu l� Kiều-đ�m-di tại rừng Ni-c�u-l�u-đ�, th�nh Ca-tỳ-la-vệ, Ng�i dạy trụ Qu�n Phật Tam-muội, đồng thời cho rằng Tam-muội n�y c� c�ng đức s�u rộng, c� năng lực đưa đến giải tho�t.

[23] Tứ đại 四大: bốn yếu tố tạo th�nh vật chất, gồm c�: địa đại, thủy đại, hỏa đại, phong đại.

[24] Ngũ trược 五濁: năm thứ cặn đục khởi l�n trong Kiếp giảm. đ� l�: kiếp trược, kiến trược, phiền n�o trược, ch�ng sinh trược, mạng trược.

[25] Kinh A-di-đ� 阿彌陀經: gồm 1 quyển, do ng�i Cưu-ma-la-thập dịch v�o thời Dao Tần, Trung Quốc. Nội dung kinh n�i về c�i Cực lạc phương t�y trang nghi�m th� thắng, đồng thời khuy�n người niệm danh hiệu Phật A-di-đ� cầu v�ng sanh. Đ�y l� một trong ba bộ kinh quan trọng của gi�o nghĩa Tịnh độ.

[26] Kinh Hoa nghi�m華嚴經 (S: Buddh�vatamsaka-mah�vaipulya): bộ kinh trộng yếu của Phật gi�o Đại thừa, cũng l� ph�p m�n tự nội chứng m� Như Lai tuy�n thuyết cho c�c Bồ-t�t thượng vị như bồ-t�t Văn-th�, bồ-t�t Phổ Hiền, sau khi Ng�i th�nh đạo dưới cội Bồ-đề.

[27] Kinh Niết-b�n涅槃經 (S: Mah�-parinirv�na-Sũtra): kinh, bốn mươi quyển, do ng�i Đ�m V� Sấm dịch v�o năm 412 đời Bắc Lương, Trung Quốc, được xếp v�o Đại ch�nh tạng, tập 12. Nội dung kinh n�y giảng thuyết về gi�o nghĩa Như Lai thường trụ, ch�ng sinh đều c� Phật t�nh, hạng Xiển-đề th�nh Phật�

[28] Thập địa kinh luận十地經論: luận, mười hai quyển, do ng�i Thế Th�n người Ấn Độ soạn, ng�i Bồ-đề-lưu-chi, Lặc-na-ma-đề dịch v�o đời Bắc Ngụy, được xếp v�o Đại ch�nh tạng, tập 26. Nội dung giải th�ch c�c giai vị tu h�nh của bồ-t�t, cho rằng mười địa dung nhiếp tất cả thiện ph�p; trong đ�, ba địa đầu n�i về thiện ph�p thế gian, bốn địa kế n�i về tướng trạng tu h�nh của Tam thừa, ba địa cuối c�ng n�i về gi�o ph�p Nhất thừa.

[29] Quyền gi�o v� Thật gi�o權教,實教: Quyền gi�o chỉ cho gi�o ph�p quyền biến phương tiện chưa liễu nghĩa. Thật gi�o l� gi�o ph�p ch�n thật rốt r�o liễu nghĩa.

[30] Đ�o Ẩn Cư陶隱居: hiệu của Đ�o Hoằng Cảnh, v� �ng ẩn cư ở Giang Nam.

[31] S�u đường (Lục đạo 六道): thi�n, nh�n, a-tu-la, địa ngục, ngạ quỷ, s�c sinh.

[32] Xe lửa火車: đ�y l� một thuật ngữ của Phật gi�o. Xe lửa l� loại xe chở tội nh�n v�o địa ngục, xe n�y tự ph�t ra lửa, tr�n xe c� quỷ tốt �p giải tội nh�n.

[33] Lục căn thanh tịnh六根清淨: s�u căn thanh tịnh kh�ng bị nhiễm �. T�ng Thi�n Thai n�i giai vị Thập t�n, trong Biệt gi�o gọi l� Lục căn thanh tịnh.

[34] Gi�o qu�n教觀 (Thuậtngữ): tức gi�o tướng v� qu�n t�m. Gi�o tướng l� l� gi�o ph�p suốt một đời của đức Th�ch-ca, m� m�nh ph�n t�ch, ph�n đo�n theo t�ng nghĩa. Qu�n t�m l� quan niệm về ch�n l� do t�ng ph�i m�nh lập ra. Như t�ng Thi�n Thai lấy Ngũ thời b�t gi�o l�m Gi�o tướng, lấy Nhất t�m tam qu�n l�m Qu�n t�m.

[35] Con trĩ雉: l� một giống g� hoang hay c�n chỉ cho g� rừng.

[36] Đột-kiết-la突吉羅 (S: duṣkṛta): t�n tội trong giới luật, tức những tội nhẹ như �c t�c, �c thuyết. L� 1 trong 5 thi�n, 1 trong 6 tụ giới. Trong 250 giới t�-kheo, tội n�y bao gồm 2 giới bất định, 100 giới ch�ng học, 7 giới diệt tr�nh.

[37] T� kiến邪見 (S: Mithyā-dṛṣṭi): thấy biết sai lầm, chủ yếu chỉ cho hạng người phủ nhận đạo l� nh�n quả tứ đế.

[38] Liễu Hạ Huệ柳下惠: l� một quan đại phu nước Lỗ thời Xu�n Thu. Tưong truyền rằng v�o một đ�m gi� r�t khủng khiếp c� một c� g�i bị lạnh đến xin t� t�c nh� �ng, v� cứu c� g�i �ng ta �m c� g�i ngủ suốt đ�m nhưng kh�ng khởi dục t�nh.

[39] Ph�p sư Ngũ Hội 五會法師: tức l� sư Ph�p Chiếu.

[40] Mạt ph�p末法 (S: saddharma-vipralopa): thời đại Phật ph�p suy đồi, 1 trong 3 thời k� Ch�nh, Tượng v� Mạt ph�p.

[41] Nhất thiết chủng tr�一切種智 (S. sarvathā-j�āna): tr� tuệ chỉ c� Phật mới chứng được. Tức l� d�ng một loại tr� tuệ m� biết nh�n chủng của tất cả c�c ph�p v� tất cả ch�ng sinh, đồng thời cũng l� tr� thấu suốt tướng tịch diệt v� hạnh loại sai biệt của c�c ph�p.Một trong ba tr�.

[42] Ngũ hội niệm Phật五會念佛: năm hội niệm Phật được ph�n biệt theo �m điệu cao thấp v� nhịp ph�ch nhanh chậm. Nghi thức niệm Phật n�y do ng�i Ph�p Chiếu m� phỏng theo sự diễn tả �Gi� thổi c�y b�u ph�t ra năm thứ �m thanh� m� lập ra l�m cho kẻ đạo người đời ham th�ch c�i Tịnh độ. Năm hội niệm Phật n�y c� t�c dụng; trừ 5 khổ, dứt 5 c�i, đoạn 5 đường, thanh tịnh 5 nh�n, đầy đủ 5 căn, th�nh tựu 5 lực, chứng Bồ-đề, đầy đủ 5 giải tho�t, c� thể mau ch�ng th�nh tựu 5 phần ph�p th�n�

[43] Ph�p sư Đ�i Nham Khang 臺岩康法師: tức sư Thiếu Khang.

[44] Kinh Ph�p hoa法華經, Cg: Diệu ph�p li�n hoa kinh: kinh, 7 quyển hoặc 8 quyển, gồm 28 phẩm, do ng�i Cưu-ma-la-thập dịch v�o đời Hậu Tần, được xếp v�o Đại ch�nh tạng, tập 9. Nội dung chủ yếu l� khai thị cho ch�ng sinh ngộ nhập Phật tri kiến, tức đề xướng thuyết Tam thừa qui nhất Phật thừa. Kinh n�y dung h�a kiến giải Tiểi thừa v� Đại thừa, d�ng nhiều phương tiện để hiển b�y gi�o ph�p vi diệu của Đức Phật.

[45] Kinh Lăng-nghi�m楞嚴經: Gđ: Đại Phật đỉnh Như Lai mật nh�n tu chứng liễu nghĩa chư Bồ-t�t vạn hạnh thủ Lăng-nghi�m kinh. Kinh 10 quyển, do ng�i B�t-th�ch-mật-đế, người Thi�n Tr�c dịch v�o đời Đường, Trung Quốc, được xếp v�o Đại ch�nh tạng, tập 19. Nội dung kinh n�y ban đầu thuật chuyện ng�i A-nan bị d�m thuật l�m hại, liền sai ng�i Văn-th�-sư-lợi d�ng thần ch� đến hộ tr�.

[46] Ch�a Bạch M�白馬寺: ch�a ở ph�a đ�ng huyện Lạc Dương, tỉnh H� Nam, Trung Quốc, được x�y dựng v�o năm 75 triều đại vua Minh Đế đời Đ�ng H�n.

[47] N�i � Long (� Long sơn 烏龍山): n�i ở c�ch th�nh Nghi�m Ch�u (nay l� huyện Kiến Đức, tỉnh Chiết Giang), Trung Quốc 3 km về ph�a bắc. V�o năm 794, ph�p sư Thiếu Khang, một trong năm vị tổ Tịnh độ, từng v�o n�i n�y lập đạo tr�ng Tịnh độ, nổi tiếng ở đời.

[48] Di�m-ph�-đề閻浮提 (S. Jambu-dvīpa): c�i nước c� trồng nhiều c�y Di�m-ph� v� sản xuất ra v�ng Di�m-ph�-đ�n. Di�m-ph�-đề vốn chỉ cho Ấn Độ, về sau chỉ chu8ng cho thế giới nh�n gian.

[49] Tam lu�n đại kinh三輪大經 : tức l� kinh của ba thời gi�o: A-h�m, B�t-nh�, Ph�p hoa.

[50] Kinh Vu-lan bồn盂蘭盆經(S: Ullambana-sūtra): kinh 1 quyển, do ng�i Tr�c Ph�p Hộ dịch v�o đời T�y Tấn, Trung Quốc, l� kinh điển thuộc Phương Đẳng bộ, được xếp v�o Đại ch�nh tạng, tập 16. Nội dung kinh n�y, đại đệ tử của Phật l� Mục-kiền-li�n v� bất nhẫn khi thấy mẹ bị đọa v�o đường ngạ quỉ, chịu khổ, n�n ng�i thưa hỏi Phật c�c giải cứu, Phật dạy ng�y rằm th�ng 7 l� ng�y ch�ng tăng Tự tứ, h�y d�ng thức uống ăn ngon qu�, ngũ quả c�ng dường Phật tăng trong 10 phương th� mẹ �ng sẽ được tho�t li khổ nạn.

[51] Ho�i Ngọc懷玉: cao tăng Trung Quốc, thuộc t�ng Tịnh độ, sống v�o đời Đường, họ Cao, người Đan Ch�u (Ninh Hải, tỉnh Chiết Giang). Sư ở ch�a Dũng Tuyền, Th�i Ch�u (L�m Hải, tỉnh Chiết Giang), giữ g�n giới luật rất nghi�m minh. Sư tụng kinh A-di-đ� 30 vạn lần, mỗi ng�y niệm danh hiệu Phật năm vạn tiếng, ng�y m�ng 9 th�ng 6 năm 742, sư nằm mộng thấy Th�nh tượng c�i T�y phương, biết mạng chung, sư liền viết b�i kệ:

�Thanh tịnh trong s�ng kh�ng bụi nhơ.

Hoa sen thượng phẩm l� cha mẹ

T�i nay tu h�nh trải nhiều kiếp

Hiện ở Di�m-ph� nh�m c�c khổ

Một đời khổ hạnh vượt mười kiếp

Xa hẳn Ta-b� về Tịnh độ�.

Viết kệ xong, sư thị tịch. Quan Th�i Th� l� Đo�n Ho�i Nhi�n l�m kệ ngợi khen v� an t�ng sư rất trọng hậu.

[52] Trời Đ�u-suất-đ�兜率陀天: c�i trời thứ tư trong s�u tầng trời c�i Dục, rộng t�m vạn do tuần, vị tr� ở giữa trời Dạ-ma v� trời Lạc Biến H�a, c�ch trời Dạ-ma mười s�u vạn do tuần. Tuổi thọ của chư thi�n ở c�i trời n�y khoảng 4.000 năm, mộ ng�y một đ�m ở đ�y tương đương với 400 năm ở nh�n gian.

[53] V� lượng thọ qu�n kinh無量壽觀經. Cg: Qu�n V� Lượng Thọ kinh: kinh 1 quyển, do ng�i Cương-lương-da-x� dịch v�o đời Lưu Tống, Trung Quốc, được xếp v�o Đại ch�nh tạng, tập 12. Nội dung kinh n�y thuật lại việc Đức Phật nhận lời thỉnh của của phu nh�n Vi-đề-hi, thị hiện Tịnh độ T�y phương Cực Lạc, đồng thời n�i tu Tam phước, Thập lục qu�n l� ph�p để được v�ng sinh.

[54] Hạnh Đầu-đ�頭陀行( S: dhūta-guṇa): khổ hạnh tu tập để để dứt bỏ sự tham trước y phục, ăn uống, chỗ ở v.v� ng� hầu điều phục th�n t�m.

[55] B�t-chu Tam-muội般舟三昧 (S: Pratyutpannasamādhi): một loại ch�nh định th�nh tựu nhờ thực hiện ph�p m�n tu tập vừa đi vừa niệm Phật vừa qu�n tưởng. Thực h�nh Tam-muội n�y trong khoảng thời hạn qui định (7-90 ng�y) th� sẽ thấy được chư Phật.

[56] Ch�a Đại Hưng Quốc大興國寺: ch�a ở huyện Đại Lệ, tỉnh Thiểm T�y, Trung Quốc, l� một trong những ng�i ch�a Đại Hưng Quốc ở bốn mươi lăm ch�u được kiến tạo trong thời gian T�y Văn Đế tr�ng hưng Phật ph�p.

[57] Phạm hạnh梵行 (S: brahma-caryā): hạnh thanh tịnh của người xuất gia, tại gia tu tập.

[58] Qu�n mặt trời lặn ở hướng t�y: theo ph�p qu�n đầu ti�n trong kinh Qu�n V� Lượng Thọ.

[59] Ba nghiệp (Tam nghiệp 三業, S: trīṇi karmāṇi): th�n, khẩu, �.

[60] Bốn oai nghi (Tứ oai nghi 四威儀, S: catur-vidhā īryā-pathāḥ): bốn oai nghi: đi, đứng, năm, ngồi. Đ�y l� ph�p tắc m� t�-kheo, t�-kheo-ni phải tu�n giữ, tức l� những c�ng t�c đi, đứng, nằm, ngồi hang ng�y phải nghi�m cẩn, kh�ng được bu�ng lung v� giải đ�i để giữ g�n sự nghi�m t�c v� trang trọng.

[61] Tứ độ四土: bốn c�i Phật theo chủ trương của ng�i Tr� Khải thuộc t�ng Thi�n Thai. 1. Ph�m th�nh đồng cư độ; 2. Phương tiện hữu dư độ; 3. Thật b�o v� chướng ngại độ; 4. Thường tịch quang độ.

[62] Tam qu�n三觀: Kh�ng qu�n, Giả qu�n v� Trung qu�n của t�ng Thi�n Thai lập ra.

[63] Tuyển Phật đồ選佛圖: bức họa du h� được vẽ theo l� chuyển m� khai ngộ bằng c�ch danh tướng của Phật gi�o.

[64] Ph�p giới qu�n法界觀: ph�p qu�n về ch�n l� của ph�p giới do ng�i Đỗ Thuận, sư tổ của t�ng Hoa Nghi�m lập ra. Ph�p qu�n gồm c� ba lớp: 1. Ch�n kh�ng qu�n: Qu�n ph�p giới vốn kh�ng c� thật t�nh, sắc tức l� kh�ng, kh�ng tức l� sắc, kh�ng vắc kh�ng ngăn ngại nhau, ph�p qu�n n�y tương đương với Ph�p giới qu�n. 2. Sư v� ngại qu�n: Qu�n sự ph�p sai biệt v� l� t�nh b�nh đẳng m� tồn tại một c�ch hiển nhi�n, hai thứ ấy tương tức tương nhập, vi�n dung v� ngại h�a hợp nhau. Ph�p qu�n n�y tương đương với L� sự v� ngại ph�p giới. 3. Ch�u biến h�m dụng qu�n: Qu�n t�t cả mọi sự mọi vật dung nhiếp lẫn nhau, tự tại v� ngại. Ph�p qu�n n�y tương đương với sự sự v� ngại ph�p giới.

[65] Nhất t�m tam qu�n一心三觀: trong một niệm t�m m� vi�n tu ba qu�n Kh�ng, Giả, Trung nhất t�m chi t�m năng qu�n; Tam qu�n l� Kh�ng qu�n, Giả qu�n, Trung qu�n. Biết r� một t�m niệm vốn bất khả đắc bất khả thuyết m� trong nhất t�m tu cả ba qu�n: Kh�ng, Giả, Trung n�n gọi l� Nhất t�m tam qu�n. Đ�y l� ph�p qu�n của t�ng Thi�n Thai.

[66] T�-kheo Ph�p Tạng法藏比丘 (S: Bhikṣu Dharmakara): tiền th�n của Phật A-di-đ�.

[67] Ch�a Bạch Li�n白蓮寺: ch�a ở ph�a t�y huyện Thanh Phố, Giang T�, ph�a nam huyện C�n Sơn, b�n cạnh hồ Điện Sơn ở n�i Điện, Trung Quốc. Khoảng năm 1163-1164, đời Tống, ch�a n�y được sư Tử Nguy�n lập, ban đầu ch�a c� t�n l� Bạch Li�n Qu�n Đường, tứ ch�ng đệ tử trong ch�a được Sư hướng dẫn tu ph�p m�n Thập lục qu�n để cầu sinh Tịnh độ, do đ� ch�a c�n c� t�n Bạch Li�n s�m đường. Khoảng năm 1165-1173, vua Hiếu T�ng ban cho ch�a tấm bảng hiệu l� Bạch Li�n tự.

[68] Ch�a Năng Nh�n能仁寺: ch�a ở dưới ngọn Đơn Phương, ph�a t�y d�y n�i Nhạn Đ�ng, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc. Tươnng truyền, vị tổ khai sơn ch�a n�y l� ng�i Nặc-cự-na. Năm 976, đời Tống, sư To�n Liễu kết am Ph� Dung để ở, năm 999, mới x�y dựng ch�h điện, năm 1001, ch�a cất th�m ng�i th�p B�ch Bảo, được vua ban t�n l� ch�a Thừa Thi�n. Đến năm 1142, Quận th� Di�m Kh�u H�n t�u l�n vua xin đổi th�nh Năng Nh�n Thiền viện, trở th�nh đại đạo tr�ng ở v�ng n�i Nhạn Đ�ng.

[69] Trung Phong中峰: tức thiền sư Minh Bản

[70] Thi�n Như天如: tức thiền sư Duy Tắc, đệ tử của ng�i trung Phong Minh Bản.

[71] Tam th�nh三聖: Phật A-di-đ�, bồ-t�t Qu�n Thế �m, bồ-t�t Đại Thế Ch�.

[ ^ ]

V�NG SINH TẬP

Nguy�n t�c: sa-m�n Ch�u Hoằng ở ch�a V�n Th� soạn.

Việt dịch: Th�ch Nguy�n Lộc-Th�ch Thọ Phước

Hiệu đ�nh: Định Huệ

Quyển 2

II. VUA QUAN V�NG SINH

1. Vua Nước � Tr�nh

Những l�c rảnh rỗi việc triều ch�nh, vua thường th�ch nghi�n cứu Phật ph�p. Vua từng n�i với c�c cận thần: �Trẫm l� vua của một nước, tuy hưởng ph�c lạc nhưng cũng kh�ng tr�nh khỏi v� thường, nghe n�i c�i Tịnh độ ở T�y phương c� thể An Dưỡng tinh thần; trẫm phải ph�t nguyện sinh về nước ấy�. Từ đ�, ng�y đ�m s�u thời, vua chuy�n t�m niệm Phật. Vua cũng thường xuy�n c�ng Phật v� thiết trai c�ng dường chư tăng; đ�ch th�n vua v� ho�ng hậu d�ng c�ng thức ăn cho chư tăng. Vua l�m như vậy suốt ba mươi năm m� kh�ng bỏ một ng�y n�o. Khi vua thăng h� sắc mặt rất tươi tỉnh v� c� h�a Phật đến đ�n. Những điềm l�nh l�c vua thăng h� rất nhiều.

Ghi ch�:

V�o đời mạt ph�p, người kh�ng c� địa vị nghe ph�p m� tin nhận, h�nh tr� th� nhiều; ngược lại, người c� địa vị nghe ph�p m� ph�t khởi l�ng tin, thực h�nh th� rất �t. Người c� địa vị cực k� t�n qu� như vua ch�a, quan lại nghe ph�p m� ph�t l�ng tin, thực h�nh lại c�ng �t hơn. V� sao? V� địa vị c�ng cao th� tham dục c�ng lớn, tham dục c�ng lớn th� sự đắm nhiễm c�ng nặng. Đời nay, hiếm c� người quyền cao chức lớn m� tr�nh được sự c�m dỗ của tham vọng. V� thế, người hưởng thụ dục lạc của h�ng vua ch�a m� kh�ng qu�n niệm Phật cầu sinh T�y phương, nếu chẳng phải nhiều đời đ� gieo trồng duy�n l�nh th� l�m sao l�m được như vậy! Mặc d� từ xưa đến nay những bậc vua ch�a để t�m nghi�n cứu kinh điển Phật gi�o rất nhiều, nhưng v� sao kh�ng thấy ghi ch�p lại? Bởi v�, ở đ�y chỉ n�i về chuyện v�ng sinh Tịnh độ, cho n�n kh�ng ghi ch�p lại.

2. Đời Tống, Thế Tử

Cả ba cha con Thế Tử đều tu ph�p m�n niệm Phật, chỉ c� người vợ kh�ng chịu tu. Em g�i của Thế Tử qua đời năm l�n mười bốn tuổi. Qua đời được bảy ng�y th� bỗng nhi�n c� sống lại n�i với mẹ: �Con thấy trong ao bảy b�u ở T�y phương đ� c� hoa sen của cha v� hai anh em con, sau khi cha v� hai anh em con qua đời sẽ sinh v�o đ�, chỉ ri�ng mẹ chưa c� hoa sen; v� thế con mới trở về b�o cho mẹ biết, mong mẹ để ��. Nghe con g�i n�i như thế, b� v� c�ng cảm động, liền ph�t khởi l�ng tin niệm Phật kh�ng từ mệt nhọc. Sau khi qua đời, b� cũng được v�ng sinh Cực lạc.

Ghi ch�:

Người mẹ ban đầu thiếu duy�n ở Tịnh độ, nhưng cuối c�ng cũng được sinh về Cực lạc. Như thế, v�ng sinh hay kh�ng l� do tin hay kh�ng tin m� th�i. Trong Kinh ghi: �Chỉ trừ những người n�o kh�ng c� l�ng tin th� kh�ng được v�ng sinh�.

3. Đời Tấn, Tham qu�n Lưu Di D�n

�ng người B�nh Th�nh, l� hậu duệ của Sở Nguy�n Vương nh� H�n. �ng mồ c�i cha từ thuở nhỏ, một l�ng lo lắng phụng dưỡng mẹ, �ng nổi tiếng l� người c� hiếu. �ng tự phụ cho m�nh t�i ba n�n kh�ng giao du với bọn người tầm thường. �ng l�m Tham qu�n ở phủ, chẳng được bao l�u lại vội lui về ở ẩn. Tạ An, Lưu Dụ nhiều lần tiến cử �ng, nhưng �ng cự tuyệt kh�ng v�o triều. V� thế, �ng được vua ban tấm biển hiệu l� �Di D�n�. Sau đ�, �ng v�o L� Sơn tham dự đạo tr�ng Bạch Li�n x� của ng�i Huệ Viễn. �ng trứ t�c �Niệm Phật tam-muội thi� để b�y tỏ l�ng ch� th�nh của m�nh. Nhiều lần ở trong định, �ng thấy h�o quang của Đức Phật chiếu xuống đất v� l�m cho đất c� m�u v�ng. Mười lăm năm sau, cũng tại L� Sơn, �ng lại thấy Phật A-di-đ� ph�ng h�o quang giữa hai chặng l�ng m�y, rồi duỗi tay xuống vỗ về �ng. L�c ấy, Di D�n cầu nguyện: �L�m sao để được đức Như Lai xoa đầu v� lấy y tr�m cho con!�. Cầu nguyện vừa dứt lời, bỗng chốc Phật duỗi tay xoa đầu v� lấy y tr�m l�n người �ng.

V�o một ng�y kh�c, �ng lại thấy m�nh v�o ao bảy b�u [1], trong ao c� hoa sen xanh, sen trắng, nước ao trong suốt. L�c ấy, bỗng xuất hiện một người, tr�n đầu c� v�ng h�o quang, giữa ngực c� chữ 卍 chỉ nước trong ao v� n�i: �Đ�y l� nước đủ t�m c�ng đức [2], �ng c� thể uống�. Di D�n liền m�c uống, nước m�t v� ngọt. Sau khi tỉnh dậy, �ng vẫn c�n nhớ rất r� v� c� hương thơm lạ ph�t ra từ c�c lỗ ch�n l�ng. �ng n�i với mọi người: �Đ� đến l�c t�i về Tịnh độ rồi�. N�i xong, �ng đến trước tượng đốt hương, lễ Phật v� khấn nguyện: �Con nhờ Đức Th�ch-ca chỉ dạy, mới biết c� Phật A-di-đ�; hương thơm n�y trước hết con d�ng c�ng dường Đức Th�ch-ca Như Lai, sau l� c�ng dường Phật A-di-đ� v� kinh Diệu Ph�p li�n hoa, nguyện cho tất cả ch�ng sinh đều được sinh về Tịnh độ!�. Khấn nguyện xong, �ng ngồi xoay mặt về hướng t�y, chắp tay qua đời. L�c ấy, nhằm ni�n hiệu Nghĩa Hy thứ s�u (410).

Ghi ch�:

Lời tựa của kinh Qu�n v� lượng thọ ghi: �Ch�nh nh�n của tịnh nghiệp l� lấy việc hiếu dưỡng cha mẹ l�m đầu�. V� thế n�n biết, người bất hiếu d� niệm Phật suốt ng�y, Phật cũng kh�ng hoan nghinh. Nay Di D�n ngay từ l�c c�n rất nhỏ đ� biết hiếu dưỡng mẹ; chẳng những thế, �ng c�n trụ s�u trong thiền định v� nhiều lần cảm ứng hiện điềm l�nh. Do đ�, c� thể biết �ng ta nhất định sẽ được v�ng sinh v�o phẩm vị cao. Người tại gia tu tịnh nghiệp phần đ�ng đều cho �ng l� gương s�ng của mu�n đời.

4. Đời Tấn, Nhung t�i[3] Trương D�

�ng người Tầm Dương, th�ng thạo cả tiếng Trung Quốc lẫn tiếng Phạn. �ng giỏi văn chương, thi đổ t� t�i, triều đ�nh nhiều lần mời �ng v�o giữ chức �T�n kị thường thị�, nhưng �ng đều từ chối. Về sau, �ng v�o L� Sơn tu tịnh nghiệp trong đạo tr�ng Bạch Li�n x� của ng�i Huệ Viễn. Ni�n hiệu Nghĩa Hi thứ 14 (418), �ng từ biệt mọi người, v�o tịnh thất ngồi ngay thẳng v� qua đời.

5. Đời Tống, Học sĩ[4] Trương Kh�ng

Hễ �ng l�m được bất cứ việc thiện g� đều hồi hướng l�n Đức Phật. �ng ph�t nguyện tụng mười vạn biến Đại bi đ�-la-ni để cầu sinh Tịnh độ. Năm 60 tuổi, �ng mắc bệnh nặng, nhất t�m niệm Phật. Một h�m, �ng gọi người nh� đến n�i: �T�y phương Tịnh độ đang ở trước nh�; Phật A-di-đ� ngồi tr�n hoa sen, c� đứa b� đứng tr�n đất v�ng lễ Phật�. N�i xong, �ng niệm Phật rồi qua đời. Đứa b� l� ch�u của Trương Kh�ng đ� qua đời năm ba tuổi.

Ghi ch�:

T�m tịnh th� T�y phương hiện ra trước mắt; t�m uế th� địa ngục theo b�n m�nh. T�m của Trương Kh�ng đ� ho�n to�n thanh tịnh n�n thấy Phật ở trước nh�, sao lại c�n nghi ngờ!

6. Đời Tống, Tư sĩ Vương Trọng Hồi

�ng l�m quan đến chức Tư sĩ Tham qu�n ở Quang Ch�u. Một h�m, �ng hỏi V� Vi Tử Dương Kiệt: V� sao trong kinh dạy người cầu sinh Tịnh độ, nhưng Tổ sư lại dạy t�m l� Tịnh độ, kh�ng nhất định phải cầu?

Dương Kiệt đ�p: ��ng thử tự suy nghĩ, nếu ở c�i Phật th� kh�ng c� tịnh, kh�ng c� uế, cần g� phải cầu sinh! C�n ngược lại, nếu chưa tho�t khỏi cảnh ch�ng sinh, đ�u thể kh�ng ch� t�m niệm Phật để xa l�a c�i uế m� cầu sinh về c�i tịnh!�. Tư Sĩ vỡ lẽ vui vẻ c�o từ.

Hai năm sau, l�c Dương Kiệt l�m Th�i th� ở quận Đan Dương, bỗng một h�m, �ng nằm mộng thấy Tư sĩ Vương Trọng Hồi n�i: �Trước kia nhờ �ng chỉ bảo, n�n t�i đ� được v�ng sinh, h�m nay đặc biệt đến tạ ơn �ng�. V�i ng�y sau c� tin b�o tang đến, nội dung n�i: �Tư sĩ Vương Trọng Hồi biết trước bảy ng�y nữa sẽ mạng chung n�n �ng từ biệt b� con họ h�ng rồi qua đời�. Quả thật, đ�ng như những g� Dương Kiệt mộng thấy!

7. Đời Đường, Huyện �y M� Tử V�n

�ng sống v�o , thi đổ Hiếu Li�m, được tiến cử l�m chức Huyện �y ở Kinh Ấp. Sau đ�, �ng �p tải tiền của, ch�u b�u về kinh đ�, tr�n đường đi gặp b�o, t�u bị ch�m n�n �ng bị bắt giam. Trong thời gian bị giam giữ, �ng chuy�n t�m niệm Phật. Năm năm sau, �ng được trả tự do. Từ đ�, �ng v�o ch�a Nam Lăng Sơn ở ẩn. Một h�m, �ng n�i với mọi người: �T�i một đời si�ng năng niệm Phật, nay duy�n l�nh ở T�y phương đ� ch�n muồi, nhất định v�ng sinh về nước An Dưỡng�.

S�ng h�m sau, �ng tắm gội sạch sẽ, mặc đồ mới, ngồi ngay thẳng chắp tay niệm Phật, c� hương thơm lạ phảng phất khắp ph�ng. �ng mỉm cười v� n�i: �Phật đến rước t�i�. N�i vừa dứt lời, �ng qua đời.

Ghi ch�:

Th�n bị giam cầm, t�m chuy�n niệm Phật, cuối c�ng được �n x�. Cũng giống như trong phẩm Phổ m�n của kinh Ph�p hoa ghi: �Người bị giam cầm, xiềng x�ch niệm danh hiệu bồ-t�t Qu�n �m th� liền được thả ra�. Nay năm dục tr�i buộc, thế chẳng phải đang bị giam cầm sao! Niệm Phật một tiếng diệt trừ được tội nặng sinh tử trong t�m mươi ức kiếp, lẽ n�o đ� chẳng phải l� b� quyết để tho�t tội sao! Người đắm đuối trong năm dục, kh�ng biết niệm Phật th� m�i m�i chịu tội kh�ng c� thời hạn �n x�. Thật đ�ng thương x�t!

8. đời Tống, Quận thối Cổ Thuần Nh�n

�ng người Hiệp Xuy�n, l�m quan ph� quận Dĩnh Ch�u. �ng chuy�n t�m tu tịnh nghiệp, trường trai niệm Phật. Sau đ�, chỉ bị bệnh nhẹ, �ng ngồi ngay thẳng xoay mặt về hướng t�y m� qua đời. L�c �ng qua đời, tr�n đỉnh đầu c� v�ng tr�n s�ng v� hương thơm lạ phảng phất khắp ph�ng.

9. Đời Tống, Trợ gi�o Trương Địch

�ng người Tiền Đường, l�m quan đến chức Trợ gi�o. �ng thụ giới bồ-t�t v� cầu học ph�p m�n Tịnh độ với luật sư Vi�n Tịnh. Từ đ�, �ng dốc l�ng niệm Phật, nguyện sinh về c�i An Dưỡng. Cứ mỗi lần niệm Phật, �ng niệm thật lớn, đến kh�n tiếng vẫn kh�ng th�i. Một h�m, �ng thưa với luật sư Vi�n Tịnh: �Trong định con thấy chim tần-gi� trắng bay lượn trước mặt�. Ba năm sau, �ng xoay mặt về hướng t�y, ngồi ngay thẳng niệm Phật v� qua đời.

Ghi ch�:

V� sao chỉ thấy chim tần-gi� m� kh�ng thấy Phật? Bởi v�, ban đầu chỉ tạm thấy thế th�i, cuối c�ng rồi sẽ thấy Phật! Đ� chẳng phải dần dần đi v�o cảnh giới tốt đẹp hay sao!

10. Đời Tống, Quốc học Vương Long Thư

�ng t�n thật l� Vương Nhật Hưu, người Long Thư, �ng thanh li�m, ch�nh trực v� th�ng hiểu kinh sử. Một h�m, �ng vứt bỏ tất cả v� n�i: �Những g� m� t�i học đ�y đều kh�ng phải l� ph�p cứu c�nh, mục đ�ch của t�i l� cầu sinh T�y phương�. Từ đ�, suốt mười s�u năm liền �ng si�ng năng niệm Phật, ăn mặc th� sơ đạm bạc; mỗi ng�y lễ Phật một ngh�n lạy đến nửa đ�m mới ngủ. �ng c� viết Long thư Tịnh độ văn[5] để khuy�n người đời niệm Phật.

Ba ng�y trước khi chết, �ng đi từ biệt tất cả mọi người v� n�i: �Chẳng c�n gặp nhau nữa�. Đến k� hạn, sau khi đọc s�ch xong, như thường lệ �ng đỉnh lễ v� niệm Phật; bỗng nhi�n �ng niệm A-di-đ� Phật thật lớn v� n�i: �Phật đến rước t�i�. N�i vừa dứt lời, �ng đứng thẳng m� qua đời, giống như c�y trồng. Người trong l�ng nằm mộng thấy c� hai người mặc đồ xanh đến dẫn �ng đi về hướng t�y. Từ đ�, nh� nh� đều thờ c�ng �ng�.

Ghi ch�:

Ở Long Thư, �ng khuy�n mọi người ph�t t�m niệm Phật cầu sinh T�y phương. �ng l� người cương trực, th�nh khẩn bậc nhất, chẳng phải n�i su�ng m� lu�n l�m đ�ng như lời n�i. Đến l�c l�m chung c� những điều k� đặc, �ng l� gương s�ng cho mu�n đời. Than �i! H� chẳng phải những bậc th�nh nh�n Tịnh độ v�o chợ duỗi tay cứu người sao!

11. Đời Tống, Tư gi�n Giang C�ng Vọng

�ng người Điếu Đ�i, l�m quan đến chức Gi�n nghị, �ng chỉ ăn rau quả v� chuy�n tu. �ng soạn Bồ-đề văn v� Niệm Phật phương tiện văn để khuyến kh�ch người xuất gia v� tại gia tu tập.

�ng c� một người con nhưng chẳng may chết sớm. Một h�m, n� hiện về b�o mộng: �Đại nh�n tu tập đ� c� kết quả, ở �m phủ c� một bức ho�nh chữ v�ng ghi rằng: Quan tri phủ Nghi�m Ch�u l� Giang C�ng Vọng, giữ chức Tư gi�n, kh�t ngưỡng gi�o l� khổ, kh�ng của đạo Phật, n�n si�ng năng tu tập, t�m kh�ng đắm nhiễm, mọi cử chỉ đều đ�ng với Phật ph�p, n�i năng như ch�nh ph�p, im lặng như ch�nh ph�p, sau khi xả b�o th�n, nhất định v�ng sinh Tịnh độ�. Cuối ni�n hiệu Tuy�n H�a (1125), �ng đang giữ chức quan Tham tri cho Quảng Đức qu�n. Một h�m, �ng kh�ng bệnh, ngồi ngay thẳng xoay mặt về hướng t�y m� qua đời.

Ghi ch�:

C� người cho rằng: �Việc đề bức ho�nh dưới �m phủ, e l� kh�ng c� thật!�. �i! Tượng của ng�i Vĩnh Minh thường được vẽ dưới �m phủ, như vậy, chuyện vị tăng nhiễu quanh th�p kể lại l� c� thật, đ�u ri�ng g� Giang C�ng Vọng m� nghi ngờ!

12. Đời Tống, Đại phu C�t Phồn

�ng người Trừng Giang, l�c nhỏ đ� thi đậu khoa cử, l�m quan đến chức Triều T�n[6]. Ph�m chốn c�ng đường hay nh� ri�ng, �ng đều x�y dựng tịnh thất, thiết tr� b�n Phật. �ng thường v�o thất tụng kinh, lễ Phật, cảm ứng x�-lợi từ tr�n kh�ng trung rơi xuống. Thường ng�y, �ng đem ph�p tu tịnh nghiệp khuy�n khắp người xuất gia hay tại gia tu tập; mọi người tin v� thực h�nh theo rất đ�ng. Một h�m, c� vị tăng nhập định xuất thần đến c�i Tịnh độ, thấy �ng C�t Phồn ở đ�. Sau n�y, �ng kh�ng c� bệnh, ngồi xoay mặt về hướng t�y m� qua đời.

Ghi ch�:

Những vị quan tin Phật th� rất nhiều, nhưng phần đ�ng chỉ v� tr�nh sự hiềm kh�ch của thế gian n�n họ kh�ng để lộ ra b�n ngo�i. Tr�i lại, C�t Phồn th� ở chốn c�ng đường m� vẫn kh�ng qu�n thiết tr� tượng Phật; đ� l� thể hiện l�ng tin ch�n thật với Phật ph�p của C�t Phồn! Sau n�y, �ng ta ngồi ngay thẳng m� qua đời, đ�y kh�ng phải l� ngẫu nhi�n vậy.

13. Đời Tống, Trung quan L� Bỉnh

�ng l�m Trung quan ở Thiệu Hưng, quản l� Viện Ngự Dược. L�c đầu, �ng học thiền với ng�i Tịnh Từ Huy, c� ch�t tỉnh ngộ. Đến gi�, t�nh cờ �ng đọc được bộ Long thư Tịnh độ văn, từ đ� ph�t t�m mỗi ng�y niệm danh hiệu Phật A-di-đ�. �ng c�ng c�c vị như: C�c Trường Nguy�n, Mỹ Điện Trường, L�m Sư Văn v.v� khoảng v�i chục người lập hội tu Tịnh độ tại ch�a Truyền Ph�p. Bỗng một h�m �ng bệnh, nằm mộng thấy Đức Phật A-di-đ� đem vi�n quang m�u v�ng r�ng đội l�n đầu �ng. Bảy ng�y sau, �ng lại thấy hoa v�ng khắp ph�ng. Rồi �ng dặn d�, từ biệt người th�n v� ngồi ngay thẳng kiết ấn m� qua đời.

14. Đời Tống, Tuy�n nghĩa Hồ Nh�n

�ng l�m quan đến chức Tuy�n Nghĩa. Hằng ng�y, tuy tin tưởng Phật ph�p, nhưng chưa hiểu r� về ph�p m�n Tịnh độ. Năm t�m mươi bốn tuổi, �ng bị bệnh nặng, người con đến mời thiền sư Thanh Chiếu đến chỉ dạy. Ng�i Thanh Chiếu hỏi Hồ Nh�n:

- �ng biết an th�n lập mạng ở đ�u kh�ng?

Hồ Nh�n đ�p:

- T�m tịnh tức Phật độ tịnh.

Ng�i Thanh Chiếu hỏi:

- Từ xưa đến nay �ng c� vọng tưởng nhiễm � kh�ng?

Hồ Nh�n đ�p:

- Đ� ở tại thế gian ai m� kh�ng c� tạp niệm.

Ng�i Thanh Chiếu n�i:

- Như vậy th� l�m sao đạt được t�m tịnh tức Phật độ tịnh?

Hồ Nh�n n�i:

- Niệm một c�u danh hiệu Phật, l�m sao c� thể diệt được tội nặng sinh tử trong t�m mươi ức kiếp?

Ng�i Thanh Chiếu n�i:

- Đức Phật A-di-đ� ph�t thệ nguyện tu h�nh trong v� lượng kiếp, uy đức rộng lớn, �nh s�ng v� thần lực kh�ng thể nghĩ b�n; do đ�, niệm một c�u danh hiệu Phật th� diệt được v� lượng tội, giống như �nh nắng mặt trời l�m tan sương tuyết. Như thế, c�n nghi ngờ nữa sao!

Hồ Nh�n liền tỉnh ngộ. Trong ng�y đ�, �ng thỉnh chư tăng đến nh� niệm Phật. Ng�y h�m sau, ng�i Thanh Chiếu lại đến. �ng ta hỏi: �Sao Ng�i đến muộn thế?� Hai vị đại sĩ đến từ l�u rồi.

Bấy giờ, ng�i Thanh Chiếu bảo đại ch�ng niệm Phật lớn tiếng, Hồ Nh�n chắp tay m� qua đời.

Ghi ch�:

Hồ Nh�n được v�ng sinh l� nhờ gặp ng�i Thanh Chiếu. Người con đến mời ng�i Thanh Chiếu, việc n�y đ�ng cho l� đại hiếu! Ở đời c� người chấp v�o sự y�u thương nhỏ nhặt m� ph� trai giới của cha mẹ, thật l� sai lầm vậy.

15. Đời Tống, Đề h�nh Dương V� Vi

�ng t�n thật l� Dương Kiệt, người ở ch�u V� Vi, hiệu V� Vi Tử. L�c trẻ đ� thi đổ, l�m quan đến chức Thượng thư Chủ kh�ch lang, coi về h�nh ngục ở Lưỡng Chiết. �ng rất t�n s�ng Phật ph�p, tỏ ngộ thiền t�ng. �ng n�i: �Căn cơ của ch�ng sinh c� cao thấp, chỉ c� ph�p m�n Tịnh độ T�y phương l� dễ hiểu dễ tu, chỉ cần nhất t�m qu�n niệm th�u nhiếp vọng t�m v� nương v�o nguyện lực của Phật th� nhất định sẽ v�ng sinh nước An Dưỡng�. �ng từng viết b�i tựa Thi�n Thai thập nghi luận[7] v� A-di bảo c�c k�, An Dưỡng tam thập t�n, lời tựa Tịnh độ quyết nghi tập để hoằng truyền gi�o qu�n T�y phương, d�u dắt ch�ng sinh đời sau. Đến l�c tuổi gi�, �ng vẽ t�n tượng Phật A-di-đ� cao một trượng s�u để qu�n tưởng. Đến ng�y sắp mạng chung, Phật A-di-đ� đến rước, �ng ngồi ngay thẳng m� qua đời. �ng c� n�i b�i tụng:

Sống cũng kh�ng c� g� để lưu luyến,

Chết cũng kh�ng c� g� để bu�ng bỏ,

Chi hồ giả d� trong hư kh�ng m�nh m�ng,

Đem c�i lầm đến với c�i lầm T�y phương Cực lạc.

Ghi ch�:

Đọc b�i tụng của V� Vi Tử, c� người cho rằng: �V� Vi Tử tham thiền thấy được ch�n t�nh m� lại lấy c�i Tịnh độ l�m chỗ quay về�. Đến ngay một lời n�i �Đem c�i lầm đến với c�i lầm� h�m chứa kh�ng �t � nghĩa. Than �i! Đ�u c� được mấy bậc t�i ba ở nh�n gian đều đạt đến c�i lầm n�y!

16. Đời Tống, Quan s�t Vi Văn Tấn

T�nh t�nh thanh cao, ch�n thật, �ng lập đạo tr�ng Tịnh Nghiệp h�a độ mọi người. Một h�m, v�o th�ng 6, �ng ngồi kiết-gi� xoay mặt về hướng t�y, chắp tay niệm Phật m� qua đời. L�c �ng qua đời, c� hương thơm lạ lan tỏa khắp nơi, mọi người đều nghe biết.

17. �Đời Tống, Lộ c�ng Văn Ngạn B�c

�ng v� ph�p sư Tịnh Nghi�m nh�m họp mười vạn người rồi lập hội Tịnh Độ ở Kinh th�nh. L�c sắp mạng chung, �ng ngồi niệm Phật an nhi�n qua đời.

18. Đời Tống, Thị lang M� Vu

�ng nội của M� Vu l� Trung T�c c�ng. Khi c�n l�m th�i th� ở H�ng Ch�u, �ng nội của M� Vu được Từ V�n s�m chủ dạy niệm Phật; v� thế tất cả mọi người trong gia đ�nh đều t�n s�ng, k�nh ngưỡng Phật. M� Vu ch� t�m niệm Phật suốt hai mươi lăm năm. Đến ni�n hiệu S�ng Ninh (1102) bị bệnh nhẹ, �ng tắm rửa thay y phục ngồi ngay thẳng v� qua đời. L�c �ng qua đời c� l�n kh� như chiếc d� m�u xanh từ cửa ph�ng bay v�o hư kh�ng v� biến mất. Tất cả mọi người trong nh� đều mộng thấy �ng v�ng sinh thượng phẩm.

19. Đời Tống, Thiếu sư Chung Li

Khi �ng c�n l�m quan Đề h�nh ở Chiết T�y, gặp được ng�i Từ V�n s�m chủ th� hết l�ng tin về Tịnh độ. Sau đ�, �ng giữ chức Tri phủ ở Khai Phong, khi ra ngo�i th� hết l�ng tận tụy phụng sự đất nước, l�c về nh� th� kh�ng qu�n niệm Phật. Bỗng một h�m, �ng th�c giục người nh� đỡ �ng dậy, tắm rửa, thay y phục rồi ngồi ngay thẳng m� qua đời. Cả nh� thấy �ng ngồi tr�n hoa sen xanh, thi�n nhạc đ�n rước đưa về phương t�y.

20. Đời Tống, Thừa vụ Di�m Bang Vinh

�ng �người Tr� Ch�u, suốt hai mươi năm tr� ch� V�ng Sinh v� niệm Phật. L�c sắp mạng chung, người trong nh� mộng thấy Đức Phật ph�ng quang đến rước Di�m Bang Vinh. S�ng h�m sau, thấy �ng ngồi kiết-gi� quay mặt về hướng t�y, bỗng đứng dậy đi v�i bước rồi đứng lại m� qua đời.

21. Đời Tống, Triều t�n Vương Trung

�ng người Gia H�a, lập Bạch Li�n x� ở T�y Hồ, kh�ng luận hiền ngu, gi�u ngh�o, tăng tục; những người nguyện v�ng sinh, �ng đều mời tham dự Bạch Li�n x�. �ng c� soạn bản văn Khuyến tu lưu h�nh ở đời. Sau n�y, �ng kh�ng bệnh, ngồi xoay mặt về hướng t�y m� qua đời.

22. Đời Tống, Đại phu Chung Li Cảnh Dung

�ng l�m quan đến chức Triều thỉnh đại phu, thường tụng kinh Qu�n v� lượng thọ, niệm Phật m�i kh�ng th�i. Khi về hưu, �ng l�m một am tranh b�n cạnh vườn Nghi Ch�n Đ�ng. �ng từng n�i: �Kh�ng biết Di-đ� th� Di-đ� ở T�y phương b�n ngo�i; biết được Di-đ� th� Di-đ� ở tại nh� m�nh�. Một h�m, �ng mời vị tăng t�n Diệu Ứng tụng phẩm Phổ hiền hạnh nguyện, �ng đốt hương cung k�nh lắng nghe, hai tay kiết ấn m� qua đời.

23. Đời Tống, Quận th� Tiền Tượng Tổ

�ng hiệu Chỉ Am, l�c trấn giữ ở Kim Lăng, lấy việc tu Tịnh độ l�m t�m niệm. Ở qu� nh�, �ng từng x�y dựng mười nơi tiếp đ�i kh�ch đều đặt t�n Tịnh Độ Cực Lạc, đồng thời x�y li�u ph�ng Chỉ Am Cao Tăng để mời c�c vị tăng đến đ�m đạo. Từ khi từ chức Tả thừa tướng trở về, �ng si�ng năng tu tịnh nghiệp.

Đến th�ng 2 ni�n hiệu Gia Định thứ tư (1211), �ng bị bệnh nhẹ, c� viết b�i kệ:

Hoa sen thơm từ c�i Phật đến

Tr�n đất lưu li m�u trong suốt

T�m ta thanh tịnh hơn như thế

H�m nay xa thấy hoa sen nở.

Ba ng�y sau, c� vị tăng đến thăm bệnh, �ng n�i: �T�i kh�ng tham sống, kh�ng sợ chết, kh�ng sinh l�n trời, kh�ng sinh l�m người, chỉ cầu sinh về Tịnh độ�. N�i xong, �ng ngồi kiết-gi� m� qua đời. Sau đ�, c� người nằm mộng nghe tr�n kh�ng trung c� tiếng n�i rằng: �Tiền thừa tướng đ� v�ng sinh T�y phương!. Trong hoa sen với danh hiệu l� Bồ-t�t Từ Tế�.

24. Đời Tống, Huyện lệnh Mai Nhữ Năng

�ng người Thường Thục, l�m quan đến chức Huyện lệnh, chuy�n tu tịnh nghiệp. Bỗng một h�m, �ng nằm mộng thấy c� một vị tăng trao cho một trăm tờ giấy c� viết hai chữ �nhị b�t�. �ng đem việc n�y đến hỏi thầy Đ�ng Linh Chiếu. Đ�ng Linh Chiếu n�i: �Nhị b�t� tức l� �thập lục�. H� chẳng phải �m chỉ kinh Thập lục qu�n ư!

Ngay l�c ấy, c� một vị t�-kheo đem quyển kinh trao cho �ng, rồi biến mất. Từ đ�, �ng si�ng năng tụng kinh, niệm Phật v� �ng tự lấy t�n l� V�ng Sinh, để tỏ b�y ch� nguyện. Bấy giờ, trong ấp c� tượng đức Phật A-di-đ� cao một trượng s�u do ng�i Đạo Sinh dựng đ� l�u, �ng c�ng một vạn tiền để t� vẽ, tu sửa lại pho tượng.

L�c ấy, trong c�i ao trước ch�a bỗng mọc l�n hai hoa sen trắng, mỗi hoa c� một trăm c�nh. M�a đ�ng năm ấy, �ng kh�ng bệnh m� qua đời.

25. Đời Tống, Học dụ Tảm Định Quốc

�ng hiệu Tỉnh Trai, l�m quan đến chức Học dụ ở ch�u. �ng thường niệm Phật v� đọc c�c kinh Tịnh độ. Mỗi th�ng v�o ng�y m�ng 3 v� 8, �ng nh�m họp người xuất gia, tại gia lại tụng kinh niệm Phật.

Đến ni�n hiệu Gia Định thứ tư (1211), �ng nằm mộng thấy một đứa trẻ mặc �o xanh n�i: �Đức Phật bảo t�i đến đ�n �ng, ba ng�y nữa �ng sẽ v�ng sinh về Tịnh độ�. Đến ng�y thứ ba, �ng tắm rửa thay y phục, ngồi ngay thẳng niệm Phật v� qua đời.

26. Đời Tống, Gi�n nghị Ph�ng Tế Xuy�n

�ng hiệu Tế Xuy�n, người ở Toại Ninh, thi đỗ Th�i học ra l�m quan. Ban đầu, �ng học đạo ở chốn thiền l�m, đến gi� chuy�n tu tịnh nghiệp. �ng soạn T�y phương văn v� Di-đ� s�m nghi. Sau n�y �ng l�m quan đến chức Cấp sự trung thống lĩnh qu�n đ�ng tại b�n s�ng L�, tỉnh V�n Nam. Ở đ�, �ng tập hợp kẻ tăng người tục lập hội Hệ Niệm[8] v� cuối c�ng l� �ng l�m quan Tri ch�u tại Cung Ch�u.

Về sau, �ng thiết lập một c�i t�a cao ở trong sảnh đường hướng về cung vua k�nh cẩn lễ b�i. Rồi �ng mặc tăng y, bước l�n t�a từ tạ tất cả vị quan lại xong, đặt c�y gậy ngang đầu gối m� qua đời.

Ghi ch�:

Theo Truyền đăng lục[9] ghi: �Ban đầu �ng tham vấn với ng�i Long M�n Viễn, sau đ� lại tham vấn ng�i Diệu Hỉ, hai ng�i ấy đều l� bậc đ� chứng ngộ�. �ng biết trước giờ chết n�n l�n t�a giả từ c�c quan lại v� cầm c�y gậy đặt ngang đầu gối m� qua đời.

�ng được tự tại, nổi tiếng, r� r�ng c� bản lĩnh như c�c bậc đại l�o của T�ng m�n. Nhưng v� sao đều kh�ng n�i đến việc niệm Phật v�ng sinh? Bởi v� c�c nh� trước thuật lập ra nhiều gi�o nghĩa kh�c nhau, mỗi người lại thuộc t�ng m�n kh�c nhau; v� thế, họ chỉ ch� trọng đến t�ng m�n của m�nh m� th�i. Như người ch� trọng về ph�p m�n �Trực chỉ nh�n t�m� th� tự nhi�n họ chỉ chọn lấy ph�p m�n �Liễu minh t�m địa� m� lược bỏ ph�p m�n Tịnh độ.

Cũng giống như ng�i Ho�i Ngọc quyết lấy đ�i v�ng, đến khi ng�i Vi�n Chiếu được ghi t�n tr�n hoa đ�i, nhưng những vị ấy vẫn kh�ng được ghi lại trong bộ Truyền đăng lục n�y. V� những vị n�y chỉ ch� trọng cầu sinh Tịnh độ.

Cho n�n biết, người n�o khi sống chuy�n niệm Phật cầu sinh Tịnh độ th� khi qua đời nhất định sẽ được v�ng sinh. Nhưng những người m� đ� thấy r� bản t�m, đạt được tự tại th� c�ng tự tại trong việc v�ng sinh.

Giống như n�i, người đ� thấy được Phật A-di-đ� th� sao c�n lo kh�ng được khai ngộ!

Th� dụ như, nếu n�i trọng về đức th� Nhan Hồi l� người đứng đầu về những người c� đức, nhưng lại chẳng được kể v�o những người tham gia ch�nh trị. C�n n�i trọng về t�i th� Nhan Hồi cũng thuộc v�o h�ng những người t�i giỏi đủ sức ph� t� cho vua, nhưng lại cũng kh�ng kể v�o h�ng những người c� đức. Sở dĩ c� sự kh�c biệt n�y cũng v� kh�ng c�ng h�ng ngũ vậy.

V� thế, người tu tịnh nghiệp xin h�y giữ vững l�ng tin chớ c� hoang mang!

27. Đời Tống, Thị lang Vương Mẫn Trọng

�ng t�n thật l� Vương Cổ, tự Mẫn Trọng, người Đ�ng Đ�, l�m quan đến chức Lễ bộ thị lang. �ng l� người c� l�ng nh�n từ đ�n hậu thương người thương vật. Ban đầu �ng theo học thiền v� thấu tỏ được yếu chỉ thiền t�ng. Sau đ�, �ng lại tỏ ngộ được sự th� thắng của ph�p m�n Tịnh độ. �ng soạn ra bộ Trực chỉ Tịnh độ quyết nghi tập, 3 quyển. Thường ng�y �ng si�ng năng niệm Phật, x�u chuỗi kh�ng khi n�o rời khỏi tay; những khi đi đứng ngồi nằm, �ng đều lấy việc qu�n tưởng T�y phương Tịnh độ l�m Phật sự.

Một h�m, c� vị tăng xuất thần đến Tịnh độ thấy Vương Cổ v� C�t Hệ c�ng ở đ�. Như vậy, việc v�ng sinh của �ng ta l� c� chứng cứ r� r�ng.

28. Đời Tống, tiến sĩ Ng� T�n Tẩu

�ng t�n thật l� Ng� Tử T�i sống v�o đời Tống, tự l� T�n Tẩu. Sau khi từ quan �ng l�m sẵn một c�i quan t�i, ban đ�m v�o nằm trong đ� v� bảo đồng tử g� l�n quan t�i h�t rằng: �Ng� T�n Tẩu! H�y quay về! Ba c�i chẳng an, kh�ng n�n ở l�u, t�y phương Tịnh độ c� đ�i sen. H�y quay về!�. Rồi �ng tự họa theo đồng tử. Về sau �ng kh�ng bệnh m� qua đời.

29. Đời Đường, thiếu ph� Bạch Cư Dị

�ng l�m quan đến chức Trung đại phu th�i tử thiếu ph�. �ng sửa nh� �ng lại th�nh ch�a lấy t�n l� ch�a Hương Sơn; v� thế m� �ng c� hiệu l� Hương Sơn cư sĩ. Về gi�, �ng mắc chứng bệnh phong thấp, �ng bỏ ra ba vạn tiền lương hưu của m�nh để vẽ to�n bộ cảnh y b�o ch�nh b�o trang nghi�m ở thế giới T�y phương Cực lạc theo sự m� tả trong kinh V� lượng thọ. Người n�o tr�ng thấy cũng đều đỉnh lễ ph�t nguyện. �ng c� l�m b�i kệ t�n như sau:

Thế giới Cực lạc c�i thanh tịnh

Kh�ng c� đường �c v� c�c khổ

Nguyện như th�n con, người gi� bệnh

C�ng sinh chỗ Phật V� Lượng Thọ.

Ghi ch�:

C� người kể lại rằng: �Bấy giờ, ở n�i Bồng Lai c� người t�n Lạc Thi�n. Lạc Thi�n giả từ bằng b�i kệ:

S�ng n�i kh�ng phải ta quay về

Nếu về, ta về� trời Đ�u-suất.

Nhưng nay ta đ� bỏ c�i trời Đ�u-suất chỉ cầu sinh Tịnh độ T�y phương. Đ�u cho rằng đ�i c�t t�m v�ng, c�ng đ�i th� c�ng tinh sao!

30. Đời Tống, Đ� tổng Trương Lu�n

�ng l�m quan Đ� tổng quản ở Chiết Giang. Đến giờ v�ng sinh Tịnh độ, �ng niệm Phật thật lớn. Cả nh� từ lớn đến nhỏ đều được �ng chỉ dạy niệm Phật. �ng cho người đ�o ao trồng sen, mỗi ng�y tất cả vợ con niệm Phật một vạn biến. Ho�ng đế Hiếu T�ng đ�ch th�n viết hai chữ �Li�n X� ban tặng cho �ng.

31. Đời Tống, học sĩ T� Thức

�ng hiệu l� Đ�ng Pha, l�m quan đến chức H�n L�m học sĩ. Sau ng�y rời kinh đ� xuống ph�a nam, �ng c� vẽ một bức tượng Phật A-di-đ�, đi đ�u cũng đeo theo b�n m�nh. C� người hỏi. �ng đ�p: �Đ�y l� c�ng cứ v�ng sinh T�y phương của T� Thức! V� mẹ t�i l� Tr�nh thị đ� qua đời, n�n t�i lấy c�y tr�m, b�ng tai, tiền của b� để lại nhờ họa sĩ Hồ T�ch vẽ tượng Phật A-di-đ� để cầu cho b� được sinh về Tịnh độ�.

Ghi ch�:

L�o Tuyền v� cầu cho vong linh mẹ từng tạo tượng s�u vị bồ-t�t ở viện Cực Lạc, v� �ng ấy qua lại với ph�p m�n rất mật thiết. Bởi v� t�m hướng về Tam bảo của T� Thức rất ch�n thực. Về sau, c� người khắc T�y phương c�ng cứ lại th�m v�o những lời lẽ kh�ng trang nh� v� cho rằng tự T� Thức n�i ra; đ�y l� lời vu khống. V� thế, những người c� hiểu biết phải biết ph�n biệt chớ v� những chuyện ngụy tạo ấy m� bỏ lu�n những việc c� thật.

32. Đời Tống, Thừa tướng Trương V� Tận

�ng t�n thật l� Trương Thương Anh, nhờ vợ l� Hướng thị khuyến kh�ch n�n �ng mới ch� � đến kinh điển Phật gi�o. �ng c� hiệu l� V� Tận cư sĩ. �ng c� soạn Ph�t nguyện văn, trong đ� c� ghi: �Nghĩ về thế giới n�y, năm thứ nhơ uế l�m loạn t�m, nếu kh�ng c� năng lực nhận thức đ�ng đắn, thấy r� nguy�n nh�n v� kh�ng thể tỏ ngộ được tự t�nh duy t�m th� phải k�nh cẩn tu�n theo lời đức Th�ch-ca M�u-ni dạy, chuy�n t�m niệm Phật A-di-đ�, cầu Ng�i d�ng nguyện lực tiếp rước, khi qua đời được v�ng sinh Cực Lạc. Giống như thuyền xu�i theo d�ng chảy, chẳng tốn sức ch�o m� vẫn cập bến vậy!�

Ghi ch�:

V� Tận theo học v� ngộ l� Thiền với ng�i Đ�u-suất Duyệt, nhưng lại chuy�n t�m niệm Phật cầu sinh An Dưỡng. Việc n�y cần phải suy x�t lại cho kĩ lưỡng.

Bốn người từ �ng Bạch Cư Dị cho đến �ng V� Tận n�y, mặc d� đều c� hiện điềm v�ng sinh T�y phương, nhưng chưa thấy sử s�ch ghi ch�p r� r�ng. Thế nhưng, x�t nh�n suy ra quả, nếu họ kh�ng sinh về Tịnh độ th� sinh về đ�u!

Tổng Luận

T�i nghe người xưa c� n�i: �H�ng quan lại, học sĩ l� những người th�ng minh, t�i giỏi hơn người, phần đ�ng l� những vị t�-kheo t�i sinh�.

Mặc d� vậy, đ� c� sự nghi ngờ về việc t�i sinh của những vị n�y. Nhưng số người m� kh�ng trở lại với đạo th� rất nhiều, những người kh�ng qu�n nh�n đời trước th� rất �t. V� sao như vậy? V� trong đời �c năm trược c� qu� nhiều điều kiện l�m cho con người tho�i t�m, c�c hiền giả cũng kh� m� tho�t khỏi. Chẳng hạn như, T� Đ�ng Pha l� th�n sau của Giới thiền sư. Tăng Lỗ C�ng l� th�n sau của Thanh thiền sư. Như hậu th�n của Triết thiền sư l� một người tham đắm gi�u sang, đến nổi phải �u sầu khổ n�o.

T� Đ�ng Pha được gần gũi Phật ph�p m� Tăng Lỗ C�ng kh�ng bằng �ng ta. Hậu th�n của Triết thiền sư c�ng m� muội hơn. V� thế, xưa nay những bậc tri thức thường khuy�n mọi người bỏ năm thứ nhơ uế cầu sinh Tịnh độ. Vậy th�, từ Lưu Di D�n trở xuống c�c bậc qu�n tử đều được v�ng sinh l� kh�ng nhiều sao?

III. NHỮNG XỬ SĨ V�NG SINH

1. Đời Tống, Chu Tục Chi

�ng người Nhạn M�n, mới mười hai tuổi đ� thuộc năm kinh[10], r�nh ngũ vĩ[11], n�n c� hiệu l� Thập Kinh Đồng Tử. C�ng danh, quyền cao chức trọng �ng đều chẳng m�ng đến, chỉ th�ch ở nơi thanh vắng. �ng thờ ng�i Huệ Viễn ở L� Sơn l�m thầy v� tham gia v�o đạo tr�ng Bạch Li�n x�.

Khi Văn Đế l�n ng�i c� mời �ng đến đ�m đạo, thảo luận. Vua rất vui khi b�n luận với �ng. C� người hỏi:

- �ng l� xử sĩ, sao c�n lui tới trong cung?

�ng n�i:

- Người c� ch� theo đuổi chốn quan trường th� d� trời đất, s�ng nước th�nh thang đối với họ cũng như g�ng c�m, xiềng x�ch; tr�i lại, kẻ chẳng m�ng quyền lợi, c�ng danh th� d� ở giữa triều đ�nh hay phố chợ� đối với họ cũng như đang ở chốn n�i non hoang vắng, u nh�n.

V� thế, người thuở ấy gọi �ng l� Th�ng Ẩn ti�n sinh. Về sau, �ng đến cư tr� tại Chung sơn, chuy�n t�m niệm Phật. C�ng về gi� �ng c�ng si�ng năng niệm Phật hơn. Bỗng một h�m, �ng ngước mặt l�n trời n�i rằng: �Phật đến rước t�i!�. N�i rồi, �ng chắp tay v� qua đời.

Ghi ch�:

Chu Tục Chi đ� xem chốn triều đ�nh, phố chợ giống như n�i non, th� cũng c� thể xem Ta-b� giống như Tịnh độ. Thế nhưng, �ng vẫn si�ng năng niệm Phật cầu sinh Tịnh độ; �ng đ�ch thực l� người biết c�n nhắc lợi hại.

Người xưa c� c�u: �N�i non, đồng bằng đều l� T�y phương, ai chưa đến nh�, xin chớ h� luận�.

2. Đời Đường, Trịnh Mục Khanh

�ng người Vinh Dương, cả nh� đều tu niệm Phật. Khoảng ni�n hiệu Khai Nguy�n (713), �ng bị bệnh nặng, c� người khuy�n n�n ăn c�, thịt cho mau khỏe, nhưng �ng ki�n quyết kh�ng ăn. Biết m�nh kh�ng sống nữa, �ng đốt hương cầu v�ng sinh th� bỗng c� hương thơm lạ x�ng l�n ng�o ngạt, �ng an nhi�n qua đời. Cậu �ng l� thượng thư T� Đĩnh nằm mộng thấy trong ao b�u c� hoa sen nở v� thấy Trịnh Mục Khanh ngồi tr�n đ�.

3. Đời Đường, Trương Nguy�n Tường

Thường ng�y �ng chuy�n t�m niệm Phật m�i kh�ng dứt. Một h�m, �ng vội n�i với người nh�: �Đức Phật A-di-đ� đang đợi, sau bữa ăn trưa xong, t�i sẽ đi với Ng�i!�. Ăn trưa xong, �ng đốt hương ngồi kiết-gi� xoay mặt về hướng t�y m� qua đời.

4. Đời Tống, T�n Lương

�ng người Tiền Đường, sống ẩn dật để xem Đại tạng. Đặc biệt, �ng rất th�ng thạo � nghĩa của kinh Hoa nghi�m. �ng thụ giới bồ-t�t với luật sư Đại Tr� v� mỗi ng�y niệm Phật đến vạn tiếng. �ng niệm như vậy suốt hai mươi năm m� kh�ng l�c n�o ngừng nghỉ. Bỗng một h�m, �ng bảo người nh� thỉnh chư tăng đến niệm Phật để trợ gi�p cho �ng v�ng sinh. Chư tăng đến niệm Phật chưa được bao l�u th� �ng nh�n l�n trời n�i rằng: �Phật v� Bồ-t�t mang hoa sen đến rồi!�. N�i dứt lời, �ng nằm xuống v� qua đời.

Ghi ch�:

Hoa nghi�m hiệp luận ghi:

Bồ-t�t cầu sinh Tịnh độ vẫn chưa th�ng suốt được đại đạo Nhất thừa. Thế th�, T�n Lương đ� nắm được nghĩa l� cốt tủy của kinh Hoa nghi�m, v� sao c�n cầu sinh Tịnh độ?

Bởi v�, trong bộ Hoa nghi�m hiệp luận n�i cốt để ph� trừ chấp kiến cho h�ng ph�m phu chấp tướng. Đ�y l� người mới th�ng hiểu sự Tịnh độ m� chưa thấu tỏ được l� Tịnh độ. C�n T�n Lương th� cả sự lẫn l� đều đ� th�ng suốt; nghĩa l� đối với �ng thế giới hoa tạng v� Cực lạc T�y phương chỉ c� một chứ chẳng phải hai. Cho n�n, T�n Lương cầu sinh về đ� l� sự thật, chẳng c� g� phải nghi ngờ. Những ai luận b�n về việc v�ng sinh Tịnh độ phải lấy phẩm Hạnh nguyện của kinh Hoa nghi�m l�m cơ sở, v� d�ng bộ Hiệp luận để tham khảo.

5. Đời Đường, Nguy�n Tử B�nh

�ng ở ch�a Quan �m, Kinh Khẩu, chuy�n t�m niệm Phật. Bỗng một h�m, nghe tr�n hư kh�ng c� tiếng nhạc, �ng liền ngồi xoay mặt về hướng t�y v� qua đời. L�c ấy, c� hương thơm lạ ng�o ngạt suốt mấy ng�y kh�ng hết.

6. Đời Lương, Dữu Tiển

�ng người T�n D�, vua Lương Vũ cho gọi �ng v�o cung l�m chức Ho�ng m�n thị lang nhưng �ng kh�ng v�o. Ng�y đ�m s�u thời �ng chuy�n t�m niệm Phật. Một đ�m nọ, �ng thấy vị đạo nh�n tự xưng l� Nguyện C�ng, gọi Dữu Tiển l� Thượng Hạnh ti�n sinh v� trao cho �ng một n�n hương rồi bỏ đi. Bốn năm sau, Nguyện C�ng lại đến, �ng liền qua đời. Bấy giờ, trong kh�ng trung c� tiếng bảo rằng: �Thượng Hạnh ti�n sinh đ� sinh về An Dưỡng!�.

7. Đời T�y, Tống M�n

�ng người Thường Ch�u, d�ng đậu để đếm số lần niệm Phật. Số đậu m� �ng t�ch chứa được qua ng�y th�ng niệm Phật l� ba mươi thạch[12]. V�o th�ng 9, ni�n hiệu Khai Ho�ng thứ t�m (588), sau khi thiết trai c�ng dường chư Tăng xong, �ng ngồi ngay thẳng qua đời. L�c ấy, mọi người thấy hoa trời rải xuống v� m�i hương thơm lạ, thấy �ng nương hư kh�ng bay về hướng t�y.

8. Đời Đường, Phần Dương l�o nh�n

�ng đến n�i Ph�p Nhẫn v� ở nhờ trong một căn ph�ng trống, ng�y đ�m chuy�n t�m niệm Phật. Ni�n hiệu Trinh Qu�n thứ năm (631), l�c �ng sắp qua đời, c� �nh s�ng chiếu soi khắp nơi, �ng ngồi xoay mặt về hướng t�y qua đời. C� người thấy �ng ngồi tr�n đ�i hoa bay đi.

9. Đời Đường, Nguy�n Tử T�i

�ng sống trong ch�a Qu�n �m ở Nhuận Ch�u, chuy�n tụng kinh A-di-đ� v� niệm Phật. Bỗng một h�m, �ng mắc bệnh nhẹ, ban đ�m nghe tr�n hư kh�ng c� hương thơm v� tiếng nhạc; v� tho�ng nghe như c� tiếng người n�i rằng: �Nhạc th� đ� qua, nhạc tế sẽ đến, �ng n�n chuẩn bị đi!�. �ng vừa nghe xong, niệm Phật v� qua đời. L�c �ng qua đời, c� hương thơm lạ phảng phất li�n tục suốt mấy ng�y kh�ng dứt.

10. Đời Nguy�n, Ng� Tử Chương

�ng người T� Ch�u, gia đ�nh �ng nhiều đời l�m nghề thuốc. �ng c�ng với anh l� Tử T�i theo học với h�a thượng V�n Ốc, si�ng năng niệm Phật. Cả nh� của �ng rất t�n s�ng Phật ph�p. Đến ni�n hiệu Ch�nh Gian, �ng kh�ng bị bệnh, ngồi chắp tay niệm Phật v� qua đời.

11. Đời Nguy�n, H� Đ�m T�ch

Năm �ng l�n mười t�m tuổi thụ giới bồ-t�t v� chuy�n t�m niệm Phật. Một đ�m nọ, v�o l�c canh tư, �ng nghe tiếng trống lập tức ngồi dậy tụng kinh, niệm Phật. C� người bảo:

- C�n sớm qu�!

�ng n�i:

- T�i thấy Phật đem phướn v� hoa đến rước.

N�i dứt lời, �ng nhắm mắt qua đời.

12. Đời Tống, Vương Điền

�ng hiệu l� V� C�ng Tẩu, người ở Tứ Minh, d� l� yếu chỉ Thiền t�ng hay gi�o m�n của Thi�n Thai �ng đều th�ng suốt cả. �ng c� soạn bộ Tịnh Độ tự t�n lục. Những ng�y cuối đời, �ng chuy�n t�m niệm Phật v� ngồi xoay mặt về hướng t�y m� qua đời. L�c ấy, c� hương thơm lạ x�ng l�n ng�o ngạt. Sau khi hỏa thi�u xong, th�u được một trăm lẻ t�m vi�n x�-lợi lớn như hạt đậu.

13. Đời Tống, Phạm Nghiễm

�ng người Nh�n H�a, kh�ng m�ng đến việc thế gian. Con của �ng kh�ng g�nh v�c nổi chuyện gia đ�nh, nhưng �ng vẫn kh�ng quan t�m đến m� chỉ n�i: �Từ nay ta chỉ l� kh�ch trong gia đ�nh n�y th�i!�. Hằng ng�y, �ng tụng kinh Ph�p hoa, niệm Phật A-di-đ� kh�ng ch�t xao l�ng. Bỗng một h�m, �ng nằm mộng thấy bồ-t�t Phổ Hiền cỡi voi trắng s�u ng� ph�ng �nh s�ng m�u v�ng đến v� bảo �ng rằng: �S�ng mai v�o giờ M�o, �ng sẽ mạng chung!�. S�ng h�m sau, Phật v� bồ-t�t đến rước, �ng ngồi ngay thẳng chắp tay qua đời.

14. Đời Tống, Lục Nguy�n Đạo

�ng hiệu l� Tỉnh Am cư sĩ, cư ngụ tại Ho�nh Kh�, Minh Chi. S�ng sớm thức dậy, �ng đốt hương ngồi thiền, mắt kh�ng nh�n chỗ n�o kh�c. Trước khi lễ Phật, tụng niệm �ng tự đọc b�i kệ:

S�ng sớm rửa tay mở kinh ra

Kh�ng cầu nhiều phước v� trừ tai

Việc đời chấm dứt kh�ng lưu luyến

Kiếp hỏa s�ng soi m�a một hồi.

Sau n�y, �ng niệm Phật, tụng kinh kh�ng nhanh kh�ng chậm, �m thanh nối nhau như x�u tr�ng hạt, mỗi ng�y tụng một biến kinh Ph�p hoa v� niệm danh hiệu Phật A-di-đ� một vạn tiếng, một l�ng cầu sinh T�y phương. Ng�y m�ng 6 th�ng 4, �ng tắm rửa, thay y phục xong liền qua đời. Hưởng thọ t�m mươi lăm tuổi. Khi tẩm liệm bỗng nghe c� hương thơm của hoa sen x�ng l�n ng�o ngạt, mọi người đều kh�ng biết hương thơm ấy từ đ�u bay lại. L�c đến gần để đậy nắp quan t�i th� biết l� hương thơm từ trong miệng của �ng bay ra.

15. Đời Tống, T�n Trung

�ng người Tứ Minh, sớm ưa th�ch c�i T�y phương. �ng x�y một c�i am ở ph�a đ�ng Quận Th�nh để niệm Phật. Một thời gian sau, �ng bị bệnh, thỉnh một trăm vị tăng đến niệm Phật li�n tục; bỗng �ng nh�n l�n hư kh�ng chắp tay kiết Song ấn, rồi an nhi�n qua đời. Tất cả người trong th�nh đều nghe c� tiếng nhạc v� hương thơm lạ, dần dần bay về hướng t�y rồi biến mất. Ba người con của �ng bắt chước theo �ng niệm Phật v� cũng ngồi v�ng sinh.

16. Đời Tống, Thẩm Thuy�n

�ng người Tiền Đường, c�ng với vợ t�n Thi Thị chuy�n t�m niệm Phật cầu sinh Tịnh độ. Thường ng�y nếu l�m được việc l�nh g� đều hồi hướng cầu sinh Tịnh độ. Về sau, hai vợ chồng lần lượt qua đời đều cảm ứng h�a Phật cầm t�ch trượng[13]tiếp dẫn đi.

17. Đời Tống, Đường Thế Lương

�ng người Cối K�, giữ giới nghi�m cẩn, si�ng năng niệm Phật. Về gi�, �ng bị bệnh nhưng vẫn kh�ng dừng niệm Phật. �ng tụng kinh A-di-đ� hơn mười vạn lần. Một h�m, �ng n�i với người trong nh�: �Phật đến rước t�i!�. N�i xong, �ng lễ Phật v� ngồi ngay thẳng qua đời.

Bấy giờ, c� một người t�n Lợi H�nh nghỉ qua đ�m trong n�i Đạo Vị, nằm mộng thấy ph�a t�y c� �nh s�ng lạ v� tr�ng phan, hoa đẹp, nhạc trời; đồng thời nghe tr�n hư kh�ng c� tiếng bảo rằng: �Đường Thế Lương đ� v�ng sinh Tịnh độ!�.

18. Đời Tống,� Kế C�ng

�ng l� một thợ r�n ở Đ�o Nguy�n, Tứ Minh. Năm bảy mươi tuổi th� hai mắt �ng bị mờ. Bấy giờ, trong l�ng c� �ng Học dụ Tảm Định Quốc ấn th� tấm Ph�ch kh�a đồ để khuy�n người niệm Phật. L�c đầu, Kế C�ng nhận được một tấm, �ng niệm ba mươi s�u vạn c�u, khi niệm đến tấm thứ tư th� hai mắt s�ng lại. �ng niệm suốt ba năm được mười bảy bản. Một h�m, �ng đang niệm Phật th� đột ngột qua đời. Trải qua nửa ng�y, �ng sống lại v� n�i: �Đức Phật dạy chia s�u bản cho Học dụ Tảm Định Quốc l� người đầu ti�n khuyến đạo; một tấm biếu cho �ng L� Nhị l� người in ấn�. �ng dặn con đến c�m ơn họ. N�i xong, �ng tắm rửa, thay y phục xoay mặt về hướng t�y m� qua đời.

19. Đời Nguy�n, Trần Qu�n Chương

�ng người Ho�ng Nham, hiền từ �t n�i. Năm bốn mươi tuổi, �ng c�ng với Thất Diệp Thị tụng kinh Ph�p hoa v� chuy�n t�m niệm Phật. Năm s�u mươi tuổi, �ng bị bệnh nặng. Một đ�m, �ng bảo người con t�n Cảnh Tinh đỡ ngồi dậy, �ng n�i:

- Cha đi đ�y.

Người con hỏi:

- Cha đi đ�u?

�ng đ�p:

- Chẳng c� chỗ n�o để đi. �ng lại n�i: �Sau khi cha chết n�n thi�u theo c�ch người xuất gia�. N�i xong, �ng chắp tay niệm �Nam m� A-di-đ� Phật� v� qua đời.

20. Đời Tấn, Trương Thuy�n

�ng l� anh em b� con của Trương D�. �ng c� phẩm chất thanh cao, tinh thần tho�t tục. Trong l�c c�y, bừa �ng lu�n mang kinh theo b�n m�nh kh�ng tạm rời. Nhiều lần �ng được mời ra l�m quan nhưng đều từ chối. �ng chỉ vui với c�i ngh�o của m�nh. Về sau, �ng được đề cử giữ chức Huyện lệnh huyện Tầm Dương, �ng cười n�i: �Người xưa chọn những nơi vắng vẻ để an th�n; bỏ c�i kh� tiết của m�nh để nhận l�nh bổng lộc, vậy th� c� g� l� vinh quang!�.

Rồi �ng v�o L� Sơn, tham gia đạo tr�ng Bạch Li�n x� của ng�i Huệ Viễn v� chuy�n t�m nghi�n cứu kinh điển, th�ng hiểu rất nhiều kinh luận. Đến ni�n hiệu Cảnh B�nh thứ nhất (423), đời Tống, �ng kh�ng bệnh, nằm xoay về hướng t�y niệm Phật v� qua đời.

20. Khuyết C�ng Tắc

�ng v�o đạo tr�ng Bạch Li�n x� ở L� Sơn v� qua đời ở đ�. C� người bạn của �ng cư tr� tại ch�a Bạch M� ở Lạc Dương, l�m lễ c�ng giỗ cho �ng, nửa đ�m bỗng to�n bộ ch�nh điện ch�a L�m Mộc đều biến th�nh m�u v�ng r�ng v� tr�n hư kh�ng c� tiếng bảo: �T�i l� Khuyết C�ng Tắc. T�i cầu sinh về Cực lạc nay đ� được v�ng sinh rồi�. N�i dứt lời, �ng liền biến mất.

Ghi ch�:

Những người l�c l�m chung hiện điềm l�nh rất nhiều. Nhưng người qua đời rồi sau đ� mới hiện �nh s�ng m�u v�ng ở nơi kh�c; trong kh�ng trung b�o mộng đ� v�ng sinh như trường hợp của �ng Quyết C�ng Tắc th� thật l� hiếm c�.

21. Đời Đường, L� Tri Dao

�ng rất giỏi về gi�o l� Tịnh độ. �ng tập họp được nhiều người mở Ngũ hội niệm Phật. Sau đ�, �ng mắc bệnh, bỗng n�i: �Phật đến rước t�i�. Rồi �ng tắm rửa, thay y phục v� bảo người mang l� hương ra sảnh đường để �ng lễ Phật. Bỗng �ng nghe tr�n hư kh�ng c� tiếng n�i: �C� người dẫn �ng về Tịnh độ, người đ� dắt �ng đi tr�n cầu v�ng�. Nghe xong, �ng l�n giường ngồi ngay thẳng v� qua đời. L�c ấy,� mọi người nghe c� hương thơm lạ.

22. Đời Lương, Cao Hạo Tượng

�ng qu� ở Đ�ng B�nh, đ�ng cửa tĩnh tọa chuy�n tụng kinh V� lượng thọ. Một h�m, trong khi thiền định, �ng thấy th�n m�nh ngồi tr�n hoa sen hồng ở trong hồ. Ban đầu chưa thấy Đức Phật, nhưng sau đ� kh�ng l�u thấy m�nh đứng tr�n hoa sen th�nh t�m lễ Phật. Rồi qu�n tưởng Phật c� �nh s�ng m�u v�ng từ xa chiếu lại.

V�o một đ�m nọ, �ng thấy ch�ng bồ-t�t đến rước v� ngay l�c đ� �ng qua đời.

Ghi ch�:

Ng�y xưa c� hai vị tăng qu�n tưởng hoa sen nở v� b�p, về sau cả hai đều được v�ng sinh Tịnh độ. Hạo Tượng thấy m�nh ngồi tr�n hoa sen hồng, đ� cũng l� v� th�nh t�m qu�n tưởng n�n mới được như vậy!

23. Đời Tống, Từ Lục C�ng

�ng người Gia Hưng, l�m nghề n�ng. Hai vợ chồng �ng ăn uống đạm bạc, chuy�n t�m niệm Phật. Năm bốn mươi tuổi, biết trước m�nh sắp chết n�n l�m sẵn c�i kh�m. Sau khi �ng thay y phục, mang gi�y cỏ v�o ngồi ngay thẳng trong kh�m. Bỗng chốc �ng n�i: �Phật đến rước t�i�. N�i dứt lời, �ng qua đời.

24. Đời Tống, Lục Tuấn

�ng người Tiền Đường, l�c trẻ phục vụ cửa quan một thời gian kh� l�u, sau đ� �ng bỏ đi v� chuy�n tu ph�p m�n Tịnh độ. Mỗi ng�y �ng đến trước Phật đỉnh lễ s�m hối, nước mắt lăn d�i tr�n m�. C� người bạn đồng tu đến n�i cho �ng nghe điều kiện để được sinh về Tịnh độ. Mới n�i được hơn mười c�u, �ng nghẹn ng�o rơi lệ. Khi sắp l�m chung, �ng mời luật sư Vi�n Tịnh đến giảng về T�y phương Tịnh độ v� tụng kinh Qu�n v� lượng thọ. Khi tụng đến Thượng phẩm[14], bỗng luật sư Vi�n Tịnh n�i:

- �ng c� thể đi được rồi!

Lục Tuấn n�i:

- Phật v� bồ-t�t chưa đến, t�i phải đợi c�c Ng�i.

Một l�t sau, bỗng nhi�n �ng đứng dậy đến chiếc giường tr�c rồi �ng ngồi ngay thẳng xoay mặt về hướng t�y v� qua đời.

Ghi ch�:

Kinh V� lượng thọ ghi: �Người n�o nghe n�i về Đức Phật A-di-đ�, cảm động rơi lệ, ấy l� thiện căn đời trước của người đ� đ� ch�n muồi�. Sự rung động, nghẹn ng�o rơi lệ của Lục Tuấn vốn xuất ph�t tự đ�y l�ng rồi thể hiện ra ngo�i mặt mũi, chắc chắn �ng sẽ được v�ng sinh. Nay đ�u thể cười cợt m� b�n luận về Tịnh độ.

25. Đời Tống, Ho�ng Đả Thiết

�ng người Đ�m Ch�u, xuất th�n từ qu�n ngũ. �ng sống bằng nghề thợ r�n. Trong khi trui r�n, �ng lu�n miệng niệm Phật kh�ng dứt. Một h�m, kh�ng bị bệnh, �ng nhờ người h�ng x�m viết gi�p b�i tụng:

Chập chập cheng cheng,

Luyện l�u th�nh cứng

Th�i b�nh sắp đến

T�i về T�y phương.

N�i vừa dứt lời, �ng qua đời. B�i tụng ấy được lưu truyền khắp Hồ Nam v� từ đ� c� rất nhiều người niệm Phật.

Ghi ch�:

Ho�ng C�ng l� một trường hợp đặc biệt kh�ng người n�o c� thể l�m như �ng ta. Chỉ l� niệm Phật kh�ng ngớt bằng c�ch miệng niệm tai nghe, đơn giản như vậy, nhưng ở đời c� mấy ai chịu l�m như �ng; n�i g� đến việc đ�i hỏi cầu k�, cao si�u. Việc niệm Phật của �ng ch�ng th�nh phương c�ch cho mọi người noi theo. �i! Chẳng phải cho rằng, cho đ� l� điều đơn giản rồi từ bỏ, lại đi t�m phương ph�p kh� hơn.

26. Đời Minh, Li�n Hoa Th�i C�ng

�ng người ở đất Việt, cả đời sống hiền l�nh, chất ph�c; ng�y đ�m chuy�n t�m niệm Phật kh�ng ch�t xao l�ng. Sau khi qua đời, tr�n nắp quan t�i bỗng mọc l�n một đ�a hoa sen. B� con th�n thuộc trong l�ng đều rất ngạc nhi�n. V� thế, �ng c� hiệu l� Li�n Hoa Th�i C�ng.

27. Đời Minh, Hoa Cư Sĩ

�ng người Giang Can, t�nh t�nh nh�n hậu, chất ph�c, thật th� v� ngay thẳng. Khi c�n ở tuổi trung ni�n, được giao l�m chức Chư tử, về gi� �ng ở một m�nh kh�ng m�ng thế sự, s�ng tối chỉ chuy�n t�m niệm Phật. Đến l�c sắp l�m chung, �ng biết trước giờ chết, liền tắm rửa, thay đổi y phục, đến chỗ l�m việc, chỉnh lại �o m�o, ngồi ngay thẳng, từ biệt mọi người rồi qua đời. Trước đ�, con �ng đ� chuẩn bị sẵn một cổ quan t�i, nhưng đến khi �ng chết th� đổi lại c�i kh�m, giống như c�i kh�m thường d�ng để tẩm liệm c�c sa-m�n. Ng�y đưa tiễn �ng đi an t�ng, người đến xem rất đ�ng, kẻ xa người gần đều ngưỡng mộ �ng.

Tổng Luận

C� người hỏi:

- V� sao kh�ng nghe n�i Tịnh Danh v� B�ng Long Uẩn cầu v�ng sinh Tịnh độ?

Đ�p:

- �ng h�y tự đ�nh gi�, nếu thấy m�nh kh�ng bằng hai người đ� th� cầu v�ng sinh l� chuyện tất nhi�n, kh�ng cần phải b�n luận. Giả sử Đức Kim T�c Như Lai t�i lại cũng đ�u ngại g� kh�ng gặp được Phật A-di-đ�! Nếu kh�ng được như vậy th� Tịnh Danh đ�u thể hầu cận Đức Phật Th�ch-ca, v� B�ng Long Uẩn cũng kh�ng cần tham kiến M� Tổ. Vả lại, chẳng phải Tịnh Danh đ� n�i �T�m tịnh th� c�i nước tịnh� sao! Chẳng phải B�ng Long Uẩn n�i �Kh�ng l�m bạn với vạn ph�p� sao! Một mai �ng đặt ch�n l�n tịnh địa, �ng sẽ tự nghĩ kh�ng ngờ �Tự m�nh vốn thanh tịnh�; v� �ng tự nghĩ kh�ng ngờ �M�nh kh�ng l�m bạn với vạn ph�p�; kh�ng ngờ Tịnh Danh v� B�ng Long Uẩn thường ở Tịnh độ. Đ�u c�n g� để nghi ngờ!

Quyển 2 H�́t

[ ^ ]

V�NG SINH TẬP

Nguy�n t�c: sa-m�n Ch�u Hoằng ở ch�a V�n Th� soạn.

Việt dịch: Th�ch Nguy�n Lộc-Th�ch Thọ Phước

Hiệu đ�nh: Định Huệ

Quyển 3

IX. CHƯ TH�NH ĐỒNG QUI

1. Lựa chọn sinh về Cực lạc

Kinh Qu�n v� lượng thọ Phật ghi:

Bấy giờ b� Vi-đề-hi rơi lệ bạch Đức Phật: �Bạch đức Thế T�n! Xin Ng�i n�i cho con nghe nơi n�o kh�ng c� c�c điều lo lắng v� khổ n�o để con nguyện sinh về nơi ấy; con kh�ng th�ch ở c�i Di�m-ph�-đề xấu �c n�y nữa!�. L�c ấy, đức Thế T�n ph�ng �nh s�ng giữa chặng m�y chiếu soi khắp thế giới mười phương, c�c c�i nước của chư Phật đều hiện ra trong đ�. B� Vi-đề-hi xem xong, hướng về Đức Phật bạch: �Bạch đức Thế T�n! Tất cả c�i nước của chư Phật đều thanh tịnh v� c� �nh s�ng, nhưng nay con chỉ nguyện sinh về c�i Cực lạc của Đức Phật A-di-đ�!�.

2. V�ng sinh v� số

Kinh Đại v� lượng thọ ghi:

Bồ-t�t Di-lặc hỏi Đức Phật: �Ở thế giới n�y c� bao nhi�u vị bồ-t�t v�ng sinh Cực lạc?�.

Đức Phật đ�p: �Ở thế giới n�y c� s�u mươi hai ức vị bồ-t�t bất tho�i chuyển[15]v�ng sinh c�i Cực lạc; c�n bồ-t�t tiểu hạnh[16] th� kh�ng thể t�nh kể. Kh�ng chỉ ở c�i Ta-b� n�y m� c�c c�i của chư Phật ở phương kh�c cũng vậy; như c�i nước của Phật Viễn Chiếu c� một trăm t�m mươi ức vị bồ-t�t đều được v�ng sinh. Cho đến c�i nước của chư Phật mười phương, bồ-t�t v�ng sinh cũng nhiều v� số, nếu Ta n�i đầy đủ th� một kiếp cũng kh�ng thể n�i hết được.

Ghi ch�:

Thế giới n�y v� c�i nước phương kh�c, bồ-t�t v�ng sinh nhiều v� số, nếu như vậy th� c�i Tịnh độ l�m sao dung chứa hết? �i! Biển lớn c�n chứa hết tất cả trăm s�ng, hư kh�ng h�m chứa cả thi�n la vạn tượng v� v� bi�n c�i nước đều nằm trong một lỗ ch�n l�ng của bồ-t�t Phổ Hiền. V� thế, một ch�t đất d�nh tr�n đầu mũi kim ở Tịnh độ c� thể dung chứa v� số nguời v�ng sinh, h� chẳng rộng lớn sao! Vậy c�n c�i nước n�o rộng lớn hơn ư!

3. Thấy Phật Di-đ�

Kinh Qu�n Phật tam-muội ghi:

Đức Phật thụ k� cho bồ-t�t Văn-th� v�ng sinh về c�i Cực lạc. Bồ-t�t Văn-th� ph�t nguyện v� n�i kệ rằng:

Con nguyện l�c mạng chung

Diệt trừ c�c chướng ngại

Thấy được Phật Di-đ�

V�ng sinh c�i Cực lạc.

Sinh về nước kia rồi

Con đầy đủ đại nguyện

A-di-đ� Như Lai

Hiện tiền thụ k� con.

4. Tu mười nguyện cầu v�ng sinh

Kinh Hoa nghi�m ghi:

Bồ-t�t Phổ Hiền đưa ra mười đại nguyện ban trải rộng khắp để ch�ng sinh tu tập cầu sinh Tịnh độ. Ng�i n�i kệ:

Cầu nguyện l�c con sắp mạng chung

Diệt trừ tất cả c�c nghiệp chướng

Nh�n thấy Đức Phật A-di-đ�

Liền được v�ng sinh c�i Cực lạc.

Ng�i lại n�i:

Ch�ng hội Phật kia đều thanh tịnh

L�c con sinh v�o trong hoa sen

Liền thấy Như Lai V� Lượng Quang

Hiện tiền thụ k� con th�nh Phật.

Ghi ch�:

Bồ-t�t Văn-th� l� thầy của bảy Đức Phật; mười hạnh nguyện Phổ Hiền l� nơi mu�n hạnh hướng về m� cầu v�ng sinh Tịnh độ, nhưng hai ng�i đều �n cần nhắc nhở. Người phụ t� Đức Phật Th�ch-ca ở Ta-b� cũng tức l� người hầu cận đức Di-đ� ở An Dưỡng. Việc ấy rất r� r�ng, nếu ai khinh thường Tịnh độ m� kh�ng nguyện v�ng sinh th� rất sai lầm vậy!

5. Kệ luận về Tịnh độ

Bồ-t�t Thi�n Th�n, người Thi�n Tr�c, l� t�c giả của nhiều bộ luận. Ng�i bay l�n nội viện của trời Đ�u-suất đỉnh lễ v� hầu hạ bồ-t�t Di-lặc. Sau đ�, ng�i lại trứ t�c bộ V� lượng thọ kinh luận v� Tịnh độ kệ. Ng�i d�ng ph�p tu năm m�n[17] để khuy�n mọi người cầu v�ng sinh.

6. Thỉnh tượng Phật

Bồ-t�t Ngũ Th�ng cư tr� tại ch�a K�-đầu-ma ở Thi�n Tr�c, vận thần lực đến nước An Lạc gặp Đức Phật A-di-đ� v� bạch:

- Bạch đức Thế T�n! Ch�ng sinh ở c�i Ta-b� muốn cầu sinh Tịnh độ, nhưng kh�ng thấy tượng Phật, thỉnh Ng�i gi�ng trần!

Đức Phật dạy:

- Ngươi h�y về trước đi, Ta sẽ đến.

L�c bồ-t�t trở về th� đ� thấy một tượng Phật v� năm mươi tượng bồ-t�t ngồi t�a sen ở tr�n ngọn c�y. Bồ-t�t Ngũ Th�ng liền cho ch�p th�nh truyện v� lưu truyền rộng r�i, n�n đặt t�n l� Cảm th�ng truyện.

Ghi ch�:

C� người kh�ng tin: �Kh�ng nhờ thần lực m� c� thể đến được nước An Lạc�. Than �i! Một niệm v�ng sinh, kh�ng nhọc khảy m�ng tay. Lẽ n�o kh�ng được như thế sao!

7. Tạo luận Khởi T�n

Bồ-t�t M� Minh l� vị tổ thứ mười hai của Thiền t�ng Thi�n Tr�c, ng�i trứ t�c bộ luận Khởi t�n[18]. Cuối quyển luận, ng�i n�i cầu sinh Tịnh độ l� điều thiết yếu nhất.

8. Bồ-t�t Long Thọ được thụ k� v�ng sinh

Kinh Lăng-gi�[19]ghi:

Đại Huệ! �ng n�n biết: �Sau khi đức Như Lai nhập niết-b�n, đời sau c� vị t�-kheo thụ tr� ph�p của Ta rất nỗi tiếng, hiệu l� Long Thọ c� thể ph� c�c t�ng hữu v� v� để hiển b�y ph�p Đại thừa[20] v� thượng của Ta khắp thế gian, chứng Sơ hoan hỉ địa, được v�ng sinh nước An Dưỡng.

9. L�m l�nh được v�ng sinh

Kinh Đại-bi[21] ghi:

Đức Phật n�i: �Sau khi Ta diệt độ, ở nước Bắc Thi�n Tr�c c� vị t�-kheo t�n K�-b�-gi� tu tập v� lượng căn l�nh tối thắng bồ-đề. Sau khi �ng mạng chung sinh về c�i nước của Đức Phật V� Lượng Thọ ở phương T�y, c�ch đ�y trăm ngh�n ức thế giới, rồi ở chỗ Đức Phật A-di-đ� tiếp tục gieo c�c căn l�nh, sau đ� được th�nh Phật, hiệu l� V� Cấu Quang�.

10. Đắc nhẫn v�ng sinh

Kinh Bồ-t�t sinh địa[22]ghi:

Đức Phật dạy: �L�c Ma-sai-kiệt đắc V� sinh ph�p nhẫn[23], c� năm trăm người nam v� hai mươi lăm người nữ đều đắc Bất tho�i chuyển. Sau khi họ mạng chung đều sinh về nước thanh tịnh của Phật V� Lượng Thọ�.

Ghi ch�:

Cầu sinh T�y phương l� v� muốn ngộ V� sinh nhẫn v� l�n Bất tho�i địa. Khi đ� đắc Nhẫn v� Bất tho�i m� lại cầu sinh Tịnh độ, l� v� bồ-t�t muốn gần gũi Như Lai n�n l�m như thế. Nay h�ng ph�m phu bị tr�i buộc l� do sức nhẫn chưa đầy đủ, người bị lui sụt th� nhiều v� kể m� lại kh�ng để t�m cầu sinh Tịnh độ l� sao! V� thế gọi họ l� những kẻ thật đ�ng thương x�t.

11. Đại nguyện thứ hai

Kinh Bồ-t�t nội giới[24]ghi:

Bồ-t�t c� ba lời nguyện. Trong đ�, lời nguyện thứ hai l�: �Con nguyện l�c mạng chung được v�ng sinh về nước của Phật A-di-đ��.

12. Niệm Phật diệt tội

Luận Đại tr� độ[25]ghi:

C� c�c vị bồ-t�t tự nghĩ: �Phỉ b�ng kinh Đại B�t-nh� sẽ bị đọa v�o đường �c, trải qua v� lượng kiếp, d� tu tập ph�p m�n kh�c cũng kh�ng thể diệt được tội�. Sau n�y họ gặp bậc thiện tri thức dạy niệm danh hiệu Phật A-di-đ�, n�n nghiệp chướng ti�u trừ, si�u sinh Tịnh độ.

Ghi ch�:

Ch� t�m niệm Phật một tiếng th� diệt được tội nặng trong t�m mươi ức kiếp, điều n�y rất r� r�ng. V� sao? V� ch� t�m niệm Phật. Nếu kh�ng ch� t�m niệm Phật th� tội chướng kh�ng ti�u trừ. Chớ n�i rằng, lời dạy của bậc th�nh kh�ng c� căn cứ!

13. Đặt t�n Thắng Hội

Thiền sư Trường L� Tr�ch noi theo tổ Huệ Viễn l�m chuẩn mực, n�n kiến tạo Li�n Hoa Thắng Hội để khuy�n mọi người niệm Phật. Một h�m, thiền sư nằm mộng thấy một người mặc �o trắng, ch�ch khăn đen, dung mạo rất đẹp đến v�i ch�o v� n�i: �T�i muốn v�o Li�n Hoa Thắng Hội của ng�i xin đặt một c�i t�n�.

Trường L� Tr�ch hỏi:

- T�n g�?

Người kia đ�p:

- T�i đ� ghi t�n l� Phổ Tuệ rồi. Lại n�i tiếp: �Anh của t�i t�n l� Phổ Hiền, đồng thời cũng xin được ghi t�n gia nhập Thắng Hội�.

Trường L� Tr�ch tỉnh dậy v� xem phẩm Li thế gian trong kinh Hoa nghi�m th� c� t�n hai vị bồ-t�t n�y, liền đặt t�n hai vị ấy đứng đầu Thắng Hội.

Ghi ch�:

Ph�m tăng mở hội niệm Phật c�c bậc th�nh xưa ghi t�n gia nhập nhiều lắm! Tịnh độ kh�ng phải l� nh�n duy�n nhỏ. Bởi v� việc lập hội niệm Phật ấy ph�t xuất từ l�ng ch�n th�nh n�n thầm cảm th�ng linh ứng, c� một điều g� giả dối được sao! Người tự cho m�nh tốt c�n kh�ng them giả dối huống g� l� cổ th�nh! Nay c� người cho rằng, sở dĩ gọi l� hội niệm Phật l� v� Trường L� Tr�ch thấy việc ấy. Thật l� đ�ng buồn cho họ!

14. Lược n�u c�c vị t�n t�c

Thiền sư B�ch Trượng Ho�i Hải l� đệ tử nối ph�p của M� Tổ. Sư l� trụ cột mu�n đời của t�ng l�m. Sư từng lập ra phương ph�p cầu nguyện cho c�c vị tăng bị bệnh v� đưa tiễn những vị tăng đ� tịch đều quy hướng về Tịnh độ.

Thiền sư Ho�ng Long T�n tham kiến ng�i Gi�c L�o đắc được t�ng chỉ, nối ph�p d�ng ph�i Ho�ng Long. Từ đ�, t�ng phong hưng thịnh, nhưng sư hết l�ng tu tịnh nghiệp. Sư c� trứ t�c Khuyến niệm Phật văn, được lưu h�nh ở đời, khiến mọi người ph�t khởi l�ng tin.

Thiền sư Ch�n Hiết Liễu nối ph�p d�ng ph�i của ng�i Đan H� Thuần, l� một t�ng ph�i của T�o Động. Đến đời sư th� t�ng phong hưng thịnh. Sau n�y, sư dựng một c�i am tranh ở Bổ Đ� t�n l� C� Tuyệt, một l�ng cầu sinh T�y phương. Sư giảng thuyết về Tịnh độ để khuy�n nhủ bốn ch�ng tu tập.

Thiền sư Từ Thụ Th�m đắc ph�p với ng�i Trường L� T�n. Sư chuy�n t�m niệm Phật v� cho rằng con đường tắt tu h�nh kh�ng g� qua Tịnh độ! N�n sư thiết lập đạo tr�ng T�y Phương, hết l�ng khuyến h�a mọi người tu Tịnh độ, đến l�c qua đời được v�ng sinh.

Ph�p sư Thạch Chi Hiểu nối ph�p của ng�i Nguyệt Đường Tu�n. Sư th�ng suốt kinh gi�o, lấy ph�p m�n Tịnh Độ để dạy người. Sư từng sưu tầm c�c bộ s�ch trong Đại tạng n�i về Tịnh độ; trong số đ� c� Lạc bang văn loại[26] được lưu h�nh ở đời.

Thiền sư Tịch Đường Nguy�n học thiền với ng�i Mật Am Kiệt. Sư dốc l�ng h�nh tr� ph�p m�n Niệm Phật tam-muội, cảm đến thần Kim Gi�p từ tr�n trời bay xuống. Một h�m, sư nằm mộng thấy hoa sen đỏ từ dưới đất mọc l�n. Do đ� Li�n T�ng rất thạnh h�nh ở khắp mười ch�u.

Thiền sư Trung Phong Bổn đắc ph�p với ng�i Cao Phong Diệu, mọi người rất ngưỡng mộ sư như Th�i Sơn v� sao Bắc Đẩu. Sư c� trứ t�c Ho�i tịnh độ thi gồm một trăm b�i, được lưu truyền ở đời.

Đ�i chế Vương Dĩ Ninh, tự xưng l� đệ tử của Phật A-di-đ�.

H�n l�m Triều Duyệt Chi trả lời thư Triệu Tử Ngang, xưng t�n T�y phương Tịnh độ l� ch�n ngữ thật ngữ.

Đ�i chế Trần Qu�n viết bi k� Tịnh Độ Viện của ch�a Di�n Kh�nh, trong đ� �ng cực lực t�n dương ph�p m�n niệm Phật.

T�ng chủ Ưu-đ�m cư tr� tại Thiện Ph�p đường của ch�a Đ�ng L�m ở L� Sơn. �ng c� trứ t�c bộ Li�n t�ng bảo gi�m[27] v� phụng chiếu khắc bản lưu h�nh ở đời l�m cho ph�p m�n Tịnh độ được trung hưng.

Ghi ch�:

Bắt đầu từ ng�i B�ch Trượng, cuối c�ng đến Ưu-đ�m; trải qua nhiều đời c�c bậc t�n t�c kh�ng ai m� kh�ng tu ph�p m�n Tịnh độ. Thật hưng thạnh qu�!

Tổng luận

Thiền sư Thi�n Như n�i: �Người đời nay xem thường ph�p m�n Tịnh độ, chẳng phải l� xem thường bọn đ�n �ng, đ�n b� ngu dốt m� ch�nh l� xem thường c�c vị bồ-t�t Văn-th�, Phổ Hiền, M� Minh, Long Thọ vậy�. Cho n�n t�i mới tập hợp c�c kinh để chứng thật những lời n�i n�y. Hoặc c� người c�n nghi ngờ: �H�ng bồ-t�t đạo lực đ� lớn, gần giống với Phật rồi th� kh�ng nhất thiết phải cầu sinh Tịnh độ�. �i! Nếu chưa đạt được giai vị Diệu gi�c[28], d� ở giai vị Đẳng gi�c một ng�y cũng kh�ng thể xa l�a Phật, huống l� h�ng ph�m phu!

Bởi v�, cũng như người xưa từng n�i: �Người c� chức tước c�ng cao th� c�ng gần gũi với vua ch�a; ngược lại, bọn khu�n v�c, kẻ c�y bừa l�m bạn với ngư phủ, tiều phu tự cho l� đủ rồi, ho�n to�n kh�ng mong đến cung vua v� miệng họ thao thao rằng: �Vị minh chủ đ� kh�ng đ�ng để ch�ng t�i gần gũi��. Thật đ�ng nực cười!

X. SINH TỒN CẢM ỨNG

1. Quỷ kh�ng d�m ăn

Khi Đức Phật c�n tại thế, c� một nước ở gần với nước La-s�t[29], người trong nước ấy bị la-s�t tha hồ bắt ăn thịt. Vua ra lệnh từ nay tất cả người trong nước, cứ mỗi gia đ�nh một ng�y, theo thứ tự thay nhau đem người đến cho quỷ la-s�t, đừng để n� giết c�n.

Bấy giờ, c� một gia đ�nh theo đạo Phật, chỉ sinh được một đứa con, đến phi�n gia đ�nh ấy đem con d�ng cho la-s�t. L�c đưa con đi, hai �ng b� g�o kh�c thảm thiết v� căn dặn người con phải ch� t�m niệm Phật, v� oai lực của Phật sẽ l�m cho quỷ la-s�t kh�ng đến gần được. S�ng h�m sau, đến xem, thấy người con vẫn c�n, họ vui mừng dẫn về nh�. V� kể từ đ� kh�ng c�n nạn bị quỷ la-s�t ăn thịt nữa. Tất cả mọi người trong nước đều rất vui mừng.

2. Nằm mộng thấy m�nh th�ng minh biện luận v� ngại

Thiền sư Nam Nhạc Huệ Tư sống v�o đời T�y, hết l�ng thờ Phật. Một h�m, thiền sư nằm mộng thấy Đức Phật A-di-đ� thuyết ph�p cho nghe. Từ đ�, thiền sư tr� tuệ th�ng minh hơn người, biện t�i v� ngại.

3. Xả bỏ o�n th�

Thiệu Bưu sống v�o đời Đường, qu� ở Trấn Giang, l� một nho sinh thời bấy giờ. Một h�m, �ng nằm mộng thấy m�nh đến phủ Nhất C�ng, mọi người gọi l� An phủ sứ ti. Một l�t sau, c� một vị quan ra hỏi:

- �ng biết v� sao �ng kh�ng thi đỗ chăng?

Thiệu Bưu đ�p:

- T�i kh�ng biết.

Nh�n đ�, vị quan dẫn �ng đi l�n ph�a trước, Thiệu Bưu thấy con h�o nhỏ đang bị nấu ở trong một c�i vạc lớn. Con h�o ấy n�i tiếng người v� gọi t�n �ng; Thiệu Bưu sợ h�i liền niệm Phật A-di-đ�, khi mới mở miệng niệm th� thấy con h�o nhỏ biến th�nh chim ho�ng tước bay đi. Sau đ�, Thiệu Bưu ra thi tr�ng tuyển l�m quan đến chức An phủ.

Ghi ch�:

S�t sinh th� t�i lộc đến muộn, niệm Phật th� giải được o�n th�. Nay nho sinh cứu con vật từ trong vạc ra. Người cầu xin quỷ thần gi�p đỡ m� kh�ng biết niệm danh hiệu Đức Phật th� sự mưu t�nh đ� cũng dở. Người hiến ph�p m�n qu� b�u n�y, biết việc ấy cũng l� nhờ v�o kinh s�ch.

4. Hai vợ chồng thấy Phật

C�t Tề Chi sống v�o đời Tống, qu� ở C� Dung, l� con ch�u của Trĩ Xuy�n nhiều đời học theo đạo ti�n. Vợ của �ng l� họ Kỉ �m thầm ch� th�nh niệm Phật. Đến ni�n hiệu Nguy�n Gia mười ba (436), b� vừa ngồi v�o khung cửi, bỗng thấy tr�n hư kh�ng c� �nh s�ng lạ, nh�n đ� b� rời khung cửi, ngắm nh�n bốn phương, thấy ở phương t�y c� Phật hiện ra v� c� tr�ng phan, bảo c�i che rợp bầu trời. B� vui vẻ n�i: Trong kinh dạy: �V� Lượng Thọ Phật lẽ n�o l� đ�y sao?�. B� liền đến trước Phật đỉnh lễ, C�t Tề Chi kinh ngạc đến chỗ b� lạy Phật. B� chỉ cho �ng chỗ Phật hiện th� C�t Tề Chi chỉ thấy nửa th�n của Đức Phật m� th�i, trong chốc l�t rồi biến mất. Bấy giờ, tr�n hư kh�ng xuất hiện một đ�m m�y l�nh năm m�u, mọi người trong l�ng đều nh�n thấy. Từ đ�, rất nhiều người tin theo Phật ph�p.

5. Quỷ kh�ng hiện

Trần X� sống v�o đời Tống, qu� ở Long Thư, từng giết người. Về sau, thấy quỷ hiện ra, �ng rất sợ h�i, liền niệm Phật A-di-đ� th� quỷ kh�ng đến gần được. Nh�n đ�, �ng niệm Phật m�i kh�ng ngớt n�n quỷ chẳng c�n hiện ra nữa.

Ghi ch�:

Thiếu nợ mạng với quỷ, tại sao niệm Phật m� đuổi được quỷ đi? Bởi v� c�ng đức oai thần của Đức Phật A-di-đ� kh�ng thể nghĩ b�n. Niệm một c�u danh hiệu Phật th� quỷ được si�u tho�t, cho n�n kh�ng hiện ra nữa. Những cấm ch� tầm thường sao c� thể đuổi được quỷ!

6. Si�u độ vong linh

Trương Kế Tổ sống v�o đời Tống, qu� ở Trấn Giang, một l�ng tin s�u về T�y phương Tịnh độ. L�c mẹ qua đời, �ng thường niệm Phật để si�u độ vong linh. Một h�m, �ng nằm mộng thấy mẹ trở về n�i cảm ơn: �Nhờ con niệm Phật m� mẹ được sinh về đường l�nh!�.

7. Ngủ nghỉ được an ổn

Lưu Trọng Tuệ sống v�o đời Tống, qu� ở Trường Hưng, Hồ Ch�u. �ng bị bệnh, ban đ�m ngủ thường thấy �c mộng. C� người chỉ cho �ng niệm Phật, n�n một đ�m �ng ch� th�nh niệm Phật lớn tiếng một trăm lẻ t�m c�u, rồi mới ngủ th� đ�m ấy tinh thần �ng được an ổn. Từ đ�, �ng niệm Phật m�i kh�ng ngớt.

Ghi ch�:

Người xưa dụ việc ngủ m� như l� chết phần nửa, lời n�i n�y thật l� hay. Bởi v� đi�n đảo, mộng mị so s�nh với sự m� muội của sinh tử th� l�m sao giấc ngủ an ổn được. L�c sắp mạng chung, mong được một ch�t tự do th� phải v�ng theo lời đại sư Thiện Đạo dạy mọi người trước khi sắp ngủ phải niệm Phật!

8. Mắt m� s�ng lại

Chị d�u thứ ba của �ng Nguyễn Niệm sống v�o đời Tống, l� một phụ nữ l�m nghề n�ng ở Ho�i Ninh. Hai mắt của b� sắp m�, n�n b� thường niệm Phật m�i kh�ng ngớt th� hai mắt s�ng lại.

9. Mắt m� s�ng lại

C� người phụ nữ họ S�i hai mắt bị m�. B� si�ng niệm Phật suốt ba năm kh�ng ch�t xao l�ng th� hai mắt của b� s�ng lại như cũ.

Ghi ch�:

�nh s�ng của Đức Phật A-di-đ� v� lượng, chiếu soi đến khắp c�c c�i nước ở mười phương, nếu người n�o ch� t�m niệm danh hiệu Ng�i, d� con mắt thịt kh�ng s�ng trở lại, mắt t�m cũng được bừng s�ng. Nhưng v� người m� thời nay thường l�m thầy b�i, tạo th�m nghiệp s�t; đ� gọi l� từ chỗ tối đi v�o trong tối, m�i m�i kh�ng bao giờ thấy được mặt trời. Than �i! L�m sao t�i c� thể đem ph�p m�n niệm Phật n�y chỉ bảo cho tất cả người m� tr�n thế gian n�y!

10. Bệnh sốt r�t kh�ng ph�t t�c

L� Tử Thanh sống v�o đời Tống, bị bệnh sốt r�t đ� l�u. Thấy vậy, cư sĩ Long Thư khuy�n: �Khi l�n cơn sốt �ng n�n nhất t�m niệm Phật, rồi sau đ� mới uống thuốc�. Tử Thanh nghe lời v� l�m theo. Ng�y đầu thấy cơn sốt giảm một nửa, ng�y thứ hai �ng tiếp tục niệm Phật th� cơn sốt dứt hẳn. Từ đ�, �ng dốc l�ng niệm Phật.

11. X�-lợi hiện ra

Vợ của Li�m Trung đại phu ở Cống Ch�u, sống v�o đời Tống, th�u một bức tượng Đức Phật A-di-đ� cao một trượng s�u, mới th�u được một nửa, bỗng x�-lợi hiện ra chiếu s�ng trong đường tơ, cả nh� đều kinh ngạc v� khen ngợi.

12. X�-lợi hiện ra

Phu nh�n của Thiếu sư Chung Li họ Nh�m ở Ch�n Ch�u, khắc một pho tượng Phật A-di-đ� cao bốn tấc t�m ph�n, thờ trong c�i kh�m rất trang nghi�m, b� thường đội l�n đầu h�nh đạo. Một h�m, b� bỗng� thấy ở chặng giữa l�ng m�y của pho tượng hiện ra vi�n x�-lợi lớn như hạt gạo, �nh s�ng chiếu đến th�n mọi người.

13. Trị bệnh đều l�nh

V�o đời Tống, ở T� Ch�u c� một vị tăng thường niệm danh hiệu Phật A-di-đ� để trị bệnh cho mọi người. Bất cứ ai bệnh mời sư đến trị đều l�nh cả. Người trong Ch�u k�nh tin sư như k�nh tin Đức Phật.

14. T� nh�n tho�t nạn

V�o m�a đ�ng ni�n hiệu Ch� Ch�nh mười lăm (1355) đời Nguy�n, Trương Sĩ Th�nh đem qu�n tấn c�ng Hồ Ch�u giao chiến với Thừa tướng Giang Chiết, bắt được bốn mươi người, giam cầm giải về giao cho quan phủ. Tr�n đường đi, họ được nghỉ qua đ�m tại ch�a Điểu Kh�a ở T�y Hồ. Đ�m đ�, t�nh cờ họ thấy thiền sư Đại Du Mưu tản bộ dưới h�nh lang ch�a. Tr�ng thấy sư tinh thần ung dung, nh�n nh� tr� tụng suốt đ�m, họ n�i:

- Xin Trưởng l�o cứu ch�ng t�i!

Sư n�i:

- T�i kh�ng thể cứu c�c người. Chỉ cần c�c người ch� th�nh niệm �Nam m� Cứu Khổ Cứu Nạn A-di-đ� Phật� th� mới cứu được c�c người.

Trong đ�, c� ba người tin v� l�m theo lời sư chỉ dạy, miệng niệm Phật kh�ng ngớt. S�ng h�m sau, trước khi �p giải t� nh�n đi, sai dịch kiểm tra lại g�ng v� xiềng, khi kiểm tra đến ba người kia th� ph�t hiện họ kh�ng c� mang g�ng, đeo xiềng m� chỉ bị tr�i bằng d�y. Sau đ�, hỏi ra mới biết họ l� d�n l�nh bị bắt l�m t� binh. Cuối c�ng cả ba người đều được tha về.

Ghi ch�:

Trong phẩm Phổ m�n ghi:

Hoặc giam giữ, xiềng x�ch,

Tay ch�n bị g�ng c�m,

Do sức niệm Qu�n �m,

Th�o ra được giải tho�t.

Từ xưa đến nay mọi người thường tin như vậy. V� thế, n�i niệm Phật cũng được tho�t nạn hoặc c� người c�n chưa tin. Những người n�y quen theo th�i thường. Hơn nữa, oai lực của Phật lại vượt trội hơn bồ-t�t kh�ng biết bao nhi�u lần m� họ kh�ng biết. Nếu tay ch�n bị chặt m� niệm Th�ch-ca Như Lai th� tay ch�n tự mọc lại! Tay ch�n c�n mọc ra lại th� g�ng c�m, xiềng x�ch c� nghĩa g�! Nhưng v� người tin điều đ� qu� �t, cho n�n t�i ghi việc n�y ra đ�y.

Tổng luận

Mọi người biết ph�p m�n Niệm Phật chỉ c� lợi �ch khi chết m� kh�ng biết� n� c� lợi �ch l�c c�n sống. Cho n�n nghe n�i tr� ch� được linh nghiệm th� họ chuyển sang tr� ch�, nghe n�i giảng thuyết được tr� tuệ, h�ng biện liền quay qua giảng thuyết, nghe n�i x�y dựng ch�a th�p được ph�c b�o, nghe n�i thiết trai c�ng dường th� kết duy�n với nhiều người, cho đến nghe n�i chăm s�c, nu�i dưỡng người th� được sống l�u; ngo�i ra, c�n nhiều việc kh�c nữa chưa từng thực hiện, th� đ�u thể n�o nhất t�m bất loạn để mong th�nh tựu tịnh nghiệp!

Cho n�n t�i bi�n soạn bộ V�ng sinh tập n�y, v� để ngăn chặn sự hướng ngoại của người hiện giờ. Thật ra m� n�i th� việc cầu sinh Tịnh độ vốn l� v� th�nh Phật độ ch�ng sinh, chứ chẳng phải cầu sự an lạc cho th�n sau. Như vậy, c� n�n cầu sự lợi lạc cho th�n trước hay kh�ng?

B�i bạt V�ng sinh tập

Ở T�y phương c� Đức Phật triển khai bốn mươi t�m lời nguyện của t�-kheo Ph�p Tạng, c�ng vi�n, quả m�n th�nh bậc Ch�nh gi�c hiệu l� A-di-đ�. Ng�i thường ph�ng �nh s�ng lớn để ngăn tất cả c�c đường �c; mở to mắt tuệ để diệt trừ sự m� muội ở c�i n�y (Ta-b�). C�i nước của Ng�i c� ngọc b�u trải đất, bảo ch�u ngất trời, trong ao nước t�m c�ng đức, hoa ph�t ra �nh s�ng đủ m�u; th�n tướng v� c�i nước vi diệu v� c�ng, ho�n to�n kh�ng hai.

Bởi v�, đất b�u kia tuy xa t�t song thật kh�ng thể l�a c�i n�y. Vả lại, thần thức tuy c� đi nhưng chưa bao giờ t�ch khỏi tự t�m. Tu h�nh c� cao c� thấp, lợi �ch c� s�u c� cạn; nhưng nếu tin v�o ph�p m�n niệm Phật th� rất gần chứ chẳng xa, nếu kh�ng tin ph�p m�n niệm Phật th� c�ng xa lại kh�ng c� người đến. Người n�o c� l�ng tin ki�n cố, thực h�nh cần mẫn th� chỉ trong chừng khoảng một s�t-na đ� vượt qua biển khổ; thế th� sao chẳng to tiếng niệm Phật m� đ�nh cam chịu ở m�i trong m� mờ! Nay n�i � chuy�n nhất m� kh�ng loạn động l� mẹ của c�c điều thiện; chẳng những thuần nhất m� c�n kh�ng xen tạp l� gốc của c�c hạnh. Người tu tịnh nghiệp sở dĩ chẳng lo c�i gốc, v� c�i gốc đ� vững v�ng th� đạo mới ph�t sinh. Người đ� đạt được Niệm Phật tam-muội, d� đi giữa c�i trần vẫn vững v�ng kh�ng bị nghi�ng ng�, nếu gặp phải gi� nghiệp cũng chắc chắn kh�ng bị lật đổ. Người xưa c� n�i: �Người cầu v�ng sinh Tịnh độ th� d� hợp sức của mười ngh�n con tr�u cũng kh�ng k�o lại được�. Trong đ�, tin s�u l� �c�ng�, v�ng sinh l� �dụng�; người n�o c� đức cao th� dễ d�ng đạt được.

Nay c� một vị đại đức hiệu l� Li�n Tr� thiền sư, họ Thẩm, người ở đất Cổ H�ng, ph�p h�y l� Ch�u Hoằng, khi mới sinh ra, sư vốn đ� th�ng minh hơn người, ch�n đời sống thế tục. Thuở nhỏ sư được dạy dỗ, học h�nh đ�ng ho�ng v� cũng được �t tiếng tăm. V� sư thấy được cuộc đời v� thường, n�n năm ba mươi mốt tuổi, sư xin xuất gia với h�a thượng V� M�n Đỗng T�nh Thi�n L�. Sau đ�, sư xin thọ giới cụ t�c với luật sư V� Trần Ngọc ở ch�a Chi�u Kh�nh. Sau khi thọ giới cụ t�c xong, sư khăn g�i l�n đường, đi khắp nơi t�m thầy học đạo, tham yết c�c bậc thiện tri thức, tinh th�ng cả t�ng v� gi�o. Về gi�, sư trụ tại ch�a V�n Th�, nối bước thiền sư Phục Hổ[30] tận t�m xiển dương t�ng Tịnh độ. V� mến mộ đạo phong của ng�i Huệ Viễn, n�n sư niệm Phật cầu v�ng sinh v� l�m rạng rỡ t�ng phong hơn xưa. T�c phẩm của sư c� khoảng v�i ba bộ, nay chỉ chọn lấy một bộ trong số đ�, ch�nh l� bộ V�ng sinh tập n�y để lưu h�nh ở đời. C�c bậc hiền nh�n đời trước c� hiếu; những người học đời sau c� truyền tụng. Cho n�n người xưa n�i: �Thấy người t�i đức vẹn to�n m�nh phải cố gắng phấn đấu để được như họ�. Nay t�i noi theo c�c vị ấy để tiến th�n.

Than �i! Người n�o tự đề cao m�nh m� xem thường Tịnh độ th� hiện đời bị tủi nhục, đời sau chuốc lấy khổ lụy. V� thế, t�i đặc biệt phổ c�o cho c�c người tu tịnh nghiệp phải hết sức cẩn thận.

Mặc dầu, sự t�ch của c�c bậc hiền th�nh nhiều đời thường được ghi ch�p lại th�nh truyện, lục, nhưng v� biết người đời sau hoang mang n�n ng�i Ch�u Hoằng mới tập hợp c�c truyện bi�n soạn th�nh một bộ ri�ng, đồng thời cắt bỏ những chi tiết rườm r�, th�m v�o những chỗ thiếu s�t v� ph�n th�nh ch�n loại. Lại th�m v�o những truyện mới được nghe v� l�m lời giải th�ch cho c�c truyện, l�m s�ng tỏ những nghĩa h�m ẩn trong đ�. Kẻ tăng, người tục, kẻ ẩn, người hiện đều được bi�n tập v� sắp xếp theo từng loại. C� thể v� truyện n�y giống như nấu chảy hoa tai, tr�m, v�ng đeo tay trong một c�i vạc; như c�c d�ng song, s�ng Ho�i, s�ng Tế đều chảy về biển cả. Sở học của t�i k�m cỏi, thật hổ thẹn với người đời sau, lại th�m văn chương vụng về v� chưa đầy đủ, r� r�ng. Nay đem khắc bản lưu h�nh ở đời, chỉ mong người xem, chuy�n t�m, tinh tấn sớm tỉnh ngộ, tin s�u, nguyện thiết c�ng l�n n�i Tam-miệu[31], đồng v�o biển T�t-v�n[32].

Ng�y Tự tứ (rằm th�ng 7) năm Nh�n Th�n (1652), ni�n hiệu Kh�nh An.

Du Tăng họ Hi�n, Th�ch Huệ C�nh ghi lời bạt.

Quyển 3 H�́t

[ ^ ]

[1] Bảy b�u七寶(S: sapta ratnāni): bảy thứ ngọc b�u ở thế gian. C�c kinh n�i bảy thứ b�u kh�c nhau, theo kinh A-di-đ� v� luận Đại Tr� Độ 10 th� bảy thứ b�u l�: V�ng, bạc, lưu li, pha-l�, xa cừ, x�ch ch�u, m� n�o.

[2] Nước t�m c�ng đức八功德水: nước c� t�m đặc t�nh th� thắng. Ở c�i Tịnh độ của Phật A-di-đ� c� ao th� thắng, nước trong ao c� t�m thứ c�ng đức.T�m đặc t�nh đ� l�: Trong trẻo, m�t mẻ, ngọt ngon, mềm nhẹ, thấm nhuần, an h�a, trừ đ�i kh�t, nu�i lớn c�c căn.

[3] Nhung t�i茂才, Cg: T� tai: danh vị khoa bảng d�nh cho người thi đậu k� thi Hương, nhưng ở bậc dưới.

[4] Học sĩ學士: t�n một chức quan về văn học thời xưa.

[5] Long Thư Tịnh Độ Văn 龍舒淨土文: t�c phẩm, 12 quyển, do �ng Vương Nhật Hưu người đất Long Thư (Thư Th�nh, An Huy) soạn v�o năm 1160, đời Nam Tống, được xếp v�o Đại ch�nh tạng, tập 47. Nội dung s�ch n�y ghi ch�p những kinh luận, truyện k� c� li�n quan đến việc v�ng sinh T�y phương Tịnh độ.

[6] Triều T�n朝散: chức quan từ ngũ phẩm trở xuống gọi l� Triều T�n đại phu.

[7] Luận Thi�n Thai Thập Nghi天台十疑論: Cg: Thập nghi luận: luận 1 quyển, do ng�i Tr� Khải soạn v�o đời T�y, được xếp v�o Đại ch�nh tạng, tập 47. Nội dung t�c phẩm y cứ v�o ph�p m�n v�ng sinh Tịnh độ A-di-đ� m� n�u ra 10 c�u hỏi, sau đ� theo thứ tự giải đ�p.

[8] Hệ niệm繫念: chuy�n t�m niệm Phật.

[9] Truyền đăng lục 傳燈錄: gồm 30 quyển, do sa-m�n Đạo Ngạn soạn v�o đời Ng�, nhằm thời vua Tống Ch�n T�ng, ni�n hiệu Cảnh Đức thứ nhất. Nội dung l� truyền thừa ph�p từ Đức Th�ch-ca đến c�c vị tổ.

[10] Năm kinh五經: năm bộ kinh của Nho gi�o l� Thi, Thư, Dịch, Lễ, Xu�n Thu.

[11] Ngũ vĩ五緯, Cg Ngũ tinh: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.

[12] Ba mươi thạch 三十石: thạch l� đơn vị c�n đo thời xưa. Một thạch bằng 120 c�n. Vậy 30 thạch l� bằng 3600 c�n, số lượng kh�ng phải �t.

[13] T�ch trượng錫杖 (S: khakkhara, khakharaka): chiếc gậy m� vị t�-kheo mang theo khi đi đường. Đ�y vốn l� vật d�ng để xua đuổi rắn độc, tr�ng độc hoặc rung l�n khi khất thực, khiến cho th� chủ nghe biết. Đời sau, t�ch trượng trở th�nh một trong c�c ph�p kh� của thiền l�m.

[14] Thượng phẩm上品: ph�p qu�n thứ 14 trong Thập lục quan.

[15] Bất tho�i chuyển不退轉 (S: avinivartanīya): kh�ng tho�i chuyển. Chỉ sự tu h�nh kh�ng lui sụt cho đến khi th�nh Phật.

[16] Bồ-t�t tiểu hạnh菩薩小行: l� bồ-t�t mới ph�t t�m.

[17] Năm m�n (Ngũ m�n 五門): 1. M�n lễ b�i, 2. M�n t�n th�n, 3. M�n t�c nguyện, 4. M�n qu�n s�t, 5. M�n hồi hướng.

[18] Luận Khởi t�n (Khởi t�n luận 起信論): Cg: Đại thừa khởi t�n luận. do bồ-t�t M� Minh tạo. C� hai người dịch: Một l� Ch�n Đế dịch v�o đời Lương, 1 quyển. Hai l� Thật-xoa-nan-đ� dịch v�o đời Đường, 2 quyển. Nội dung khuy�n người khởi l�ng tin ch�n ch�nh đối với Tam bảo. Luận n�y n�i l�n l� c�ng tột của gi�o l� Đại thừa.

[19] Kinh Lăng-gi� (Lăng-gi� kinh 楞伽經, S: Laṅkāvatāra-sūtra): Cg: Lăng-gi�-a-bạt-đa-la Bảo kinh, 4 quyển, do ng�i Cầu-na-bạt-đa-la dịch v�o năm 443, được xếp v�o Đại ch�nh tạng, tập 16. �Lăng-gi�� l� t�n n�i; �A-bạt-đa-la� nghĩa l� nhập, tức l� bộ kinh qu� được Đức Thế T�n n�i khi Ng�i v�o n�i Lăng-gi�, l� 1 trong s�u bộ kinh được t�ng Ph�p Tướng y cứ.

[20] Đại thừa大乘 (S: mahā-yāna): vốn chỉ phương tiện chuy�n chở lớn như xe cộ, thuyền b� trong kinh điển thường d�ng từ n�y để dụ cho gi�o ph�p s�u xa vi diệu của Đức Phật c� thể chuy�n chở v� lượng ch�ng sinh từ bờ phiền n�o đến bờ giải tho�t.

[21] Kinh Đại-bi (Đại-bi kinh 大悲經, S: Mahā-karuṇā-puṇḍarīka): kinh, 5 quyển, do ng�i Na-li�n-đề-da-x� ở ch�a Thi�n B�nh dịch v�o năm 570, được xếp v�o Đại ch�nh tạng, tập 12. Nội dung kinh n�y ghi ch�p l�c Đức Phật sắp Niết-b�n, truyền trao ch�nh ph�p cho t�n giả Ca-diếp v� A-nan, đồng thời tuy�n dạy c�ng đức� c�ng dường x�-lợi v� c�ch thức kiết tập.

[22] Kinh Bồ-t�t Sinh Địa(Bồ-t�t Sinh Địa kinh 菩薩生地經): kinh 1 quyển, do Ng� Chi Khi�m dịch. Nội dung l� do trưởng giả Ma-sai-kiệt Th�ch Chủng thưa hỏi: Tu ph�p m�n n�o cho mau th�nh Phật? Đức Phật đ�p: H�y d�ng Tứ sự của Nhị chủng, đ�y l� ph�p tu c� thể sinh quả Phật.

[23] V� sinh ph�p nhẫn無生法忍 (S: anutpattika-dharma-kṣānti): một trong ba nhẫn, nhẫn thứ tư trong năm nhẫn n�i trong kinh Nh�n vương, tức l� qu�n l� kh�ng sinh kh�ng diệt của c�c ph�p, nhận kỹ l� ấy, an trụ t�m bất động.

[24] Kinh Bồ-t�t Nội giới (Bồ-t�t Nội giới kinh 菩薩內戒經): gồm 1 quyển, do ng�i Cầu-na-bạt-ma dịch v�o đời Lưu Tống. Nội dung l� v�o Đức Phật thuyết giới ng�y 15. Bồ-t�t Văn-th� hỏi: Bồ-t�t đạo, tục mới ph�t t�m phải tạo c�ng đức g� để Đức Phật n�i 12 thời giới ph�p?

[25] Luận Đại Tr� Độ (Đại Tr� độ luận 大智度論, S: Mahāpraj�āpāramitaśastra): Cg: Tr� độ Luận. Đ�y l� bộ luận gồm 100 quyển, do Bồ-t�t Long Thụ soạn, ng�i Cưu-ma-la-thập dịch v�o đời Hậu Tần, Trung Quốc, được xếp v�o Đại ch�nh tạng, tập 25. Nội dung luận n�y giải th�ch kinh Đại Phẩm B�t-nh�, luận n�y giải th�ch rất r� r�ng về học thuyết, tư tưởng, dụng lệ, truyền thuyết, lịch sử, địa l�, qui định thực tiễn, Tăng gi�.

[26] Lạc Bang văn Loại樂邦文類: t�c phẩm, 5 quyển do ng�i T�ng Hiểu (1151-1214) bi�n soạn v�o đời Nam Tống, Trung Quốc, ho�n th�nh v�o năm 1200, được xếp v�o Đại ch�nh tạng, tập 47. Nội dung bi�n tập những b�i văn trọng yếu c� li�n quan đến c�c kinh luận của t�ng Tịnh độ, cho đến những trước thuật, thi kệ v� truyện k� của c�c vị tăng.

[27] Li�n T�ng Bảo Gi�m蓮宗寶鑑: Cg: L� Sơn Li�n T�ng Bảo Gi�m Niệm Phật Ch�nh Nh�n. T�c phẩm, 10 quyển, do ng�i Phổ Độ bi�n soạn v�o đời Nguy�n, Trung Quốc, được xếp v�o Đại ch�nh tạng, tập 47. S�ch n�y dựa tr�n t�ng chỉ Niệm Phật tam-muội của ng�i L� Sơn Huệ Viễn để soạn th�nh.

[28] Diệu gi�c 妙覺: giai vị cuối c�ng trong qu� tr�nh tu h�nh của bồ-t�t Đại thừa, đ� trừ sạch v� minh, chứng được tr� tuệ kh�ng thể nghĩ b�n. Đ�y l� 1 trong 42 giai hoặc 52 vị bồ-t�t.

[29] La-s�t羅剎 (S: rākṣasa): loại �c quỉ trong thần thoại Ấn Độ, được thấy ghi đầu trong bộ L�-c�u-phệ-đ�. Tương truyền La-s�t nguy�n l� t�n gọi d�n tộc Thổ Trứ ở Ấn Độ, sau khi người Arya chinh phục Ấn Độ, La-s�t trở th�nh một Đại danh từ chỉ kẻ �c, dần dần d�ng gọi chung cho lo�i �c quỉ. Quỉ La-s�t c� sức thần th�ng, c� thể bay nhanh trong hư kh�ng hoặc đi nhanh tr�n mặt đất, bạo �c đ�ng sợ.

[30] Thiền sư Phục Hổ服虎禪師: l� hiệu của thiền sư Ch� Ph�ng, người đời T�ng, ni�n hiệu C�n Đức thứ năm (967), sư ở n�i V�n Th�, sư hang phục được hỗ, n�n được gọi l� Phục Hổ thiền sư.

[31] Tam-miệu三藐: n�i đủ l� Tam-miệu tam-bồ-đề. Cựu dịch (La-thập) l� Ch�nh Biến Tri, t�n dịch (Huyền Trang) l� Ch�nh Đẳng Gi�c.

[32] T�t-v�n薩雲: n�i đủ l� T�t-v�n-nh�: Hd: Nhất thiết tr� tức l� Phật tr�.

[ ^ ]

�

�