�

佛山* Buddha Mountain * Ph�̣t Sơn

Calgary Alberta Canada

[中文|�ENGLISH]

[ TRANG CHỦ |�KINH ĐI�̉N�|�ĐẠI TẠNG KINH | TH�̀N CHÚ | HÌNH ẢNH�|�LI�N LẠC�]

S�́ 0684

PHẬT THUYẾT KINH �N CHA MẸ KH� ĐỀN Đ�P

�

�

H�n dịch: Tam Tạng An Thế Cao
Việt dịch v� b�nh giải: Th�ch Nữ Tịnh Quang

--o0o--

Nghe như vậy, một thời Đức Thế T�n ở th�nh X� Vệ, vườn Kỳ Thọ Cấp C� Độc Vi�n; bấy giờ Đức Thế T�n bảo c�c thầy Tỳ Kheo, cha mẹ đối với con c� �n đức vĩ đại, b� mớm un đ�c, dựa v�o thời tiết để nu�i nấng con� v� h�nh h�i con mới được trưởng th�nh.

Như c� người vai phải c�ng cha, vai tr�i c�ng mẹ, tr�i qua h�ng ngh�n năm, gặp l�c cha mẹ tiểu tiện ở tr�n vai m� l�ng kh�ng hề hờn giận mẹ cha; người con n�y cũng chưa đền đ�p đủ �n đức của cha mẹ.

Muốn đền đ�p �n đức cha mẹ l� khi cha mẹ chưa c� l�ng ch�nh t�n th� khuy�n bảo cha mẹ c� l�ng ch�nh t�n để c� được nơi an ổn từ niềm tin đ�, nếu cha mẹ chưa c� tiếp nhận giới th� khuy�n n�n thọ giới quy y để c� được nơi an ổn từ sư tiếp nhận giới, nếu cha mẹ kh�ng chịu nghe gi�o ph�p th� khuy�n bảo họ n�n nghe để c� được sự an lạc từ việc nghe đ�, nếu cha mẹ tham lam th� khuy�n cha mẹ thực h�nh hạnh bố th�, vui vẻ khuyến kh�ch để cho cha mẹ c� được nơi an ổn. Nếu cha mẹ kh�ng c� tr� tuệ th� gi�p cha mẹ học hỏi s�ng tuệ, vui vẻ khuyến kh�ch để họ c� được niềm an lạc.

Như vậy m� khuy�n (cha mẹ) ch�nh t�n đối với chư �Như lai, bậc Ch� chơn đẳng� ch�nh gi�c, bậc Minh hạnh th�nh, Thiện thệ, Thế gian giải, V� thượng sĩ, Đạo ph�p ngự, Thi�n nh�n sư, �hiệu Phật Thế t�n.[1]

V� khuy�n cha mẹ ch�nh t�n đối với gi�o ph�p; tiếp nhận gi�o ph�p để c� được nơi an ổn , hiểu được c�c ph�p thậm th�m, hiện tiền đạt được kết quả �từ � nghĩa cao si�u đ�; như thế l� người tr�, mới minh th�ng việc (khuy�n nhắc) n�y.

Lại khuy�n cha mẹ ch�nh t�n với Th�nh ch�ng (Tăng bảo). Th�nh ch�ng của Như lai l� bậc tu h�nh ho�n to�n thanh tịnh, l� bậc m� phạm thường ho� hợp, th�nh tựu c�c ph�p, Th�nh tựu Giới, th�nh tựu Định, th�nh tựu Tr� tuệ,� th�nh tựu� Giải tho�t, th�nh tựu Giải tho�t tri kiến.[2]

Sở dĩ gọi l� Th�nh ch�ng v� c�c vị n�y đ� v� đang th�nh tựu Tứ song B�t bối [3], đ� l� Như lai Th�nh ch�ng, bậc xứng đ�ng t�n qu�, n�n t�n phụng v� k�nh ngưỡng, c�c vị Th�nh ch�ng l� ruộng phước V� thượng cho thế gian.

Như thế c�c người con (hiếu), n�n khuy�n cha mẹ m�nh thực h�nh (nếp sống) đạo từ bi.

C�c thầy Tỳ kheo th� c� hai đứa con, đ� l� con sinh (cho ph�p) v� con dưỡng (tu ph�p). Như thế Tỳ kheo c� hai người con, cho n�n chư Tỳ kheo cần phải ph�t huy đứa con sinh của m�nh, nghĩa l� miệng thường ph�t ra lời Ph�p vị,� do đ� c�c Tỳ kheo, n�n như vậy m� tu tập.

Bấy giờ c�c thầy Tỳ kheo, nghe lời dạy của Đức Thế t�n rồi, vui vẻ v�ng l�m.

Lời b�nh:

�Thi�n kinh vạn điển, hiếu hạnh vi ti�n,� c�u n�y ai cũng nằm l�ng, nhưng xem ra việc thực thi kh�ng phải l� dễ d�ng,� nhất l� trong một x� hội thực dụng v� những biến động cuồng loạn như ng�y nay.

X� hội � đ�ng ng�y xưa th� lấy thước đo đạo đức chuẩn mẫu của con người xuy�n qua việc hiếu đạo đối với mẹ cha. Kinh Thi nhắc nhở: �Thương thay cha mẹ, khổ cực nu�i ta, muốn b�o th�m �n, như trời cao lồng lộng�� (Ai ai phụ mẫu, sanh ng� c� lao, dục b�o th�m �n, hiệu thi�n v�ng cực�) Kh�ng dừng lại ở đ�y, người Trung Quốc c� c�u ch�m ng�n: �Tề gia, trị quốc, b�nh thi�n hạ�. Trong việc tề gia, người Trung Quốc đặt căn bản sự t�n ti trật tự v� h�a �i trong gia đ�nh l� yếu tố căn bản, đặc biệt việc t�n k�nh cha mẹ l� tr�n hết; người c� hiếu đạo mới c� thể l�m được việc ch�nh trị, đứng đầu trăm họ. Lịch sử của Trung Quốc ghi nhận rằng, thời đại an b�nh v� huy ho�ng nhất của Trung Quốc l� thời vua Ngu Thuấn v� vua Văn Đế, trước khi ra l�m vua hai vị minh qu�n n�y đ� c� hiếu đạo, t�n phụng cha mẹ cảm động đến trời đất (Nhị Thập Tứ Hiếu).

Truyền thống hiếu đạo ngh�n đời của văn h�a Việt nam th� được thể hiện qua c�u ca dao bất hủ:

�C�ng cha như n�i th�i sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.�

Như thế m� hiểu, ơn cha cao vời vợi, t�nh mẹ th� v� c�ng�v� những ai thực thi được hạnh hiếu đều được x� hội y�u mến v� k�nh trọng d� kẻ đ� kh�ng biết được một chữ i tờ.

Theo quan điểm của Đức Thế T�n, sự qu� k�nh v� phụng dưỡng hết l�ng đối với cha mẹ l� chưa đủ để n�i l�n c�ng lao trời biển của hai đấng sinh th�nh, d� cho ch�ng ta c� c�ng cha mẹ h�ng ngh�n năm, hay như c�i hiếu của Giang C�ch đời nh� H�n c�ng mẹ l�nh nạn về Hạ B� th� cũng kh�ng thấm v�o đ�u cả. Bởi v� d� cho ch�ng ta c� lo �hơi ấm quạt nồng,� gi�p cho cha mẹ ăn ngon mặt sướng, c�ng cha mẹ đi chơi suốt năm n�y th�ng nọ�vẫn kh�ng gi�p cha mẹ tho�t được nỗi khổ đau của th�n x�c như gi�, bệnh� v� nỗi khổ đau do v� minh n�n lu�n chuyển trong v�ng sinh tử lu�n hồi bất tận.

Trong kinh Đức Thế T�n thường dạy: �trong tất cả nỗi đau khổ th� v� minh ch�nh l� sự đau khổ lớn nhất..� cho n�n Đức Thế T�n khuy�n bảo những người con hiếu rằng, nếu thương cha mẹ thực l�ng, ngo�i việc phụng dưỡng ra ch�ng ta n�n khuyến kh�ch cha mẹ tiếp nhận giới, ph�p v� tu tuệ, chỉ c� cha mẹ m�nh đi đ�ng tr�n con đường tam v� lậu học như thế mới c� thể bước ra khỏi b�ng tối đ�m d�i của v� minh, l� nơi an ổn nhất, nơi hạnh ph�c nhất để nương tựa khi tuổi xế chiều.

Ng�y nay ở c�c nước T�y phương (nhất l� Hoa Kỳ) th� cha mẹ gi� yếu l� trọng tr�ch của x� hội v� của ch�nh quyền hơn l� người con. Văn h�a � ch�u cũng đ� thay đổi, ở Việt Nam kh�ng �t cha mẹ gi� cả cảm thấy c� đơn b�n đến ch�a để t�m nguồn an ủi t�m hồn th� may ra mới năn nỉ được con m�nh c�ng đến ch�a ! Phải chăng thời đại vật chất đ� lấn �t những gi� trị cao qu� của tinh thần?

Theo lời dạy của Đức Thế T�n, �người Phật tử muốn l�m tr�n hiếu đạo phải c� tr�ch nhiệm gi�p cha mẹ tho�t khổ được vui; kh�ng phải l� c�i vui m� L�o Lai đời Xu�n Thu l�m hề cho cha mẹ cười cả ng�y, đ�y chỉ l� c�i vui của nhất thời, m� l� tạo điều kiện cho cha mẹ c� được niềm an vui l�u d�i từ việc rủ b� tham-s�n-si khi quay về nương tựa tam bảo.

Khi c�n trẻ mẹ cha ch�ng ta đ� vắt kiệt tuổi xu�n để lo cho con c�i, khi nhan sắc đến độ ho�ng h�n, th�n x�c gi� nua th� họ c� mặc cảm v� dụng, đứng b�n x� xỉnh cuộc đời�ch�ng ta kh�ng thể l�m bất cứ điều g� để khỏa lấp nỗi buồn m�nh mang đ� (!). C�ch duy nhất l� khuy�n bảo cha mẹ c� l�ng tin đối với Phật, Ph�p v� Tăng. Khi cha mẹ c� ch�nh t�n đối với Phật, họ sẽ nh�n ra được khả năng gi�c ngộ vốn c� của m�nh. Khi cha mẹ c� ch�nh t�n đối với Ph�p, họ sẽ t�m thấy con đường tu tập để vượt tho�t sinh tử lu�n hồi v� c� được hạnh ph�c ch�n thật. Khi cha mẹ c� ch�nh t�n đối với Tăng, họ sẽ nhận ra được t�nh gi�c thanh tịnh của m�nh. Người Phật tử v�ng lời Phật dạy m� khuy�n bảo cha mẹ quay về Tam bảo th� kh�ng c�n hiếu hạnh n�o hơn.

Đức Thế T�n l� một đặc trưng cụ thể của tấm gương hiếu hạnh n�y. Sau khi th�nh đạo Ng�i đ� đem gi�o ph�p độ cho vua cha, trước l�c băng h� nhờ tiếp nhận gi�o ph�p m� vua Tịnh Phạn chứng đắc Tu Đ� Ho�n quả; song song việc n�y Ng�i lại l�n cung trời Đao Lợi thuyết ph�p để độ cho mẹ; v� đặc biệt Ng�i đ� tiếp nhận Di mẫu v� năm trăm nữ X� Di của ho�ng tộc xuất gia v� đều chứng đắc Th�nh quả A La H�n.

Đối với Mạnh Tử th� �bất hiếu c� ba, kh�ng con �nối d�i l� lớn nhất� (bất hiếu hữu tam, v� hậu vị đại-Hiếu Kinh); kh�c với thế gian, Đức Thế T�n đặt nặng vấn đề giải quyết những nỗi đau khổ tinh thần cho cha mẹ ngay khi cha mẹ c�n sống �Phụ mẫu Tại đường như Phật tại thế�; những người xuất gia l� biểu tượng của l�ng hiếu đạo, bởi v� họ kh�ng r�ng buộc bởi t�nh thương y�u đối với vợ (chồng) con, mục đ�ch của h�ng Tăng bảo l� �thượng cầu Phật đạo hạ ho� ch�ng sinh,� ch�ng sinh ở đ�y trước hết l� cha mẹ hiện đời, v� sau đ� l� cha mẹ của nhiều đời; đ� l� � nghĩa cao cả nhất của hiếu đạo.

Thay v�o đ� Đức Thế T�n x�c nhận rằng, người xuất gia kh�ng phải l� kẻ �v� hậu,� m� mỗi thầy Tỳ Kheo đều c� hai người con cần phải nu�i nấng, đ� l� con sinh v� con dưỡng. Con sinh: nghĩa l� người xuất gia phải biết s�ng tạo, phải biết n�i (viết, thể hiện) ra ph�p vị để lợi lạc hữu t�nh. Con dưỡng: nghĩa l� người xuất gia phải tu tập giới (thiền)- định-tuệ để nu�i dưỡng huệ mạng của m�nh. Hai người con m� Đức Thế T�n n�i trong kinh sẽ tiếp nối gi�ng giống th�nh l�m cho Phật ph�p cửu trụ ta b�, ch�ng sinh (l� cha mẹ th�n bằng quyến thuộc của ch�ng ta nhiều đời) nhờ đ� m� được thấm nhuần mưa ph�p an lạc; Như thế mới gọi l� đền đ�p đầy đủ th�m �n cha mẹ.

________________________________________________

Ch� giải:

[1] Mười Đức hiệu của Phật (Mục Tư Vấn-GNO):

1)� Như Lai (S.Tath�gata), bậc nương v�o Ch�n như (Như) m� đến (Lai) v� th�nh Ch�nh gi�c. Theo kinh Kim Cang, Như Lai c� nghĩa l� �V� sở t�ng lai, diệc v� sở khứ�, kh�ng từ đ�u đến v� cũng chẳng về đ�u, h�m � từ bản thể Ch�n như (hiện ra) v� c� mặt c�ng khắp mọi nơi. Khi n�i về m�nh, Phật Th�ch Ca xưng l� Như Lai.

2)� Ứng C�ng (S.Arhat), bậc xứng đ�ng thọ nhận sự c�ng dường của trời v� người. Ứng C�ng c�n l� một đức hiệu của c�c bậc th�nh A-la-h�n (phần kinh văn thiếu.)

3)� Ch�nh Biến Tri (S.Samyak-sambuddha), bậc c� khả năng hiểu biết (Tri) đ�ng đắn (Ch�nh) v� c�ng khắp (Biến) tất cả c�c ph�p (phần n�y trong kinh văn gọi l� Ch� chơn đẳng ch�nh gi�c.)

4)� Minh Hạnh T�c (S.Vidy�-carana-sampanna), bậc tr� tuệ v� phước đức vẹn to�n. Minh l� tr� tuệ (Thi�n nh�n minh, T�c mạng minh, Lậu tận minh). Hạnh l� phước đức, tức c�c hạnh nghiệp đều to�n thiện, vi�n m�n. T�c nghĩa l� đầy đủ, vẹn to�n (Kinh văn l� Minh hạnh th�nh.)

5) Thiện Thệ (S.Sugata), bậc �kh�o l�o vượt qua mọi chướng ngại v� ra đi một c�ch tốt đẹp�, nghĩa l� sau khi chứng đạo d�ng Nhất thiết tr� h�a độ ch�ng sanh, thực h�nh B�t th�nh đạo rồi an tr� Niết-b�n.

6)� Thế Gian Giải (S.Loka-vid), bậc thấu hiểu v� r� biết (Giải) tất cả từ qu� khứ, hiện tại cho đến vị lai (Thế) ở trong mười phương thế giới (Gian).

7)� V� Thượng Sĩ (S.Anuttara), bậc tối t�n tối thượng, kh�ng ai c� thể hơn được.

8)� Điều Ngự Trượng Phu (S. Purusa-damya-s�rathi), bậc c� khả năng d�ng c�c phương tiện thiện xảo để điều phục, nhiếp h�a, dẫn dắt (Điều Ngự) người tu h�nh (Trượng Phu) khiến họ th�nh tựu giải tho�t, chứng đắc Niết-b�n (Trong phần kinh văn l� Đạo ph�p ngự.)

9) Thi�n Nhơn Sư (S.S�st� deva-manusy�n�m), bậc thầy của trời v� người.

10) Phật-Thế T�n (S.Buddha-Bhagavat), bậc gi�c ngộ, tự gi�c, gi�c tha, gi�c hạnh vi�n m�n v� được thế gian đều t�n k�nh.

[2] L� năm phần hương dụ cho 5 phần Ph�p th�n (Phật Quang Từ Điển):

1) Giới th�n (Sila-skandha); c�n gọi l� Giới uẩn, Giới ch�ng, Giới phẩm, tức l� th�n ngữ nghiệp v� lậu. Khi Th�nh tựu giới th� ba nghiệp của th�n miệng � đều thanh tịnh.

2) Định hương (Sam�dhi-skandha); c�n gọi Định uẩn, Định ch�ng, Định phẩm. Tức l� 3 Tam-muội: Kh�ng, V� nguyện, V� tướng. Th�nh tựu Định nghĩa l� thể nhập v�o trạng th�i 3 kh�ng, xả ly tất cả sự chấp thủ vọng niệm.

3) Tuệ th�n (Prajn�-skandha); c�n gọi l� Huệ uẩn, Huệ phẩm, tức ch�nh kiến, ch�nh tri. Th�nh tựu Tuệ l� đạt được sự thấy v� hiểu biết đ�ng đắn; th�ng đạt tất cả ph�p t�nh

4) Giải tho�t th�n (Vimukti-skandha); c�n gọi: Giải tho�t uẩn, Giải tho�t ch�ng, Giải tho�t phẩm, l� thắng giải tương ưng với ch�nh tri kiến. Th�nh tựu Giải tho�t l� th�nh tựu tự thể của Như lai, xa l�a những sự tr�i buộc, giải tho�t tất cả những sự tr�i buộc.

5) Giải tho�t tri kiến (Vimukti-jn�na-darsana-skandha); c�n gọi: Giải tho�t sở kiến th�n, Giải tho�t tri kiến uẩn, Giải tho�t tri kiến ch�ng, Giải tho�t tri kiến phẩm. Th�nh tựu Giải tho�t tri kiến chứng đạt tận tr�, v� sanh, chứng biết tự thể xưa nay v� nhiễm, thật sự giải tho�t.

[3] Đ� th�nh A la h�n th� được gọi l� A la h�n quả, đang tu A la h�n th� được gọi l� A la h�n hướng, đ� th�nh A na h�m th� được gọi l� A na h�m quả, đang tu A na h�m th� được gọi l� A na h�m hướng, đ� th�nh Tư đ� h�m th� được gọi l� Tư đ� h�m quả, đang tu Tư đ� h�m th� được gọi l� Tư đ� h�m hướng, đ� th�nh Tu đ� ho�n th� được gọi l� Tu đ� ho�n quả, đang tu Tu đ� ho�n th� được gọi l� Tu đ� ho�n hướng. Những bậc đ� th�nh tựu bốn quả v� đang tu bốn quả được gọi l� t�m bậc, chia l�m bốn đ�i gọi l� tứ song b�t bối (cattari purisayugani attha purisapuggala.)

PHẬT THUYẾT KINH �N CHA MẸ KH� ĐỀN Đ�P

�

�

�

�

[ TRANG CHỦ |�KINH ĐI�̉N�|�ĐẠI TẠNG KINH | TH�̀N CHÚ | HÌNH ẢNH�|�LI�N LẠC�]