VT0222 KINH QUANG TÁN q10

�

佛山* Buddha Mountain * Ph�̣t Sơn

Calgary Alberta Canada

[中文|�ENGLISH]

KINH QUANG TÁN

Hán dịch: Đời T�y T�́n, Tam tạng Pháp sư Trúc Pháp H�̣.

QUY�̉N 10

Ph�̉m 25: V�́N

B�́y giờ Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n, b�́n Thi�n vương, các trời Di�̣m, các trời Đ�u-thu�̣t, các trời Ni-ma-la, các trời Ba-la-ni-m�̣t, các trời Phạm, các trời Ca-di, các trời Thủ-đà-v�̣, cùng v� s�́ ức trăm ngàn thi�n nh�n trong tam thi�n đại thi�n th�́ giới, chư Thi�n nh�n này do phước đức đời trước n�n ánh sáng rực rỡ, nhưng so với Như Lai th� ánh sáng của Ngài g�́p trăm ức ngàn ức vạn l�̀n, g�́p hơn ức vạn l�̀n. Ngài là b�̣c T�n quý, là b�̣c Cao thượng, là b�̣c kh�ng ai sánh bằng, là b�̣c kh�ng ai so sánh, kh�ng g� là chẳng th�ng đạt.

B�́y giờ Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n thưa với Hi�̀n giả Tu-b�̀-đ�̀:

�Nay b�́n Thi�n vương, chư Thi�n Thủ-đà-v�̣... đ�̀u đ�́n dự đại h�̣i, mu�́n nghe Hi�̀n giả Tu-b�̀-đ�̀ nói pháp Bát-nhã ba-la-m�̣t. Đại B�̀-tát an trụ trong Bát-nhã ba-la-m�̣t như th�́ nào? N�n hành như th�́ nào?

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ nói với Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n:

�Chư Thi�n tử mu�́n nghe, t�i sẽ nói.

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ nương oai th�̀n của Đức Ph�̣t, nhờ �n Đức Ph�̣t trợ giúp đ�̉ nói Bát-nhã ba-la-m�̣t, ứng với sự l�̣p hạnh của các B�̀-tát. Ngài Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Vị Thi�n tử nào chưa phát t�m V� thượng Chánh đẳng giác th� nay n�n phát. Vị nào vào chánh ki�́n Thanh văn th� chẳng th�̉ phát t�m đại đạo. V� sao? V� đã b�t l�́p đường sinh tử. Nhưng t�i ch�nh thức khi�́ncho những người này hành đạo B�̀-tát. T�i nh�n danh ni�̀m vui của họ đ�̉ khuy�́n trợ làm cho họ phát t�m V� thượng Chánh đẳng Chánh giác. T�i kh�ng bao giờ đoạn m�́t c�ng đức của họ. T�i mu�́n làm cho họ chọn pháp trung đạo t�n quý, ch�nh là mu�́n cho họ đạt Ph�̣t đạo v� thượng.

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ nói với Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n:

�Vừa r�̀i, �ng hỏi, B�̀-tát an trú trong Bát-nhã ba-la-m�̣t như th�́ nào? T�m tr� Nh�́t thi�́t của Đại B�̀-tát chẳng ch�́p sắc có thường hoặc v� thường, hoặc kh�̉ hoặc vui, hoặc ngã hoặc v� ngã, chẳng ch�́p họa hoạn v�̀ b�̣nh t�̣t lo s�̀u, có hại, kh�ng hại, có ràng bu�̣c, kh�ng ràng bu�̣c, có đ�̣ thoát, kh�ng đ�̣ thoát, hoại di�̣t sự sợ hãi thường gặp, đạt đ�́n th�n r�̃ng kh�ng, r�́t ráo kh�ng còn tin g�, kh�ng tranh tụng, cũng kh�ng nhớ nghĩ, kh�ng có đi�n đảo. Thọ, tưởng, hành, thức cũng lại Như th�́. Đ�́i với nhãn, nhĩ, tỷ, thi�̣t, th�n, ý; địa, thủy, hỏa, phong, kh�ng, thức chẳng th�́y có thường, v� thường, có ngã, v� ngã, hoặc kh�̉, hoặc vui và các hoạn nạn t�̣t b�̣nh lo s�̀u. Đ�́i với các loại thanh sắc, kh�ng nhớ nghĩ, cũng kh�ng đi�n đảo. Năm �́m, sáu suy và các thức chủng tịch nhi�n, kh�ng th�̣t. Các đi�̀u tưởng nghĩ, xét theo Ph�̣t pháp, đ�̀u là đi�n đảo.

Lại nữa, này C�u-dực! Đại B�̀-tát mu�́n tương ưng t�m tr� Nh�́t thi�́t đ�̉ hành Th� ba-la-m�̣t th� kh�ng ch�́p trước, hành Giới, Nh�̃n, Tinh t�́n, Thi�̀n đ�̀u kh�ng ch�́p trước.

Lại nữa, này C�u-dực! Đại B�̀-tát hành Bát-nhã ba-la-m�̣t, quán sát các pháp, bi�́t rõ các pháp, bi�́t rõ các pháp l�̀n lượt là nh�n duy�n thành tựu cho nhau, được đ�̀y đủ r�̀i, l�̀n lượt h�nh thành sự hi�̉u bi�́t v�̀ các pháp là kh�ng có t�i ta, cũng kh�ng có th�n. B�̀-tát dùng đi�̀u đó đ�̉ khuy�́n trợ đạo t�m. Cái đạo t�m �́y cũng kh�ng sở hữu.

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ nói với C�u-dực:

�Khuy�́n trợ đạo t�m bi�́t kh�ng sở hữu tức là bi�́t đạo t�m. Mà kh�ng sở hữu th� chẳng th�̉ nắm bắt được. N�́u khuy�́n trợ đạo t�m, chẳng nắm bắt được th�, này C�u-dực! Đó là Đại B�̀-tát hành Bát-nhã ba-la-m�̣t, quán t�́t cả các pháp chẳng th�́y các pháp là cái có th�̉ nắm bắt được.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n hỏi T�n giả Tu-b�̀-đ�̀:

�Th�́ nào là khuy�́n trợ đạo t�m mà kh�ng sở hữu? Th�́ nào là khuy�́n trợ đạo t�m mà chẳng th�̉ nắm bắt được? Th�́ nào là khuy�́n trợ đạo t�m kh�ng sở hữu, chẳng th�̉ nắm bắt được?

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ trả lời Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n:

�Này C�u-dực! T�m khuy�́n trợ �́y cùng với t�m v�́n là đạo t�m. Như v�̣y th� kh�ng có t�m nào khác. Kh�ng có t�m th� dùng kh�ng t�m mà khuy�́n trợ, kh�ng có kh�ng ni�̣m, dùng kh�ng ni�̣m đ�̉ khuy�́n trợ. N�́u kh�ng t�m th� dùng kh�ng t�m, kh�ng có ni�̣m th� dùng kh�ng có ni�̣m tức là Bát-nhã ba-la-m�̣t của Đại B�̀-tát.

Đức Ph�̣t dạy:

�Hay thay, hay thay! Này Tu-b�̀-đ�̀! N�́u có th�̉ khuy�́n trợ Đại B�̀-tát th� mới nói Bát-nhã ba-la-m�̣t như v�̣y.

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ bạch Ph�̣t:

�Bạch Đức Thi�n Trung Thi�n! Con đem th�n m�nh báo đáp c�ng �n của Ph�̣t, hành sự nhi�̀u l�̀n. V� sao? V� chư Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác quá khứ khi�́ncác đ�̣ tử v� các B�̀-tát nói Bát-nhã ba-la-m�̣t. Thuở quá khứ, chư Ph�̣t v� các B�̀-tát khuy�́n trợ giảng nói sáu pháp Ba-la-m�̣t, các Ngài tu�̀n tự khen ngợi, d�̃n dụ ti�́n tới, khuy�́n hóa ki�́n l�̣p đạo ph�̉m �́y. Thuở �́y, Th�́ T�n v�́n cùng với các B�̀-tát hưng khởi sáu pháp Ba-la-m�̣t, đắc V� thượng Chánh đẳng Chánh giác thành kh�ng thoái chuy�̉n.

Bạch Đức Thi�n Trung Thi�n! Nay con cũng Như th�́, sẽ khuy�́n trợ các Đại B�̀-tát phát khởi sự tin ưa thọ tr� sáu pháp Ba-la-m�̣t, khai hóa ki�́n l�̣p Ph�̣t đạo. Con đã thọ tr� r�̀i, đã khi�́nhọ ưa th�ch r�̀i, �n c�̀n khuy�́n l�̣p sẽ khi�́ncho Đại B�̀-tát mau thành tựu V� thượng B�̀-đ�̀ kh�ng thoái chuy�̉n.

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ nói với Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n:

�Này C�u-dực! Hãy lắng nghe! Vừa r�̀i �ng hỏi, B�̀-tát an trú trong Bát-nhã ba-la-m�̣t th�́ nào mà kh�ng ch�̃ trú?

Này C�u-dực! Cái gọi là sắc th� sắc đó tức là kh�ng. Thọ, tưởng, hành, thức cũng lại là kh�ng. Cái gọi là B�̀-tát th� B�̀-tát là kh�ng. V� sắc là kh�ng cho n�n B�̀-tát là kh�ng, kh�ng có hai, cũng kh�ng nhi�̀u. V� thọ, tưởng, hành, thức là kh�ng n�n B�̀-tát cũng là kh�ng, kh�ng có hai, cũng kh�ng nhi�̀u.

Này C�u-dực! Đó là Đại B�̀-tát an trú trong Bát-nhã ba-la-m�̣t.

Lại nữa, này C�u-dực! Cái gọi là nhãn th� nhãn tức là kh�ng. Nhĩ, tỷ, thi�̣t, th�n, ý cũng lại Như th�́. Cái gọi là B�̀-tát th� B�̀-tát cũng là kh�ng. Nhãn, nhĩ, tỷ, thi�̣t, th�n, ý là kh�ng cho n�n B�̀-tát cũng là kh�ng, kh�ng có hai, cũng kh�ng có nhi�̀u. Địa, thủy, hỏa, phong là kh�ng v� v�̣y B�̀-tát cũng là kh�ng. Sáu sự trong th�n đ�̀u kh�ng sở hữu, g�́c ngọn đ�̀u là kh�ng, cũng kh�ng có hai, cũng kh�ng có nhi�̀u.

Này C�u-dực! Như v�̣y là Đại B�̀-tát an trú trong Bát-nhã ba-la-m�̣t.

Lại nữa, này C�u-dực! Đại B�̀-tát hành Bát-nhã ba-la-m�̣t, hi�̉u rõ si là kh�ng, sắc, lục nh�̣p, cánh, lạc, th�́ng, ái, thọ, hữu, sinh lão b�̣nh tử cũng lại là kh�ng. V� mười hai nh�n duy�n di�̣t h�́t cho n�n gọi là kh�ng. Mười hai nh�n duy�n là kh�ng cho n�n B�̀-tát cũng là kh�ng, kh�ng có hai, cũng kh�ng có nhi�̀u.

Này C�u-dực! Như v�̣y là Đại B�̀-tát an trú trong Bát-nhã ba-la-m�̣t.

Lại nữa, C�u-dực! V� Th� ba-la-m�̣t là kh�ng n�n B�̀-tát là kh�ng. Giới, Nh�̃n, Tinh t�́n, Thi�̀n, Bát-nhã ba-la-m�̣t cũng lại là kh�ng. V� sáu pháp Ba-la-m�̣t là kh�ng n�n B�̀-tát là kh�ng. Đó là Đại B�̀-tát an trú trong Bát-nhã ba-la-m�̣t.

Lại nữa, này C�u-dực! Pháp n�̣i kh�ng, pháp ngoại kh�ng, pháp kh�ng g�̀n, pháp kh�ng xa, pháp ch�n kh�ng, pháp sở hữu kh�ng, pháp kh�ng sở hữu kh�ng đ�̀u là kh�ng cho n�n B�̀-tát cũng là kh�ng. B�́n Ý chỉ, b�́n Ý đoạn, b�́n Th�̀n túc, năm Căn, năm Lực, bảy Giác ý, tám Thánh đạo, mười Lực, b�́n V� sở úy, mười tám pháp B�́t c�̣ng của chư Ph�̣t, t�́t cả các m�n Tam-mu�̣i, m�n Đà-la-ni đ�̀u là kh�ng cho n�n B�̀-tát là kh�ng. Sáu pháp Ba-la-m�̣t, ba mươi bảy ph�̉m đ�̀u là kh�ng, bảy kh�ng là kh�ng, pháp của chư Ph�̣t là kh�ng, các m�n Tam-mu�̣i là kh�ng, m�n Đà-la-ni là kh�ng, kh�ng có hai, cũng kh�ng có nhi�̀u.

Này C�u-dực! Đó là Đại B�̀-tát an trú trong Bát-nhã ba-la-m�̣t.

Lại nữa, này C�u-dực! Tr� Nh�́t thi�́t là kh�ng. V� tr� Nh�́t thi�́t là kh�ng n�n B�̀-tát cũng là kh�ng. Tr� Nh�́t thi�́t là kh�ng và B�̀-tát cũng là kh�ng cho n�n đ�̀u kh�ng có hai, kh�ng có nhi�̀u.

Này C�u-dực! Đó là Đại B�̀-tát an trú trong Bát-nhã ba-la-m�̣t.

B�́y giờ Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n hỏi T�n giả Tu-b�̀-đ�̀:

�Đại B�̀-tát an trú trong Bát-nhã ba-la-m�̣t như th�́ nào?

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ trả lời:

�Đại B�̀-tát hành Bát-nhã ba-la-m�̣t chẳng n�n trụ trong sắc, chẳng n�n trụ trong thọ, tưởng, hành, thức, chẳng n�n trụ trong nhãn xúc. Nhĩ, tỷ, thi�̣t, th�n, ý cũng lại Như th�́, kh�ng xúc, kh�ng trụ. Địa, thủy, hỏa, phong cũng kh�ng xúc, cũng kh�ng trụ. Chẳng n�n trụ Ý chỉ, Ý đoạn, Căn, Lực, Giác ý, tám Thánh đạo. Chẳng n�n trụ tr� Nh�́t thi�́t. Chẳng n�n trụ Tu-đà-hoàn, Tư-đà-hàm, A-na-hàm, Ala-hán, B�ch-chi-ph�̣t và Ph�̣t đạo. Chẳng n�n trụ có thường, v� thường của sắc. Chẳng n�n trụ có thường, v� thường của thọ, tưởng, hành, thức. Chẳng n�n trụ kh�̉, vui của sắc. Chẳng n�n trụ tịnh, b�́t tịnh của sắc. Chẳng n�n trụ ngã sở, chẳng phải ngã sở của sắc. Chẳng n�n trụ kh�ng, b�́t kh�ng của sắc. Chẳng n�n trụ tịch tĩnh, b�́t tịch tĩnh của sắc. Chẳng n�n trụ kh�ng th�̣t, kh�ng kh�ng th�̣t. Chẳng n�n trụ có Tu-đà-hoàn, kh�ng có Tu-đà-hoàn. Chẳng n�n trụ có Tư-đà-hàm, kh�ng có Tư-đà-hàm. Chẳng n�n trụ có A-na-hàm, kh�ng có A-na-hàm. Chẳng n�n trụ có A-la-hán, kh�ng có A-la-hán. Chẳng n�n trụ có B�ch-chi-ph�̣t, kh�ng có B�ch-chi-ph�̣t. Chẳng n�n trụ có Ph�̣t, kh�ng có Ph�̣t. Chẳng n�n trụ b�́n đạo Th�́ T�n, B�ch-chi-ph�̣t, Ph�̣t Th�́ T�n.

Lại nữa, này C�u-dực! Đại B�̀-tát hành Bát-nhã ba-la-m�̣t chẳng n�n trụ trụ địa B�̀-tát thứ nh�́t, thứ hai, thứ ba, thứ tư, thứ năm, thứ sáu, thứ bảy, thứ tám, thứ ch�n, thứ mười, từ lúc mới phát t�m cho đ�́n kh�ng thoái chuy�̉n, cũng kh�ng ch�̃ trụ. B�̀-tát chẳng n�n trụ đ�̀y đủ Th� ba-la-m�̣t, Giới, Nh�̃n, Tinh t�́n, Thi�̀n, Bát-nhã ba-la-m�̣t cũng lại Như th�́; chẳng n�n trụ ba mươi bảy ph�̉m, mười Lực, b�́n V� sở úy, mười tám pháp B�́t c�̣ng của chư Ph�̣t.

Đại B�̀-tát chẳng n�n nghĩ th�́ nào? Đó là �Ta nh�̣p pháp B�̀-tát. Ta nh�̣p địa kh�ng thoái chuy�̉n.� Chẳng n�n khởi trụ Như th�́.

Đại B�̀-tát chẳng n�n trụ năm Th�̀n th�ng, cũng chẳng n�n trụ năm Th�̀n th�ng của B�̀-tát. Đã đắc năm th�̀n th�ng r�̀i đ�́n v� s�́ v� s�́ cõi nước chư Ph�̣t, chi�m ngưỡng chư Ph�̣t Thi�n Trung Thi�n, cúi đ�̀u làm l�̃, lắng nghe thuy�́t pháp, như pháp đã thọ, nói lại cho h�̣i chúng.

Đại B�̀-tát chẳng n�n khởi trụ này: �Như cõi nước mà Đức Ph�̣t Thi�n Trung Thi�n đã bi�́n hi�̣n, ta sẽ hóa hi�̣n th�́ giới Như th�́.�

Đại B�̀-tát chẳng n�n khởi trụ th�́ giới này: �Ta sẽ khai hóa t�́t cả chúng sinh.

Chẳng n�n nghĩ: �Ta sẽ trụ ở v� s�́ v� s�́ th�́ giới, chi�m ngưỡng chư Như Lai, cúng dường hoa hương, hương b�̣t, hương tạp, cờ phướn, lọng lụa.�

Chẳng n�n nghĩ: �Ta sẽ khai hóa v� s�́ v� s�́ người, khi�́nkhởi t�m V� thượng Chánh đẳng Chánh giác.�

B�̀-tát chẳng n�n nghĩ th�́ này: �Ta sẽ thành l�̣p năm nhãn đ�̀y đủ. Những g� là năm? Đó là Nhục nhãn, Thi�n nhãn, Tu�̣ nhãn, Pháp nhãn, Ph�̣t nhãn.�

Chẳng n�n nghĩ: �Ta sẽ khởi l�̣p t�́t cả b�nh đẳng mới có th�̉ thành tựu các m�n Tam-mu�̣i, đ�̉ dùng chúng tự vui.�

Chẳng n�n nghĩ: �Đắc m�n Đà-la-ni, mười Lực của Như Lai, b�́n V� sở úy, b�́n Ph�n bi�̣t bi�̣n, b�́n sự b�́t h�̣, mười tám pháp B�́t c�̣ng của chư Ph�̣t.�

Chẳng n�n nghĩ: �Ta sẽ đ�̀y đủ đại Từ, đại Bi.�

Chẳng n�n trụ ba mươi hai tướng, đ�̀y đủ tám mươi vẻ đẹp trang nghi�m th�n. Chẳng n�n trụ pháp Bát đẳng, d�́c lòng tin thọ tr�. Chẳng n�n trụ Tu-đà-hoàn, Tư-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t. Chẳng n�n trụ Tu-đà-hoàn bảy l�̀n ch�́t, bảy l�̀n sinh đ�̉ giải thoát. Chẳng n�n trụ �Phược kỳ� là m�̣t hạng ch�n nh�n đứng đ�̀u, h�́t các tr�̀n lao.

Chẳng trụ trong Ni�́t-bàn của Tu-đà-hoàn. Chẳng n�n trụ Tưđà-hàm. V� sao? V� tới lui trong th�́ gian đ�̉ dứt h�́t kh�̉, vào di�̣t đ�̣.

Chẳng n�n trụ quả chứng A-na-hàm. V� sao? V� thành A-na-hàm r�̀i li�̀n ở tr�n cõi trời vào Ni�́t-bàn.

Chẳng n�n trụ quả chứng A-la-hán. V� sao? V� thành đạo A-la-hán r�̀i li�̀n trụ trong V� dư Ni�́t-bàn. Chẳng n�n nh�̣p Ni�́t-bàn cho n�n chẳng n�n trụ. Ni�́t-bàn của B�ch-chi-ph�̣t vượt qua Ni�́t-bàn địa Thanh văn, mhưng chẳng th�̉ sánh kịp Ni�́t-bàn của Ph�̣t. V� v�̣y, chẳng n�n trụ trong đạo của B�ch-chi-ph�̣t. Chẳng n�n trụ vi�̣c đạo, ở trong đạo tu�̣ mà kh�ng ch�́p trước.

Chẳng n�n trụ tr� Nh�́t thi�́t. V� sao? V� tr� Nh�́t thi�́t hi�̉u rõ t�́t cả pháp, thành Đẳng chánh giác, dứt các ki�́t tr�̀n lao chướng ngại. V� sao? V� Như Lai thành Đẳng chánh giác li�̀n chuy�̉n pháp lu�n, tức là làm Ph�̣t sự đ�̣ v� s�́ người chẳng th�̉ t�nh đ�́m, khi�́nnh�̣p Ni�́t-bàn. V� v�̣y, chẳng n�n trụ trong Ph�̣t, trụ b�́n Th�̀n túc, dùng Tam-mu�̣i sắc tượng, loại Tam-mu�̣i vượt qua và t�̀n tại hằng hà sa s�́ ki�́p.

Chẳng n�n trụ thọ mạng v� s�́. Chẳng n�n trụ ba mươi hai tướng mà m�̃i tướng cả trăm c�ng đức được thành tự. Chẳng n�n trụ hằng hà sa th�́ giới chư Ph�̣t. Chẳng n�n trụ cõi Ph�̣t ở Đ�ng, T�y, Nam, Bắc, b�́n ph�a, tr�n dưới và m�̣t cõi Ph�̣t. Chẳng n�n trụ mười phương cõi Ph�̣t là m�̣t cõi. Chẳng n�n trụ ng�̀i dưới c�y B�̀-đ�̀, v� c�y �́y phát ra mùi hương, khi�́ncho chúng sinh nghe mùi hương này đúng như hương vị của nó, th� kh�ng bị d�m, n�̣, si ràng bu�̣c, chẳng phát ý Thanh văn, B�ch-chi-ph�̣t mà đ�̀u phát t�m V� thượng Chánh đẳng Chánh giác. B�́t kỳ chúng sinh nào nghe mùi hương này r�̀i th� th�n, kh�̉u, ý đ�̀u kh�ng b�̣nh. Ở cõi Ph�̣t đó, cũng kh�ng ch�̃ trụ, tức kh�ng có �m thanh của sắc, kh�ng có �m thanh của thọ, tưởng, hành, thức.

Chẳng n�n trụ �m thanh của Th�, Giới, Nh�̃n, Tinh t�́n, Thi�̀n, Bát-nhã ba-la-m�̣t.

Chẳng n�n trụ �m thanh của b�́n Ý chỉ, b�́n Ý đoạn, b�́n Th�̀n túc, năm Căn, năm Lực, bảy Giác ý, tám Thánh đạo, mười Lực, b�́n V� sở úy, b�́n Ph�n bi�̣t bi�̣n, mười tám pháp B�́t c�̣ng của chư Ph�̣t.

Chẳng n�n trụ �m thanh Ni�́t-bàn của Tu-đà-hoàn, Tư-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t, Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác thành Đẳng Chánh Giác.

Này C�u-dực! Như tr�n là Đại B�̀-tát hành Bát-nhã ba-la-m�̣t, chẳng n�n trụ vào những �m thanh vướng mắc này.

B�́y giờ Hi�̀n giả Xá-lợi-ph�́t, t�m tự nghĩ: �Đại B�̀-tát hành Bát-nhã ba-la-m�̣t như th�́ nào?� Ngài Tu-b�̀-đ�̀ bi�́t t�m ni�̣m của Xá-lợi-ph�́t, li�̀n nói với Xá-lợi-ph�́t:

�Theo ý �ng th� sao? Như Lai trụ ở ch�̃ nào?

Ngài Xá-lợi-ph�́t trả lời ngài Tu-b�̀-đ�̀:

�Như Lai kh�ng ch�̃ trụ, chẳng phải kh�ng trụ. Ph�̣t kh�ng t�m, kh�ng sắc, chẳng trụ ở sắc; chẳng trụ thọ, tưởng, hành, thức, chẳng trụ cảnh giới hữu vi, chẳng trụ cảnh giới v� vi, chẳng trụ các Tam-mu�̣i kh�ng, ba mươi bảy ph�̉m, mười Lực, V� úy, mười tám pháp B�́t c�̣ng của chư Ph�̣t, chẳng trụ tr� Nh�́t thi�́t.

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ khen Xá-lợi-ph�́t:

�Đúng v�̣y, đúng v�̣y! Đại B�̀-tát hành Bát-nhã ba-la-m�̣t n�n trụ Như th�́. Chư Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác cũng chẳng có trụ, Đại B�̀-tát học Bát-nhã ba-la-m�̣t n�n trụ kh�ng có ch�̃ trụ Như th�́.

B�́y giờ trong h�̣i các Thi�n tử... đ�̀u nghĩ: �Lời nói, ý nghĩ của các Duy�̣t-xoa đ�̀u có th�̉ hi�̉u rõ đi�̀u �m thanh phát ra. Nhưng lời nói của T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ chẳng th�̉ hi�̉u được.� Tu-b�̀-đ�̀ bi�́t t�m ni�̣m của các Thi�n tử, bảo họ:

�Chẳng bi�́t ư?

Các Thi�n tử trả lời:

�Dạ, chẳng bi�́t!

Khi �́y T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ v� các Thi�n tử ph�n bi�̣t nói:

�Kh�ng có m�̣t loại văn tự đ�̉ có th�̉ nói, chẳng th�̉ ph�n bi�̣t, cũng kh�ng người nghe. V� sao? V� Bát-nhã ba-la-m�̣t kh�ng có văn tự đ�̉ nói, cũng kh�ng người nghe. V� sao? V� Như Lai kh�ng văn tự.

Này các Thi�n tử! V� dụ như Đức Như Lai hóa làm hóa nh�n.

Có hóa nh�n r�̀i, hóa làm b�́n b�̣ chúng Tỳ-kheo, Tỳ-kheo-ni, Ưubà-tắc, Ưu-bà-di. R�̀i v� b�́n b�̣ chúng �́y nói pháp. Theo ý các Thi�n tử th� sao? Có người nói, có người hi�̉u chăng?

Trả lời:

�Thưa kh�ng!

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Này các Thi�n tử! Như th�́ t�́t cả các pháp cũng hóa hi�̣n ra, kh�ng có người nói, kh�ng có người nghe. V� như trong m�̣ng nghe Ph�̣t nói kinh. Th�́ nào? Có người nói, có người nghe hi�̉u chăng?

Đáp:

�Thưa kh�ng!

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�T�́t cả các pháp đ�̀u như m�̣ng, kh�ng có người nói, kh�ng có người nghe, kh�ng có người bi�́t. V� như hai vị Thi�n tử đứng ở cửa địa ngục, khen ngợi Ph�̣t, Pháp, Tăng. �m thanh của hai người cùng phát ra. Th�́ nào? Hai �m thanh �́y có h�nh thành �m thanh thứ hai chăng?

Đáp:

�Thưa kh�ng!

V� như nhà ảo thu�̣t ở ngã tư đường, hóa làm Như Lai nói pháp cho b�́n b�̣ chúng. Th�́ nào? Có người nói pháp, có người nghe hi�̉u chăng?

Các Thi�n tử lại nghĩ: �Bát-nhã ba-la-m�̣t mà Tu-b�̀-đ�̀ đã nói r�́t s�u xa, r�́t s�u xa, đạt đ�́n ch�̃ th�m di�̣u!�

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ bi�́t ý nghĩ của các Thi�n tử, bảo với họ:

�Sắc chẳng phải chẳng s�u xa, chẳng phải vi di�̣u? Thọ, tưởng, hành, thức chẳng phải chẳng s�u xa, chẳng phải vi di�̣u? Sắc chẳng phải chẳng tự nhi�n, s�u xa, vi di�̣u? Thọ, tưởng, hành, thức chẳng phải chẳng tự nhi�n, s�u xa, vi di�̣u? Nhãn, nhĩ, tỷ, thi�̣t, th�n, ý cũng lại Như th�́. Th�, Giới, Nh�̃n, Tinh t�́n, Thi�̀n, Bát-nhã ba-la-m�̣t chẳng phải chẳng tự nhi�n, s�u xa, vi di�̣u? Pháp n�̣i kh�ng, pháp ngoại kh�ng, pháp kh�ng g�̀n, pháp kh�ng xa, pháp ch�n kh�ng, pháp sở hữu kh�ng, pháp kh�ng sở hữu kh�ng, mười Lực, b�́n V� sở úy, mười tám pháp B�́t c�̣ng của chư Ph�̣t, t�́t cả các m�n Tam-mu�̣i, m�n Đà-la-ni, tr� Nh�́t thi�́t chẳng phải chẳng phải tự nhi�n, s�u xa, vi di�̣u?

Khi �́y các Thi�n tử nghĩ: �Người nói pháp chẳng quy�́t định sắc, thọ, tưởng, hành, thức chăng? Chẳng quy�́t định sáu pháp Ba-la-m�̣t, bảy kh�ng, ba mươi bảy ph�̉m, mười Lực, V� úy, pháp của chư Ph�̣t chăng? Chẳng quy�́t định Tu-đà-hoàn, Tư-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t chăng?�

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ bi�́t t�m ni�̣m của các Thi�n tử, li�̀n nói với họ. Này các Thi�n tử, đúng v�̣y! Ph�̣t đạo kh�ng chứng đắc. Như Lai cũng chẳng thuy�́t pháp, cũng kh�ng có người nghe, cũng kh�ng có người hi�̉u. Ai mu�́n đắc quả chứng Tu-đà-hoàn, quả chứng Tư-đàhàm, quả chứng A-na-hàm, A-la-hán th� đừng rời tr� nh�̃n. Quả B�ch-chi-ph�̣t cũng như v�̣y.

Này các Thi�n tử! Như v�̣y, Đại B�̀-tát sơ phát t�m trụ Bát-nhã ba-la-m�̣t kh�ng có nói năng, tức cũng chẳng nghe.

Ph�̉m 26: PHÁP SƯ NHƯ HUY�̃N

B�́y giờ các Thi�n tử suy nghĩ: �T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ nói pháp Như th�́, th� n�n dùng g� đ�̉ nghe?�

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ bi�́t ý nghĩ của các Thi�n tử, bảo với họ:

�Pháp sư như huy�̃n, người nghe như hóa, những đi�̀u nghe được cũng chẳng tác chứng.

Các Thi�n tử lại nghĩ: �Tại sao Tu-b�̀-đ�̀ nói người như huy�̃n, Pháp sư như huy�̃n, người như hóa, người nghe như hóa?� Ngài Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Này các Thi�n tử! Đúng v�̣y, đúng v�̣y! Người như huy�̃n, pháp sư như huy�̃n, người như hóa, pháp sư như hóa, t�i ta như m�̣ng. Sắc cũng Như th�́, thọ, tưởng, hành, thức cũng như m�̣ng. Nhãn sắc như m�̣ng, nhĩ, tỷ, thi�̣t, th�n, ý cũng lại Như th�́. Các xúc cũng lại như m�̣ng. Pháp n�̣i kh�ng, pháp ngoại kh�ng, pháp kh�ng g�̀n, pháp kh�ng xa, pháp ch�n kh�ng, pháp sở hữu kh�ng, pháp kh�ng sở hữu kh�ng cũng đ�̀u như m�̣ng. Ba mươi bảy ph�̉m, mười Lực, b�́n V� sở úy, b�́n Ph�n bi�̣t bi�̣n, mười tám pháp B�́t c�̣ng của chư Ph�̣t cũng lại như m�̣ng, như huy�̃n, như hóa. Quả Tu-đà-hoàn, Tư-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán cũng như huy�̃n m�̣ng. B�ch-chi-ph�̣t l�n đ�́n Chánh đẳng Chánh giác cũng như huy�̃n m�̣ng.

Các Thi�n tử hỏi T�n giả Tu-b�̀-đ�̀:

�Cho đ�́n Ph�̣t đạo phải chăng cũng là như huy�̃n m�̣ng?

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�Cho đ�́n Ni�́t-bàn cũng là như huy�̃n m�̣ng.

Các Thi�n tử hỏi ngài Tu-b�̀-đ�̀:

�Cho đ�́n Ni�́t-bàn, mà Ni�́t-bàn cũng như m�̣ng chăng?

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�Ni�́t-bàn là pháp xưa nay r�́t t�n quý, nhưng kh�ng sở hữu. T�i gọi nó như huy�̃n như m�̣ng. V� sao? V� huy�̃n m�̣ng và Ni�́tbàn kh�ng có hai, cũng kh�ng có nhi�̀u, r�̃ng kh�ng, kh�ng sở hữu.

Khi �́y Hi�̀n giả Xá-lợi-ph�́t, Ma-ha Mục-ki�̀n-li�n, Ma-ha C�u-hy-la, Ma-ha Ca-chi�n-di�n, B�n-n�̣u Văn-đà-ph�́t, Ma-ha Cadi�́p và v� s�́ chúng B�̀-tát hỏi T�n giả Tu-b�̀-đ�̀:

�Bát-nhã ba-la-m�̣t �́y r�́t s�u xa khó hi�̉u, tịch nhi�n, vi di�̣u, ai là người có th�̉ lãnh thọ pháp th�m di�̣u khó đạt �́y?

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ trả lời các đ�̣ tử Ph�̣t và các B�̀-tát:

�Đại B�̀-tát kh�ng thoái mới có th�̉ lãnh thọ hạnh uy�n th�m, v� ni�̣m, kh�ng nghĩ bàn �́y. Nó phát xu�́t từ ch�̃ huy�̀n vi�́n, tịch nhi�n vời vợi, khó đạt, khó hi�̉u. Chỉ có b�̣c Hi�̀n thánh th�ng tu�̣ mới có th�̉ lãnh thọ Bát-nhã ba-la-m�̣t này. B�̣c Ki�́n đ�́ là A-la-hán, ch� nguy�̣n đ�̀y đủ, đ�́i với Ph�̣t quá khứ đã tạo hạnh, cúng dường v� s�́ trăm ngàn chư Ph�̣t, tr�̀ng các c�̣i đức, được Thi�̣n tri thức h�̣ tr�, thi�̣n nam tử, thi�̣n nữ nh�n �́y mới có th�̉ lãnh thọ Bát-nhã ba-la-m�̣t s�u xa. Họ lắng nghe, lãnh thọ lời dạy này, hi�̉u bi�́t sắc là r�̃ng kh�ng, chẳng tưởng. Sắc là r�̃ng kh�ng, chẳng tưởng th� thọ, tưởng, hành, thức cũng r�̃ng kh�ng, chẳng tưởng. Th�̀n thức là r�̃ng kh�ng, chẳng tưởng, ch�́p sắc cũng chẳng tưởng. N�́u nghĩ kh�ng có sắc th� chẳng nghĩ năm �́m v� tướng, chẳng nghĩ th�̀n thức v� tướng, chẳng nghĩ thức v� nguy�̣n, chẳng nghĩ sắc v� nguy�̣n. Thọ, tưởng, hành, thức cũng lại như v�̣y. Chẳng nghĩ năm �́m v� tưởng, chẳng nghĩ năm �́m kh�ng v� tưởng, chẳng nghĩ sắc kh�ng ch�̃ sinh, cũng chẳng nghĩ sắc kh�ng ch�̃ di�̣t, chẳng nghĩ tịch nhi�n, kh�ng th�̣t. Thọ, tưởng, hành, thức cũng lại Như th�́. Chẳng nghĩ nhãn, nhĩ, tỷ, thi�̣t, th�n, ý kh�ng ch�̃ sinh, kh�ng ch�̃ di�̣t, tịch nhi�n, kh�ng th�̣t. Chẳng nghĩ các xúc do các duy�n sinh khởi. Đ�́i với Th�, Giới, Nh�̃n, Tinh t�́n, Thi�̀n, Bát-nhã ba-la-m�̣t, chẳng nghĩ ch�̃ sinh, cũng kh�ng ch�̃ di�̣t, tịch nhi�n, kh�ng th�̣t. Cho đ�́n bảy kh�ng, ba mươi bảy ph�̉m, mười Lực, b�́n V� sở úy, mười tám pháp B�́t c�̣ng của chư Ph�̣t, t�́t cả các m�n Tam-mu�̣i, m�n Đà-la-ni cũng lại Như th�́, chẳng nghĩ ch�̃ sinh, cũng kh�ng ch�̃ di�̣t. Quả Tu-đà-hoàn, Tư-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán và B�ch-chi-ph�̣t, tr� Nh�́t thi�́t, đ�̀u bi�́t rõ là r�̃ng kh�ng. Tr� Nh�́t thi�́t chẳng tưởng ni�̣m kh�ng, tr� Nh�́t thi�́t cũng kh�ng sở nguy�̣n. Cái kh�ng sở nguy�̣n �́y cũng chẳng tưởng ni�̣m tr� Nh�́t thi�́t. Cái sở hữu �́y chẳng tưởng kh�ng, cái kh�ng �́y cũng chẳng tưởng sở hữu. V� nguy�̣n, v� tướng cũng lại như v�̣y. Cảnh giới v� vi chẳng tưởng kh�ng, kh�ng cũng chẳng tưởng cảnh giới v� vi. V� nguy�̣n, v� tướng cũng lại như v�̣y, kh�ng ch�̃ sinh, cũng kh�ng ch�̃ di�̣t, cũng kh�ng tịch nhi�n, cũng kh�ng th�̣t, đ�̀u kh�ng tưởng ni�̣m.

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ nói với các Thi�n tử:

�Bát-nhã ba-la-m�̣t s�u xa, vi di�̣u chẳng phải là pháp mà b�̣c Hi�̀n thánh minh tr� được lãnh thọ. V� sao? V� pháp �́y kh�ng phải pháp đ�̉ lãnh thọ, cũng kh�ng phải pháp đ�̉ nghe, cũng kh�ng nói rõ. N�́u kh�ng người nghe, th� kh�ng người nói. Do đó, tức là kh�ng có người, kh�ng đ�́i tượng lãnh thọ.

Ngài Xá-lợi-ph�́t hỏi ngài Tu-b�̀-đ�̀:

�Bát-nhã ba-la-m�̣t này chẳng phải nói r�̣ng ra cho t�́t cả các thừa A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t, Chánh đẳng Chánh giác sao?

Bát-nhã �́y sẽ h�̣ tr� cho hạnh Đại B�̀-tát từ khi mới phát ý đạo B�̀-tát cho đ�́n đạt được th�̣p Trụ, sáu pháp Ba-la-m�̣t, ba mươi bảy ph�̉m, mười Lực, V� úy, pháp của chư Ph�̣t. Đại B�̀-tát hành Bát-nhã ba-la-m�̣t phát sinh th�̀n th�ng, kh�ng qu�n m�́t pháp thu�̣n. Như th�́, g�́c đức đã đạt từ cõi Ph�̣t này đ�́n cõi Ph�̣t khác, B�̀-tát mu�́n được cúng dường chư Ph�̣t Th�́ T�n, đúng như lòng mong mu�́n, đ�̀u được toại nguy�̣n. Cúng dường xong, theo chư Ph�̣t nghe thọ kinh pháp, chưa từng qu�n m�́t, tự đạt thành tr� Nh�́t thi�́t, thường định t�m Tam-mu�̣i, chưa h�̀ tán loạn, chưa từng tư ni�̣m, bi�̣n tài v� ngại, nói ra đi�̀u g� kh�ng ai có th�̉ cắt đứt nửa chừng, bi�̣n tài đúng với nghĩa lý cao si�u m�̀u nhi�̣m, vượt qua t�́t cả sự th�ng minh của th�́ gian.

Ngài Xá-lợi-ph�́t nói với ngài Tu-b�̀-đ�̀:

�Đúng v�̣y, đúng v�̣y! Đúng như T�n giả đã nói: Bát-nhã ba-la-m�̣t giải nói cho ba thừa tức là tr� tu�̣ bi�̣n tài của Đại B�̀-tát vượt qua th�́ gian, t�n quý kh�ng th�̉ b� kịp, t�m kh�ng ch�́p trước, tự hi�̉u rõ th�n, kh�ng có đi�n đảo, cũng chẳng ch�́p vào sở ki�́n, đó là sở ki�́n đ�́i với sắc, thọ, tưởng, hành, thức, cũng chẳng ch�́p vào sáu pháp Ba-la-m�̣t, chẳng ch�́p vào bảy kh�ng, ba mươi bảy ph�̉m, mười Lực, V� úy, pháp của chư Ph�̣t, cũng chẳng ch�́p trước tr� Nh�́t thi�́t.

Ngài Xá-lợi-ph�́t hỏi T�n giả Tu-b�̀-đ�̀:

�V� lý do g� mà đem Bát-nhã ba-la-m�̣t nói r�̣ng cho ba thừa th� Đại B�̀-tát đạt được bi�̣n tài B�̀-tát, vượt qua t�́t cả th�́ gian mà kh�ng ch�́p trước?

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ trả lời Xá-lợi-ph�́t:

�V� pháp n�̣i kh�ng, pháp ngoại kh�ng n�n nói r�̣ng ba thừa. Bảy kh�ng cũng lại như v�̣y, đ�̀u kh�ng sở hữu n�n nói ba thừa. Đại B�̀-tát hi�̉u rõ các pháp kh�ng n�n giảng thuy�́t pháp này cho hành giả. V� v�̣y cho n�n bi�̣n tài của B�̀-tát vượt qua t�́t cả th�́ gian, r�́t t�n quý mà kh�ng vướng mắc.

Ph�̉m 27: MƯA PHÁP BẢO

B�́y giờ Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n tự nghĩ: �Những đi�̀u T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ đã nói h�m nay là mưa pháp báu cho cả tam thi�n đại thi�n th�́ giới, từ cõi trời Tứ Thi�n vương l�n đ�́n trời A-ca-nị-s�́t. Pháp mà Tu-b�̀-đ�̀ đã nói h�m nay là mưa pháp báu. Ta n�n bi�́n hóa ra hoa đ�̉ rải l�n Đức Ph�̣t, B�̀-tát và Thánh chúng cùng ngài Tu-b�̀-đ�̀.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n và chúng chư Thi�n cả tam thi�n đại thi�n th�́ giới đ�̀u bi�́n hóa ra hoa rải l�n Đức Th�́ T�n, các Đại B�̀-tát, Thánh chúng Tỳ-kheo và ngài Tu-b�̀-đ�̀ đ�̉ cúng dường, tự quy v�̀ Bát-nhã ba-la-m�̣t. Vừa rải hoa xong, hoa này bi�́n khắp ba ngàn cõi Ph�̣t, ở tr�n hư kh�ng hóa làm l�̀u gác vời vợi cao ng�́t, nhanh kh�ng th�̉ tưởng. T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ tự nghĩ: �Xưa kia ta từng dạo khắp các cung trời nhưng chưa được th�́y các loại hoa này. Hoa vừa rải cúng đó là hoa bi�́n hóa, chẳng phải từ c�y sinh. Loại hoa mà các Thi�n tử vừa rải cúng là từ c�y t�m sinh ra chứ chẳng phải từ c�y thường sinh.�

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n nói với Tu-b�̀-đ�̀:

�Hoa này kh�ng từ đ�u sinh, chẳng từ c�y t�m sinh.

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Như C�u-dực nói th� hoa này kh�ng từ đ�u sinh, chẳng từ c�y t�m sinh, n�́u như lời C�u-dực nói kh�ng từ đ�u sinh th� chẳng phải là hoa.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n trả lời ngài Tu-b�̀-đ�̀:

�Quả th�̣t hoa kh�ng từ đ�u sinh th� sắc kh�ng từ đ�u sinh; thọ, tưởng, hành, thức kh�ng từ đ�u sinh.

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Này C�u-dực! Hoa này chẳng phải kh�ng từ đ�u sinh. Sắc kh�ng ch�̃ sinh, mà kh�ng ch�̃ sinh th� kh�ng có sắc. Thọ, tưởng, hành, thức kh�ng ch�̃ sinh, mà kh�ng ch�̃ sinh th� kh�ng có thọ, tưởng, hành, thức. Nhãn kh�ng ch�̃ sinh, mà kh�ng ch�̃ sinh th� kh�ng có nhãn. Nhĩ, tỷ, thi�̣t, th�n, ý cũng lại Như th�́. Th� ba-la-m�̣t cũng kh�ng ch�̃ sinh, mà kh�ng ch�̃ sinh th� kh�ng có Th� ba-la-m�̣t. Giới, Nh�̃n, Tinh t�́n, Thi�̀n, Bát-nhã ba-la-m�̣t cũng kh�ng ch�̃ sinh, mà kh�ng ch�̃ sinh th� kh�ng có Giới, Nh�̃n, Tinh t�́n, Thi�̀n, Bát-nhã ba-la-m�̣t. Bảy kh�ng, ba mươi bảy ph�̉m cũng kh�ng ch�̃ sinh, mà kh�ng ch�̃ sinh th� kh�ng có bảy kh�ng, ba mươi bảy ph�̉m. Mười Lực, V� úy, pháp của chư Ph�̣t cũng kh�ng ch�̃ sinh, mà kh�ng ch�̃ sinh th� kh�ng có mười Lực, V� úy, pháp của chư Ph�̣t. Tu-đà-hoàn, Tư-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t, tr� Nh�́t thi�́t cũng kh�ng ch�̃ sinh, mà kh�ng ch�̃ sinh th� kh�ng có Tu-đà-hoàn, Tư-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t, tr� Nh�́t thi�́t.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n tự nghĩ: �T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ đã nh�̣p tr� tu�̣ s�u xa n�n pháp đã nói ra đ�̀u kh�ng có ch�̃ tranh bi�̣n, cũng kh�ng l�̀m l�̃n.�

Khi �́y Đức Ph�̣t bảo Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n:

�Này C�u-dực! Đúng v�̣y. Tu-b�̀-đ�̀ đã nh�̣p tr� tu�̣ s�u xa. Do đã th�m nh�̣p tu�̣ n�n kinh pháp đã nói ra đ�̀u kh�ng có ch�̃ tranh bi�̣n, cũng kh�ng l�̀m l�̃n.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n bạch Ph�̣t:

�T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ th�m nh�̣p tr� tu�̣ th�́ nào mà do sự th�m nh�̣p tr� tu�̣ �́y, kinh pháp T�n giả nói ra đ�̀u kh�ng ch�̃ tranh bi�̣n, cũng kh�ng l�̀m l�̃n?

Đức Ph�̣t bảo Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n:

�Ch�̃ th�m nh�̣p đó là sắc, nh�̣p pháp này r�̀i th� pháp được nói ra, đ�̀u kh�ng có ch�̃ tranh bi�̣n, cũng chẳng l�̀m l�̃n. Thọ, tưởng, hành, thức cũng lại Như th�́. V� sao? V� đúng như pháp, kh�ng hòa kh�ng tranh. Pháp Tu-b�̀-đ�̀ đã nói cũng lại Như th�́, chẳng đ�̣ng, chẳng loạn. Sáu pháp Ba-la-m�̣t cũng lại Như th�́. Và bảy kh�ng, ba mươi bảy ph�̉m, mười Lực, V� úy, pháp của chư Ph�̣t, chẳng đ�̀ng, chẳng loạn. Tu-đà-hoàn, Tư-đà-hàm, A-na-hàm, A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t, tr� Nh�́t thi�́t cũng lại Như th�́, chẳng đ�̀ng, chẳng loạn. V� sao? V� pháp mà Tu-b�̀-đ�̀ nói chẳng hòa, chẳng tranh mà kh�ng có hòa, tranh th� kh�ng có ch�̃ tranh.

Này C�u-dực! Như th�́, Tu-b�̀-đ�̀ do th�m nh�̣p tr� tu�̣ n�n pháp nói ra vi di�̣u sáng chói Như th�́.

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ nói với Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n:

�Như Th�́ T�n đã dạy t�́t cả pháp, Đại B�̀-tát hi�̉u rõ Như th�́, lý giải t�́t cả các pháp, học Bát-nhã ba-la-m�̣t cũng n�n như v�̣y. Đại B�̀-tát học như th�́ là chẳng học sắc, thọ, tưởng, hành, thức. V� sao? V� chẳng th�́y sắc, chẳng th�́y thọ, tưởng, hành, thức. Đại B�̀-tát học như th�́ là chẳng học Th�, Giới, Nh�̃n, Tinh t�́n, Thi�̀n, Bát-nhã ba-la-m�̣t. V� sao? V� chẳng th�́y học Bát-nhã ba-la-m�̣t. Chẳng học Bảy kh�ng, ba mươi bảy ph�̉m. V� sao? V� chẳng th�́y Bảy kh�ng, ba mươi bảy ph�̉m. Chẳng học mười Lực, b�́n V� sở úy, mười tám pháp B�́t c�̣ng của chư Ph�̣t. Chẳng học Tu-đà-hoàn, Tư-đàhàm, A-na-hàm, A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t, tr� Nh�́t thi�́t. V� sao? V� chẳng th�́y học tr� Nh�́t thi�́t.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n hỏi T�n giả Tu-b�̀-đ�̀:

�Thưa T�n giả Tu-b�̀-đ�̀! V� sao chẳng th�́y sắc thọ, tưởng, hành, thức, bảy kh�ng, ba mươi bảy ph�̉m, Thanh văn, B�ch-chi-ph�̣t, Tr� Nh�́t thi�́t?

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ đáp:

�V� sắc r�̃ng kh�ng; thọ, tưởng, hành, thức r�̃ng kh�ng, cho đ�́n tr� Nh�́t thi�́t cũng r�̃ng kh�ng.

Này C�u-dực! V� sắc r�̃ng kh�ng n�n chẳng học sắc kh�ng. V� thọ, tưởng, hành, thức r�̃ng kh�ng cho n�n chẳng học thọ, tưởng, hành, thức kh�ng. Cho đ�́n tr� Nh�́t thi�́t cũng lại r�̃ng kh�ng cho n�n chẳng học tu�̣ kh�ng.

Này C�u-dực! Đó là v� kh�ng, v� cái kh�ng �́y cho n�n chẳng học kh�ng. N�́u học kh�ng th� chẳng phải m�̣t pháp mà là hai pháp. N�́u học sắc kh�ng l�n đ�́n tr� Nh�́t thi�́t th� chẳng phải m�̣t. N�́u học tu�̣ th� chẳng phải m�̣t.

Này C�u-dực! V� v�̣y sắc, thọ, tưởng, hành, thức là kh�ng, tức là kh�ng có hai, l�n đ�́n tr� Nh�́t thi�́t cũng đ�̀u là kh�ng, cho n�n kh�ng có hai. Sáu pháp Ba-la-m�̣t cũng lại Như th�́, đ�̀u kh�ng có hai. Bảy kh�ng, ba mươi bảy ph�̉m, mười Lực, b�́n V� sở úy, mười tám pháp B�́t c�̣ng của chư Ph�̣t, Thanh văn, B�ch-chi-ph�̣t l�n đ�́n V� thượng Chánh đẳng Chánh giác cũng kh�ng có hai. Tr� Nh�́t thi�́t cũng kh�ng có hai. Ai có th�̉ học tr� Nh�́t thi�́t của Ph�̣t tức là học được v� s�́ pháp chẳng th�̉ t�nh đ�́m. Đã có th�̉ học v� s�́ Ph�̣t pháp th� chẳng học sắc có tăng có giảm. Thọ, tưởng, hành, thức cũng lại như v�̣y, l�n đ�́n tr� Nh�́t thi�́t chẳng tăng chẳng giảm. Học năm �́m chẳng tăng chẳng giảm r�̀i th� có th�̉ học tr� Nh�́t thi�́t. Đã có th�̉ học tr� Nh�́t thi�́t chẳng tăng chẳng giảm r�̀i th� chẳng thọ học sắc, cũng kh�ng đ�̉ m�́t, chẳng thọ học thọ, tưởng, hành, thức, cũng kh�ng đ�̉ m�́t, chẳng thọ học Thanh văn, B�ch-chi-ph�̣t l�n đ�́n tr� Nh�́t thi�́t cũng kh�ng đ�̉ m�́t.

Ngài Xá-lợi-ph�́t nói với ngài Tu-b�̀-đ�̀:

�Đại B�̀-tát học như th�́ th� chẳng v� thọ học, cũng kh�ng đ�̉ m�́t.

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Thưa T�n giả Xá-lợi-ph�́t, đúng v�̣y! Đại B�̀-tát học như th�́ là chẳng v� thọ học sắc, thọ, tưởng, hành, thức, cũng kh�ng đ�̉ m�́t, chẳng thọ học tr� Nh�́t thi�́t, cũng kh�ng đ�̉ m�́t.

Ngài Xá-lợi-ph�́t hỏi ngài Tu-b�̀-đ�̀:

�Sao gọi là Đại B�̀-tát chẳng thọ học năm �́m, cũng kh�ng đ�̉ m�́t, chẳng thọ học tr� Nh�́t thi�́t, cũng kh�ng đ�̉ m�́t?

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ trả lời:

�Sắc kh�ng sở hữu, chẳng th�̉ thọ tr� n�n kh�ng thọ sắc. Thọ, tưởng, hành, thức, tr� Nh�́t thi�́t đ�̀u kh�ng sở hữu, chẳng th�̉ thọ tr� n�n kh�ng thọ thọ, tưởng, hành, thức, tr� Nh�́t thi�́t. Thưa T�n giả Xá-lợi-ph�́t, đó là Đại B�̀-tát đ�́i với t�́t cả pháp đ�̀u kh�ng thọ, thành tựu tr� Nh�́t thi�́t.

Xá-lợi-ph�́t hỏi ngài Tu-b�̀-đ�̀:

�Đại B�̀-tát học như th�́ là học Bát-nhã ba-la-m�̣t, làm phát sinh tr� Nh�́t thi�́t chăng?

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ trả lời:

�Thưa T�n giả Xá-lợi-ph�́t, đúng v�̣y! Đại B�̀-tát học như th�́ là học Bát-nhã ba-la-m�̣t làm phát sinh tr� Nh�́t thi�́t, đ�́i với t�́t cả pháp kh�ng thọ.

Ngài Xá-lợi-ph�́t nói với ngài Tu-b�̀-đ�̀:

�Đại B�̀-tát học Như th�́, đ�́i với t�́t cả các pháp kh�ng thọ học, cũng kh�ng đ�̉ m�́t. Đại B�̀-tát học như th�́ là làm phát sinh tr� Nh�́t thi�́t.

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Đại B�̀-tát hành Bát-nhã ba-la-m�̣t, chẳng th�́y sắc có sinh, cũng kh�ng có di�̣t, chẳng thọ, chẳng xả, kh�ng tr�, kh�ng tranh, chẳng tăng, chẳng giảm. V� sao? Thưa T�n giả Xá-lợi-ph�́t! V� sắc tự nhi�n cho n�n kh�ng có sắc, thọ, tưởng, hành, thức, chẳng th�́y sinh, cũng kh�ng di�̣t, chẳng thọ, chẳng xả, kh�ng tr�̀n lao, kh�ng s�n h�̣n, kh�ng bu�ng thả, cũng chẳng phải kh�ng bu�ng thả, kh�ng tăng, kh�ng giảm. V� sao? V� tr� Nh�́t thi�́t tức là tự nhi�n, kh�ng sở hữu.

Thưa T�n giả Xá-lợi-ph�́t! V� v�̣y, Đại B�̀-tát đ�́i với t�́t cả pháp, kh�ng sinh, cũng kh�ng di�̣t, kh�ng thọ, kh�ng xả, kh�ng tr�̀n lao, kh�ng s�n h�̣n, kh�ng bu�ng thả, cũng chẳng phải kh�ng bu�ng thả, kh�ng tăng, kh�ng giảm, học Bát-nhã ba-la-m�̣t r�̀i, phát sinh tr� Nh�́t thi�́t, tức là dùng v� học n�n kh�ng sinh.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n hỏi T�n giả Xá-lợi-ph�́t:

�Đại B�̀-tát n�n c�̀u Bát-nhã ba-la-m�̣t ở đ�u?

Ngài Xá-lợi-ph�́t đáp:

�Này C�u-dực! N�n c�̀u ở T�n giả Tu-b�̀-đ�̀.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n hỏi ngài Tu-b�̀-đ�̀:

�Do oai th�̀n của T�n giả, do sự ki�́n l�̣p của T�n giả n�n khi�́ncho T�n giả Xá-lợi-ph�́t nói th�́ này: T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ nói Bát-nhã ba-la-m�̣t th� n�n theo T�n giả mà c�̀u.

Tu-b�̀-đ�̀ nói với Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n:

�Chẳng phải do oai th�̀n của t�i ki�́n l�̣p đ�u.

Lại hỏi:

�V�̣y do oai th�̀n của ai mà tạo l�̣p?

Đáp:

�Này C�u-dực! Nhờ �n oai th�̀n của Như Lai mà tạo l�̣p.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n hỏi Tu-b�̀-đ�̀:

�T�́t cả các pháp đ�̀u kh�ng ch�̃ l�̣p, như v�̣y tại sao gọi là do oai th�̀n của Như Lai ki�́n l�̣p? Cũng kh�ng do ch�̃ khác ki�́n l�̣p? Ch�́p vào các pháp th� chẳng đắc Như Lai!

T�n giả Tu-b�̀-đ�̀ trả lời Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n:

�Này C�u-dực! Đúng v�̣y. Như Lai th� kh�ng ch�̃ trụ, cũng kh�ng ch�̃ khác. Cái có th�̉ trụ th� kh�ng khác Như Lai, h�̃ có sở đắc th� chẳng l�a trụ. Như Lai cũng kh�ng ch�̃ trụ, nhưng đ�́i với t�́t cả các pháp chẳng l�a ch�̃ trụ, chẳng cho sắc là Như Lai, chẳng cho kh�ng c�̣i g�́c là Như Lai, chẳng cho sắc kh�ng c�̣i g�́c là Như Lai, chẳng cho Như Lai là kh�ng c�̣i g�́c, sắc là kh�ng c�̣i g�́c, sắc pháp là Như Lai, chẳng cho Như Lai là kh�ng c�̣i g�́c. V� pháp kh�ng c�̣i g�́c cho n�n các sắc kh�ng c�̣i g�́c, v� thọ, tưởng, hành, thức kh�ng c�̣i g�́c n�n Như Lai kh�ng c�̣i g�́c, chẳng cho Như Lai là kh�ng c�̣i g�́c, chẳng cho thọ, tưởng, hành, thức là kh�ng c�̣i g�́c, chẳng cho thọ, tưởng, hành, thức kh�ng c�̣i g�́c là pháp của Như Lai, chẳng cho pháp của Như Lai là pháp của thức, chẳng cho Thanh văn, B�ch-chi-ph�̣t l�n đ�́n tr� Nh�́t thi�́t, Như Lai là kh�ng c�̣i g�́c, chẳng cho Như Lai là kh�ng c�̣i g�́c, tr� Nh�́t thi�́t là kh�ng c�̣i g�́c, chẳng cho pháp tr� Nh�́t thi�́t là pháp của Như Lai, chẳng cho pháp của Như Lai là pháp của tr� Nh�́t thi�́t.

Lại nữa, này C�u-dực! Như Lai đ�́i với pháp kh�ng hợp kh�ng tan, đ�́i với pháp thọ, tưởng, hành, thức kh�ng hợp kh�ng tan, đ�́i với cái khác năm �́m chẳng có hợp có tan, đ�́i với Như Lai chẳng có hợp có tan, đ�́i với pháp tr� Nh�́t thi�́t chẳng có hợp có tan, đ�́i với tr� Nh�́t thi�́t của Như Lai kh�ng hợp, kh�ng tan, đ�́i với pháp tr� Nh�́t thi�́t chẳng có hợp có tan, đ�́i với cái khác tr� Nh�́t thi�́t, Như Lai chẳng có hợp có tan.

Lại nữa, này C�u-dực! Đ�́i với các pháp này chẳng hợp chẳng tan. Dùng oai th�̀n này ki�́n l�̣p mà có ch�̃ trụ. Vừa r�̀i C�u-dực hỏi rằng: Đại B�̀-tát sẽ c�̀u Bát-nhã ba-la-m�̣t ở đ�u? Chẳng c�̀u ở sắc, chẳng c�̀u khác sắc, chẳng c�̀u ở thọ, tưởng, hành, thức, chẳng c�̀u khác thọ, tưởng, hành, thức. Bát-nhã ba-la-m�̣t đ�́i với sắc, thọ, tưởng, hành, thức, t�́t cả các pháp kh�ng hợp, kh�ng tan, kh�ng sắc, kh�ng th�́y, chẳng th�̉ thọ tr�, chỉ có m�̣t tướng, tức là tướng kh�ng sở hữu.

Lại nữa, này C�u-dực! Đại B�̀-tát hành Bát-nhã ba-la-m�̣t l�n đ�́n tr� Nh�́t thi�́t đ�̀u kh�ng có sự mong c�̀u, chẳng đ�́i với nơi khác mà c�̀u tr� Nh�́t thi�́t. V� sao? V� c�̀u tr� Nh�́t thi�́t của Bát-nhã ba-la-m�̣t, đ�́i với t�́t cả các pháp kh�ng hợp, kh�ng tan, kh�ng sắc, kh�ng th�́y, chẳng th�̉ thọ tr�, tức là chỉ có m�̣t tướng, là tướng kh�ng sở hữu. V� sao? Này C�u-dực! V� Bát-nhã ba-la-m�̣t kh�ng có sắc, cũng kh�ng có cái khác sắc, kh�ng có thọ, tưởng, hành, thức, cũng kh�ng có cái khác thọ, tưởng, hành, thức. Thức chẳng khác Bát-nhã ba-la-m�̣t, cũng kh�ng có khác tr� Nh�́t thi�́t, chẳng phải Bát-nhã ba-la-m�̣t kh�ng khác tr� Nh�́t thi�́t. Bát-nhã ba-la-m�̣t của Như Lai kh�ng sắc, cũng kh�ng khác sắc, cũng kh�ng khác thọ tưởng, hành thức. Bát-nhã ba-la-m�̣t cũng kh�ng khác thức. Tr� Nh�́t thi�́t chẳng phải Bát-nhã ba-la-m�̣t, Bát-nhã ba-la-m�̣t kh�ng khác tr� Nh�́t thi�́t. Bát-nhã ba-la-m�̣t của Như Lai kh�ng sắc, cũng kh�ng khác sắc. Thọ, tưởng, hành, thức cũng lại Như th�́, kh�ng khác thọ, tưởng, hành, thức, cũng chẳng phải kh�ng c�̣i g�́c. Bát-nhã ba-la-m�̣t kh�ng có pháp sắc, cũng kh�ng có pháp khác sắc. Thọ, tưởng, hành, thức cũng lại Như th�́. Bát-nhã ba-la-m�̣t kh�ng sắc, kh�ng có c�̣i g�́c, cũng kh�ng khác sắc, kh�ng kh�ng c�̣i g�́c. Bát-nhã ba-la-m�̣t kh�ng có pháp sắc, cũng kh�ng có khác pháp sắc. Thọ, tưởng, hành, thức cũng lại Như th�́. Thanh văn, B�ch-chi-ph�̣t, l�n đ�́n tr� Nh�́t thi�́t cũng lại Như th�́, kh�ng có pháp sắc tr� Nh�́t thi�́t cũng kh�ng khác pháp sắc tr� Nh�́t thi�́t. Bát-nhã ba-la-m�̣t kh�ng có tr� Nh�́t thi�́t, kh�ng có c�̣i g�́c, cũng kh�ng khác tr� Nh�́t thi�́t, chẳng phải kh�ng c�̣i g�́c.

Ngài Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n nói với Tu-b�̀-đ�̀:

�Đó là Bát-nhã ba-la-m�̣t của Đại B�̀-tát kh�ng khác ba-la-m�̣t v� hạn. Pháp mà Đại B�̀-tát có th�̉ học là Tu-đà-hoàn, Tư-đàhàm, A-na-hàm, A-la-hán, B�ch-chi-ph�̣t, B�̀-tát, Ph�̣t theo đó mà học. N�́u Đại B�̀-tát học pháp này dùng đ�̉ khai hóa chúng sinh, làm nghi�m tịnh cõi Ph�̣t th� sẽ chứng đắc V� thượng Chánh đẳng B�̀-đ�̀.

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ nói với Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n:

�Này C�u-dực! Đúng v�̣y. Đó là Bát-nhã ba-la-m�̣t của Đại B�̀-tát kh�ng khác ba-la-m�̣t v� hạn. N�n học Như th�́. V� ba thừa đ�̀u do đó sinh Đại B�̀-tát tự đạt đ�́n V� thượng Chánh đẳng Chánh giác, thành b�̣c Đẳng Chánh Giác.

Sắc kh�ng có bi�n giới, đó là Ba-la-m�̣t v� cực của Đại B�̀-tát. V� sao? V� chẳng th�̉ nắm bắt sắc quá khứ, cũng chẳng th�̉ nắm bắt sắc hi�̣n tại, cũng chẳng th�̉ nắm bắt sắc vị lai. Thọ, tưởng, hành, thức cũng lại Như th�́; thọ, tưởng, hành, thức kh�ng có bi�n giới, Ba-la-m�̣t v� cực. V� sao? V� chẳng th�̉ nắm bắt thọ, tưởng, hành, thức quá khứ, cũng chẳng th�̉ nắm bắt thọ, tưởng, hành, thức vị lai, cũng chẳng th�̉ nắm bắt thọ, tưởng, hành, thức hi�̣n tại. Thanh văn, B�ch-chi-ph�̣t cho đ�́n Ph�̣t kh�ng cùng cực, kh�ng bi�n giới, cũng lại như v�̣y.

Này C�u-dực! Đó là Ba-la-m�̣t v� cực của Đại B�̀-tát. Sắc kh�ng có hạn lượng, Bát-nhã ba-la-m�̣t cũng kh�ng có hạn lượng. V� sao? V� sắc chẳng th�̉ nắm bắt được hạn lượng.

Này C�u-dực! Th� như hư kh�ng chẳng th�̉ nắm bắt được giới hạn, sắc kh�ng có hạn lượng, cũng lại Như th�́. Hư kh�ng kh�ng có hạn lượng cho n�n sắc kh�ng có hạn lượng. Sắc kh�ng có hạn lượng cho n�n Bát-nhã ba-la-m�̣t kh�ng có hạn lượng, l�n đ�́n tr� Nh�́t thi�́t cũng kh�ng có hạn lượng, cho n�n Bát-nhã ba-la-m�̣t kh�ng có hạn lượng. Đó là hạnh của các Đại B�̀-tát. V� sao? Này C�u-dực! V� tr� Nh�́t thi�́t, chẳng th�̉ nắm bắt được bi�n giới. Th� như hư kh�ng chẳng th�̉ nắm bắt được bi�n giới, tr� Nh�́t thi�́t cũng lại như v�̣y. Hư kh�ng kh�ng có giới hạn n�n tr� Nh�́t thi�́t cũng kh�ng có giới hạn. Tr� Nh�́t thi�́t kh�ng có giới hạn n�n Bát-nhã ba-la-m�̣t cũng kh�ng có giới hạn.

Này C�u-dực! V� v�̣y Bát-nhã ba-la-m�̣t kh�ng có giới hạn. Đó là các Đại B�̀-tát như hư kh�ng v� bi�n. Sắc kh�ng cùng t�̣n, Ba-la-m�̣t kh�ng cùng t�̣n. V� sao? Này C�u-dực! V� sắc kh�ng bi�n giới, cũng kh�ng trung gian. Thọ, tưởng, hành, thức cũng kh�ng bi�n giới, cũng kh�ng trung gian. V� v�̣y ba-la-m�̣t của các Đại B�̀-tát kh�ng có bi�n giới, kh�ng cùng t�̣n. V� sao? V� Th�̀n túc, chẳng th�̉ nắm bắt được cái cùng t�̣n, kh�ng có trung gian, l�n đ�́n tr� Nh�́t thi�́t cũng kh�ng cùng t�̣n, Ba-la-m�̣t cũng kh�ng cùng t�̣n. Đó là hạnh của các Đại B�̀-tát. V� sao? Này C�u-dực! V� tr� Nh�́t thi�́t, chẳng th�̉ nắm bắt được bi�n giới, cũng kh�ng có trung gian. Ba-la-m�̣t kh�ng cùng t�̣n. Đó là sắc của Đại B�̀-tát kh�ng cùng t�̣n cho n�n tr� Nh�́t thi�́t cũng kh�ng cùng t�̣n.

Lại nữa, này C�u-dực! Sự vi�̣c kh�ng cùng t�̣n, ba-la-m�̣t kh�ng cùng t�̣n. Có th�̉ hi�̉u như th�́ tức là Đại B�̀-tát.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n hỏi Tu-b�̀-đ�̀:

�V� sao sự vi�̣c kh�ng cùng t�̣n, Ba-la-m�̣t kh�ng cùng t�̣n?

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ trả lời:

�Này C�u-dực! V� sự vi�̣c của tr� Nh�́t thi�́t kh�ng cùng t�̣n, cho n�n ba-la-m�̣t của các Đại B�̀-tát cũng kh�ng cùng t�̣n. Lại nữa, C�u-dực, pháp kh�ng cùng t�̣n, cho n�n Ba-la-m�̣t của các Đại B�̀-tát cũng kh�ng cùng t�̣n.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n lại hỏi T�n giả Tu-b�̀-đ�̀:

�V� sao pháp kh�ng cùng t�̣n, ba-la-m�̣t của các Đại B�̀-tát cũng kh�ng cùng t�̣n?

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ trả lời:

�V� pháp giới kh�ng cùng t�̣n cho n�n Ba-la-m�̣t của các Đại B�̀-tát cũng kh�ng cùng t�̣n. Lại nữa, này C�u-dực! V� sự vi�̣c kh�ng c�̣i g�́c đ�̀u kh�ng cùng t�̣n n�n ba-la-m�̣t của các Đại B�̀-tát cũng kh�ng cùng t�̣n.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n hỏi ngài Tu-b�̀-đ�̀:

�V� sao vi�̣c kh�ng c�̣i g�́c đ�̀u kh�ng cùng t�̣n n�n ba-la-m�̣t của các Đại B�̀-tát cũng kh�ng cùng t�̣n?

�Này C�u-dực! V� kh�ng c�̣i g�́c, kh�ng cùng t�̣n n�n kh�ng cùng t�̣n. V� sự vi�̣c kh�ng đ�̀u m�́i, kh�ng c�̣i g�́c, kh�ng cùng t�̣n, n�n kh�ng c�̣i g�́c, kh�ng cùng t�̣n. V� sự vi�̣c kh�ng cùng t�̣n, v� kh�ng cùng t�̣n cho n�n Ba-la-m�̣t của các Đại B�̀-tát cũng kh�ng cùng t�̣n. Lại nữa, v� con người kh�ng cùng t�̣n cho n�n ba-la-m�̣t của các Đại B�̀-tát cũng kh�ng cùng t�̣n.

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n hỏi ngài Tu-b�̀-đ�̀:

�V� sao con người kh�ng cùng t�̣n n�n ba-la-m�̣t của các Đại B�̀-tát cũng kh�ng cùng t�̣n?

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ trả lời:

�Này C�u-dực! Theo ý �ng th� sao? Trong pháp nào có dạy cái gọi là Đại B�̀-tát chăng?

Th�ch Đ�̀-hoàn Nh�n trả lời ngài Tu-b�̀-đ�̀:

�Thưa ngài Tu-b�̀-đ�̀! Kh�ng có trong giáo pháp cũng chẳng phải kh�ng có trong giáo pháp. Đ�y là danh tự, từ duy�n ngoài đ�́n, đ�̀u kh�ng sở hữu, kh�ng c�̣i g�́c, h�nh tượng, chỉ là tương tự giả danh. Cái gọi là con người, th�̣t ra kh�ng có nh�n duy�n ch�nh mà chỉ là danh tự giả l�̣p.

�Này C�u-dực! �ng hi�̉u v�̀ Bát-nhã ba-la-m�̣t như th�́ nào? Có phải là thuy�́t minh v�̀ con người chăng?

Trả lời:

�Thưa kh�ng phải!

Ngài Tu-b�̀-đ�̀ nói:

�Này C�u-dực! N�́u chẳng nói v�̀ con người th� đ�u kh�ng cùng t�̣n.

Này C�u-dực! V�̣y tại sao Đức Như Lai Ứng Chánh Đẳng Giác s�́ng l�u s�́ ki�́p nhi�̀u như s�́ cát s�ng Hằng mà ai ai cũng nói? Có phải Ngài là người có sinh có di�̣t chăng?

�Thưa T�n giả Tu-b�̀-đ�̀, kh�ng phải! V� sao? V� con người v�́n thanh tịnh.

�Này C�u-dực! V� v�̣y con người kh�ng cùng t�̣n, Bát-nhã ba-la-m�̣t kh�ng cùng t�̣n. B�̀-tát học, phải bi�́t như v�̣y, hành pháp Bát-nhã ba-la-m�̣t như v�̣y.

KINH QUANG TÁN

<<<<<<�

MỤC LỤC

�

�